Działania niepożądane zgłaszane w trakcie leczenia LEF przez pacjentów W trakcie leczenia leflunomidem możliwe działania niepożądane (AE) leku

były obserwowane przez pacjentów lub stwierdzane na podstawie wyników badań laboratoryjnych. AE obserwowane przez pacjentów zostały zgłoszone w 23 przypadkach, co stanowiło 37,7% wszystkich obserwowanych. Zdarzało się, że ten sam pacjent zgłaszał więcej niż jeden rodzaj AE na tej samej wizycie kontrolnej lub zgłaszał AE o tym samym charakterze na różnych wizytach kontrolnych. Taka sytuacja powtarzała się w przypadku pacjentów zgłaszających występowanie luźnych stolców, czemu towarzyszyło złe samopoczucie lub bóle brzucha. Zdarzało się również, że niepożądanym objawom klinicznym towarzyszyły odchylenia w badaniach laboratoryjnych, które zostały omówione w rozdziale 6.8.2. W trzech spośród 23 przypadków AE zostały zaobserwowane u mężczyzn, co stanowiło 13,04% badanej populacji. Na ryc. 6. i w tab. 22. przedstawiono liczbę i rodzaj omawianych AE.

Najczęściej obserwowanym AE były luźne stolce – zgłaszane przez sześciu chorych, czyli stanowiące 24% wszystkich działań niepożądanych. To działanie niepożądane było zgłaszane jedynie przez kobiety i określane je jako mało lub umiarkowanie dokuczliwe. W jednym przypadku AE było zgłaszane jako nasilone, znacznie utrudniające codzienną aktywność, w dwóch przypadkach luźnym stolcom towarzyszyło ogólne złe samopoczucie - u tych chorych leczenie zakończono. U pozostałych chorych leczenie kontynuowano, dolegliwości ustąpiły i nie były odnotowane na wizytach kontrolnych w następnych miesiącach. W dwóch przypadkach nie stosowano żadnego leczenia, w jednym przypadku chora przez kilka dni podawała stosowanie leku przeciwbiegunkowego i związaną z tym poprawę samopoczucia oraz ustąpienie objawów.

Również w sześciu przypadkach odnotowano wypadanie włosów. Działanie niepożądane zgłosiły 4 kobiety i 2 mężczyzn, czyli 24% chorych zgłaszających jakiekolwiek AE i równocześnie 9,84% wszystkich pacjentów biorących udział w obserwacji. W jednym przypadku wypadanie włosów było bardzo nasilone. W pozostałych sytuacjach AE nie było dla pacjentów dokuczliwe, mimo kontynuacji leczenia utrzymywało się nie dłużej niż w trakcie 1 lub 2 kolejnych wizyt, po czym

54

ustępowało. U pacjenta, który zgłaszał bardzo nasilone łysienie leczenie wstrzymano na 30 dni, po czym kontynuowano jeszcze przez 3 miesiące, a następnie zakończono udział w PT z powodu braku adekwatnej odpowiedzi na terapię LEF.

W pięciu przypadkach odnotowano infekcje górnych dróg oddechowych – zapalenie oskrzeli, w trakcie leczenia antybiotykami pacjenci nie stosowali LEF. We wszystkich przypadkach leczenie było skuteczne, okres leczenia nie przekraczał 2 tygodni, po czasie nie dłuższym niż miesiąc wracano do leczenia LEF.

Ogólne złe samopoczucie zostało zgłoszone przez dwie chore, równocześnie z występowaniem luźnych stolców. W tych przypadkach leczenie zostało zakończone.

Odnotowano również po jednym przypadku rzadziej występujących działań niepożądanych: świądu skóry, suchości w ustach, bólów i zawrotów głowy i ostrego niedokrwienia paliczków lewej dłoni. Świąd skóry pojawił się u pacjenta płci męskiej w 4. miesiącu leczenia, miał charakter wędrujący. W badaniu przedmiotowym, ani badaniach laboratoryjnych nie obserwowano żadnych odchyleń. Kontynuowano leczenie LEF, nie obserwując nasilenia świądu, nie wdrożono leczenia objawowego. Po 3 miesiącach AE ustąpiło i nie obserwowano go w dalszym ciągu badania.

