W celu weryfikacji stosowalności zaprezentowanej metody integracji heterogenicznych źródeł danych w wieloaspektowej analizie posłużono się przykładem analizy porównawczej w zakresie oceny jakości kolekcji programów komputerowych. Ocenę wielu różnych programów zrealizowano trzema różnymi metodami (metodykami) firmy Hewlett-Packard, IBM oraz Motorola. Każdy program komputerowy był poddany ocenie co najmniej jedną z tych metod. Wśród rozważanych programów komputerowych były takie, które zostały poddane tylko jednej z tych metod. Dla pełnej i jednorodnej oceny kolekcji programów komputerowych niezbędne było określenie, który program z tej kolekcji jest oceniony lepiej a który gorzej. Odpowiedź na to pytanie wymagała integracji metod i odpowiednich do nich źródeł danych.
W tym celu dla każdej metody oceny programów komputerowych utworzono ontologię. Każda z tych ontologii operowała innymi konceptami, terminologiami, aksjomatami, sieciami semantycznymi oraz grafami powiązań konceptów. Nazwano je ontologiami cząstkowymi.
W celu przeprowadzenia analizy porównawczej jakości oprogramowania ocenianego tymi trzema różnymi metodami opracowano ontologię globalną, integrującą te trzy metody oceny. Wówczas mimo posiadania różnych ocen dla różnych programów komputerowych, możliwe okazało się porównanie tych ocen w jednej terminologii i na jednej płaszczyźnie odniesienia. Nastąpiło to dzięki integracji ontologii cząstkowych, zbudowanych dla źródeł danych związanych z metodami firmy Hewlett-Packard, IBM oraz Motorola (trzy ontologie cząstkowe) w ontologię globalną. Utworzona ontologia globalna w pełni integrowała ontologie cząstkowe i umożliwiła pełną analizę porównawczą w jednej płaszczyźnie odniesienia nawet wówczas, gdy oceny programów komputerowych były dostępne w obszarze jednej z tych metod. Szczegółowo, ten przykład zastosowań został opisany w pracy [Dudek T., 2008].
Zaprezentowana metoda została również zweryfikowana praktycznie na przykładzie analizy porównawczej jakości kształcenia w szkole wyższej. Wyniki tej weryfikacji zaprezentowano w literaturze [Dudek T., 2006].
PODSUMOWANIE
Ważną cechą danych źródłowych zasilających metody wieloaspektowej analizy porównawczej jest ich różnorodność. Każde takie źródło można opisać odpowiednią ontologią cząstkową i wówczas integracja metod i danych je zasilających sprowadza się jedynie do integracji tychże ontologii w tzw. ontologię globalną. Dzięki zastosowaniu metody integracji opartej na ontologiach możliwe jest dodawanie nowych źródeł danych i nowej metody analizy, a dzięki współdzieleniu słowników oraz odwzorowaniu lokalnych ontologii w ontologię globalną możliwe jest porównanie wyników wielu metod wieloaspektowej analizy.
LITERATURA
Doerr M. (2001) Semantic problems of thesaurus mapping, jodi.ecs.soton.ac.uk/Articles/v01/i08/Doerr.
Dudek T. (2006) Integracja danych w systemie oceny jakości kształcenia, Badania operacyjne i systemowe, Szczecin.
Dudek T. (2008) Metoda integracji heterogenicznych źródeł danych w ekspertowym systemie oceny jakości, rozprawa doktorska, Szczecin.
Pankowski T. (2001) Integracja i przetwarzanie heterogenicznych źródeł danych w bazach obiektów częściowo etykietowanych, Materiały III Krajowej Konferencji n.t. Metody i systemy komputerowe w badaniach naukowych i projektowaniu inżynierskim, Kraków.
Uschold M., Gruninger M. (1996) Ontologies: Principles, methods and Applications, Knowledge Engineering Review.
Data integration method for multiaspect comparative analysis system
Abstract: Comparative analysis systems are dedicated to maintenance specific types of different (heterogeneous) data and methods. Throughout the integration technology implementation those systems are capable to achieve that goal. What's more the system is fully alterable and can be adjust to the most sophisticated needs. That kind of ontology based solutions were presented in the article.
Key words: data integration, multiaspect system for data analysis, ontology, open system, data support system
DYNAMICZNA WYCENA PRODUKTÓW CYFROWYCH W WIRTUALNYCH SYSTEMACH EKONOMICZNYCH Z WYKORZYSTANIEM MODELOWANIA ROZMYTEGO
Jarosław Jankowski
Katedra Inżynierii Systemów Informacyjnych, Wydział Informatyki ZUT e-mail: jjankowski@wi.zut.edu.pl
Streszczenie: Złożone platformy internetowe przyjmują coraz częściej postać wirtualnych systemów ekonomicznych. Integrują one technologie i metody przetwarzania danych dla potrzeb monitorowania rynków elektronicznych oraz wielopoziomową dyskryminację cenową i dynamiczne wyceny.
W artykule przedstawiono koncepcję modelowania rozmytego zorientowane-go na identyfikację parametrów determinujących zachowania użytkowników dla potrzeb systemów dynamicznej wyceny.
Słowa kluczowe: modelowanie rozmyte, systemy internetowe, dynamiczna wycena
WPROWADZENIE
Rozwój technologii teleinformatycznych sprzyja powstawaniu systemów o charakterze dualnym, które łączą cechy systemów technicznych i ekonomicznych. Wiele publikacji identyfikuje nowe obszary w zakresie wirtual-nych światów, platform społeczwirtual-nych i systemów MMO (ang. massive multiplayer online) zarówno w sferze technologicznej jak i ekonomicznej, co jest zauważalne m.in. w pracach [Messingera i in. 2009], publikacjach pod redakcją J. Spencera oraz Y. Sivan wydawanych przez Virtual Worlds Institute [Spencer i in. 2009, Sivan i in. 2009]. W. B. Bainbridge podkreśla, że wirtualne światy mają potencjał badawczy w wielu dyscyplinach nauki [Bainbridge 2007]. Za wirtualny świat uwa-ża się środowisko interaktywne, w którym możliwa jest dwukierunkowa komuni-kacja w sposób synchroniczny lub asynchroniczny, z innymi użytkownikami, dla których dana jest reprezentacja cyfrowa. Jednym z aspektów funkcjonowania sys-temów są platformy dystrybucji produktów cyfrowych, które zazwyczaj są
odpo-wiednikami produktów realnych, o zbliżonej funkcjonalności [Korolom 2009].
Sektor ten dynamicznie się rozwija i jest aktualnie jednym z obiecujących kierun-ków ebiznesu. Analitycy Piper Jaffray wskazują na 134% wzrost rynku amerykań-skiego przedmiotów wirtualnych w stosunku do roku 2008 i sprzedaż na poziomie 621 milionów dolarów [Piper Jaffray 2009]. Prognozy zakładają sprzedaż na po-ziomie 2.5 mld dolarów rocznie w USA do roku 2013. W tych uwarunkowaniach powstają systemy które integrują technologie i metody przetwarzania danych zo-rientowane na monitorowanie rynków elektronicznych, wielopoziomową dyskry-minację cenową i wzrost wskaźników ekonomicznych powiązanych z systemami internetowymi takich jak ARPU (ang. average revenue per user) czy ARPPU (ang. average revenue per paying user). Specyfika analizowanych obszarów, zmienność środowiska, niepewność danych pomiarowych wskazują na możliwość zastosowania zbiorów rozmytych, które zapewniają bardziej naturalny opis mode-lowanych zjawisk. W artykule przedstawiono koncepcję zastosowania modeli roz-mytych do identyfikacji charakterystyk środowiska i parametrów wpływających na wycenę usług cyfrowych oraz wyniki badań eksperymentalnych.