Zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008, jednym z warunków przyznania pomocy publicznej w ramach wyłączeń blokowych jest wystąpienie efektu zachęty, który gwarantuje, że bez udzielonej pomocy publicznej dany projekt nie zostałby
zrealizowany w przewidzianej formie lub zakresie (pomoc publiczna powinna służyć zwiększeniu zakresu realizowanego przedsięwzięcia).
Podstawowym warunkiem spełnienia efektu zachęty jest złożenie wniosku o przyznanie pomocy przed rozpoczęciem prac nad projektem lub konkretnym działaniem objętym pomocą.
Przez wniosek o udzielenie pomocy należy rozumieć:
a) wniosek o dofinansowanie projektu - w przypadku beneficjentów pomocy będących jednocześnie beneficjentami projektu,
b) umowę lub zgłoszenie o przystąpieniu do projektu - w przypadku beneficjentów pomocy nie będących jednocześnie beneficjentami projektu
Umowa o przystapieniu do projektu może mieć również formę pisemnej akceptacji regulaminów udziału w projekcie przedstawionych potencjalnemu beneficjentowi pomocy publicznej, o ile określono w nich kwestie dotyczące udzielenia pomocy publicznej, a wraz ze wspomnianą akceptacją beneficjent pomocy złożył wszelkie niezbędne dokumenty pozwalające podmiotowi udzielającemu pomocy na ocenienie, czy ubiegający się o pomoc jest uprawniony do jej uzyskania (traktowanie tego typu dokumentów jako umowy jest możliwe jedynie wyjątkowo w sytuacji, kiedy sama umowa faktycznie nie została podpisana).
Jednocześnie w zależności od rodzaju pomocy oraz wielkości przedsiębiorstwa, muszą zostać spełnione dodatkowe warunki umożliwiające spełnienie efektu zachęty w projekcie.
Subsydiowane zatrudnienie
Uznaje się, że w przypadku pomocy na subsydiowanie zatrudnienia pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji oraz pracowników niepełnosprawnych udzielona pomoc generuje efekt zachęty, jeżeli prowadzi ona do zwiększenia liczby netto zatrudnionych pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji lub pracowników niepełnosprawnych. Z kolei pomoc na pokrycie dodatkowych kosztów zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych wywołuje efekt zachęty jeżeli wydatki kwalifikowalne poniesione przez beneficjenta pomocy przekraczają koszty jakie musiałby ponieść beneficjent pomocy w przypadku zatrudnienia pracowników w pełni sprawnych.
Pomoc na szkolenia
W przypadku pomocy na szkolenia przyznanej dużym przedsiębiorstwom, udzielona pomoc generuje efekt zachęty, jeżeli wniosek o przyznanie pomocy został złożony do właściwej instytucji przed rozpoczęciem realizacji projektu, a z dokumentacji niezbędnej do udzielenia pomocy wynika, że w rezultacie otrzymanej pomocy spełniony zostanie co najmniej jeden z następujących warunków:
rozmiar działań podejmowanych w ramach projektu zostanie znacząco zwiększony,
zasięg projektu zostanie znacząco rozszerzony,
całkowita kwota wydana przez przedsiębiorcę na projekt zostanie znacząco zwiększona,
nastąpi znaczne przyspieszenie realizacji projektu.
Żaden z aktów prawnych nie wskazuje konkretnej wartości liczbowej odpowiadającej słowu
„znaczący”, wobec tego każdy z podmiotów wnioskujących o pomoc powinien wykazać, iż osiągnięte dzięki projektowi zwiększenie rozmiaru/zasięgu/kwoty bądź przyspieszenie czasu realizacji jest znaczące (istotne) dla przedsiębiorstwa będącego Beneficjentem pomocy.
Podmiot udzielający pomocy ma obowiązek weryfikacji spełnienia warunków efektu zachęty. Powinien on zadbać o to, by przedsiębiorstwo (beneficjent pomocy) sporządziło w formie dokumentu wewnętrzną analizę wykonalności projektu lub zadań objętych pomocą uwzględniającą sytuację przedsiębiorstwa w przypadku otrzymania pomocy oraz bez jej udziału. Dokument ten powinien zostać sporządzony przed złożeniem wniosku o przyznanie pomocy (tj. wniosku dofinansowanie w przypadku dużych przedsiębiorstw, które samodzielnie chcą zrealizować projekt lub umowy wewnątrzprojektowej, w przypadku dużych przedsiębiorstw nie będących projektodawcami). W przypadku projektów zamkniętych powyższa analiza powinna zostać wykorzystana w opisie wniosku o dofinansowanie projektu (pkt. 3.1) oraz powinna zostać dołączona do dokumentacji niezbędnej do podpisania umowy o dofinansowanie. zawartej z beneficjentem. W przypadku projektów otwartych niedopuszczalne jest podpisanie wewnątrzprojektowej umowy szkoleniowej z dużym przedsiębiorstwem bez zweryfikowania wewnętrznej analizy wykonalności projektu.
Podmiot udzielający pomocy powinien zweryfikować, czy dokumentacja przygotowana przez duże przedsiębiorstwo przed złożeniem wniosku o przyznanie pomocy zakłada spełnienie jednego lub więcej z wymienionych powyżej kryteriów świadczących o wystąpieniu efektu zachęty.
W ramach analizy wykonalności możliwe jest wykorzystanie następujących elementów:
• planowanego budżetu szkoleniowego (zgodnego z planem budżetowym na dany rok sprzed okresu planowania bądź realizacji projektu)
• budżetu szkoleniowego za poprzednie lata
• planu szkoleń bądź innego dokumentu wewnętrznego omawiającego zaplanowany wachlarz działań szkoleniowych na okres kolejnego roku bądź kolejnych lat
• dokumentu omawiającego realizowane w poprzednich okresach szkolenia
Wspomniane dokumenty powinny dowodzić, iż bez realizacji projektu wydatki na szkolenia bądź zakres szkoleń dla konkretnej grupy pracowników, którzy zostaną objęci wsparciem byłyby znacznie mniejsze niż rezultat, jaki zostanie uzyskany dzięki dofinansowaniu.
Efekt zachęty w projektach otwartych
Niezwykle istotną kwestią jest właściwe udokumentowanie udziału pracowników dużych przedsiębiorstw w projektach zakładających otwartą rekrutację w trakcie realizacji projektu.
W takim projekcie wsparcie udzielone przedsiębiorcy jest zwykle znikome w stosunku do posiadanego przez przedsiębiorcę budżetu szkoleniowego oraz w stosunku do zakresu realizowanych w przedsiębiorstwie działań szkoleniowych. Stąd dla dużych przedsiębiorstw konieczne jest udokumentowanie, iż dla danych pracowników nie zostały zaplanowane jakiekolwiek szkolenia bądź też, że szkolenia dla nich zaplanowane dotyczyły innego zakresu tematycznego, a realizacja projektu umożliwi przeprowadzenie zarówno szkoleń zaplanowanych jak i szkoleń dodatkowych przewidzianych w dofinansowanym projekcie. W innym wypadku nie ma możliwości udokumentowania znaczącego rozmiaru zmian
osiągniętych dzięki udziałowi przedsiębiorstwa w projekcie, co wyklucza objęcie dużych przedsiębiorstw pomocą w ramach projektów otwartych.
5. Zasady udzielania pomocy publicznej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał