Sprawozdanie dotyczy skarg i zażaleń wniesionych przez klientów
w okresie od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r.
➢ W okresie sprawozdawczym
Wpłynęło 394
Zaległe z poprzedniego okresu 60
Ogółem do załatwienia 454
Z czego załatwiono 371
➢ Charakterystyka spraw załatwionych
Naruszenie obowiązków zawodowych 35
Naruszenie etyki 317
Rozliczenia 14
Nadużycie wolności słowa 3
Inne 2
Ogółem 371
➢ Sposób załatwiania spraw
Nie dopatrzono się uchybień 159
Skierowano do RD po postępowaniu
wyjaśniającym 52
Załatwiono w inny sposób, tj. skierowano pisma
dyscyplinujące adwokata 14
Udzielono ostrzeżenia dziekańskiego 3 Skierowano do RD bez postępowania
wyjaśniającego 99
Przesłano wg. właściwości do innych Izb oraz
NRA 44
Ogółem 371
Sprawozdanie dotyczy skarg i zażaleń wniesionych przez sądy i urzędy
w okresie od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r.
➢ W okresie sprawozdawczym
Wpłynęło 101
Zaległe z poprzedniego okresu 42
Ogółem do załatwienia 143
Z czego załatwiono 106
➢ Charakterystyka spraw załatwionych
Naruszenie obowiązków zawodowych (w tym niestawiennictwo na rozprawach)
64
Naruszenie etyki 39
Rozliczenia 3
Nadużycie wolności słowa 0
Ogółem 106
➢ Sposób załatwiania spraw
Nie dopatrzono się uchybień 45
Skierowano do RD 46
Załatwiono w inny sposób, tj. skierowano pisma
dyscyplinujące adwokata 12
Udzielono ostrzeżenia dziekańskiego 3
Ogółem 106
W okresie sprawozdawczym do Referatu Skarg ORA w Warszawie wpłynęło 495 skarg, co stanowi nieznaczny wzrost w stosunku do roku ubiegłego.
W połączeniu ze sprawami, które wpłynęły w roku poprzednim lecz nie zostały ukończone, w roku 2019 Referat Skarg, kierowany przez sekretarza Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie adw. Annę Czepkowską-Rutkowską, przy współudziale Sekretarza
47
ds. Prawniczych adw. dr Kamila Szmida, rozpoznał łącznie 590 skarg, z czego na koniec roku 470 było ukończonych a 120 było w toku.
Skargi niezwiązane z działaniem pełnomocników wyznaczanych z urzędu stanowiły zdecydowaną przewagę albowiem w 2019 roku wpłynęło ich 416. W zdecydowanej większości skargi te zakończyły się na etapie złożenia przez adwokata wyjaśnień (231 skarg), w wyniku których skarga uznana była za niezasadną lub – jeśli adwokat po otrzymaniu odpisu skargi zażegnał konflikt z klientem – za bezprzedmiotową. Niestety aż 185 skarg jako zasadnych lub wymagających prowadzenia postępowania dowodowego w zakresie przekraczającym ramy postępowania skargowego, zostało przekazanych do rozpoznania przez Rzecznika Dyscyplinarnego.
W 2019 roku 7 spraw skierowano do Dziekana ORA z wnioskiem o udzielenie ostrzeżenia dziekańskiego (w 1 sprawie Dziekan przeprowadził rozmowę dyscyplinującą a w 6 sprawach udzielił ostrzeżenia).
Wśród pojawiających się zarzutów: 99 skarg dotyczyło naruszenia przez adwokata obowiązków zawodowych, w tym niestawiennictwa adwokata na rozprawie; 356 skarg dotyczyło naruszenia etyki adwokackiej. Stosunkowo mało skarg związanych było z nieprawidłowościami w rozliczeniach z klientami, czy też odmową zwrócenia całości lub części honorarium wobec wypowiedzenia pełnomocnictwa.
Najwięcej skarg pochodziło od klientów (394 skarg); w tej grupie odnotowywane są bardzo częste przypadki składania skarg na pełnomocników przeciwnika procesowego, przy czym w zdecydowanej większości skargi te są całkowicie bezzasadne i można odnieść wrażenie, że stanowią element taktyki prowadzenia sporu sądowego.
