Doświadczenia w zakresie analizy spożycia turystycznego dla woj. mazowieckiego pozwalają zwrócić uwagę, że o ile od strony koncepcyjnej uporządkowanie problemu spożycia turystycznego na poziomie NUTS 2, tj. dla województwa, jest spójne z metodologią RST dla całego kraju i nie bu-dzi poważniejszych zastrzeżeń, o tyle empiryczne oszacowanie spożycia zarówno w wymiarze ilo-ściowym, jak i wartościowym jest trudne z uwagi na duże wymagania co do zakresu i stopnia dez-agregacji danych. Należy podkreślić, że dostępne badania spożycia turystycznego nie dostarczyły bezpośrednio informacji niezbędnych do sporządzenia RRST dla województwa. Dla roku 2012 największy zakres informacji można było uzyskać z badania przyjazdów cudzoziemców, uczest-nictwa w turystyce mieszkańców Polski (badania IT) oraz budżetów gospodarstw domowych.
Wykorzystanie danych z wyżej wspomnianych badań wymagało rozwiązania kilku proble-mów, wśród których do najważniejszych należał brak pełnych informacji na temat wielkości spo-życia turystycznego gospodarstw domowych, ponieważ: 1) żadne z badań krajowych nie obejmuje podróży jednodniowych, nie określa także globalnej wielkości wydatków na podróże turystycz-ne poniesionych przez gospodarstwa domowe; 2) spożycie turystyczturystycz-ne odwiedzających jedno-dniowych można oszacować jedynie w odniesieniu do przyjazdów z zagranicy; 3) brak danych uniemożliwił również podjęcie problemu oszacowania wartości usług noclegowych świadczo-nych w drugich domach. Trudności te z różną siłą uwidoczniły się w trakcie szacowania spożycia turystycznego głównych grup konsumentów i w konsekwencji spowodowały pewne zubożenie wyników analizy w stosunku do zamierzonych. Brak danych nie pozwolił także na zaplanowane wyróżnienie podregionu statystycznego miasta Warszawy, co byłoby w pełni uzasadnione z uwagi na silne zróżnicowanie województwa ze względu na rozmieszczenie bazy noclegowej, zamożność mieszkańców oraz pełnione funkcje gospodarcze, społeczne i polityczne. Okazało się to możliwe wyłącznie w odniesieniu do spożycia nierezydentów oszacowanego na podstawie wieloletnich ba-dań zagranicznej turystyki przyjazdowej realizowanych przez IT.
Podsumowując, można stwierdzić, że dostępne źródła informacji pozwalają na oszacowanie wielkości spożycia w regionie na potrzeby RRST, chociaż konieczne było szerokie wykorzystanie podejścia z „góry w dół”, co może zniekształcać uzyskany obraz. Jeśli chodzi o benchmarking, to obecnie możliwy jest jedynie w odniesieniu do wyników dla całego kraju, ponieważ brak podob-nych oszacowań dla inpodob-nych województw. Podobnie niemożliwe jest obecnie śledzenie dynamiki zmian. Uzyskany obraz daje jednak szerokie możliwości analityczne w odniesieniu do wybranych segmentów rynku, co częściowo zaprezentowano w opracowaniu. Najważniejszym aspektem ta-kiego podejścia do szacowania spożycia turystycznego jest pokazanie związku między ruchem turystycznym a wynikami i lokalizacją przedsiębiorstw z poszczególnych rodzajów działalności.
Przedstawione oszacowania są też podstawą do szacowania wkładu turystyki w PKB i zatrudnie-nie w województwie. Słabą stroną takiej analizy jest uzależzatrudnie-niezatrudnie-nie wyników od dostępności i ja-kości danych statystycznych na poziomie województw, a także wrażliwość wyników na wszelkie zmiany w tym zakresie, np. zmianę metody badań.
literatura
Budżety gospodarstw domowych w 2012 r. (2013). Warszawa: GUS. Pobrane z: www. stat.gov.pl//obszary-tematyczne/
warunki-zycia/dochody-wydatki-i-warunki-zycia-ludnosci/budzety-gospodarstw-domowych-w-2012-r-,9,7.html (20.08.2015).
Canada, A. (2013). Regional Tourism Satellite Account. Madrid: UNWTO.
Dwyer, L., Forsyth, P., Dwyer, W. (2010). Tourism Economics and Policy. Bristol–Buffalo–Toronto: Channel View Publications.
Dziedzic, E., Kachniewska, M., Łopaciński, K., Skalska, T. (2014). Metodologia regionalnego rachunku satelitarnego turystyki dla Polski, Warszawa: Instytut Turystyki SGTiR, Stowarzyszenie na Rzecz Badania, Rozwoju i Promocji Turystyki, MSiT, Departament Turystyki.
Dziedzic, E., Kachniewska, M., Łopaciński, K., Skalska, T. (2015a). Rachunek satelitarny turystyki dla Polski 2012.
Wersja uproszczona, Warszawa: Stowarzyszenie na rzecz Badania, Rozwoju i Promocji Turystyki, Instytut Turystyki Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji.
Dziedzic, E., Kachniewska, M., Łopaciński, K., Skalska, T. (2015b). Rachunek satelitarny turystyki dla województwa mazowieckiego, Warszawa: Stowarzyszenie na Rzecz Badania, Rozwoju i Promocji Turystyki, Instytut Turystyki Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji.
Frechtling, D.C. (2013). The Economic Impact of Tourism. Overview and Examples of Macroeconomic Analysis. Statistics and TSA Issue Paper Series, Madrid: UNWTO).
Jones, C. (2009). Tourism’s Contribution at Subnational Level. The Regional TSA: Complements and Extensions. Enzo Paci Papers, vol. 6, 207–223.
Laimer, L., Regional Tourism Satellite Accounts in Austria – Sufficient Information for Regional Tourism Policy?
Proceedings of 11th Global Forum on Tourism Statistics 14 to 16 November 2012, Reykjavík, Iceland. Pobrane z:
http://www.congress.is/11thtourismstatisticsforum/papers/Session4.pdf (1.03.2015).
Podróże Polaków w 2013 roku. Podstawowe wyniki badań. Pobrane z: d1dmfej9n5lgmh.cloudfront.net/msport/article_at-tachments/attachments/55524/original/Pod_Pol_2013_podstawowe_wyniki2.pdf?1394632862 (10.08.2015).
Assessment oF tourism consumption
– empiricAl eViDence From regionAl tourism sAtellite Account For mAzoViAn VoiVoDeship
Keywords the regional tourism satellite account, tourism consumption, Mazovian voivodeship
Abstract The purpose of this study is to identify if and to what extent compilation of the regional tourism satellite account (RTSA) can provide insight into the role of tourism consumption as a driver of economic development. The issue has been discussed from the perspective of the RTSA outcomes for Mazovian voivodeship. The study embraces presentation of the RTSA methodology developed for Poland and available sources of statistical information that can be employed for its compilation.
The RTSA for Mazovian voivodeship was the first attempt of its implementation. It has revealed that significant gaps in statistical data make the vast application of the “top down” approach unavoidable.
That may result in a biased picture of the regional conditions. Nevertheless the RTSA has provided detailed picture of the tourism consumption contribution to the voivodeship’s economy and the share of particular segments of demand in this process.
Translated by Ewa Dziedzic
WArszAWA jAKo oBszAr recepcji turystyKi jiDysz-KulturoWej
Agata Balińska
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego e-mail: agata_balinska@sggw.pl
Słowa kluczowe turystyka jidysz-kulturowa, formy turystyki, Warszawa, wyniki badań
Streszczenie W opracowaniu wskazano formy turystyki kulturowej opartej na pozostałościach kultu-ry żydowskiej w Warszawie. Dokonano charaktekultu-rystyki form tukultu-rystyki jidysz-kulturo-wej. Zaprezentowano wyniki badań empirycznych przeprowadzonych wśród uczestni-ków różnych imprez kultury żydowskiej. Z badań wynika, że kultura żydowska nadal postrzegana jest dość stereotypowo, nie jest wystarczająco promowana i niewystarczają-co jest wykorzystana dla celów turystycznych.
Wprowadzenie
Historia Żydów w Warszawie sięga XIV w. Na przestrzeni wieków funkcjonowali oni w społeczeństwie polskim, zachowując równocześnie odrębność kulturową, religijną, a czasem podlegając pełnej asymilacji. Ich przywileje i prawa były wielokrotnie rozszerzane oraz ograni-czane. W konsekwencji okazuje się, że na przełomie XIX i XX w. liczba ludności w Warszawie
sięgała ok. 700 tys. mieszkańców, spośród których prawie 40% stanowili Żydzi (www.izrael.ba-dacz.org). Jak pisze Janowski (2009, s. 20) „dzielnica najbardziej kipiąca życiem ze wszystkich dzielnic Warszawy to dzielnica drobnego handlu i domowego przemysłu niezliczonych rodzin żydowskich”. Żydzi zamieszkiwali głównie północną część miasta, przy ulicach: Pawiej, Gęsiej, Dzielnej, Franciszkańskiej, Miłej, Muranowskiej, Świętojerskiej, Nalewek, Targowej oraz przy pla-cu Muranowskim i plapla-cu Grzybowski, a także w okolicach Dworców Wileńskiego i Wschodniego (Gdowski, 2011; Małkowska-Bieniek, 2009, s. 29–62).
Kultura jidysz może być wykorzystywana w rozwoju różnych form turystyki, w tym „dark”
turystyki (Komsta, 2013, s. 41–65). Wykorzystywana jest również w rozwoju turystyki etnicznej obejmującej „podróże osób tej samej grupy etnicznej (Kurek, 2011, s. 214). Oprócz obozów zagłady i grobów cadyków zwiedzane są także miejsca noszące ślady życia przodków (świątynie, zabudowa mieszkalna). Z uwagi na burzliwą historię naszego kraju, a szczególnie okres II wojny światowej i powojenną, nieprzychylną Żydom politykę władz państwowych, śladów tych pozostało niewiele.
Kultura żydowska może być atrakcyjna nie tylko dla osób pochodzenia żydowskiego, ale też dla innych grup odbiorców, czego dowodem jest rosnąca popularność festiwali kultury żydowskiej.
Wyrazistość tej kultury sprawia, że można ją analizować w kontekście wyselekcjonowanej formy turystyki kulturowej. Autorka pokusiła się również o zaproponowanie terminu „turystyka jidysz--kulturowa”, który pozwoli na odniesienie terminu kultura tylko do kultury żydowskiej. Można ją zdefiniować jako formę turystyki, w której głównym celem jest poznanie materialnej i duchowej kultury żydowskiej.
Celem badań było określenie sposobu postrzegania kultury żydowskiej przez osoby uczestni-czące w wydarzeniach związanych z tą kulturą oraz ocena atrakcyjności kultury jidysz dla rozwoju turystyki.
Przyjęte w badaniach problemy badawcze zostały sformułowane w postaci następujących pytań:
1. Jakie formy turystyki jidysz-kulturowej można wyodrębnić?
2. Jakie elementy kultury żydowskiej znajdują się w Warszawie?
3. Jaka jest ocena poszczególnych elementów kultury żydowskiej przez respondentów?
4. czy w ocenie respondentów kultura żydowska jest właściwie komunikowana potencjalnym odbiorcom?