• Nie Znaleziono Wyników

V o n D ip l.- In g . C arl Theodor K ro m er, Berlin

E s w e r d e n d ie E n e r g ie k o s te n d e s e le k tr is c h e n u n d D a m p f Z u g b e tr ie b e s m ite in a n d e r v e r g lic h e n , u m in e r s te r A n n ä h e r u n g d ie z u lä s s ig e n B a u k o s te n e in e r K i lo w a tts tu n d e d e r e le k tr is c h e n A n la g e n f ü r d e n

e le k tr is c h e n Z u g b e tr ie b z u e r m itte ln .

B ei d e r U m s t e l l u n g v o n E i s e n b a h n e n a u f e le k ­ t r is c h e n B e tr i e b e n t s t e h e n b e s o n d e r s h o h e K o s te n d u r c h d i e S t r o m e r z e u g u n g s - u n d V e r t e i l u n g s a n l a g e n . Die J a h r e s a u s g a b e n f ü r d ies es A n l a g e k a p it a l k ö n n e n d a b e i s o h o c h sein, d a ß die W ir t s c h a f t l ic h k e it d e s e le k t ri s c h e n B e tr i e b e s g e g e n ­ ü b e r d e m D a m p f b e t r i e b in F r a g e g e s t e l l t w ir d . Im f o l g e n ­ d e n ist d a h e r v e r s u c h t , in m ö g l i c h s t e in f a c h e r W e i s e f e s t ­ z u stellen , w ie h o c h die A n l a g e k o s t e n f ü r d e n e le k t ri s c h e n B e tr ie b se in d ü r f e n , d a m i t e r n i c h t t e u r e r w i r d als d e r D a m p f b e t r i e b !).

D ie K o s te n d e s Z u g b e t r i e b e s s e t z e n sic h z u s a m m e n a u s d e n A u f w e n d u n g e n f ü r die e ig e n tlic h e Z u g f ö r d e r u n g s ­ a r b e i t u n d d e n A u s g a b e n f ü r V e r z i n s u n g , E r n e u e r u n g u n d U n t e r h a l t d e r F a h r z e u g e , s o w ie d e n P e r s o n a l k o s t e n u n d e in i g e n B e t r i e b s a u s g a b e n . D ie A u f w e n d u n g e n f ü r die Z u g f ö r d e r u n g s a r b e i t s i n d bei e le k t ri s c h e m B e tr i e b e die S t r o m k o s t e n a n d e r L o k o m o t i v e , b e im D a m p f b e t r i e b die A u s g a b e n f ü r K o h le u n d W a s s e r a m T e n d e r d e r L o k o ­ m o tiv e . D ie s e K o s t e n s i n d f ü r e le k tris c h e n u n d D a m p f z u g ­ b e t r i e b r e c h t v e r s c h i e d e n , d a zu d e n S t r o m k o s t e n alle A u s g a b e n g e h ö r e n , d ie z u r S t r o m e r z e u g u n g im K r a f tw e r k , z u r F e r n l e i t u n g , z u m U n t e r w e r k u n d z u r W e i t e r l e i t u n g ü b e r d e n F a h r d r a h t a u f z u w e n d e n si nd. Beim D a m p f b e t r i e b d a g e g e n sin d n u r die K o s te n fü r K o h le u n d W a s s e r e in ­ sc hlie ßlic h T r a n s p o r t z u r L o k o m o t i v e a u f z u b r i n g e n .

D ie K a p i ta l k o s t e n d e r b a u lic h e n A n l a g e n d e s e le k ­ tr is c h e n B e tr i e b e s s i n d d ie H a u p t a u s g a b e n d i e s e r B e t r i e b s ­ a rt, sie b e s t i m m e n die S t r o m k o s t e n . D ie B e k o h lu n g s - u n d W a s s e r v e r s o r g u n g s a n l a g e n b e im D a m p f b e t r i e b s in d im V e r h ä l t n i s zu d e n B r e n n s t o f f k o s t e n m e i s t g e r i n g . A u ß e r d i e s e n K o s te n e n t s t e h e n bei b e id e n B e t r i e b s a r t e n A u s g a b e n d u r c h A n s c h a f f u n g u n d U n t e r h a l t d e r F a h r z e u g e s o w ie f ü r B e d i e n u n g u n d U n t e r h a l t d e r B a h n a n l a g e n .

D ie A n s c h a f f u n g s k o s t e n fü r e le k tris c h e L o k o m o t i v e n s i n d z w a r h ö h e r als f ü r D a m p f l o k o m o t i v e n , a b e r es sind d e r d a u e r n d e n D i e n s t b e r e i t s c h a f t w e g e n w e n i g e r e le k ­ tr is c h e L o k o m o t i v e n zu b e s c h a f f e n als D a m p f lo k o m o t iv e n . D ie A u s g a b e n f ü r B e d i e n u n g u n d U n t e r h a l t d e r F a h r z e u g e u n d f ü r d ie B a h n a n l a g e a ll g e m e in s i n d b e im e le k tris ch e n B e tr i e b g e r i n g e r , w ie a u c h die E r g e b n i s s e d e r a r t i g e r B a h n ­ linie n z e ig e n . M a n d a r f a b e r f ü r e in e n a l l g e m e in e n V e r ­ g leic h d e r Z u g f ö r d e r u n g s k o s t e n w o h l s a g e n , d a ß d ies e K o s t e n d e r e in z e ln e n B e t r i e b s a r t e n m e i s t n ic h t v o n a u s ­ s c h l a g g e b e n d e r B e d e u t u n g sin d 2).

E s d ü r f t e d a h e r f ü r e in e e r s t e A n n ä h e r u n g g e n ü g e n , w e n n m a n die K o s te n fü r d ie e ig e n t li c h e Z u g f ö r d e r u n g s ­ a r b e i t d e r v e r s c h i e d e n e n B e t r i e b s y s t e m e v e r g le ic h t . D ie E n e r g i e k o s t e n f ü r d e n e le k t ri s c h e n B e tr ie b s i n d b e i S t r o m ­ l i e f e r u n g a u s W a s s e r k r a f t w e r k e n d ie f e s t e n J a h r e s a u s g a b e n f ü r V e r z i n s u n g , R ü c k s t e l l u n g e n , R e p a r a t u r e n u n d B e d i e n u n g d e r g e s a m t e n e le k t ri s c h e n A n l a g e n . Bei S t r o m b e z u g a u s

*) E s i s t a n g e n o m m e n , d a ß d e r S tro m a u s B a h n k r a ftw e r k e n , w ie z. B. in d e r S c h w e iz , g e lie f e r t w ird .

2) v e rg l. a u c h P f o r r , A u s s ic h te n d e r e le k tris c h e n Z u g f ö r d e r u n g a u f d e n E i s e n b a h n e n . S o n d e r a u s g a b e , E is e n b a h n w e s e n Z . d . V . d . i . B d. 69 (1 9 2 5 ), S. 98.

W ä r m e k r a f t w e r k e n k o m m e n h i e r z u n o c h die A u s g a b e n fü r d e n B r e n n s t o f f . Beim D a m p f z u g b e t r i e b s i n d die J a h r e s ­ a u s g a b e n in d e r H a u p t s a c h e di e K o h l e n k o s t e n , w ä h r e n d die A u s g a b e n f ü r W a s s e r u n d die K a p i ta l k o s t e n f ü r d ie Be­

k o h l u n g s - u n d W a s s e r v e r s o r g u n g s a n l a g e n d e m g e g e n ü b e r m e i s t u n b e d e u t e n d si nd. W i r w o l l e n z u r V e r e i n f a c h u n g d e r R e c h n u n g d i e s e l e tz te n K o s te n u n b e r ü c k s i c h t i g t l as s e n 3).

ln d e n B e r e c h n u n g e n w o l l e n w i r die A n l a g e k o s te n je k W h in P f e n n i g e r m i t te ln u n d b e z e ic h n e n m it B w u n d B d die A n l a g e k o s t e n je k W h ein e s W a s s e r k r a f t w e r k e s un d ein e s W ä r m e k r a f t w e r k e s u n d m it B„ d ie A n l a g e k o s t e n je k W h f ü r F e r n l e i t u n g e n , U n t e r w e r k u n d F a h r l e i t u n g e n .

D e r P r e i s fü r 1 k W h ist d a n n b e i pw, pd u n d p v v H f e s t e n J a h r e s a u s g a b e n fü r Z in s e n , R ü c k s t e l l u n g e n , S t e u e r n u n d B e trie b bei W a s s e r k r a f t w e r k e n

b = m ' B w + m ' BD P f £ -/k W h - ■ - o ) u n d bei W ä r m e k r a f t w e r k e n

b' = m ' B d + m ' B o + y P f g-/ k w h ■ (l a >-Bei W ä r m e k r a f t w e r k e n k o m m e n n o c h di e z u s ä tz lic h e n B r e n n s t o f f k o s t e n hinzu . D ie s e k a n n m a n f ü r ein n e u z e i t ­ lic hes K r a f tw e r k u n t e r b e s t i m m t e n V o r a u s s e t z u n g e n fü r M a s c h i n e n g r ö ß e , D r u c k u n d T e m p e r a t u r e t w a a n ­ s c h r e i b e n zu

ooon 1 350 • 8760 • c

y = 3300 ■ c -\--- ~--- P f g . / k W h ,

w o b e i h die j ä h r lic h e B e n u t z u n g s d a u e r ist, d i e m a n fü r g u t a u s g e n u t z t e B a h n k r a f t w e r k e d u r c h s c h n i t t li c h m it e tw a 3500 S t u n d e n a n n e h m e n k a n n . D a m i t e r h a l t e n w i r

y = (3300 + 876) c = 4176 c P f g . / k W h . . (2), w o b e i c .die K o s te n e in e r kcal d e s B r e n n s t o f f e s in P f e n n i g b e d e u t e t .

M a n k a n n f ü r W a s s e r k r a f t a n l a g e n u n d f ü r F e r n ­ l e i t u n g e n e in s ch ließ lic h U n t e r w e r k e u n d F a h r l e i t u n g e n d e n g le ic h e n A n te il f ü r die f e s t e n J a h r e s a u s g a b e n e in s e tz e n , s o d a ß p w = pv = p ist. F a ß t m a n a u c h d i e A n l a g e k o s t e n B w u n d B v z u s a m m e n z u B w -f- B v = B , so k a n n m a n die S t r o m k o s t e n a n d e r L o k o m o t i v e e r r e c h n e n zu:

k E = f 0 ~0 B P f g . / k W h ... (3).

D a fü r W ä r m e k r a f t a n l a g e n di e f e s t e n J a h r e s a u s g a b e n h ö h e r sind als f ü r di e d a z u g e h ö r i g e n L e i t u n g e n u n d U n t e r w e r k e , m u ß m a n sich e in e n M i t t e l w e r t p ' a u s p d

u n d p v e r r e c h n e n . S e t z e n w i r B d - \ - B v = B ', d a n n s i n d d ie S t r o m k o s t e n :

V = ¿ o B ’ + 4176 c P f g - /k w h . . .( 4 ) . W e r d e n a u f e in e r B a h n lin ie je k m u n d J a h r a k W h v e r b r a u c h t , s o b e t r a g e n die J a h r e s k o s t e n je k m B a h n

-3) W e n n d ie s e K o s te n u. U . bei b e s o n d e r s u n g ü n s tig e n V e r h ä ltn is s e n d e n n o c h in s G e w ic h t f a lle n s o llte n , d a n n k ö n n te m an sie d u rc h e in e n Z u s c h la g a u f d ie K o h le n k o s te n v e rr e c h n e n , s o d a ß sie d a n n d e r e in f a c h e r e n R e c h n u n g w e g e n im K o h le n p re is e n th a l te n sin d .

Um schau

337

le bei S t r o m l i e f e r u n g a u s W a s s e r k r a f t w e r k e n : K F — — B a P f g ./k m

F 100 (5)

“ "<< 0 * WormeKrnfl w e r k e n :

■ (6).

V ' B ' + 4176 c a P f g ./ k m

\100 /

D ie K o s te n d e s D a m p f z u g b e t r i e b e s s i n d d i e K o h l e n ­ k o s te n , d . h.:

K D — e d P f g . / k m ... (7), w o e d e n P r e i s ein e s k g K o h le in P f e n n i g u n d d d e n K o h l e n v e r b r a u c h in k g je km B a h n li n ie u n d J a h r b e ­ zeichnen.

In e r s t e r A n n ä h e r u n g k e n n e n w i r a ls o w o h l s a g e n , d a ß d e r e le k tris c h e B e tr ie b d e m D a m p f b e t r i e b e b e n b ü r t i g ist, w e n n die E n e r g i e k o s t e n in b e id e n F älle n g leich sin d, w e n n a ls o

K E = K D o d e r k e = k d- F ü r W a s s e r k r a f t w e r k e i s t:

-1— B a = e d.

100

Löst m a n d ie G l e i c h u n g n a ch B auf, so< ist:

£ = = e j U 0 0 p f / k W h ... (g)_

P a F ü r W ä r m e k r a f t w e r k e ist:

B + 4176 c

und

( ~ -

\1 00

3, 100 le c

~ p ' \ a

) a :

— — 4176 c) P f g . / k W h . . (9).

M an k a n n a ls o f ü r ein e au f' ele k tri s ch e n B e tr ie b u m ­ z u stellen d e B a h n lin ie a u s d e n K o h l e n k o s t e n b eim D a m p f ­

b e tr i e b u n d d e m zu e r w a r t e n d e n S t r o m v e r b r a u c h fü r d en ele k tris ch e n B e trie b die z u lä s s ig e n K o s te n d e r g e s a m t e n e le k tris ch e n A n l a g e n für ein e K i l o w a tt s t u n d e e r re c h n e n . Bei W ä r m e k r a f t w e r k e n ist d a b e i n o c h d e r K o h le n p r e is am K r a f tw e r k zu b e r ü c k s i c h ti g e n .

Die G l e ic h u n g e n (8) u n d (9) b e s a g e n , d a ß die A n ­ l a g e k o s t e n fü r ein e K i l o w a t t s t u n d e d e r g e s a m t e n ele k­

tr is c h e n E i n r i c h tu n g e n , K r a f tw e r k , F e r n l e i t u n g e n , U n t e r ­ w e r k u n d F a h r l e i t u n g e n v e rg lich e n m it d e m D a m p f z u g ­ b e tr i e b vo m S t r o m v e r b r a u c h d e s ele k tris ch e n B etriebes, vo m K o h l e n v e r b r a u c h be im D a m p f b e t r i e b un d v on den fe sten J a h r e s a u s g a b e n a b h ä n g i g sind. Je h ö h e r die K o s te n d e s D a m p f z u g b e t r i e b e s sind, d e s t o t e u r e r k a n n die elek­

t r is c h e A n la g e sein. Es sind also B ahnlinien m it h o h e m K o h l e n v e r b r a u c h u n d t e u r e r Kohle in e r s t e r Linie fü r d en e le k tris ch e n B e trie b g e e i g n e t .

