1/ Funkcjonowanie od 2012 r. Zespołu ds. Pieczy Zastępczej (Zds.PZ).
Wnioski z prac Zespołu służą do podejmowania bieżących kolegialnych decyzji w sprawach rodzicielstwa zastępczego.
2/ Współpraca z rodzinami zastępczymi, pełnoletnimi wychowankami pieczy zastępczej Pracownicy PCPR - koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej, specjaliści pracy z rodziną, specjaliści pracy socjalnej oraz prac. socjalni systematycznie odwiedzali r. zastępcze. W ciągu roku odbyło się łącznie 672 odwiedzin w miejscu zamieszkania r. zastępczych, miały również miejsce wizyty u pełnoletnich wychowanków rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej.
3/ Koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej
24 Program MRP i PS pn.: Program asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej umożliwił ubieganie się o częściowe dofinansowanie wynagrodzeń dla 3 koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej. W roku 2019 r. Koszty zatrudnienia zostały pokryte z uzyskanej dotacji w kwocie 56 334zł oraz wkładu własnego Powiatu Toruńskiego w kwocie 69 548,92zł.
4/ Prowadzenie naboru na kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka.
Poza działalnością szkoleniową dla kandydatów na rodziny zastępcze opisaną wcześniej, w czerwcu 2019 r. pracownicy Zespołu ds. Pieczy Zastępczej (Zds.PZ) promowali ideę rodzicielstwa zastępczego podczas spotkania edukacyjnego, w ramach projektu EFS pn.„Rodzina w Centrum 2”. Ponadto udzielali na bieżąco informacji dotyczących zasad powstania i funkcjonowania rodzicielstwa zastępczego.
5/ Organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo – wychowawczej typu rodzinnego
Nie zgłaszano w roku ubiegłym potrzeb w tym zakresie.
6/ Zapewnianie rodzinom zastępczym szkoleń mających na celu podnoszenie ich kwalifikacji zgodnie ich potrzebami.
W 2019 r. odbyły się 2 szkolenia dla r. zastępczych, w których uczestniczyło 50 osób z rodzin zastępczych zawodowych, niezawodowych i spokrewnionych. Szkolenia obejmowały
zagadnienia: „Rodzina w wirtualnym świecie”, „Kiedy Twoja złość krzywdzi”. Wszystkie uczestniczące osoby w szkoleniach otrzymały stosowne zaświadczenia. Rodziny zastępcze nie zgłaszały indywidualnych potrzeb w zakresie szkoleń.
Posiadane rozeznanie w potrzebach rodzin zastępczych ze strony współpracujących
z nimi pracowników PCPR pozwoliło na wytypowanie z ich grona (rodziny zawodowe i niezawodowe) tych, które wymagały zwiększenia kompetencji wychowawczych poprzez
uczestnictwo w organizowanych przez ROPS szkoleniach. W roku ubiegłym ze strony ROPS zorganizowanych zostało 9 takich szkoleń. Ich tematyka konsultowana była z naszą jednostką
w celu właściwego doboru zagadnień psychologiczno-pedagogicznych oraz pomocy w procesie wychowawczym prowadzonym przez rodziny zastępcze z Powiatu Toruńskiego.
7/ Zapewnienie pomocy i wsparcia rodzicom biologicznym dzieci oraz osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą w ramach grup wsparcia
W ramach realizowanego przez PCPR projektu „Rodzina w Centrum 2” zapewniono pomoc w formie grupy wsparcia dla rodzin naturalnych i zastępczych. W 2019 r. odbyło się 12 spotkań dla rodzin naturalnych dzieci i rodzin zastępczych. Zorganizowano także warsztaty dla rodzin naturalnych i zastępczych celem wsparcia emocjonalnego w pokonywaniu trudności, czy zwalczania bezradności wobec problemów wychowawczych. Szczegółowo działania te opisane zostały w punkcie dotyczącym realizacji w/w projektu.
8/ Współpraca ze środowiskiem lokalnym
W ciągu roku w zakresie pieczy zastępczej na bieżąco prowadzono współpracę z OPS-ami, komisariatami Policji, sądami, prokuraturą, podmiotami leczniczymi, szkołami, kuratorami, POW.
Głównym celem prowadzonej współpracy było udzielanie wsparcia i pomocy rodzinom zastępczym, dzieciom w nich przebywającym. Tematy do współpracy to m.in. trudności szkolne, kontakty z rodzinami biologicznymi, problemy zdrowotne, kwestie odpłatności.
Współpraca z innymi instytucjami rozwijana była także podczas konsultacji w sprawie dokonywania ocen sytuacji dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej oraz rodzin zastępczych. Pracownicy Zds.PZ uczestniczyli także w zespołach ds. okresowej oceny sytuacji dzieci, przebywających w rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej, funkcjonujących na terenie innych powiatów.
W ubiegłym roku do oceny okresowej sytuacji dziecka byli zapraszani również pracownicy
25 Ośrodka Adopcyjnego w Toruniu, których wiedza i częsta znajomość indywidualnych przypadków naszych wspólnych podopiecznych, stanowiła bardzo cenne, merytoryczne wsparcie zarówno procesie diagnozy i tworzeniu planu pracy z rodziną.
9/ Prowadzenie poradnictwa i terapii dla osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą oraz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej.
Poradnictwo i terapia dla rodzi zastępczych i dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej prowadzona była m.in. przez psychologa PCPR. W 2019 r. przeprowadzono łącznie 297 konsultacji indywidualnych dla rodzin zastępczych w zakresie: diagnozy, problemów rodzinnych i wychowawczych, poradnictwa i działań terapeutycznych, psychoedukacji, zaburzeń emocjonalnych i zachowań u dzieci. Dodatkowo, psycholog wydał 82 opinii, w tym dla: 18
kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. Ponadto wymagają wsparcia osoby korzystały ze specjalistycznego wsparcia w projekcie „Rodzina w Centrum 2”
10/ Zapewnienie pomocy osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą oraz ich wychowankom specjalistycznych działań.
W 2019 r. Organizator rodzinnej pieczy zastępczej, jak i w latach poprzednich umożliwił rodzinom zastępczym oraz przebywającym w tych rodzinach dzieciom skorzystanie z szerokiego wsparcia specjalistycznego w ramach projektu współfinansowanego ze środków EFS pn.:
„Rodzina w Centrum 2” (realizacja tej edycji projektu do 30.06.2020r.)
W okresie sprawozdawczym łącznie 38 osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą i 56 wychowanków rodzin zastępczych skorzystało ze specjalistycznego poradnictwa w formie indywidualnych konsultacji oraz formy warsztatowej zajęć.
W ciągu całej edycji projektu osoby sprawujące pieczę zastępczą oraz ich wychowankowie skorzystali z poniżej wskazanych form wsparcia: specjalistyczne poradnictwo psychologiczne, specjalistyczne poradnictwo pedagogiczne, specjalistyczne poradnictwo prawne, mediacje rodzinne, superwizja, terapia: rodzinna, grupowa, indywidualna, warsztaty wzmacniające kompetencje rodzicielskie, zajęcia animacyjne dla dzieci rodziców korzystający z warsztatów, grupa wsparcia dla rodzin naturalnych, warsztaty dla os. Przebywających i opuszczających pieczę zastępczych, wyjazd edukacyjny 5-dniowy wzmacniający więzi rodzinne, bony edukacyjne dla dzieci opuszczających pieczę zastępczą, spotkanie edukacyjne dot. rozwoju rodzinnych form pieczy zastępczej, warsztaty ,,moje emocje’’ dla dzieci przebywających w pieczy oraz z rodzin z problemami opiekuńczo – wychowawczymi, warsztaty socjoterapeutyczne 1-dniowe dla osób przebywjących w pieczy oraz z rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi.
