W okresie pierwszego półrocza br, badane podmioty gospodarcze charakteryzowały się niższą niż przed rokiem efektywnością ekonomiczną. Wskazywało na to m.in. pogorszenie się wskaźnika poziomu kosztów, spadek wskaźników płynności finansowej oraz zmniejszenie rentowności obrotu.
Przychody z całokształtu działalności w okresie styczeń-czerwiec br. były o 14,0% wyższe niż przed rokiem i wyniosły 45240,1 min zł. Przychody ze sprzedaży produktów wzrosły o 7,0% i za sześć miesięcy br.
wyniosły 28663,6 min zł, natomiast ze sprzedaży towarów i m ateriałów -13905,8 min zł, tj.o 23,3% więcej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Udział przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów w przychodach ogółem zmniejszył się z 95,9% przed rokiem do 94,1% za okres styczeń-czerwiec br. Przychody finansowe i pozostałe przychody operacyjne stanowiące razem około 6% ogółu przychodów za okres styczeń- czerwiec br. wyniosły 2670,7 min zł, a w stosunku do pierwszego półrocza ub.roku wzrosły o 64,6%.
Koszty uzyskania przychodów wyniosły 45676,9 min zł, tj. o 15,5% więcej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Wartość kosztów poniesionych na wytworzenie produktów wzrosła o 10,5% (do kwoty 30092,5 min zł), wartość sprzedanych towarów i materiałów w cenie zakupu wzrosła o 24,4% (do kwoty 12725,9 min zł).
Pozostałe koszty operacyjne wyniosły 995,3 min zł a koszty finansowe ukształtowały się na poziomie 1863,2 min zł.
Strukturę kosztów uzyskania przychodów według sektorów i form własności w pierwszym półroczu br.
Przedstawia poniższy wykres:
se k to r publiczny se k to r pryw atny
23,6%
56,1%
E9 w łasność S karbu Państw a
Q w łasność państw ow ych osób praw nych
■ w łasność komunalna
□ w łasność m ieszana (publiczna)
0 w łasność pryw atna krajowa
■ w łasność zagran iczn a E0 w łasność m ieszan a (prywatna)
Przychody uzyskane przez podmioty sektora publicznego stanowiły 50,9% przychodów ogółem, resztę (49,1%) stanowiły przychody sektora prywatnego. Udział kosztów uzyskania przychodów jednostek sektora publicznego wyniósł 52,6%, podmiotów sektora prywatnego 47,4%. Dynamika przychodów była niższa od dynamiki kosztów ich uzyskania zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym. Należy jednak zauważyć, że dynamiki w sektorze prywatnym były znacznie wyższe niż w sektorze publicznym. Przychody podmiotów sektora prywatnego za okres styczeń-czerwiec br. wyniosły 22205,5 min zł (o 56,5% więcej niż przed rokiem), koszty ich uzyskania wzrosły o 57,1% do wartości 21654,0 min zł. Jednostki zaliczane do sektora publicznego uzyskały przychody w wysokości 23034,6 min zł (dynamika 90,3%), koszty poniesione na ich uzyskanie wyniosły 24022,9 min zł (dynamika 93,2%).
W porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego pogorszeniu uległy wyniki finansowe podmiotów gospodarczych. Ujemne wyniki finansowe charakteryzowały działalność podmiotów sektora publicznego, natomiast dodatnie salda wystąpiły w przypadku jednostek sektora prywatnego. W okresie styczeń-czerwiec br.
odnotowano stratę na sprzedaży w wysokości 248,9 min zł, w sektorze publicznym strata ta wyniosła 1003,6 min zł, a w sektorze prywatnym wystąpił zysk w wysokości 754,7 min zł.
Wynik na działalności operacyjnej w okresie styczeń-czerwiec br. w wysokości 134,7 min zł był o 79,9 % niższy od ubiegłorocznego. Odmienne relacje w stosunku do okresu 1-VI ub.roku miały miejsce w poszczególnych sektorach. W sektorze publicznym nastąpiło pogorszenie wyniku na działalności operacyjnej z 30,1 min zł do wartości minus 697,9 min zł, w sektorze prywatnym wystąpił wzrost o 30,0% do wartości 832,6 min zł.
Wynik na działalności gospodarczej wyniósł minus 436,8 min zł (w sektorze publicznym minus 988,3 min zł, a prywatnym 551,5 min zł).
W pierwszym półroczu br. podmioty gospodarcze uzyskały wynik finansowy brutto w wysokości minus 400,0 min zł (dla porównania strata brutto za okres pierwszego kwartału br. wynosiła 219,3 min zł).
W poszczególnych sektorach wynik ten kształtował się następująco:
■ sektor publiczny minus 971,1 min zł
■ sektor prywatny 571,1 min zł
Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego brutto wyniosły 499,7 min zł (o 15,2% mniej niż za okres sześciu miesięcy ub.roku), w tym podatek dochodowy od osób prawnych i fizycznych stanowił prawie 89%.
W przypadku podmiotów sektora publicznego wystąpił spadek obciążeń o 45,8% do wartości 198,3 min zł, (podatku dochodowego o 49,7% do wysokości 161,3 min zł). Natomiast obciążenia sektora prywatnego wzrosły o 35,1% (z 223,1 min zł do 301,4 min zł), wartość podatku dochodowego była wyższa o 31,0% i wyniosła 282,7 min zł.
Wynik finansowy netto za okres styczeń-czerwiec br. wyniósł minus 899,7 min zł. Jednostki gospodarcze sektora publicznego osiągnęły wynik finansowy netto w kwocie minus 1169,4 min zł. Natomiast w przypadku podmiotów sektora prywatnego wystąpiła nadwyżka zysków nad stratami, bowiem ich wynik netto był dodatni i wyniósł 269,7 min zł.
Ujemne wyniki finansowe charakteiyzowały działalność podmiotów z sekcji górnictwo i kopalnictwo, wynik brutto w ich przypadku wyniósł minus 1143,6 min zł, wynik netto minus 1157,6 min zł. Strata brutto i netto wystąpiła również w sekcji transport, składowanie i łączność oraz pośrednictwo finansowe. Dodatnie salda wyniku finansowego wystąpiły rn.in. wśród jednostek zaliczanych do sekcji: działalność produkcyjna (ich wynik brutto wyniósł 245,4 min zł, netto 49,4 min zł), zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę (odpowiednio: 198,0 min zł i 86,9 min zł), obsługa nieruchomości i firm (103,2 min zł i 73,7 min zł) oraz handel i naprawy (86,9 min zł i 15,4 min zł).
W omawianym okresie nieznacznie zmniejszyła się liczba podmiotów rentownych (wg wskaźnika rentowności obrotu netto) w ogólnej liczbie z 63,9% do 63,5%. Udział podmiotów rentownych w sektorze publicznym wynosił 56,0% (przed rokiem 59,1 %), natomiast w sektorze prywatnym podmioty rentowne stanowiły 65,2% (w roku ubiegłym 65,5%). Na podmioty zyskowne przypadało 63,9% uzyskanych przychodów ogółem oraz 60,2% wartości kosztów ich uzyskania. W sektorze publicznym udział przychodów podmiotów rentownych wynosił 48,3%, kosztów 44,3%. W sektorze prywatnym przychody podmiotów rentownych stanowiły 80,1%, z kolei koszty uzyskania przychodów 77,8% .
Wśród podmiotów rentownych najwięcej, gdyż prawie 72%, charakteryzowało się rentownością do 5,0%.
Jedynie 12,0% przedsiębiorstw rentownych osiągnęło zysk netto wynoszący powyżej 10,0% wartości przychodów.
W górnictwie i kopalnictwie przeważały podmioty deficytowe (64,1%). W sekcji zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę podmioty rentowne stanowiły 68,4%, a w sekcji działalność produkcyjna 62,5%.
Największy udział przedsiębiorstw rentownych odnotowano w sekcji obsługa nieruchomości i firm (74,5%), ochrona zdrowia i opieka socjalna (73,3%), pozostała działalność usługowa komunalna, socjalna i indywidualna (69,1 %). Były to w większości podmioty o rentowności do 5,0%. W sekcji hotele i restauracje oraz pośrednictwo finansowe połowa podmiotów była rentowna.
Wskaźniki rentowności w okresie sześciu miesięcy br. były ujemne i wyniosły: brutto minus 0,9%, netto minus 2,0% (w okresie styczeń-czerwiec ub.roku odpowiednio 0,5% i minus 1,0%). Mniej korzystne relacje pomiędzy saldem wyniku finansowego a przychodami wystąpiły w przypadku podmiotów sektora publicznego.
Uzyskana przez te podmioty strata brutto i netto spowodowała ukształtowanie się wskaźnika rentowności brutto na poziomie minus 4,2%, a rentowności netto minus 5,1%. Działalność jednostek sektora prywatnego charakteryzowały z kolei dodatnie wskaźniki rentowności: brutto 2,6%, netto 1,2%.
Analizując jak kśztełtowały^kię omawiane wskaźniki w poszczególnych sekcjach można zauważyć, że najwyższą rentownością charakteryzowały się podmioty z sekcji pozostała działalność usługowa komunalna, socjalna i indywidualna (brutto 8,4% i netto 5,8%), obsługa nieruchomości i firm (odpowiednio 5,6% i 4,0%), a najniższą jednostki z sekcji górnictwo i kopalnictwo (minus 15,0% i minus 15,1%).