Kolejnym działaniem niepożądanym zgłaszanym przez pacjentkę biorącą udział w PT było uczucie suchości w jamie ustnej. Przeprowadzono diagnostykę w kierunku zespołu Sjögrena, oraz konsultację laryngologiczną, w których nie ujawniono odchyleń od normy. W trakcie wywiadu stwierdzono, że w czasie występowania suchości pacjentka miała modyfikowane leczenie hipotensyjne polegające na zamianie leków z grupy inhibitorów konwertazy angiotensynowej, co mogło wywołać zgłaszane objawy.

Kolejna chora po 5 miesiącach stosowania LEF skarżyła się na bóle i zawroty głowy, które występowały w różnych porach dnia i nocy, pacjentka zaobserowowała związek pomiędzy wymienionymi objawami, a wzrostami ciśnienia tętniczego do wartości ciśnienia skurczowego przekraczającego 190 mmHg i rozkurczowego przekraczającego 110 mm Hg. Pacjentka miała kilkuletni wywiad dotyczący leczenia nadciśnienia, uznano że zachodzi związek pomiędzy stosowaniem LEF i zgłaszanym

55

stanem. Zdecydowano o zakończeniu leczenia LEF, zwiększeniu dawki przyjmowanego leku hipotensyjnego i zalecono konsultację kardiologiczną.

Potencjalnie najgroźniejszym obserwowanym w trakcie PT działaniem niepożądanym był epizod ostrego niedokrwienia lewej kończyny górnej, obejmujący początkowo dalsze paliczki palca III i V oraz paliczek dalszy i środkowy palca IV. Niedokrwienie manifestowało się nagłym i silnym bólem, utratą czucia, skóra nad wymienionymi paliczkami zmieniła kolor na ciemnofioletowy. W dniu wystąpienia objawów trafiła do Kliniki Chirurgii Ogólnej i Naczyń, gdzie podjęto leczenie. Do Ośrodka prowadzącego PT pacjentka zgłosiła się 15 dni po wystąpieniu niedokrwienia, w tym czasie stan palców uległ znacznej poprawie, przedstawiony został na fot. 1 i 2. U pacjentki podjęto decyzję o zakończeniu leczenia LEF.

Fot. 1. Ostre niedokrwienie lewej kończyny górnej z zasinieniem paliczków

dystalnych palca III i V oraz paliczka środkowego i dystalnego palca IV w przebiegu leczenia LEF.

56

Fot. 2. Ostre niedokrwienie lewej kończyny górnej z zasinieniem paliczków

dystalnych palca III i V oraz paliczka środkowego i dystalnego palca IV w przebiegu leczenia LEF – powierzchnia grzbietowa.

Ryc. 6. Rodzaj i liczba działań niepożądanych zgłaszanych przez pacjentów w trakcie leczenia leflunomidem.

57

Tab. 22. Działania niepożądane zgłaszane przez pacjentów w trakcie leczenia leflunomidem. Rodzaj AE Liczba AE Odsetek AE w obserwowanej grupie Średni czas wystąpienia (m-ce) Mediana czasu wystąpienia (m-ce) Liczba przypadków przerwania leczenia Ogółem 23 37,70 6,2 6 6 Luźne stolce _{6 9,84 6,2 5,75 3} Wypadanie włosów 6 9,84 5,6 5 0 Infekcje dróg oddechowych 5 8,2 25,2 20 0 Złe samopoczucie 2 3,28 13,5 - 2 Świąd skóry 1 1,64 4 - 0 Suchość w ustach 1 1,64 5 - 0 Ból i zawroty głowy 1 1,64 5,5 - 1 Martwica paliczka 1 1,64 25 - 1

6.9.2 Działania niepożądane ujawniające się w badaniach laboratoryjnych