D e r v o r l ie g e n d e V e rg leich d e r K o s te n fü r die e i g e n t ­ liche Z u g f ö r d e r u n g s a r b e i t b e r ü c k s i c h ti g t rein r e c h n u n g s ­ m ä ß i g die d a f ü r e r f a ß b a r e n Z a h l e n w e r t e . F ü r die B e tr i e b s ­ a r t s e lb s t g i b t es, w ie s c h o n f r ü h e r e r w ä h n t , m a n n i g f a c h e , z u n ä c h s t n ich t s o g e n a u zu ü b e r s e h e n d e A u s g a b e n , die in g e w i s s e n F älle n fü r d en einen o d e r ä n d e r n Z u g b e t r i e b s p r e c h e n k ö n n e n . A u ß e r d e m g i b t es I m p o n d er a b ilien , die ü b e r h a u p t n icht o d e r n u r s c h w e r z a h l e n m ä ß ig e r f a ß b a r sind. So s p r e c h e n die e r h ö h te F a h r g e s c h w i n d i g k e i t u n d L e i s t u n g s f ä h i g k e i t d e r ele k tris ch e n L o k o m o tiv e, di e R au ch - lo s ig k e it d e s B e trie b es u n d d a s V o r h a n d e n s e i n g r o ß e r un d bi lliger W a s s e r k r ä f t e in m a n c h e n L än d e r n für die e le ktris che Z u g f ö r d e r u n g . Billige u n d g u t e Ko hle, v o r ­ nehmlich F l a c h la n d s tr e c k e n , v e r h ä l tn i s m ä ß ig g e r i n g e r V e r ­ k e h r u. a. k ö n n e n d em D a m p f z u g b e tr i e b d en V o r r a n g e in r ä u m e n . Die E n ts c h e i d u n g f ü r die eine o d e r a n d e r e B e tr i e b s a r t ist d a h e r S ache d e r b e tr i e b s w i r ts c h a f t li c h e n un d v o lk s w irts c h aftlic h en Ü b e r le g u n g . [505]

UMSCHAU M I T T E I L U N G E N A U S L I T E R A T U R U N D P R A X I S / B U C H B E S P R E C H U N G E N

Die deutsche Konjunktur Mitte November 1929

W i e w o h l di e K o n j u n k t u r f o r s c h u n g n a c h m an c h e m k ü h n e n , f r ü h e n u n d f e h l g e s c h l a g e n e n V e r s u c h ein er V o r ­ h e r s a g e ü b e r a u s v o r s i c h t i g m it A u s b lic k en in die Z u ­ k u n f t g e w o r d e n ist, so k r e is t d o c h n a t u r g e m ä ß das I n t e r e s s e d e r P r a x i s i m m e r w i e d e r u m d en P u n k t , der f ür u n s d e n Schlüssel z u r E r k e n n t n i s d e r Z u k u n f t b e r g e n k ö n n te . I n s b e s o n d e r e ist es die A b f o lg e d e r s te ts gleic hen W i r t s c h a f t s k u r v e n , d. h. d e r g r a p h is c h v e r fo l g t e n K e n n ­ ziffern, di e u n s in ih r e r G e s e t z m ä ß i g k e i t zu tie ferem E i n d r i n g e n v e rlo c k t. D a d u r c h , d a ß sie zeitlich g e g e n ­ e in a n d e r v e r s c h o b e n sind, e r m ö g l i c h e n sie u n s A n a lo g ie ­ s ch lü s s e a u s f r ü h e r e n K o n j u n k t u r k r e i s l ä u f e n ; die F r a g e ist n u r , o b h i e r ein e g e n ü g e n d e R e g e l m ä ß i g k e i t waltet, u m so lc h e S c h l ü s s e w a g e n zu d ü rfen .

Z w e if e ll o s sin d m a n c h e d i e s e r W iederholungen er­

s tau n li ch . In A b b . 1 sind A ktien-, K onsum güter- und G e l d i n d e x in i h r e m A uf- und A b stie g zusam m engestellt, u n d m a n w i r d die G en a u ig k e it, m it der ein an sich be­

k a n n te s G e s e t z hier b e f o lg t sch e in t, recht bem erkensw ert finden. D reim al fo lg t hinter d e m einen W endepunkt d e r K onsu m güterkurv? unm ittelbar d e r (en tg eg en g e setzte) W en den lin k t d e r A k tienxu rve; zw eim al kurz auf den W en d ep u n k t d e r G eldkurve d e r (glei ch e) W en d e p u n k t der K onsu m güterkurve. D en n och i s t d ies e A b h ä n g ig k e it seit 1090 d u r c h b r o c h e n : durch d ie in te r n a tio n a le G eld v er- U n V m u n g z ie h t u n s e r e G e l d k u r v e n ach ih rem le tz te n j j u i p u n k t i m S e p te m b e r 1 , ] - 8 ( H , ) ü b er r a sc h e n d n o ch m a ls '¡jjs z u m Ju li 1929 ( H 2),_ u n d d e r a n sich zu er-a ]! ten de U m s c h w u n g d er A k t i e n k u r v e b lie b in fo lg e d e s s e n

ebenfalls aus. D e r h e u te h ie r a u s zu z ie h e n d e A n a l o g i e ­ schluß w ü r d e sich a uf die F o l g e : T ie f p u n k t G e l d k u r v e ( N o v e m b e r 1926) — H o c h p u n k t A k tie n k u r v e (Mai 1927) st ü tze n u n d einen n e u e n T ie f p u n k t d e r A k tie n k u r v e e tw a 7 M o n a t e n ach d e m letz te n H o c h p u n k t d e r G e l d k u r v e verm u ten . D e n n w a r e n es 1926/27 n u r 5 bis 6 M o n a t e Differenz, s o m u ß d ies es Mal, e n ts p r e c h e n d d e r r u h i g e r g e w o r d e n e n S c h w i n g u n g u n s e r e r g a n z e n W ir ts c h a f t, m it la n g s a m e r e n A u s s c h lä g e n g e r e c h n e t w e r d e n .

K '\ +/r+J

\ J

\ T IRT507Z1I

'Aktienindex

¿Konsumgüter-Preisindex H- Hochpunkt T° Tiefpunkt DJtMAnJJASOH.ajFM.A.MJJAS.O.HDJFMAMJJA.SMDttMAMJJA.SOHDJFMßMJJASO.HD

19Z5 1326 1927 1328 1323...

Abb. 1. Hoch- und T ie fp u n k t d e r Kurven des A k t i e n ­ index, K o n s u m g ü te r in d e x und G e ld in d e x in i h r e n

g e g e n s e itig e n Beziehungen

N a tü rlic h e W e r te 1 9 2 5 bis 1 9 2 9

U m schau T E C H N I K U N D W I R T S C H A F T

Abb. 2. Auf- und A b w ä r ts w e lle n d e r w ic h t ig s t e n d e u t­

s c h e n W i r t s c h a f t s ­ k e n n z e ic h e n 1925

bis 1929

S c h e m a tis c h e D a r s te l­

lung oh ne M a ß s ta b D ie Z iffe rn ken n ze ic h n e n d ie e in ze ln en W e lle n - im jSH JM H JSfiJM M JSVJM M J& tJJM M JSK lä n g en in M o n a te n

1925 1926 1927 192S 1929

D e n n es is t d e u tl i c h zu e r k e n n e n , w i e s t a r k die e in z e ln e n A u f- u n d A b w e l l e n d e r K e n n z i f f e r n sic h v e r ­ l a n g s a m t h a b e n , d. h. zeitlich l ä n g e r g e w o r d e n si nd.

