Czy dostępność infrastruktury komunalnej ma wpływ na rozwój, czy raczej ja-kość życia? Generalnie na jaja-kość i obserwujemy tu wyrównanie różnic. Istniejące dotąd różnice wynikają na ogół z niekorzystnej w Polsce środkowo-wschodniej struktury osie-dleńczej, co czyni wiele inwestycji (kanalizacja, wodociągi, kolej etc.) czasem nieopła-calnymi. Zwłaszcza zmiany demograficzne i ubytek ludności burzą założenia inwestycji.
Wobec dawnych zaniedbań, rozwój infrastruktury sieciowej strategicznej dotąd broni się sam. W miarę jednak osiągania celów opóźnionych m.in. wskutek nieudanej próby przyspieszenia na EURO 2012, konieczne będzie staranne rozważanie bieżących i przyszłych kosztów inwestycji. Już dziś znacznie skrócił się czas dostępu do rynków unijnych i krajowych, znacznie też poprawiła się jakość korytarzy transportowych, za-tem i jakość życia (zob. MIR 2014, s. 39 i nast.). Warto zauważyć, że rosnącej uwagi wymaga nie tyle budowa, co integracja multimodalnego systemu transportu. Choćby po to, by uniknąć w przyszłości budowy kosztownych lotnisk (zob. Komornicki, 2013, s.
192). Biorąc pod uwagę postęp w realizacji programu autostrad i dróg ekspresowych, nie należy się spodziewać znaczącego wzrostu połączeń wewnątrzkrajowych dzięki infrastrukturze lotniczej i kolejowej (tamże, s. 200). Wbrew częstym oczekiwaniom, autorzy podkreślają, że „nowoczesną infrastrukturę drogową traktować trzeba jako wa-runek konieczny, ale z pewnością nie wystarczający dla lokalnego rozwoju gospodar-czego” (tamże, s. 194). I to jedna z ważniejszych zmian paradygmatu. Drugą jest wy-kluczenie cyfrowe, wpływające na inne formy wykluczenia.
7. Zakończenie
Omówienie kluczowych nierówności koncentrowało się głównie na będących współcześnie przyczynami nierówności, zwłaszcza wywołanej globalizacją i europeiza-cją sytuacji na rynku pracy; urbanizaeuropeiza-cją i towarzyszącej jej zmianami oraz przejściu do nowej – poprzemysłowej – ery rozwoju wraz ze zmianą czynników rozwoju i lokaliza-cji (zatem i np. roli infrastruktury technicznej i innych czynników ery przemysłowej).
Wybrane współczesne nierówności regionalne w Polsce 153
Nie znaczy to, że nie należy monitorować skutków, niektóre z nich są wskaźni-kami ważnych zjawisk. Na nierówności regionalne mają wpływ zarówno procesy dłu-giego trwania (ubóstwo występowało częściej na wschodzie), jak i te związane ze współczesnością (spontanicznymi – np. migracjami; planowanymi, np. hamowaniem zmian struktury rolnej). Wpływ na ich przebieg ma przechodzenie do ery poprzemy-słowej. Realnie zmiana się dokonała (większość PKB powstaje w usługach), ale men-talnie jeszcze trwa: na uwagę zasługuje to, że w erze poprzemysłowej (opartej na wie-dzy, usługach i społeczeństwie informacyjnym), chętnie sięgamy po dawniejsze rozwią-zania.
Literatura
1. Annoni P., Dijkstra L. (2013), Regional Competitiveness Index RCI 2013, EU, Brussels, http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/studies/pdf/6th_
report/rci_2013_report_final.pdf (4.01.2016).
2. Batorski D. (2013), Polacy wobec technologii cyfrowych – uwarunkowania dostęp-ności i sposobów korzystania, w: Diagnoza społeczna 2013, Czapiński, J., Panek, T. (red.), Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa.
3. Bauman, Z. (2010), Globalizacja, (przeł. E. Klekot), PIW, Warszawa.
4. Czapiński J. (2013a), Rodzaje wykluczenia społecznego, w: Diagnoza społeczna 2013, Czapiński J., Panek T. (red.), Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa.
5. Czapiński J. (2013b), Kapitał społeczny, w: Diagnoza społeczna 2013, Czapiński, J., Panek, T. (red.), Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa.
6. Diagnoza społeczna 2013 (2013), Czapiński J., Panek T. (red.), Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa.
7. EUROSTAT, Gross Domestic Expenditure on R&D, http://ec.europa.eu/eurostat/
tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=t2020_20&plugin=1 (28.12.2015).
8. EUROSTAT, Main GDP aggregates per capita, http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/
ni/submitViewTableAction.do (9.12.2015).
9. EUROSTAT, Students in tertiary education (ISCED 5-6) by NUTS 2 regions, http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=t gs00094&plugin=1 (12.12.2015).
10. Rocznik statystyczny województw (2013), GUS, Warszawa.
11. Aktywność ekonomiczna ludności Polski. I kwartał 2015 (2015), GUS Warszawa, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni-bierni- zawodowo-wg-bael/aktywnosc-ekonomiczna-ludnosci-polski-i-kwartal-2015-r-,4,16.html (20.12.2015).
12. Państwo i My. Osiem grzechów głównych Rzeczypospolitej (2015), J. Hausner, S.
Mazur (red.), Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej, Kraków.
13. Herbst M. (2012), Edukacja jako czynnik i wynik rozwoju regionalnego, Wyd. Na-ukowe Scholar, Warszawa.
14. Hryniewicz J. (2015), Polska na tle historycznych podziałów przestrzeni europej-skiej, Wyd. Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
15. Jasiecki K., Pietrzak J. (2011), Bogactwo w Polsce i Unii Europejskiej, w: Polacy we wspólnej Europie, M. Jarosz (red.), Warszawa: ISP PAN.
16. Kleer J., Strzelecki Z. (red.) (2015), Megamiasta przyszłości. Szansa czy zagrożenie rozwoju, Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” PAN, Warszawa
154 Marek W. Kozak
17. Nierówności społeczne w Polsce (2014), B. Kłos, J. Szymańczak (red.), Wydawnic-two Sejmowe, Warszawa.
18. Komornicki T., Rosik P., Śleszyński P., Solon J., Wiśniewski R., Stępniak M., Czapiewski K., Goliszek S., współpraca: Regulska E. (2013), Wpływ budowy auto-strad i dróg ekspresowych na rozwój społeczno-gospodarczy i terytorialny Polski, MRR, Warszawa.
19. Kozak M.W. (2014a), Nierówności regionalne, w: Nierówności społeczne w Polsce (2014), B. Kłos, J. Szymańczak (red.), Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
20. Kozak M.W. (2014b), Konflikty wokół nowego paradygmatu a rozwój regionalny Polski po 1990 roku, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy”, zeszyt 37.
21. Maciejewicz P. (2015), Ile naprawdę zarabiają Polacy, „Gazeta Wyborcza”, 29.12.2015.
22. Wpływ członkostwa Polski w Unii Europejskiej i realizowanej polityki spójności na rozwój kraju (2014), MIR, Warszawa.
23. Zasobność gospodarstw domowych w Polsce (2015), NBP, Warszawa.
24. Szarfenberg R. (2014), Polityka społeczna a nierówności społeczne, w: Nierówno-ści społeczne w Polsce (2014), B. Kłos, J. Szymańczak (red.), Wydawnictwo Sej-mowe, Warszawa.
25. Human Development Report, Statistical Annex (2015), UNDP, http://hdr.undp.org/
en/composite/HDI (5.01.2016).
26. Human Development Report. Poland (2015), UNDP, http://hdr.undp.org/
sites/all/themes/hdr_theme/country-notes/POL.pdf (5.01.2016).
Streszczenie
Wybrane współczesne nierówności regionalne w Polsce
Artykuł jest poświęcony analizie kluczowych nierówności regionalnych współczesno-ści. Celem jest opisanie i analiza najważniejszych współcześnie nierówności, rozwijają-cych się pod wpływem otwarcia kraju w związku z globalizacją i europeizacją, urbani-zacją i zmianami demograficznymi, przejściem do ery poprzemysłowej. Zwięźle omó-wiono nierówności rynku pracy, kapitału ludzkiego i społecznego, innowacji i konku-rencyjności i dostępności infrastruktury (komunalnej i strategicznej).
Słowa klucze: Polska, nierówności, różnice, regiony.
Abstract
Selected contemporary regional inequalities in Poland
This article is devoted to analysis of the contemporary key regional inequalities in Po-land. The main aim is analysis of most important inequalities developing under the in-fluence of opening of the country in relation to globalization and europeization, urbani-zation and demographic changes, transition to postindustrial era. The following inequal-ities are being presented shortly: on the labor market, human and social capital, innova-tiveness and competiinnova-tiveness, municipal and strategic infrastructure accessibility and digital exclusion.
Key words: Poland, inequalities, differences, regions.
Państwowa polityka rozwoju przedsiębiorczości 155
prof. zw. dr hab. Vyasheslav Lyashenko dr Anna Tolmachova
Institute of Industrial Economics of the National Academy of Sciences of Ukraine
dr Oleksii Kvilinskyi Wydział Ekonomii
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
https://doi.org/10.26366/PTE.ZG.2016.46
Państwowa polityka rozwoju przedsiębiorczości w kontekście stabilności społecznoekonomicznej (na przykładzie Ukrainy)
1. Wstęp
W krajach z rozwiniętą gospodarką obserwuje się negatywne procesy w postaci tendencji do obniżenia dochodów ludności, naruszenia zasad wspólnot handlowych oraz wzrostu nakładów na siły zbrojne. Odbywa się to kosztem sfery gospodarczej i obniżenia świadczeń socjalnych. Następuje odpływ kapitału ze sfery rozwoju gospo-darczego do sfery wydatków wojskowych oraz ograniczenie programów socjalnych.
Najjaskrawsze współczesne kataklizmy społeczno-ekonomiczne można obserwować w krajach Europy Wschodniej i Bliskiego Wschodu.
Jedynym z najważniejszych czynników stabilności społeczno-ekonomicznej i politycznej jest mała i średnia przedsiębiorczość (MŚP). Właśnie rozwój MŚP jest miarą demokratyzacji społeczeństwa.
Z kolei oddziaływanie polityki państwowej na rozwój przedsiębiorstw jest jed-nym z głównych problemów w krajach transformujących się, do których można zali-czyć Ukrainę. Właśnie na jej przykładzie przeprowadzono analizę polityki państwa wo-bec prowadzenia biznesu. Analizowano wpływ państwa na rozwój przedsiębiorczości, w szczególności w kontekście zabezpieczenia stabilności środowiska społeczno-ekonomicznego