Uzyskane efekty z realizacji projektu dla rodzin zastępczych:
- wsparcie emocjonalne w pokonywaniu trudności, zwalczanie bezradności wobec problemów - wymiana informacji i doświadczeń
- podniesienie wiedzy i wzmocnienie kompetencji rodzicielskich
Uzyskane efekty z realizacji projektu dla wychowanków rodzin zastępczych:
- nabywanie różnorodnych umiejętności życiowych
- poprawa funkcjonowania dzieci z różnego rodzaju zaburzeniami i sprawiających trudności wychowawcze
- umiejętność nazywania i wyrażania uczuć i emocji
- lepsze funkcjonowanie dzieci po przebytych w swoich rodzinach biologicznych przemocach fizycznych, psychicznych, seksualnych
11/ Dokonywanie okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej.
Jako organizator pieczy zastępczej w ciągu roku organizowaliśmy w siedzibie PCPR konsultacje dot. okresowej oceny sytuacji dziecka, na które zapraszano m.in. rodziny zastępcze, rodziców biologicznych, pedagogów, asystentów rodzin, pracowników socjalnych z OPS, przedstawicieli ośrodka adopcyjnego.
26 Dokonano łącznie 383 ocen dzieci z rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej, w tym w zakresie zasadności dalszego pobytu dzieci w rodzinach zastępczych lub braku zasadności.
Opinie w tym zakresie przekazywano do właściwego Sądu Rejonowego. Dokonano także 68 ocen
dot. funkcjonowania rodzin zastępczych, w których termin przeprowadzenia oceny wynikał z regulacji ustawowych.
12/ Przeprowadzanie badań pedagogicznych i psychologicznych oraz analizy dot.
kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzącego rodzinny dom dziecka, pod kątem zapewnienia przez rodzinę odpowiednich warunków bytowych i mieszkaniowych umożliwiających dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb.
Analiza warunków materialno – bytowych przeprowadzana była w miejscu zam. rodzin - kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. Ponadto, dokonywano weryfikacji kandydatów, zgodnie z wymogami art. 42 ustawy, który stanowi, że pełnienie funkcji rodziny zastępczej może być powierzone osobom, które:
• dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;
• nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;
• wypełniają obowiązek alimentacyjny – w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;
• nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;
• są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone zaświadczeniami lekarskimi o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia tej funkcji, posiadają opinię o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji wystawioną przez psychologa;
• przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• zapewniają odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb.
Dodatkowo, pełnienie funkcji rodziny zastępczej niezawodowej lub zawodowej może być powierzone osobom, które nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.
PCPR przeprowadza testy psychologiczne i rozmowy indywidualne z każdą rodziną na podstawie, których sporządza opinię nt. kandydatów. W 2019 r. stosowano 10 rodzajów testów zakupionych w latach poprzednich przez organizatora pieczy w Powiecie Toruńskim
13/ Zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających.
W 2019 r. PCPR zgłosił do Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Adopcyjnego 17 dzieci z uregulowaną sytuacją prawną, celem przysposobienia. Zakwalifikowano 4 dzieci, natomiast przyczyną braku kwalifikacji 13 dzieci do adopcji były głównie: wiek dzieci, okres pobytu w pieczy zastępczej, kontakt z rodzicami biologicznymi, brak zgody dziecka i opiekuna prawnego na przysposobienie.
14/ Zatrudnienie koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej.
Zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny(…) rodziny zastępcze obejmuje się opieką koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, który nie może mieć pod opieką więcej niż 15 rodzin.
Praca koordynatora nie może być łączona z wykonywaniem obowiązków prac. socjalnego oraz nie może on prowadzić postępowań z zakresu świadczeń realizowanych przez powiat.