A bb. 2 b r i n g t in g ä n z l i c h s c h e m a t i s c h e r W e i s e d ies e S c h w i n g u n g e n . M a n s i e h t: w ä h r e n d d ie n o r m a l e L ä n g e z w i s c h e n H o c h - u n d T i e f p u n k t 1925 k n a p p 12 M o n a t e

G IV A 3

' 20Q-8 -152

1SO 175-7 m

m

[150- ■w-7¥2 -125-S ■1¥0

73S 100

¥ 136 13¥ 75 i 3 -132

130 50-Z ■128

126 ?S -IRT507Z3)

i l A

i | ° \

\ / W ^ '

V

\ 1\rJ (

\ f'

I/

y \

f VV v__ //W

... 1 1 l . t 1 1 1 1 1 1 1 1 1 I I I I 1 1 1 L - L 1 1 I 1 L..1 1,1 1 1 1

1926 1927 1929

I m m e r h i n fällt a u ch in d i e s e r Z u s a m m e n s t e l l u n g d e r G le ic h lau f d e r K e n n z if f e r n auf. M a n s ie h t e r s t e n s , d a ß die Ä ste u m s o l ä n g e r w e r d e n , je s p ä t e r sie zeitlich b e ­ g i n n e n . M a n e r k e n n t a b e r a u ch , d a ß d ie e in z e ln e n K e n n ­ z iffern sic h se it 1926 in z w ei G r u p p e n s p a l t e n : so lc h e m it k ü r z e r e n S c h w i n g u n g e n u n d so lc h e m it l ä n g e r e n . A u f t r a g s e i n g a n g , A k t i e n i n d e x , K o n s u m g ü t e r i n d e x , K o n ­ k u r s e u n d W e c h s e l p r o t e s t e s c h w a n k e n 1926/27 z w i s c h e n 13 u n d 18 M o n a t e n ; H a n d e l s b il a n z , G r o ß h a n d e l s i n d e x , R o h e is e n - u n d R o h s t a h l e r z e u g u n g b l e ib e n in j e n e n J a h r e n 23 bis 25 M o n a t e h i n d u r c h v o n g l e i c h e r R i c h t u n g , ja die b e id e n l e tz te n fallen a u c h n a ch A b la u f d i e s e r 2 J a h r e n ich t, s o n d e r n z e i g e n e in e n g le ic h e n , z w e i t e n H ö h e p u n k t n o c h M i t te 1929, a ls o n a c h 39 M o n a t e n ! O f f e n b a r m u ß m a n K e n n z if f e r n m i t n a tü r l i c h e m W a c h s t u m ( T r e n d ) , w i e es in e tlich en P r o d u k t i o n s z i f f e r n u n v e r k e n n b a r ist, a u s d i e s e r B e t r a c h t u n g h e r a u s l a s s e n . A u f j e d e n Fall e r ­ k e n n t m a n a u s d i e s e r U n t e r s u c h u n g , d a ß g e w i s s e G e s e t z e in d e r A b f o l g e u n d W e l l e n l ä n g e d e r v o n u n s v e r f o l g t e n K e n n z if f e r n v o r h a n d e n s in d , d a ß m a n j e d o c h u n m ö g ­ lich ein s ta b il e s S y s te m s o l c h e r B e z i e h u n g e n v o r a u s s e t z e n d a r f, d a s u n s e in f a c h e A n a l o g ie s c h lü s s e g e s t a t t e t e . B e­

s o n d e r s die E i n w i r k u n g ä u ß e r e r U m s t ä n d e , w e l t w i r t s c h a f t ­ licher, p o litis c h er, z u f ä l li g e r E r e i g n i s s e , z e r s t ö r t o ft f ü r l ä n g e r e Z e i t e in e so lc h e G l e ic h f ö r m i g k e it , w i e si e s o n s t re in t h e o r e t i s c h v o r a u s z u s e t z e n w ä r e . —

U n s e r e K o n j u n k t u r s e l b s t h a t im le t z te n M o n a t z w e i w e s e n t li c h e n e u e T a t s a c h e n zu v e r z e i c h n e n : d ie b e g i n n e n d e E n t l a s t u n g d e s G e l d m a r k t e s u n d ein r a s c h e s N a c h g e b e n d e r P r e i s h ö h e . A b b . 3 b r i n g t d i e s e v e r ä n d e r t e Z u s a m m e n ­ s t e ll u n g z u m A u s d r u c k . W i r b e f in d e n u n s h e u t e d a , w o w i r b e r e i ts v o r e in e m J a h r h ie lte n , b e v o r die i n t e r n a t i o n a l e G e l d k n a p p h e i t e i n s e t z t e : alle d re i K u r v e n u n s e r e s H a r v a r d ­ b a r o m e t e r s w e i s e n a b w ä r t s . D a m i t w i r d d e r W e g frei f ü r e in e n n e u e n A n s t i e g d e r A - K u r v e , s o b a l d di e E n t ­ l a s t u n g d e r G - K u r v e w e i t g e n u g v o r g e s c h r i t t e n ist. D a ß

Abb. 3. D e u ts c h e s H a r v a r d b a r o m e te r 1926 bis 1929

A = A k tie n in d e x (1 9 2 6 F ra n k f. Z e itu n g , a b 1 9 2 7 B erl. T a g e b l.) W = G ro ß h a n d e ls -W a re n in d e x (n e u e r In dex d e s S ta tis t. R eich s am ts )

G = M ittle r e B e rlin e r B a n k g e ld s ä tz e (b e re c h n e t nach A n g a b e n des B e rlin e r T a g e b la tts )

b e t r u g , s i n d es 1926 s c h o n 16, 18, j a 23 M o n a t e g e ­ w o r d e n , u n d s e i td e m h a t sich d i e s e S t e ti g k e it n o c h e r ­ h ö h t . D ie u n s h e u t e b e k a n n t e n K e n n z if f e r n m it d e r l ä n g s t e n s t e t i g e n B e w e g u n g s i n d die K o n k u r s z i f f e r n (a u f­

w ä r t s s e i t S e p t e m b e r 1927 = 27 M o n a t e ; in A b b . 2 i n v e r s g e z e ic h n e t) u n d d e r A k t i e n i n d e x ( a b w ä r t s se it M a i 1927 = 31 M o n a t e ) . W i r h a b e n in A b b . 2 die zeitlich letz te n Ä s te d e r W e l l e n k u r v e n , d i e h e u t e n o c h n ic h t a b g e ­ s c h l o s s e n g e n a n n t w e r d e n k ö n n e n , g e s t r ic h e l t g e z e ic h n e t u n d die b e id e n g r ö ß t e n M o n a t s z i f f e r n (27) (31) in K l a m ­ m e r n b e i g e s e t z t , d a si e sic h n a tü r l i c h n o c h e r h ö h e n k ö n n e n , ja w a h r s c h e i n l ic h e r h ö h e n w e r d e n .

Abb. 4. Die d e u ts c h e G e ld k u rv e nach A u s s c h a ltu n g d e r S a is o n s c h w a n k u n g e n 1926 bis 1929 ( K o r r e k tu r -

, kurv e d e s In s titu ts fü r K o n ju n k t u r fo r s c h u n g ) d i e s n o c h k e i n e s w e g s d e r F a ll ist, v e r m ö g e n w i r a u s A b b . 4 a b z u l e s e n . N o c h s i n d d ie G e l d s ä t z e h o c h , u n d es w i r d m e h r e r e r s c h r i t t w e i s e r D i s k o n t h e r a b s e t z u n g e n b e ­ d ü r f e n , bis ein e g e n ü g e n d e E n t s p a n n u n g e i n g e t r e t e n ist.