Odnotować należy spadek liczby skarg składanych przez sądy, dominują tutaj zawiadomienia o nieusprawiedliwionym – zdaniem sądu – niestawiennictwie na rozprawie; problem ten dotyczy zwłaszcza spraw karnych, gdzie niestawiennictwo obrońcy niweczy możliwość prowadzenia rozprawy. Niestety zawiadomienia te najczęściej są zasadne.
W kilkunastu sprawach nie udało się przeprowadzić postępowania wyjaśniającego z uwagi na niemożność nawiązania kontaktu z adwokatem pomimo monitów (przesyłki kilkukrotnie awizowane i nie pobrane lub brak reakcji na wezwanie do złożenia wyjaśnień); sprawy te oceniane były zatem jedynie na podstawie materiału zawartego w skardze, co w większości przypadków skutkowało uwzględnieniem skargi jako zasadnej i w konsekwencji przekazaniem jej do Rzecznika Dyscyplinarnego Izby.
W 2019 roku Dziekan ORA w Warszawie udzielił 24 upomnień dziekańskich oraz 15 ostrzeżeń.
Opracowała:
adw. Anna Czepkowska-Rutkowska
Sekretarz Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie Współudział: Danuta Kanicka
Sprawozdanie dotyczy skarg i zażaleń w sprawach z urzędu
w okresie od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r.
➢ W okresie sprawozdawczym
Wpłynęło 124
Sprawy zaległe z poprzedniego okresu 36
Ogółem do załatwienia 160
Z czego załatwiono 128
➢ Charakterystyka spraw załatwionych
Naruszenie obowiązków zawodowych 117
Naruszenie etyki 7
Rozliczenia -
Nadużycie wolności słowa -
Niestawiennictwo 4
Ogółem 128
➢ Sposób załatwiania spraw
Nie dopatrzono się uchybień 73
Skierowano do RD po postępowaniu 46
Załatwiono w inny sposób 6
Udzielono ostrzeżenia dziekańskiego 3
Ogółem 128
➢ Źródło skargi (sprawy zakończone)
Sądy, władze i urzędy 41
Klienci 87
Ogółem 128
49
Sprawozdanie dotyczy skarg i zażaleń
w sprawach z urzędu w okresie od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2019r.
W zakresie przydzielania spraw z urzędu obowiązują obecnie uchwały z dnia 21 grudnia 2016 r. (zał. nr 1 do uchwały nr 173 /2016 – Regulamin przydzielania spraw z urzędu oraz zał.
nr 1 do uchwały nr 174/2016 – Regulamin przydzielania spraw z urzędu (kuratorzy)) i uchwała z dnia 23 maja 2018 r. Regulamin przydzielania spraw z urzędu Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie (sprawy dot. ochrony zdrowia psychicznego oraz przeprowadzeniu zabiegu bez zgody pacjenta).
W 2019 r. w związku z dokonywaną informatyzacją wprowadzono do Regulaminu dot.
kuratorów zmianę w zakresie prowadzenia listy kandydatów na kuratorów oraz sposobu jej prowadzenia w chmurze (uchwała nr 549/2019 z dnia 21 sierpnia 2019 r.).
W okresie sprawozdawczym do Referatu Spraw z Urzędu wpłynęły 124 skargi. Liczba skarg w ogólnym zarysie utrzymuje się na podobnym poziomie odnosząc to do roku ubiegłego.
Przeważającą większość stanowią skargi na adwokatów składane przez klientów reprezentowanych z urzędu w sprawach cywilnych i administracyjnych. W pozostałym zakresie są to informacje z sądów dotyczące niestawiennictwa adwokatów na rozprawach.
Sądy informują również o niesporządzeniu opinii o bezzasadności skargi kasacyjnej lub o sporządzeniu jej bez zachowania należytej staranności. W takiej sytuacji Referat Spraw z Urzędu obowiązany jest, na podstawie stosownych przepisów, do wyznaczenia innego pełnomocnika. Powyższe wiąże się z powiadomieniem Rzecznika Dyscyplinarnego i skarga pozostaje poza rozstrzygnięciem referatu.
Odnotowano natomiast wzrost skarg na adwokatów pełniących funkcję kuratorów, co do których Sądy wyrażają wątpliwości co do terminowości składanych sprawozdań. Podkreślenia wymaga, że kurator pozostaje w relacji z sądem wyznaczającym, a zatem powinien wywiązywać się z obowiązków sprawozdawczych.
W związku z realizacją przepisów ustawy o ochronie zdrowia psychicznego również w tym zakresie dokonywane są wyznaczenia pełnomocników z urzędu. Sprawy te prowadzone są jedynie przez osoby, które wyraziły gotowość ich prowadzenia. Determinuje to specyfika tych spraw, w których należy podjąć czynności bez zbędnej zwłoki, co może wiązać się z terminem rozprawy w okresie 24 lub 48 godzin. Skargi w tych sprawach nie stanowią znaczącego zjawiska.
Poniżej przedstawiam listę najczęściej pojawiających się zagadnień w ramach rozpatrywanych skarg.
1. Brak kontaktu z klientem.
Nie zachodzą większe zmiany w formułowanych pod adresem adwokatów zarzutach o unikaniu kontaktu z klientem, bądź jego nienawiązaniu. Dane adresowe, numery telefonów (w tym komórkowych), często adresy e-mail, przesyłane są wraz z zawiadomieniem o wyznaczeniu pełnomocnika z urzędu, a zatem są znane Mocodawcy. Nie w każdym przypadku klienci zmierzają do nawiązania kontaktu oczekując, że to pełnomocnik doprowadzi do tego. Aktualne pozostają rekomendacje, aby skierować do klienta pismo zawierające informację o wyznaczeniu pełnomocnika. Tego rodzaju korespondencja na dalszym etapie może być istotnym źródłem informacji co do podjętych działań oraz eliminuje zagrożenie braku kontaktu.
2. Brak należytego przygotowania – nieporozumienia co do taktyki procesowej.
Skargi na pełnomocników z urzędu dotyczą również zarzutów o brak przygotowania do rozprawy czy też nieprawidłowy sposób prowadzenia sprawy. Wydaje się, że w większości przypadków wynika to z nieporozumienia i problemów natury komunikacyjnej co do taktyki prowadzonej sprawy. Problematyczne bywa niekiedy zrozumienie przez Mocodawcę, że nie w każdym przypadku adwokat będzie miał zbieżny z Mocodawcą pogląd co do podejmowanych czynności, a możliwość wydawania przez klienta wiążących poleceń pełnomocnikowi jest ograniczona.
3. Odmowy sporządzenia skarg kasacyjnych.
Analogicznie jak w latach ubiegłych największa liczba skarg dotyczyła przekazanych klientom opinii o braku podstaw do wnoszenia skarg kasacyjnych. Treść tych opinii jest weryfikowana przez Referat Spraw z Urzędu. Powinny one być sporządzane w terminie i przede wszystkim w sposób zrozumiały dla klienta.
Istotne również, aby pismo do skarżącego lub opinia nie zawierały informacji do klienta, że ma możliwość zwrócenia się do Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie o wyznaczenie kolejnego pełnomocnika. Wyznaczenie takie następuje na wniosek Sądu w przypadku, gdy opinia została sporządzona w sposób nierzetelny. W okresie sprawozdawczym można mówić o pojedynczych przypadkach tego rodzaju nieprawidłowych pouczeń dla Mocodawców.
Referat Spraw z Urzędu w ramach zadań powierzonych przez Okręgową Radę Adwokacką rozpatruje również wnioski. Wśród wniosków można wyodrębnić najczęściej pojawiające się kategorie, wskazane poniżej.
4. Zwolnienie ze spraw z urzędu.
Ankieta dotycząca prowadzenia spraw z urzędu jest uruchamiana każdego roku (ostatnio w sierpniu 2019 r.). Celem ankiety jest uwzględnienie, w miarę możliwości, preferencji adwokatów, co do woli prowadzenia spraw z urzędu oraz ich rodzaju, co nie w każdym przypadku będzie możliwe. W wyjątkowej sytuacji (np. niewystarczająca liczba adwokatów deklarujących gotowość do prowadzenia spraw z urzędu) oświadczenia złożone w ankiecie mogą nie zostać uwzględnione. Deklaracje traktowane są przez Okręgową Radę Adwokacką jako wiążące, a zatem późniejsza zmiana decyzji co do chęci prowadzenia spraw z urzędu w roku objętym daną ankietą, nie musi zostać rozpatrzona pozytywnie.