Poziom płynności finansowej II i III stopnia w poszczególnych miesiącach I półrocza 1997 i 1998 roku przedstawia wykres:
120 100 80 60 40 20 0
Wartość kosztów według rodzaju za pierwsze półrocze br. wyniosła 31571,5 min zł, z tego w sektorze publicznym 18861,0 min zł, sektorze prywatnym 12710,5 min zł. W strukturze kosztów największy odsetek (41,7%) stanowiły koszty zużycia materiałów i energii w wysokości 13151,2 min zł, następnie koszty wypłaconych wynagrodzeń 19,9% (6292,0 min zł) i usług obcych 15,8 % (5003,0 min zł). Wydatki poniesione na inne świadczenia na rzecz pracowników w wysokości 3479,2 min zł stanowiły 11,0%. Koszty z tytułu amortyzacji środków trwałych za sześć miesięcy wyniosły 1855,9 min zł, pozostałe koszty 1790,2 min zł, w tym podatki i opłaty 816,9 min zł.
Udział składników kosztów w poszczególnych sektorach był różny. W sektorze prywatnym wyższy był udział kosztów zużycia materiałów i energii 45,6% oraz usług obcych 18,5% (w sektorze publicznym odpowiednio 39,0%
i 14,1%). Natomiast niższy był udział kosztów związanych z zatrudnieniem (wynagrodzeń i innych świadczeń na rzecz pracowników) - 25,8%, podczas gdy w sektorze publicznym 34,4%.
Zamieszczony wykres ilustruje strukturę kosztów według rodzaju w I półroczu br. w podstawowych sekcjach:
górnictwo i kopalnictwo działalność produkcyjna zaopatryw anie w energię elektryczną,
g a z i w odę budownictwo handel i napraw y transport, składow anie i łączność
obsługa nieruchom ości I firm pozostała działalność usługow a kom unalna, so c ja ln a I indywidualna
0 20 40 60 80 100
E8 zużycie m ateriałów i energii
□ usługi o b ce
El w ynagrodzenia I Inno św iadczenia na rzecz pracowników B pozostałe koszty
%
1997 1998
e —
- ■
-I IV V V I I IV V VI
II stop nia III stopnia
M ająte k obrotowy na koniec czerwca br. wyniósł 26417,5 min zł, a w porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego jego wartość wzrosła o 21,7%. W poszczególnych sektorach wartości te kształtowały się następująco:
- sektor publiczny 13792,0 min zł (spadek o 3,1%)
■ sektor prywatny 12625,5 min zł (wzrost o 69,0%).
Wśród składników majątku najwyższy wzrost zaobserwowano w przypadku krótkoterminowych papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu o 88,1% (z 232,5 do 437,3 min zł). Wartość zapasów wzrosła o 29,9%, (z 5242,7 do 6812,6 min zł), środków pieniężnych o 21,4% (z 1560,2 do 1893,9 min zł).
Należności i roszczenia wzrosły o 17,6% i wyniosły 15923,0 min zł, przy czym w sektorze publicznym dynamika wyniosła 91,9%, a w sektorze prywatnym 165,9%.
Udział poszczególnych składników majątku obrotowego przedstawia poniższy wykres:
0 z a p a sy
Q należności i roszczenia
■ papiery wartościow e p rzezn aczo n e do obrotu
□ środki pieniężne a pozostałe
Zobowiązania krótkoterminowe na dzień 30 czerwca br. wyniosły 30564,1 min zł, ich wartość była wyższa o 33,8% niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Zobowiązania krótkoterminowe były wyższe o 15,7%
od kwoty majątku obrotowego. Kwota zaciągniętych kredytów wymagalnych przed upływem 1 roku była wyższa 0 34,6% i wyniosła 4287,2 min zł.
W poszczególnych sektorach wartość zobowiązań krótkoterminowych kształtowała się następująco:
■ sektor publiczny ogółem 19283,0 min zł
w tym krótkoterminowe kredyty bankowe 1960,5 min zł
■ sektor prywatny ogółem 11281,1 min zł
w tym krótkoterminowe kredyty bankowe 2326,7 min zł.
W strukturze zobowiązań bieżących największy udział miały zobowiązania z tytułu dostaw i usług 40,0%
w wysokości 12224,7 min zł. Zobowiązania wobec ZUS (3077,6 min zł) stanowiły 10,1% zobowiązań krótkoterminowych, a z tytułu podatków 6,8% (2086,4 min zł).
Wystąpienie wyższej dynamiki w przypadku zobowiązań krótkoterminowych niż należności i roszczeń spowodowało niekorzystną zmianę relacji tych dwóch kategorii. Relacja zobowiązań krótkoterminowych do należności i roszczeń uległa pogorszeniu w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego o 23,1 pkt 1 wyniosła 191,9%.