I m m e r h i n u n t e r s t ü t z t u n s a u f d i e s e m W e g e d i e L a g e d e r W el t p lä tz e , u n d w i e m a n s ie h t, s t e h t d e r b i s h e r i g e n v i e l ­ leic h t n o c h n i c h t s e h r b e d e u t e n d e n a b s o l u t e n E r le i c h ­ t e r u n g ein e w e i t a u s g e p r ä g t e r e s a i s o n b e r e i n i g t e K u r v e g e g e n ü b e r . D a s s t a r k e A n s c h w e l l e n d e r I n s o l v e n z e n w i r d d ie s e E n t w i c k l u n g b e s c h l e u n i g e n ; a b e r e r s t n a c h A b ­ la u t d e s J a h r e s u l t i m o s w i r d sic h m i t B e s t i m m t h e i t e n t ­ s c h e id e n l a s s e n , o b si e g e r a d l i n i g o d e r d u r c h n e u e F a k ­ t o r e n g e s t ö r t se in w ir d . D e r A n s c h e i n s p r i c h t v o r l ä u f i g

f ü r g e r a d l i n i g . B ra sch . [507]

D ie T a g e s b e r id ite r s ta ttu n g ü b e r a lle w ic h tig e n F ra g e n d e r in d u s tr ie lle n W ir ts c h a ft, in s b e s o n d e r e ü b e r d ie K o n j u n k t u r d e r E in z e lin d u s tr ie n , ü b e r den G eld - u n d K a p it a lm a r k t e r fo lg t w ö d ie n tlic h in d e r W ir ts c h a fts - b e ila g e d e r „ V D I - N a c h ric h te n “. D ie W ir ts c h a fts b e ila g e d e r „ V D l - N ä d ir id ite n “ e n th ä lt auch e in e u m ­ fa s s e n d e P r e is ta fe l f ü r d ie w ic h tig s te n d ie I n d u s tr ie in te re ss ie re n d e n G r u n d e r z e u g n is s e d e r d e u ts c h e n W ir ts c h a ft.

Energiewirtschaft

D i e S t r o m t a r i f e d e r E l e k t r i z i t ä t s w e r k e , T h e o r i e u n d P r a x i s . V o n H . E . E isenm enger. D e u t s c h e B e a r b . v o n A . G. A rn o ld . M ü n c h e n u n d B erli n 1929, R. O l d e n b o u r g . 242 S. m . 67 A b b . P r e i s 15 R M .

D a s B u ch b r i n g t g r ö ß t e n t e i l s Ü b e r s e t z u n g e n v o n A u f ­ s ä t z e n E isenm engers, d ie in d e r „ E lec tric al R e v i e w “ u n d in d e r „ E lec tric al W o r l d “ e r s c h i e n e n si nd. E s b e h a n d e l t in d u r c h a u s k l a r e r W e i s e d ie P r o b l e m e d e r T a r i f e f ü r d e n V e r k a u f e le k t r i s c h e r A rb e it. Im e r s t e n d e r d r e i H a u p t t e i l e d e s B u c h e s w e r d e n die G e s t e h u n g s k o s t e n , ih re U n t e r t e i l u n g n a c h A r b e i t s k o s t e n , L e i s t u n g s k o s t e n u n d

! H e « 12

* » S < E M B E R 1 9 2 9

Fachgruppe V ertriebsingenieure

3 3 9

ailf Je-n k o s t e n , d ie V e r t e i l u n g d e r ein z eln e n U n k o s t e n v o n ^ni*e d r e i P o s t e n , die A b h ä n g i g k e i t d e r U m l e g u n g D e r u n d V e r s c h i e d e n h e i t s f a k t o r e i n g e h e n d e r ö r t e r t , die Q n m H e - 7 eil e n t h ä lt t lie o r e tis c h e A b h a n d l u n g e n ü b e r Teil H- • tze f nr die P r e i s s t e ll u n g , w ä h r e n d im d r i tt e n Re e in z e ,n en T a r i f a r t e n a u s f ü h r lic h b e s p r o c h e n u n d Be ispiele a u s J e r p ¡s ¡n ffroß e r Z ah l g e b r a c h t w e r d e n . D a r a n s c h lie ß e n sich nocli e in ig e s e h r i n s t r u k ti v e Ka pite l ü b e r T a r i f a n a l y s e , T a r i f m o d e l le u n d g r a p h i s c h e D a r ­ s t e ll u n g v o n T a r i f e n an. In e in e r R e ih e v o n N a c h t r ä g e n schließlich w e r d e n E r l ä u t e r u n g e n g e g e b e n f ü r solche L es er, die nich t T e c h n i k e r s in d , a n d e r s e i t s E r ö r t e r u n g e n m a t h e m a t i s c h e r Art, die fü r d a s V e r s t ä n d n i s d e s H a u p t ­ teiles n ich t u n b e d i n g t n o t w e n d i g sind.

D e r s c h w i e r i g e S to f f d e r T a r i f g e s t a l t u n g w i r d in s a c h v e r s t ä n d i g e r W e i s e b e m e i s t e r t . B e s o n d e r s w e r tv o ll e r s c h e in e n di e A u s f ü h r u n g e n ü b e r die v e r s c h i e d e n e n A r t e n d e r T a r i f e u n d die T a r i f a n a l y s e n , w ä h r e n d a n d e r e A b ­ s c h n itte m a n c h e m e t w a s zu t h e o r e t i s c h sein w e r d e n . Z w e ife llo s d i e n t d a s Buch a b e r s e h r z u r V e r t i e f u n g d e r A n s c h a u u n g e n ü b e r T a r i f g e s t a l t u n g . D ie Beis pie le v o n T a r i f e n s i n d l eid e r d u r c h w e g d e r a m e r ik a n i s c h e n P r a x i s e n tn o m m e n . S o i n t e r e s s a n t es ist, d i e s e k e n n e n zu lern e n , so d ü r f t e es d o c h v ielleich t e m p f e h l e n s w e r t sein, eine N e u a u f l a g e m e h r a u f di e d e u t s c h e n V e r h ä l t n is s e z u z u ­ s c h n e id e n u n d d e u t s c h e T a r i f e z u g r u n d e zu leg e n . Alles in allem a b e r ist es ein V e r d i e n s t d e s Ü b e r s e tz e r s , diese w e r t v o ll e n A b h a n d l u n g e n d e r d e u t s c h e n A l l g e m e in h e it z u ­ g ä n g li c h g e m a c h t zu h a b e n .

D r .- I n g . W . Rohrbeck. [497]

Recht und W irtschaft

Die Sozialversicherung nach dem neuesten Stand der Gesetzgebung. H r s g . v o n L u d w ig B rü cker. B an d 3 u n d 5. Be rlin 1928 u. 1929, R e im a r H o b b i n g . B an d 3:

266 S. P r e i s 9 R M , B a n d 5: 313 S. P r e i s 9 RM . D a s S a m m e l w e r k „ D ie S o z i a l v e r s i c h e r u n g n ach d em n e u e s te n S t a n d e d e r G e s e t z g e b u n g “ z e ig t in d e r w e i te r e n F o l g e s e i n e r E in z e l b ä n d e m e h r u n d m e h r die p r a k tis c h e V e r w i r k l i c h u n g d e r v o n H e r a u s g e b e r u n d V e r f a s s e r n a n ­ g e s t r e b t e n s y s t e m a t i s c h e n D a r s t e l l u n g des g e s a m t e n W i s s e n s g e b i e t e s u n d d e n d a m i t v e r b u n d e n e n W e r t d er V e r ö f f e n t l i c h u n g als L e h r b u c h u n d als H ilfs m it tel d e r P r a x is .

D e r n a c h d e m B a n d 1 im O k t o b e r 1928 e rsch ie n en e B an d 5 b e g i n n t m it e in e m a ll g e m e in v e r s t ä n d li c h g e ­ h a lt e n e n Ü b erblic k ü b e r die S ta a ts - u n d V e r w a l t u n g s ­ k u n d e . D i e s e r T eil d e s W e r k e s e r f ä h r t e b e n s o w ie die f o l g e n d e n A b s c h n i t te ü b e r d a s A r b e i ts r e c h t u n d d a s V e r ­ f a h r e n in d e r S o z i a l v e r s i c h e r u n g eine w e r tv o lle E r g ä n z u n g d u r c h e in e A n z ah l k lar e r u n d ü b e rs ich tlic h er Sc haubil der, die i n s b e s o n d e r e d e m Lai en die A u f n a h m e des D a r ­ g e b o t e n e n w e s e n t li c h e r le ic h tern d ü r f te n .

D e r kürzli ch e r s c h i e n e n e B a n d 3 stell t in d e r a u s ­ s c h lie ß lic h en B e h a n d l u n g d e r e in z eln e n S o z ia lv e rs ic h e r u n g s - z w e i g e — m it A u s n a h m e d e r K r a n k e n v e r s i c h e r u n g — ein in sich g e s c h lo s s e n e s W e r k d a r , d e s s e n e in d e u t ig e D a r s t e l l u n g u n d klare G l i e d e r u n g in I n t e r e s s e n t e n k r e i s e n e b e n s o b e g r ü ß t w e r d e n w i r d , w ie es be i d e n b e r e i ts e r s c h i e n e n e n B ä n d e n d e s S a m m e l w e r k s d e r Fall ist.

M a. [486]

D e r P r i v a t g l e i s a n s c h l u ß . V o n D r. Staber. S e l b s t ­ v e r l a g L ic h t e n r a g e , W a l d w e g 37. 1929. 155 S. P r e is 7 RM.

D e r V e r f a s s e r h a t sich d e r d a n k e n s w e r t e n A u f g a b e u n t e r z o g e n , sä m tlich e in F r a g e k o m m e n d e n B e s t im m u n g e n ü b e r d e n P r i v a tg l e is a n s c h l u ß in D e u t s c h la n d z u s a m m e n ­ z u f as s en , eine L e is tu n g , die u m s o v e r d ie n s t v o l le r ist, als es b e k a n n tlic h ein e in h e itl ich e s R e ch t d e r P r i v a tg l e is ­ a n s c h lü s s e f ü r d a s g e s a m t e d e u ts c h e R e ic h s b a h n g e b i e t nicht g ib t. W e n n a uch die E r ö r t e r u n g e n ü b e r di e e in zelnen B e s t i m m u n g e n k ein e E n ts c h e i d u n g e n o d e r G e s e t z e s a u s ­ l e g u n g e n e n th a l te n , s o d ü r f t e d a s W e r k d och b e s o n d e r s m it R ü c k s ic h t a u f die U n ü b e r s ic h tlic h k e it d e s S toffes in allen I n t e r e s s e n t e n k r e i s e n B e a c h t u n g finden.

M a. [484]

Eingegangene Bücher

E in g e h e n d e B e s p r e c h u n g V o rb e h alten R e c h n u n g s w e s e n :

Die Bewertung der Bilanzposten nach d e m

Handels- und Steuerrecht. Von W ilhelm Kloake. 2. Aufl.

L eip zig 1929, A B C - V e r la g G e o r g Flock. 179 S. P r e is 4,20 RM.

Darstellung der Buchführung in Anlehnung an die Bilanz. V on W ilhelm Klocke. Lei pzi g 1929, A B C - V e r l a g G e o r g Flo ck. 170 S. m. Beisp. P re is 4,20 RM.

E n e r g ie w ir ts c h a ft

Die Erdöl- und Kohle-Verwertung Aktiengesell­

schaft. V o n H . B rü c km a h n . Berlin 1929, P o ly te c h n is c h e B u c h h a n d l u n g A. Seydel. 64 S. P r e i s 3,80 RM.

U n te rn e h m e r , A n g e s te llte , A r b e ite r :

W o r d e l s T e x t a u s g a b e n Nr. 7: Betriebsrätegesetz.

H e r a u s g e g e b e n vo n F r a n z Goerrig. L eip zig 1929, F rie d ric h

A. W o rd el. 56 S. P r e i s 0,70 RM. ,

Fried r. M a n n s P ä d a g o g i s c h e s M a g a z in , 1219. H .:

Das Schlichtungswesen als volkswirtschaftliches Pro­

blem. Vo n A ndreas Voigt, L a n g e n s a lz a 1929, H e r m a n n B ey er & S öhne. 61 S. P r e i s 1,50 RM.

Gesetz über die Fristen für die Kündigung von Angestellten v o m 9. Juli 1926. E r l ä u t e r t vo n R ieh.

Schneider. Berlin 1929, R e im a r H o b b i n g . 114 S. P r e is 4,50 RM.

M I T T E I L U N G E N D E R

¥

1 1

IB TT ®

0 1

i £

0

M ©

1 1

M

0

i HD ®

Vertrieb-Seminar

der Fachgruppe „Vertriebsingenieure“

A m 2 N o v e m b e r w u r d e di e e r s te G r u p p e — V o r t r ä g e u n d Ü b u n g e n z ur M a r k t a n a l y s e — a b g es ch lo ss en , ln V o r t r ä g e n u n d Ü b u n g e n w u r d e b e s o n d e r e r W e r t d a rau f g e l e g t die Z ie ls e tz u n g e in e r M a r k t a n a ly s e s o h e r a u s z u ­ a r b e i te n d a ß für S a m m l u n g , O r d n u n g u n d V e r ­ a r b e i t u n g d e s Z a h l e n m a te r i a l s v o n v o r n h e re in die zur E r r e i c h u n g e i n w a n d f r e i e r E r g e b n i s s e n o t w e n d ig e Klarheit haffen ist- Nach d e m e in f ü h r e n d e n V o rtrag , ü ber j be reits b e r ic h te t ist, w u r d e v o n d e m G e d a n k e n , die

c r r i i n a r t e i l n e h m e r b e r ic h te n zu lasse n, a b g e g a n g e n , da d er ReJrd u rch e n t s t e h e n d e Z e i t v e r l u s t m it d e r M e n g e des

n ic h t in E in k l a n g zu b r i n g e n w ar.

Es e r g a b sich f e rn e r h i n , d a ß die T r e n n u n g — V o r t r a g u n d S e m in a r — so w ie sie v o r g e s e h e n w a r , bei d e r E i g e n a r t d e s zu b e h a n d e ln d e n S to ffe s z w e c k ­ m ä ß i g e r e r s e t z t w u r d e d u r c h V o r t r ä g e , in d e n e n p r a k ­ tis che Beispiele d u r c h g e r e c h n e t w u r d e n . H i e r d u r c h k o n n t e d e r v o r l ie g e n d e S to ff g r ü n d l ic h e r b e h a n d e l t w e r d e n . Die T e i l n e h m e r d es S e m in a r s e rh ie lte n zu d e n ein z eln e n A b e n d e n N i e d e r s c h r i f te n ü b e r A r b e i ts v e r f a h r e n u n d D u r c h ­ f ü h r u n g s t e c h n i k d e r M a r k t a n a ly s e , die als H ilfsm ittel für e ig e n e W e i t e r a r b e i t d e r e in zeln en T e i l n e h m e r d ien e n . D ie s e N i e d e r s c h r i f te n g e b e n in s y s te m a t i s c h e r Ü b e rs ich t eine W e g l e i t u n g fü r die G r u n d l e g u n g u n d d e n A u f b a u e in er M a r k ta n a ly s e .

In ih n en si n d z u n ä c h s t b e h a n d e l t die v e r s c h i e d e n a r t i g e n W e r t r e i h e n , die zu v e r a r b e it e n sind. F ü r die a u ß e r b e t r i e b

-Fachgruppe V ertriebsingenieure T E C H N I K U N D W I R T S C H A F T

liehe S t a ti s t i k e r g i b t sich a u s d i e s e r S c h e i d u n g in fe s te w e r t u n g d e r M a r k t a n a l y s e in A r b e i t s p l a n u n g u n d V o r -( s t a ti s c h e ) R e ih e n u n d v e r ä n d e r li c h e -( d y n a m i s c h e ) R e ih e n b e r e i t u n g im V e r t ri e b , Q u a l i t ä t s m e s s u n g e n , V e r t r i e b s ­ s c h o n ein A n h a l t s p u n k t f ü r die S a m m l u n g u n d O r d n u n g a r b e i t in d e n e in z e ln e n B e zirk en , A b s a t z v o r a u s s c h ä t z u n g , d e s Z a h l e n m a t e r i a l s . D ie s e G l i e d e r u n g h a t sich als z w e c k - E r m i t t l u n g d e r p r o d u k t i v e n u n d u n p r o d u k t i v e n V e r t r i e b s ­ m ä ß i g e r w i e s e n , d a im V e r l a u f e d e s S e m in a r s ä u g e n - b ereits ch af* b e h a n d e lt .

s c h ein lich w u r d e , d a ß ü b e r d e n U m f a n g d e s v o r h a n d e n e n A u s d e n Ä u ß e r u n g e n d e r S e m i n a r t e i l n e h m e r a m Z a h l e n m a t e r i a l s , d e s s e n C h a r a k t e r u n d B e d e u t u n g f ü r S c h lu ß d e r e r s t e n V o r t r a g s - u n d Ü b u n g s r e i h e l ä ß t sich m a r k t a n a l y t i s c h e U n t e r s u c h u n g e n volle K l a r h e i t n ich t e n t n e h m e n , d a ß d e r Z w e c k , K l a r h e i t zu sc h a ff e n ü b e r

b e s t a n d . - d a s W e s e n d e r M a r k t a n a l y s e u n d i h r e D u r c h f ü h r u n g ,

D ie A u f f a s s u n g , d a ß d a s d e u t s c h e a u ß e r b e t r i e b l i c h e e r r e i c h t ist, d a ß e r k a n n t ist, d a ß si e n i c h t n u r b e s c h r ä n k t M a t e r i a l fü r die D u r c h f ü h r u n g v o n M a r k t u n t e r s u c h u n g e n is t a u f E r m i t t l u n g v o n U n t e r l a g e n z u r D u r c h f ü h r u n g zu w e n i g a u s s a g e n w ü r d e , e r k l ä r t sic h d a m i t , d a ß viel- ein e s W e r b e f e l d z u g e s , u n d d a ß ein e A n e i n a n d e r r e i h u n g f a c h di e Ü b e r s ic h t ü b e r d a s v o r h a n d e n e M a t e r i a l u n d die v o n x b e li e b i g e n Z a h l e n r e i h e n z u r E r m i t t l u n g d e r z w ec k -a n z u w e n d e n d e n A r b e i t s v e r f a h r e n fü r s e in e A u s w e r t u n g m ä ß i g e n A n z e i g e n t r ä g e r n o c h n ic h t als M a r k t a n a l y s e zu fehle n. D i e a u ß e r b e t r i e b l i c h e S t a t i s t i k k a n n w e r t e n ist.

n i c h t ü b e r D i n g e a u s s a g e n , d i e i n d e r

i n n e r b e t r i e b l i c h e n S t a t i s t i k e r f a ß t w e r - Sitzungen

d e n m ü s s e n . F ü r d e n A u f b a u d e r i n n e r b e tr i e b li c h e n

S t a tis tik w u r d e e b en fa lls ein e s c h e m a ti s c h e Ü b e r s ic h t g e - Ausschuß „Vertriebskosten“

g e b e n , die bei A n w e n d u n g f ü r eine M a r k t a n a l y s e in N a c h d e m (si ehe d ie le t z te n F a c h g r u p p e n - M i t t e i l u n g e n ) f o l g e n d e r G l i e d e r u n g d u r c h g e f ü h r t w e r d e n m u ß : in g e m e i n s a m e n B e r a t u n g e n d e s A u s s c h u s s e s f ü r R ech

-1. M e n g e n s t a t i s t i k , n u n g s w e s e n b e im V. d. I. u n d d e s A u s s c h u s s e s „ V e r -2. W e r t s t a t i s t i k . t r i e b s k o s t e n “ d e r F a c h g r u p p e „ V e r t r i e b s i n g e n i e u r e “ fest -B eid e m ü s s e n g e o r d n e t w e r d e n n a c h A b s a t z b e z ir k e n g e s t e l l t w a r , d a ß es z w e c k m ä ß i g w ä r e , d e r M e t h o d i k u n d n a c h E r z e u g n i s a r t e n ; w e i t e r m u ß d ie A n f r a g e s t a t i s t i k d e r V e r t r i e b s k o s t e n r e c h n u n g im R a h m e n d e r g e s a m t e n e b e n f a lls n a c h M e n g e u n d W e r t , A b s a t z b e z ir k e n u n d B e t r i e b s a b r e c h n u n g g r ö ß e r e B e a c h t u n g z u w i d m e n , w u r d e E r z e u g n i s a r t e n g e g l i e d e r t w e r d e n . D ie s o d u r c h g e f ü h r t e ein U n t e r a u s s c h u ß g e b il d e t, d e m Ziv il-In g . I. A . B a d er, S t a ti s t i k e r m ö g l i c h t d a n n im R a h m e n d e r M a r k t a n a l y s e D r. 0 . R . S c h n u ten h a u s (als O b m a n n ) , Ing. S c h u lz -M e h rin , d ie E r r e c h n u n g v o n V e r t r i e b s o l lz a h le n f ü r j e d e n Be zirk. D r . - I n g . F . Z eid ler a n g e h ö r e n .

Im A n s c h l u ß a n S a m m l u n g , O r d n u n g u n d G lie d e - D ie e r s t e S i t z u n g d i e s e s A u s s c h u s s e s f a n d am r u n g d e r a u ß e r - u n d i n n e r b e tr i e b li c h e n S t a tis tik w u r d e 14. N o v e m b e r im I n g e n i e u r h a u s s t a tt . A u f d e r T a g e s -die V e r a r b e i t u n g s t e c h n i k b e h a n d e lt . A u c h h i e r f o l g te ein e O r d n u n g s t a n d ein e A u s s p r a c h e ü b e r d a s V o r g e h e n bei U n t e r t e i l u n g in fe s t e u n d v e r ä n d e r li c h e R e ih e n . F ü r die d e r A u s a r b e i t u n g v o n R ich tlin ien u n d L e i t s ä tz e n fü r V e r a r b e i t u n g d e r f e s t e n R e ih e n w u r d e a n e in i g e n Bei- die E r f a s s u n g u n d V e r r e c h n u n g v o n V e r t r i e b s k o s t e n , sp ie le n g e z e ig t , in w e l c h e r W e i s e a u s S t a n d o r t e n , B e tr i e b - Z iv il.- Ing. B a d er s tell te als Ziel d e r A r b e i te n auf, d a ß g r o ß e n u n d M e c h a n i s i e r u n g s g r a d d e r v e r s c h i e d e n e n G e - d u r c h ein e g e e i g n e t e A u s g e s t a l t u n g d e r B u c h h a l t u n g w e r b e z w e i g e R ü c k s c h lü s s e f ü r die A b s a t z d ic h te d e r ein- K e n n z a h l e n f ü r die W ir t s c h a f t l ic h k e it d e s V e r t r i e b s ge-z e ln e n B e zirk e g e z o g e n w e r d e n k ö n n e n . D ie g r u n d - w o n n e n w e r d e n m ü ß t e n . A u s d e r A u s s p r a c h e e r g a b sich, l e g e n d e n A r b e i t s v e r f a h r e n , E r m i t t l u n g v o n h ä u t i g s t e n d a ß es z w e c k m ä ß i g w ä r e , die A r b e i te n in A n l e h n u n g D u r c h s c h n i t t s w e r t e n u n d S t r e u u n g e n d i e s e r W e r t e w u r d e n an d e n G r u n d p l a n d e r S e l b s t k o s t e n r e c h n u n g u n d d e n an p r a k t i s c h e n B e is p ie len b e h a n d e lt . F ü r di e V e r a r b e i t u n g V D M A E n t w u r f zu m N o r m a l k o n t e n p l a n f ü r M a s c h i n e n -d e r Z e i t r e i h e n w u r -d e n e b e n f a lls -die g r u n -d l e g e n -d e n V e r- f a b ri k e n d u r c h z u f ü h r e n . D r .- I n g . Z eid ler s c h l u g v o r , z u ­ f a h r e n d e r E r m i t t l u n g v o n S a i s o n z a h l e n u n d die a u f n ä c h s t ein e k la r e Ü b e r s i c h t ü b e r die im V e r t r i e b v o r-i h n e n a u f g e b a u t e n v e r f e r-i n e r t e n R e c h n u n g s v e r f a h r e n be- k o m m e n d e n K o s t e n a r t e n u n d K o s te n s t e ll e n zu g e w i n n e n ,

h a n d e l t . u n a b h ä n g i g d a v o n , o b d a d u r c h z u n ä c h s t e in e zu w e i t

Die p r a k ti s c h e A n w e n d u n g d i e s e r R e c h n u n g s v e r f a h r e n ins ein z eln e g e h e n d e V e r f e i n e r u n g g e w o n n e n w i r d , die a n v e r s c h i e d e n e n B e is p ie len z e i g t e d e n S e m i n a r t e i l n e h m e r n , f ü r d e n p r a k t i s c h e n G e b r a u c h zu u m s t ä n d l i c h ist. G r u n d -d a ß -d i e j e w e ils a n z u w e n -d e n -d e n R e c h n u n g s v e r f a h r e n gleich- sä tzlich h e r r s c h t e E in i g k e it d a r ü b e r , d a ß die K o s t e n ­ b le ib e n , d a ß a b e r w e s e n t li c h e U n t e r s c h i e d e in d e r A u s - S t e ll e n g li e d e r u n g d e s V e r t r i e b s a u f z u l o s e n ist, in w ä h l u n d Z u s a m m e n s t e l l u n g d e r zu v e r a r b e i t e n d e n Z eit- 1. rein o r g a n i s a t o r i s c h e o d e r r ä u m l i c h e G l i e d e r u n g zur r e i h e n lie g e n . D i e s e s i n d b e s t i m m t d u r c h d e n W e r t a n Ü b e r w a c h u n g d e r V e r t r i e b s a r b e i t u n d d e r V e r a n t w o r t -E r k e n n t n i s , d ie a u s d e r V e r a r b e i t u n g d e r e in z eln e n R e ih e n lichkeit en,

g e w o n n e n w e r d e n k a n n . Sc hl ie ßlic h w u r d e n o c h k u r z 2. e in e G l i e d e r u n g n a c h E r z e u g n i s a r t e n u n d - g r u p p e n , d a s W e s e n d e r K o r r e l a t i o n s r e c h n u n g b e h a n d e l t u n d d a r a u f 3. eine G l i e d e r u n g n a c h A b s a t z b e z ir k e n ,

h i n g e w i e s e n , d a ß d i e s e in die U r s a c h e n f o r s c h u n g d e r 4. e in e G l i e d e r u n g n a c h A b n e h m e r k r e i s e n ,

A b s a t z h e m m u n g o d e r A b s a t z f ö r d e r u n g , k u r z u m d e r A b s a tz - u n t e r B e r ü c k s i c h t i g u n g d e s m ö g l i c h e n u n d d e s ta t s ä c h l i c h a b h ä n g i g k e i t e in f ü h r t . g e w ä h l t e n A b s a t z w e g e s . Z u d i e s e m Z w e c k w i r d z u n ä c h s t F ü r die D u r c h f ü h r u n g d e r A n a l y s e d e s E r z e u g n i s s e s ein V e r t r i e b s k o s t e n b o g e n a u f g e s t e l l t w e r d e n , d e r A r t e n w u r d e e in e G r u n d f o r m e l g e g e b e n , die in f o l g e n d e r W e i s e u n d K o s te n s t e ll e n n a c h d e n g e s a m t e n v e r s c h i e d e n e n G e -z u s a m m e n g e s e t -z t i s t: -z u n ä c h s t s i n d fü r j e d e s E r -z e u g n i s s i c h t s p u n k t e n u m f a ß t . /. £fl B a d er. [511]

di e E i g e n s c h a f t e n fe s t z u s te ll e n , di e a b s a tz te c h n is c h zu w e r t e n si nd. F ü r j e d e d i e s e r E i g e n s c h a f t e n w i r d ein P u n k t r a h m e n e r m i t te lt , i n n e r h a l b d e s s e n die G r ö ß e d e r v o r h a n d e n e n A b w e i c h u n g e n i n n e r h a l b e in e r E ig e n s c h a f t

e r f a ß t w i r d . F e r n e r w i r d , u m die E ig e n s c h a f t e n u n t e r - I n h a l t : S e ite

e i n a n d e r h in s ich tlic h i h r e r B e d e u t u n g zu k e n n z e ic h n e n , , _ . i r , • i , i i •• o - ? i i , w e r t u n d T e c h n ik . v™ n , i i „ r i w n V o n D r. K u r t w . u e i s l a e a ^ . J ■ V 313

d a s E i g e n s c h a f t s g e w i c h t z a h l e n m ä ß i g f e s t g c l e g t . N a c h d e m G r u n d z ü g e d e r P la n k o s te n re c h n u n g . V o n D r .-I n g . F r ! " ? o m m e r . . . 318 S O ein W e r t u n g s r a h m e n e r m i t t e l t ist, d e s s e n N o r m D ie A n a ly s e d e r V e r tr ie b s k o s te n . V o n P r iv a t d o z e n t D r. O t t o R. S c h n u

-100 P u n k t e n g l e i c h k o m m t , e r g i b t sich bei d e r D u r c h - i n d u s tr ie lle V e r tr ie b s k o s te n r e c lin ü n g . V o n D i r e k t o r G e r h "a r d W o l f f 331

f l l h r u n g d e r A n a ly s e d e s E r z e u g n i s s e s eine I ius- Oder Qje W ir ts c h a f tlic h k e it d e s e le k tris c h e n Z u g b e tr ie b e s . V o n D ip l.-In g .

M i n u s - A b w e i c h u n g v o n d ie s e n 100 P u n k t e n , d ie d ie a b - C a r l T h e o d o r K r o m e r ...336

s a t z t e c h n i s c h e W e r t u n g - z i f f e r n m ä ß i g z u m A u s d r u c k b r i n g t. “ aud:ie a m e r ik a n is c h e I n d u s tr ie f ü r W e r b u n g a u s g ib t. V o n D r .

Ü b e r A n l a g e - u n d D u r c h f ü h r u n g s t e c h n i k d e r E r- Fl. B e r i i t z e r ^ . ...324

z e u g n i s a n a l y s e s i n d R ich tlin ie n in V o r b e r e i t u n g , die d ies e g “ d e X h ^ K o n j u n k t u r Mitte N o v e m b e r 1929. ’ V o n P ro f! D r.'-in g .

A r b e i t z u r G r u n d l a g e h a b e n , u n d die im R a h m e n d e r h . d . B r a s c h ...3 37

V e r t r i e b s b l ä t t e r z u r V e r ö f f e n t l i c h u n g k o m m e n . S chlie ß- Energiewirtschaft V, « ... ™ lieh w u r d e n an H a n d d e s S a i s o n c h a r a k t e r s d e s A b s a t z e s E i n g e g a n g e n e 'B ü c h e r 1 '■ 339

a n e in i g e n A n w e n d u n g s b e i s p i e l e n f ü r die p r a k t i s c h e A u s - M itte ilu n g e n d e r F a c h g r u p p e „ V e r t r i e b s i n g e n i e u r e " ...339 V e r a n tw o r t li c h f ü r d ie S c h r if tle itu n g D r . F r e it a g , B e rlin . — V D I - V e r la g Q . m . b . H ., B e rlin N W 7 , D o r o t h e e n s t r . 40.

T r ia s d r u c k O . m . b . H ., B e r lin S 14. D r e s d e n e r S tr. 97.

Powiązane dokumenty