Podkreślenia wymaga, że zwolnienie z prowadzenia spraw z urzędu w zakresie spraw karnych wiąże się nie tylko z powiadomieniem sądów, ale także ze zwolnieniem z pełnienia dyżurów w postępowaniu przyspieszonym, które są ustalane z rocznym wyprzedzeniem, więc wszelkie zmiany rodzą istotne problemy. Nie bez znaczenia jest również to, że tego rodzaju zmiana powoduje wzrost obowiązków innego adwokata.
Wnioski, uzasadniane argumentem braku doświadczenia, wystarczającej praktyki lub niechęci do określonego rodzaju spraw rozpatrywane są – co do zasady – negatywnie.
Obowiązuje uchwała Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie z dnia 25 listopada 2015 r., w przedmiocie prowadzenia spraw z urzędu, której pełna treść jest dostępna na stronie internetowej Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie. W dniu 10 lipca 2019 r. uchwałą nr 530/2019 dokonano jej modyfikacji poprzez dodanie w punkcie 2 lit. c), zgodnie z którą
„adwokaci wykonujący zawód powyżej roku, którzy w czasie przeprowadzania ankiety byli wpisani na listę niewykonujących zawodu mogą zostać zwolnieni z prowadzenia spraw z urzędu po złożeniu określonego wniosku”.
51
5. Wniosek o zwolnienie z funkcji pełnomocnika z urzędu (wniosek od adwokata).
Wniosek o zwolnienie z funkcji pełnomocnika z urzędu w sprawie cywilnej – stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego – powinien być skierowany do sądu. Jakkolwiek zdarzyły się pojedyncze przypadki, w których sąd przekazał wniosek od adwokata, to sąd pozostaje właściwy do rozpoznania wniosku.
6. Zmiana pełnomocnika z urzędu (wniosek od klienta).
Wnioski o zmianę pełnomocnika z urzędu są uwzględniane sporadycznie. Postanowienie §51 Zbioru Zasad Etyki i Godności Zawodu stanowi, że argument o braku zaufania nie powinien być nadużywany, w celu uzyskania zwolnienia z prowadzenia sprawy z urzędu. Jeżeli w odpowiedzi na skargę, złożony zostaje wniosek o zmianę pełnomocnika z tego powodu, jest on rozpatrywany ze szczególną ostrożnością, szczególnie, jeżeli skarga lub wniosek skierowany przez klienta nie zawiera uzasadnienia lub jest ono ograniczone do minimum.
Podsumowanie.
Skierowanie przez Referat Spraw z Urzędu skargi do Rzecznika Dyscyplinarnego nie w każdym przypadku oznacza, że kierujący Referatem podziela argumentację tam podniesioną. W niektórych przypadkach konieczne będzie przeprowadzenie czynności dowodowych, które wykraczają poza możliwości postępowania skargowego.
Na zakończenie należy odnotować, że zgodnie z §64 Kodeksu Etyki Adwokackiej Adwokat ma obowiązek udzielić władzom adwokatury żądanych wyjaśnień w zakreślonym terminie.
Brak reakcji na pismo Referatu, ewentualnie niepodejmowanie korespondencji może się wiązać z powiadomieniem Rzecznika Dyscyplinarnego, udzieleniem ostrzeżenia, bądź skierowaniem wniosku o przeprowadzenie wizytacji.
Opracował:
adw. Aleksander Krysztofowicz
Zastępca Sekretarza Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie Współudział: Krystyna Plaskota
Sprawozdanie dot. działań mających na celu ochronę tajemnicy adwokackiej
przez przedstawicieli Okręgowej Rady Adwokackiej w roku 2019
W okresie sprawozdawczym zgłoszono 52 przypadki potencjalnego naruszenia tajemnicy adwokackiej. Zgłoszenia pochodzą od adwokatów i aplikantów adwokackich i dotyczą różnych stanów faktycznych oraz sytuacji procesowych zgłaszających.