W 2019 r. PCPR w Toruniu zatrudniał nadal 3 koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej do zadań, których należy w szczególności:
27 a) udzielanie pomocy rodzinom zastępczym w realizacji zadań wynikających z pieczy
zastępczej - Pracownicy Zds.PZ udzielali na bieżąco pomocy i wparcia w trudnościach i problemach z którymi borykały się rodziny zastępcze;
b) przygotowanie, we współpracy z asystentem rodziny i odpowiednio r. zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka, planu pomocy dziecku.
c) pomoc r. zastępczym w nawiązaniu wzajemnego kontaktu.
Podczas każdej wizyty u rodziny zastępczej pracownicy na bieżąco informują o formach wsparcia oferowanych dla rodzin zastępczych, m.in. o możliwości udziału w grupie wsparcia.
d) pomoc w dostępie do specjalistycznej pomocy dla dzieci, w tym psychologicznej, reedukacyjnej i rehabilitacyjnej.
Motywowano rodziny zastępcze do przeprowadzania zleconych badań i konsultacji (w przypadkach tego wymagających) u lekarzy specjalistów (np. endokrynologa, kardiologa, alergologa, laryngologa, okulisty, internisty). W razie potrzeby sugerowano konieczność odbycia konsultacji z psychologiem, pedagogiem szkolnym bądź psychiatrą.
Informowano również o potrzebie szczepienia dzieci.
e) udzielanie wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej.
Pracownicy PCPR-u na bieżąco udzielli wsparcia wychowankom rodzinnych i instytucjonalnych form pieczy zastępczej, poprzez informowanie o procedurach dot.
m.in. przyznawania pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki, na zagospodarowanie, usamodzielnienie, pomocy w wyborze opiekuna usamodzielnienia, opracowywania IPU
(w 2019r. opracowano 14 IPU oraz 10 modyfikacji IPU). Informowano także o procedurach związanych z wnioskowaniem o przyznanie mieszkania.
Podczas pracy terenowej przeprowadzano wywiady środowiskowe, motywowano wychowanków do kontynuowania nauki i utrzymywania prawidłowej frekwencji na zajęciach, a także do poprawy sytuacji materialnej m.in. przez poszukiwanie pracy zarobkowej.
f) Inne zdania, które były wykonywane przez koordynatorów:
• Zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających;
• Współpraca z asystentem rodziny przy opracowaniu planu pracy z rodziną, skoordynowanego z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej;
• Prowadzenie dokumentacji dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej zgodnie z art. 38a ustawy, kierowanie dzieci w pieczy do diagnozy psychofizycznej, kierowanie r. zastępczych na badania lekarskie -badania predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji;
• Wydawanie opinii w przedmiocie wytoczenia przez kierownika PCPR powództwa o zasądzenie świadczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka przebywającego w pieczy zastępczej;
• Sporządzanie opinii w przedmiocie ustania przyczyny umieszczenia dziecka w r. zastępczej i możliwości powrotu dziecka do jego rodziny na potrzeby postępowania sądowego w tej sprawie;
• Sporządzanie opinii dla r. zastępczej niezawodowej, która wystąpi z wnioskiem o zawarcie umowy o pełnienie funkcji r. zastępczej zawodowej;
• W przypadku rodzeństwa, sporządzanie opinii w przedmiocie umieszczenia w r. zastępczej większej liczby dzieci niż przewiduje to art. 53 ust. 1 oraz sporządzanie innych opinii wynikających z ustawy;
• Konsultacje w zakresie oceny sytuacji dziecka, przeprowadzanie i sporządzanie ocen;
• Konsultacje w zakresie oceny r. zastępczej lub prowadzącego RDD, przeprowadzanie i sporządzanie ocen;
28
• Pełnienie funkcji opiekuna procesu usamodzielnienia;
• Pomoc wychowankowi przy tworzeniu indywidualnego programu usamodzielnienia;
• Informowanie sądu rodzinnego o całokształcie sytuacji osobistej dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej oraz o sytuacji jego rodziny w tym możliwości powrotu dziecka pod opiekę rodziców biologicznych;
• Praca z dzieckiem, sporządzanie na wniosek sądu opinii o dziecku i rodzinie;
• Współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, sądami, właściwymi
organizacjami pozarządowymi, innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny;
• Stałe podnoszenie swoich kwalifikacji w zakresie wykonywanych zadań;
Fizyczna obecność koordynatorów rodzinnej pieczy w środowiskach rodzin zastępczych i stałe monitorowanie sytuacji, znacząco poprawiło poziom bezpieczeństwa umieszczonych
w nich dzieci. Dzięki bieżącej ocenie relacji pomiędzy rodzinami a umieszczonymi w nich dziećmi możliwe pozostawało diagnozowanie trudności wychowawczych i kierowanie dzieci i rodziców zastępczych do specjalistów w projekcie „Rodzina w Centrum 2”.
Działania koordynatorów podejmowane w terenie przyczyniały się do poprawy współpracy z różnymi instytucjami, jak np.:
o szkołami – pozyskiwanie opinii na temat funkcjonowania dzieci w środowisku szkolnym i ich wyników w nauce oraz podejmowanie współpracy w kierunku poprawy sytuacji dzieci,
o ośrodkami pomocy społecznej – współpraca z pracownikami i asystentami rodzin na rzecz powrotu dzieci z pieczy zastępczej do środowisk biologicznych, pozyskiwanie informacji o funkcjonowaniu r. zastępczych na terenie danej Gminy,
o zespołami kuratorów sądowych – współpraca w zakresie wymiany informacji i organizowaniu pomocy dla r. biologicznych, ubiegających się o powrót dzieci z pieczy zastępczej,
o sądem rodzinnym – przekazywanie ocen r. zastępczych i funkcjonujących w nich dzieci, relacjonowanie kontaktów r. biologicznych z dziećmi umieszczonymi w pieczy zastępczej, sporządzanie różnego rodzaju opinii i zlecanych wywiadów dot. środowisk rodzin biologicznych lub kandydatów na rodziny zastępcze.
W celu osiągnięcia powyższych efektów koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej pracowali
nadal w zadaniowym systemie czasu pracy, co pozwoliło na wykonywanie zadań również w godzinach popołudniowych, a w nagłych przypadkach nawet w dni ustawowo wolne od pracy.
W roku 2019 pracownicy Zds.PZ udzielali pomocy i wparcia w bieżących trudnościach i problemach rodzin zastępczych w niżej wymienionych kwestiach:
Problem dominujący w rodzinie Liczba dzieci
Wpływ różnego rodzaju uzależnień rodziców biologicznych na
zdrowie i rozwój psychosomatyczny dziecka umieszczonego w rodzinach zastępczych
85
Problemy wychowawcze o różnej etiologii 97
Problemy w relacjach z otoczeniem wynikające
z zaburzeń więzi 54
Problemy szkolne dzieci wynikające z różnego rodzaju zaburzeń 69
Kontakty z rodzicami biologicznymi 42
Przepracowywanie żałoby, straty w rodzinie 38
Problemy zdrowotne 55
29 Prezentowane powyżej dane obrazują zakres realizowanych zadań i kosztów z tego wynikających. Wskazują liczbowo ujęte wskaźniki dotyczące ilości porad, warsztatów,
interwencji, sporządzanej dokumentacji, itp. Warto jeszcze, w mojej ocenie, wskazać w podsumowaniu tego dokumentu na czynniki, które nie dają ująć się w kategoriach liczbowych,
a zaliczam do takich empatię, życzliwość i zaangażowanie w niesienie szeroko rozumianego wsparcia na rzecz osób tego potrzepujących, a powyższe były również efektywnie realizowane przez pracowników kierowanej przeze mnie jednostki.
Dyrektot
Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie