Droga „ku początkowi”

Za wsią na wzgórzu stoi studnia. Jak od zawsze kobiety idą boso, w męskich koszulach i długich, obszernych spódnicach po wodę. Milczą. Codziennie noszą na spalonych słońcem ramionach koromysła z wiadrami. W spiekocie po kamieniach i w piachu docierają do studni…

(pytania o motywacje postaci: wypracowana w toku życia równowaga? ustabili-zowana i oswojona rola życiowa? Bezradność, schemat, nagość pragnień, pustka? lęk przed zmianą? Uwaga: pytania zadajemy po pełnej realizacji etiudy.)

Studnia przed…

Nosimy w sobie głody i pragnienia, których nie nasyci drugi człowiek. I nie ma w tym żadnej jego winy. Winą jest nasze oczekiwanie nasycenia, nasze pretensje, żale i obwinianie każdego. Drugi człowiek nie jest od tego, żeby nas sycić, ale po to, żeby go kochać. A żeby kochać trzeba samemu przygotować się na wewnętrzne umieranie.

Grzech

„Od czasu kiedy pierwszy raz ugasiłem pragnienie, zmuszony byłem gasić je nie-ustannie. Zapragnąć – okazać słabość. Ugasić pragnienie – uwięzić się u źródła” [Wal-ny, 2007, s. 7].

„Doświadczamy niewyrażonych pragnień, lęku przed odrzuceniem przez na-szych przyjaciół,kochanków, małżonków, rodziców lub dzieci. Kluczowe znaczenie ma to,że możemy doprowadzić do zmian, jeśli sami się zmieniamy i nie będziemy nalegać, aby druga osoba poczyniła nagłe i gruntowne zmiany. To od nas zależy, czy nauczymy

innych ludzi określonych sposobów stawania się bardziej bliskimi, otwartymi. (…) Jeśli przyjmujesz postawę pasywną i jedynie oczekujesz,że druga osoba zmieni się w taki sposób jaki sobie życzysz, to pozbawiasz się poczucia siły” [Corey, M.Schneider-Corey, 2005, 440].

Studnia po…

Pewnego dnia spadł deszcz i w zagłębieniu ziemi zebrała się woda. W jej zwier-ciadle ujrzałam twarz ….. „Wydobyć swoje z siebie i ocalić w wizerunku” oto począ-tek historii milczącej. To pragnienie sprawiło,że wykopałam studnię a potem z obawą zajrzałam w jej głąb.

IMPROWIZACJE (proces gry)

tworzenia wspólnego pola znaczeń poprzez odkrywanie i transgresję nowych ob-szarów „ja” oraz uznanie polifonicznej interpretacji zdarzeń wynikającej ze zmieniają-cej się perspektywy nadawczo – odbiorczej.

* * *

Postawa dialogu budzi w jednostce pewien wewnętrzny niepokój, który jednak nie jest czynnikiem dezorganizującym ale przede wszystkim twórczo reorganizują-cym jej osobowość, a więc wpływająreorganizują-cym na jej rozwój psychiczny. Ludzie są rów-nocześnie nadawcami i odbiorcami wiadomości. Zatem kiedy ktoś słucha uważnie kogoś i odbiera od niego informacje (jakiś przekaz) to jednocześnie wysyła też ko-munikat niewerbalny za pomocą wzroku, gestykulacji, potakiwań. Zgodnie z tym poglądem wszyscy uczestnicy komunikacji jako odbiorcy i nadawcy – z pewnej czę-ści swoich osobistych obszarów znaczeń, tworzą wspólny obszar znaczenia [Stewart, 2003].

Stąd interesujące wydaje się pytanie o wspólny obszar doświadczeń komunika-cyjnych ludzi, którzy tworzą zbieżne obszary znaczenia wynikające z określonych ról i zadań społecznych. Warte zastanowienia jest na ile komunikacja pomaga jednym i drugim tworzyć wspólne rozumienie świata? Jaka jest rola komunikacji w proce-sie poszukiwania wzajemnego zrozumienia, pomimo braku wspólnego dla wszystkich pola znaczenia? Czy taki „dysonans” znacząco wpływać może na przykład na osiąganie pożądanych celów wychowawczych? Jaką rolę może odegrać wtedy dialog w przestrze-ni estetycznej w procesie teatroterapii?

Pytania się mnożą bo pytania i komunikacja potrzebują ruchu rozumianego jako rozwijanie się, przeobrażanie się, działanie.

Marice Marleau-Ponty pisze: „w momencie ekspresji ja i ten drugi, do któ-rego się zwracam, jesteśmy ze sobą najściślej związani. Natomiast do moich jed-nostkowych powinności dorzucam jeszcze jedną: zrozumieć sytuacje, które nie są moimi sytuacjami, zbudować drogę między moimi pragnieniami i pragnie-niami innych – a to właśnie znaczy wyrazić siebie. (…) Za sprawą działania

kul-turowego przenoszę się do wnętrza cudzego życia, konfrontuję je z własnym, odsłaniam jedno istnienie drugiemu, staję się za nie odpowiedzialny.” [Marleau--Ponty, 1976, s. 221].

I tak najpiękniej powiedziano by o sensie dialogu w przestrzeni estetycznej te-atroterapii.

Literatura

Brzezińska, A. I., (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, Gdańsk 2005

Corey, G., M.Schneider-Corey, Mamy wybór, Poznań 2005

Davis, M.H., Empatia. O umiejętności współodczuwania, Gdańsk 1999 Folkierska, A., Dialog a wychowanie, „Kwartalnik Pedagogiczny” nr 1, 1986 Fontana, D., Psychologia dla nauczycieli, Poznań 1998

Hannaford, C., Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł, Warszawa 1995 Karolak, W., Sztuka jako zabawa,zabawa jako sztuka, Warszaw 1997 Kuczyńska, A., (red.),Sztuka i społeczeństwo, Warszawa 1976 Kowalczyk, M., Teatr w świadomości uczniów, Warszawa 1995

Kowzan T., Znak w teatrze [w:] J.Degler (red.) Problematyka teorii dramatu,T. 2, Wrocław 2003 Krasoń K., Cielesnośc aktora – transgresyjna idea rozpadu czy rekonstruowania sensu, [w:] I. Jejte-

-Lewkowicz, J. Michałowska (red.) Spektakl jako wydarzenie i doświadczenie, Łódź 2010, 55-56 Krasoń, K., Mazeba-Domagala B., Przestrzenie Sztuki Dziecka, Librus, Katowice 2005

Kuczyńska, A., (red.), Sztuka i społeczeństwo, Warszawa 1976 Marleau-Ponty, M., Proza świata, Eseje o mowie, Warszawa 1976 Nęcki, Z., Komunikacja międzyludzka, Kraków 1996

Pieszak, E., Heller W., Czy w bibliotece publicznej jest miejsce na komunikację interpersonalną, [w:] E. Poniedziałek (red.), Rola bibliotek w lokalnej przestrzeni informacyjnej, edukacyjnej i kultu-ralnej, Poznań-Kalisz-Konin 2009

Rusiłowski, Gdzie dialog nie może, tam… dramę pośle, [w:] Drama w stop-klatce, Warszawa 2010 Rutkowiak, J., Dialog bez arbitra – jako koncepcja relacji pomiędzy nauczycielem a uczniem, „Ruch

Peda-gogiczny” 1984, nr 5-6

Rutkowiak, J., O dialogu edukacyjnym. Rusztowanie kategorialne, [w:] Pytanie-dialog- wychowanie, War-szawa 1992

Staniewski,W., Gardzienice – praktykowanie humanistyki, [w:] „Dialog” 2007 nr 5

Stańko, M., Arteterapia, mechanizmy działania z perspektywy neuropsychologii, „Psychoterapia” 2009, 2 (149)

Stewart, J., (red.), Mosty zamiast murów. Podstawy komunikacji interpersonalnej, Warszawa 2003 Strykowski, W., Strykowska J., Pielachowski J., Kompetencje nauczyciela szkoły współczesnej, Poznań 2003 Szychowiak, B., Wspomaganie rozwoju emocjonalnego dzieci z niepełnosprawnością intelektualna i jego

znaczenie w rewalidacji [w:] W. Dykcik (red.) Pedagogika specjalna wobec zagrożeń i wyzwań XXI wieku, Poznań 1999

Tischner, J., Między pytaniem a odpowiedzią, czyli u źródeł obiektywizmu, [w:] „Studia Filozoficzne”

nr 5-6 (210-211), 1983

Twardowski, A., Kompetencja komunikacyjna dzieci przedszkolnych w rozmowach z rówieśnikami, „Kwar-talnik Pedagogiczny” 1993, nr 1

Walny, A., Teatr przedmiotu, Warszawa2007

Ziomek, J., Semiotyczne problemy sztuki teatru [w:] J.Degler (red.) Problematyka teorii dramatu, T. 2, Wrocław 2003

Żuk, M. i M., Kompetencja metapoznawcza jako wyznacznik kompetencji komunikacyjnej- refleksje w kontekście komunikacyjnych zdolności i postaw nauczyciela, [w:] Interakcje komunikacyjne w edukacji z perspektywy sytuacyjności i kontekstowości znaczeń, (red.) A. Błachnio i In.,Toruń 2008

inne:

http://www.vulcan.edu.pl/eid/archiwum/2002/07/index.html z dnia 2007-11-27.

Wypowiedzi studentek studiów stacjonarnych Pedagogiki: kierunek „Edukacja wczesnoszkolna z arteterapią”

WPA w Kaliszu na pytania dotyczące zrealizowanego przez nie spektaklu „Deszczu granie czyli poszukiwa-nie rytmów w sobie” (EWA III rok studia stacjonarne 1^o – sem V. 2010 r.)

Wypowiedź twórczyni „Teatru bez klamek” Sylwia Majcher, zamieszczone w jej pracy dyplomowej pt. „Improwizacja w tańcu współczesnym jako forma wypowiedzi artystycznej młodzieży” napisanej pod kier. autorki

Warsztat autorstwa Anity Stefanskiej i Sylwii Majcher WPA Kalisz zaprezentowany podczas II Wrocławskie Konfrontacje Psychologiczne. Wrocław 2009

„Tam, gdzie dzicy nie pożerają misjonarzy”.

Komunikacja interpersonalna