2. Redagowanie wielostronicowego dokumentu na przykładzie broszury
2.4. Elementy uzupełniające dokument
uzupełniające dokument
Jak już wspomnieliśmy, obszerne dokumen-ty o złożonej strukturze wymagają wprowa-dzenia dodatkowych elementów ułatwia-jących ich lekturę. Są to: numeracja stron i przypisy, za pomocą których autor komen-tuje lub wyjaśnia wybrany fragment tekstu.
Udogodnieniem dla czytelnika jest podzie-lenie dokumentu na rozdziały i podrozdzia-ły oraz dodanie ich spisu. W dokumentach, w których występuje wiele nowych pojęć, wskazane jest umieszczenie skorowidza (indeksu). Ponadto możemy redagować na-główki i stopki jednakowe lub różne dla każ-dej części dokumentu.
Nagłówek i stopka. Mogą zawierać tekst i (lub) obraz, pojawiające się u góry i na dole każdej strony dokumentu (rys. 5). Można różnicować treść nagłówków na stronach parzystych i nieparzystych oraz na pierwszej stronie dokumentu (na ogół nie zamieszcza się na niej ani nagłówka, ani stopki). Forma tych elementów w dokumentach programu Word może być bardzo złożona, gdyż przy
ich tworzeniu są dostępne wszystkie funkcje edytora. Do trybu redagowania nagłówków i stopek przechodzi się, wybierając odpo-wiednie polecenie z grupy Nagłówek i stop-ka na stop-karcie Wstawianie. Numery stron, nagłówki i stopki można dodawać, korzysta-jąc z galerii, lub tworzyć samodzielnie jako elementy niestandardowe za pomocą pole-cenia z karty Narzędzia nagłówków i stopek.
Numery stron można podawać w nagłówku strony lub w stopce i umieszczać je na środ-ku między marginesami lub dosunąć do jednego z nich. O wyborze miejsca decydu-je przede wszystkim planowany przez nas sposób drukowania dokumentu. Numery stron można wprowadzić, korzystając z po-lecenia Numer strony, które znajduje się w grupie Nagłówek i stopka na karcie Wsta-wianie. Polecenie to nie umożliwia jednak określania w sposób bezpośredni atrybutów znaków, którymi będą wprowadzane nume-ry stron. Zmianę tych atnume-rybutów uzyskuje się poprzez zmodyfi kowanie defi nicji stylu Numer strony (lub Stopka badź Nagłówek – w zależności od tego, gdzie został umiesz-czony numer strony).
Rysunek 5. Nagłówek i stopka na kolejnych stronach dokumentu
ĆWICZENIE 6
a. Zdefi niuj numerację dokumentu (Pol-ska_broszura.doc) w stopce, na środku mię-dzy marginesami strony. Zmień ustawienia dla stylu Stopka na następujące:
▪ rozmiar czcionki Arial – 10 pkt., kolor czcionki – automatyczny;
▪ akapit – wyśrodkowany, pozostałe usta-wienia bez zmian.
b. Dokument został wcześniej podzielony na sekcje, dlatego zdefi niuj w nagłówku:
▪ na stronach parzystych – tytuł dokumentu Polska moimi oczami;
▪ na stronach nieparzystych (z wyłączeniem tych, na których jest widoczny tytuł roz-działu) – w kolejnych sekcjach wstaw tytuły rozdziałów: Od Bałtyku do Tatr, Śladami po-nadtysiącletnich dziejów państwowości, Polska kultura;
▪ utwórz style n_parzysta i n_nieparzysta, zastosuj je do zdefi niowanych nagłówków;
parametry formatowania defi niowanych sty-lów: czcionka – Arial, rozmiar – 8 pkt., kur-sywa; wyrównaj tekst do zewnętrznych mar-ginesów (do lewej – dla parzystej strony, do prawej – dla nieparzystej strony); nagłówek oddziel linią od reszty strony.
Przypisy. W większym dokumencie bar-dzo często potrzebne są przypisy. Mogą one dotyczyć odwołań do bibliografi i i źró-deł informacji, internetowych adresów lub dodatkowych objaśnień. Przypis wprowa-dza się za pomocą polecenia Wstaw przy-pis dolny na karcie Odwołanie w grupie Przypisy dolne. Po wybraniu odpowiednich opcji w oknie Przypis dolny i przypis koń-cowy (rys. 6) znak odnośnika pojawi się we wskazanym miejscu dokumentu, a pole do wpisania tekstu przypisu – u dołu strony (przypis dolny) lub na końcu dokumentu (przypis końcowy).
Przypisy można numerować jednolicie w ca-łym dokumencie, w poszczególnych sekcjach
lub na danej stronie. Zwróć uwagę, że do tek-stu przypisów jest automatycznie stosowany styl Tekst przypisu dolnego, możesz go jednak zmodyfi kować.
Podpisy. Obiekty w dokumencie (ilustra-cje, tabele, wykresy) podpisuje się zarówno po to, aby objaśnić ich zawartość, jak i po to, aby móc się do nich odwoływać z in-nych miejsc dokumentu i tworzyć ich spisy (rys. 7).
ĆWICZENIE 7
a. Wprowadź podpisy pod rysunkami i zdję-ciami w opracowywanym dokumencie Pol-ska_broszura.doc. Przyjmij etykietę Rys. lub Fot. i pozostaw numerację ciągłą w całym dokumencie.
b. Na końcu dokumentu znajdują się przy-pisy. Umieść je w stopkach na tych stronach, na których występuje do nich odwołanie.
c. Zmodyfi kuj style: Legenda i Tekst przypi-su dolnego, dostosowując atrybuty czcionki i ustawienie tekstu do przyjętego formatu strony.
d. Zapisz zmodyfi kowaną broszurę na dysku.
Rysunek 6. Okno dialogowe do defi niowania przypisu
Rysunek 7. Okna dialogowe do defi niowania podpisu (wyświetlone poleceniem Wstaw podpis na karcie Odwołania)
Rysunek 8. Okna dialogowe do tworzenia i modyfi kowania spisu treści (wyświetlone poleceniem Wstaw spis treści… z grupy Spis treści na karcie Odwołania)
Spisy. Edytor tekstu umożliwia automatycz-ne tworzenie spisu treści dokumentu (rys. 8).
Standardowo są wybierane te fragmenty tek-stu, które oznaczono stylami Nagłówek 1, Na-główek 2. Nagłówki poszczególnych pozio-mów mają w spisie treści odpowiedni styl, który podlega redagowaniu.
Kolejnym poziomom w spisie treści są przy-pisane style: Spis treści 1, Spis treści 2, Spis treści 3 itp. Kliknięcie nazwy stylu, a następ-nie przycisku Modyfi kuj… umożliwia wpro-wadzanie zmian w wybranym stylu.
ĆWICZENIE 8
a. Utwórz spis ilustracji na ostatniej stronie dokumentu Polska_broszura.doc (zmodyfi -kowanego w poprzednim ćwiczeniu), zaty-tułuj tę stronę „Spis ilustracji”, stosując styl Nagłówek 1.
b. Utwórz spis treści na podstawie użytych w dokumencie stylów: Nagłówek 1, Nagłó-wek 2.
c. Opracuj okładkę broszury – skorzystaj z tabel do rozmieszczenia elementów gra-fi cznych i tekstowych.
Rysunek 9. Przykład okładki i drugiej strony broszury
Forma dokumentu w dużym stopniu wpływa na łatwość przyswojenia zawartych w nim tre-ści. Podczas opracowywania wielostronicowej publikacji wprowadzamy hierarchię tekstu, dzieląc go na jednostki tematyczne jako rozdziały i podrozdziały.
Stosowanie stylów jest szczególnie przydatne podczas redagowania dokumentu o złożonej struk-turze, gdyż znacznie ułatwia formatowanie tekstu i zapewnia jednorodny wygląd publikacji.
Sekcja to część dokumentu o dowolnej wielkości. Podział dokumentu na sekcje jest sposo-bem na różne jego formatowanie (parametry strony, układ kolumnowy, numeracja stron, forma nagłówków i stopek). Można utworzyć sekcję na pojedynczej stronie lub wydzielić stronę jako osobną sekcję.
Elementami uzupełniającymi dokument wielostronicowy, ułatwiającymi ich czytanie i zrozu-mienie, są numery stron, podpisy pod obiektami, przypisy, odsyłacze i różnego rodzaju spisy.
1. Omów zasady tworzenia wielostronicowych dokumentów w edytorze tekstu.
2. Co to jest sekcja?
3. Jakie informacje składają się na styl?
4. Dlaczego warto formatować dokument za pomocą stylów?
5. W jaki sposób tworzy się nowy styl?
6. Wymień i krótko opisz dodatkowe elementy stosowane w dokumencie wielostronicowym i ułatwiające jego lekturę.
7. Podaj warunki, jakie muszą być spełnione, aby edytor automatycznie utworzył spis treści.
PODSUMOWANIE
PYTANIA SPRAWDZAJĄCE
d. Na drugiej stronie dokumentu u góry podaj nazwę swojej szkoły, poniżej wpisz:
Skład komputerowy i w następnym wierszu – twoje imię i nazwisko, a na dole strony podaj nazwę miejscowości i wstaw aktualną datę (rys. 9).
Sprawdź poprawność tekstu broszury, wprowadź konieczne poprawki i zapisz dokument. Pamiętaj, by nie pozostały jedyncze litery na końcach wierszy oraz po-jedyncze wiersze akapitu na początku i na końcu strony.
WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI, KTÓRE POWTÓRZYSZ I ZDOBĘDZIESZ
Tematy lekcji w gimnazjum obejmowały podstawy projektowania stron WWW za pomocą języka znaczników HTML. Jego następcą jest język XHTML (ang. eXtensible HyperText Markup Language) opracowany przez organizację World Wide Web Con-sortium (W3C). XHTML ma wiele cech wspólnych z HTML, różni się jednak skład-nią – została tak zmieniona, aby spełniała reguły języka XML (ang. eXtensible Markup Language)1. Oznacza to przyjęcie m.in. na-stępujących standardów:
nazwy znaczników i atrybutów zawsze pisze się małymi literami;
wartości wszystkich atrybutów trzeba zapisywać w cudzysłowach;
wszystkie znaczniki należy zamykać,