Każde zgłoszenie pochodzące od członków Izby traktowane jest z najwyższą powagą i podejmowane są pilnie odpowiednie działania przez Okręgową Radę Adwokacką. Okręgowa Rada Adwokacka prawie w każdym przypadku zapewnia podczas czynności procesowych udział Jej członka lub przedstawiciela, choć nie zawsze jest to możliwe. Zdarzenia tego rodzaju – szczególnie jeżeli chodzi o przeszukania – charakteryzują się określoną dynamiką.
Zdarza się również, że czynności procesowe odbywają się w kilku miejscach jednocześnie – co ze względów oczywistych dodatkowo utrudnia stawiennictwo przedstawiciela samorządu adwokackiego w każdym z tych miejsc.
Okręgowa Rada Adwokacka pilnuje, by pamiętano, że działania i czynności procesowe z udziałem adwokata, co do którego zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że zostaną mu przedstawione zarzuty, nie powodują uchylenia tajemnicy adwokackiej. Materiały zawierające tajemnicę adwokacką powinny zostać odpowiednio zabezpieczone. Przepisy postępowania karnego przewidują określoną procedurę postępowania z takimi materiałami. Jeżeli podczas czynności procesowych jest obecny przedstawiciel samorządu adwokackiego ma on możliwość złożenia określonych oświadczeń do protokołu, jednak jest pozbawiony legitymacji niezbędnej do formułowania jakichkolwiek wniosków.
W przypadku wpływających zgłoszeń o próbie przesłuchania adwokata w charakterze świadka na okoliczności objęte tajemnicą adwokacką, podejmowane są czynności mające na celu spotkanie ze zgłaszającym, a następnie działania interwencyjne – kierowane do Prezesa Sądu lub osoby kierującej daną jednostką. W wystąpieniach przypominamy, że tajemnica adwokacka jest gwarancją praw obywatelskich oraz że na gruncie ustawy prawo o adwokaturze, adwokata z tajemnicy adwokackiej zwolnić nie można.
Każdorazowo podejmowane są działania, aby w trakcie czynności procesowych był obecny przedstawiciel samorządu adwokackiego. Jeżeli czynności mają się odbywać poza Warszawą, podejmujemy działania, aby uzyskać wsparcie w innych Izbach, choć wielokrotnie sami członkowie Okręgowej Rady Adwokackiej uczestniczyli w czynnościach poza Warszawą dotyczących tajemnicy zawodowej członków Izby Adwokackiej w Warszawie.
Jednocześnie rekomendujemy w każdym przypadku ustanowienie pełnomocnika, który będzie reprezentował stricte interesy adwokata, którego czynności dotyczą. Przedstawiciel samorządu występuje w roli obserwatora zwracając uwagę na zagrożenia płynące dla tajemnicy adwokackiej.
Okręgowa Rada Adwokacka działa analogicznie w przypadku przedstawionego adwokatowi lub aplikantowi żądania wydania określonych przedmiotów lub dokumentów, obejmujących tajemnicę zawodową adwokata. W tym przypadku również rekomendowanym wzorcem postępowania jest zaskarżenie przez adwokata postanowienia i doprowadzenie do kontroli instancyjnej, z udziałem interwencyjnym Okręgowej Rady Adwokackiej.
W minionym roku spotkaliśmy się też z próbami przesłuchania adwokatów przez sądy cywilne. W skrajnym przypadku, próba przesłuchania adwokata przez Sąd cywilny na
53
okoliczności objęte tajemnicą obrończą zakończyła się odstąpieniem od tych czynności. W tej sprawie w interwencji u Prezesa Sądu Okręgowego w Warszawie wzięli udział: Dziekan ORA w Warszawie, Prezes NRA, Zastępca Sekretarza ORA oraz Rzecznik Prasowy ORA.
W przypadku sądów karnych otrzymujemy informacje, że znaczna część zaskarżonych postanowień o uchyleniu tajemnicy adwokackiej, wydanych przez sądy pierwszej instancji, zostaje uchylonych. Nie w każdym jednak przypadku wpływają informacje zwrotne. Stąd też apelujemy do Koleżanek i Kolegów o każdorazowe zgłaszanie i aktualizacje informacji o sytuacji, związanej z naruszeniem tajemnicy adwokackiej.
Opracowali:
adw. Aleksander Krysztofowicz
Zastępca Sekretarza Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie adw. Mikołaj Pietrzak
Dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie