Wyniki finansowe podmiotów prowadzących działalność gospodarczą uzyskane w okresie styczeń - kwiecień br. były mniej zadawalające od wyników analogicznego okresu ub. roku.
Przychody ogółem z całokształtu działalności w okresie styczeń-kwiecień br. były o 13,3% wyższe niż przed rokiem i wyniosły 29735,5 min zł. Na wzrost przychodów złożyły się przyrosty przychodów ze sprzedaży o 11,4%, pozostałych przychodów operacyjnych o 35,7% oraz przychodów finansowych o 97,9%. Koszty uzyskania przychodów wyniosły 29977,2 min zł, tj. o 14,7% więcej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego.
Ponieważ uzyskane przychody były niższe od poniesionych kosztów na ich wytworzenie w ynik na działalności gospodarczej wyniósł minus 241,7 min zł.
Postępujący proces prywatyzacji polskiej gospodarki sprawił, że w badanym okresie przeważały podmioty sektora prywatnego (stanowiły 80,7% ogółu). Jednostki gospodarcze zaliczane do sektora publicznego dominowały w następujących sekcjach EKD: górnictwo i kopalnictwo (66,7%), zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę (66,3%) oraz ochrona zdrowia i opieka socjalna (86,7%).
Przychody uzyskane przez podmioty sektora publicznego stanowiły 51,3% przychodów ogółem, a ich wartość wyniosła 15251,1 min zł. Udział przychodów jednostek sektora prywatnego (w kwocie 14484,4 min zł) wyniósł 48,7%. Na sektor publiczny przypadało 52,9% wartości kosztów uzyskania przychodów ( 15862,9 min zł), a 47,1% na prywatny (14114,3 min zł). Uzyskane w ten sposób wyniki finansowe w poszczególnych sektorach przedstawia poniższe zestawienie:
Wynik finansowy na
W yszczególnienie sprzedaży
działalności
operacyjnej gospodarczej
w min zl
O G Ó Ł E M ... -150,1 67,4 -241,7 SEKTOR P U B L IC Z N Y ... -595,0 -429,7 -611,7 Własność Skarbu Państwa... -557,4 -430,0 -574,6 Własność państwowych osób praw nych... -52,9 -27,3 -61,9 Własność komunalna... -6,6 4,4 6,5 Własność mieszana (p u b liczn a)... 21,9 23,2 18,3 SEKTOR PRYWATNY... 444,9 497,1 370,0 Własność prywatna krajo w a... 196,0 241,0 196,7 Własność zagraniczna... 67,0 58,0 30,5 Własność mieszana (prywatna)... 181,9 198,1 142,8
W okresie styczeń-kwiecień br. omawiane podmioty uzyskały wynik finansowy brutto w wysokości minus 226,6 min zł, w tym samym okresie roku ubiegłego wynik ten wyniósł 126,8 min zł. Pogorszenie wyniku brutto nastąpiło w przypadku podmiotów sektora publicznego z minus 68,2 min zł do minus 600,6 min zł, natomiast wynik brutto podmiotów sektora prywatnego wzrósł prawie dwukrotnie do kwoty 374,0 min zł.
Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego brutto wyniosły ogółem 342,3 min zł (spadek o 16,0%
w stosunku do czterech miesięcy ub.roku). Ponad 90,3% obciążeń stanowił podatek dochodowy od osób prawnych i fizycznych w kwocie 309,1 min zł (przed rokiem 377,7 min zł). W przypadku podmiotów sektora publicznego wystąpił spadek obciążeń o 44,7% (do wartości 150,4 min zł), w tym podatku dochodowego o 48,5%. Obciążenia sektora prywatnego wzrosły o 41,7% (z 135,4 min zł do 191,9 min zł), wartość zapłaconego podatku dochodowego przez podmioty tego sektora była wyższa o 39,1% i wyniosła 182,1 min zł.
Po odliczeniu obowiązkowych obciążeń wynik finansowy netto osiągnął wartość minus 568,9 min zł.
W poszczególnych sektorach kształtował się następująco:
■ sektor publiczny minus 751,0 min zł
b sektor prywatny 182,1 min zł
Na pogorszenie się efektywności ekonomicznej badanych podmiotów wskazują również podstawowe wskaźniki finansowe.
W sektorze publicznym dynamika kosztów (91,8%) przewyższała dynamikę przychodów (88,8%).
Wolniejsze tempo wzrostu przychodów niż kosztów ich uzyskania w przypadku podmiotów zaliczanych do tego sektora sprawiło, źe wskaźnik poziomu kosztów wzrósł z 100,5% w okresie styczeń-kwiecień ub.roku do 104,0%
za okres styczeń-kwiecień br. Natomiast w sektorze prywatnym odnotowano nieznacznie mniejszy wzrost kosztów niż przychodów, bowiem dynamiki wyniosły odpowiednio: 159,2% i 159,9%. W związku z tym nastąpił spadek wskaźnika poziomu kosztów o 0,4 pkt (z 97,8% do 97,4%).
Wskaźnik rentowności obrotu brutto podmiotów sektora publicznego był o 3,5 pkt niższy niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. W przypadku podmiotów własności Skarbu Państwa spadek ten był najbardziej zauważalny (wyniósł 4,6 pkt). Z kolei w sektorze prywatnym spadek wskaźnika rentowności obrotu brutto zaobserwowano jedynie w przypadku podmiotów własności prywatnej mieszanej z przewagą mienia Prywatnego (o 2 ,2 pkt). Wskaźnik podmiotów własności prywatnej krajowej wzrósł o 1,2 pkt, a w przypadku podmiotów własności zagranicznej o 0,6 pkt.
Wskaźniki rentowności podmiotów gospodarczych w latach 1994-1998 w okresie I-IV przedstawiają Poniższe wykresy:
netto
-10 -13 -16
1994 1995 1996 1997 1998
brutto
— • —
-10 -13 -16
1994 1995 1996 1997 1998
ogółem
górnictwo i kopalnictwo
— pozostałe sekcje
Na skutek pogorszenia się relacji pomiędzy wartością majątku obrotowego i jego poszczególnymi elementami a zobowiązaniami krótkoterminowymi w porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego zmniejszyła się płynność finansowa podmiotów gospodarczych.
Wskaźnik płynności I stopnia na koniec kwietnia br. przyjął wartość ogółem 8,2%. Wzrost o 0,1 pkt w porównaniu do kwietnia ub. roku był związany z faktem lokowania na większą skalę funduszy w papiery wartościowe (ich dynamika do analogicznego miesiąca ub.roku wyniosła 180,0%) oraz ze wzrostem środków pieniężnych (o 24,8%) podczas gdy zobowiązania krótkoterminowe wzrosły o 30,3%. W podziale na sektory wskaźnik płynności I stopnia przedstawiał się następująco:
■ sektor publiczny 6,0% (spadek o 1,1 pkt)
■ sektor prywatny 12,1% (wzrost o 1,7 pkt)
Wskaźnik płynności II stopnia wyniósł 60,0 % (o 7,7 pkt mniej niż w kwietniu ub.roku). Podmioty sektora prywatnego charakteryzowały się wyższą płynnością wskaźnik II stopnia wyniósł dla nich 82,0%, podczas gdy w sektorze publicznym tylko 47,7%.
Wskaźnik płynności III stopnia na koniec kwietnia br. przyjął wartość 87,3%, co może oznaczać, że podmioty nie posiadały wystarczających środków do spłacenia bieżących zobowiązań (w porównaniu do kwietnia ub. roku zmniejszył się o 7,9 pkt). Spadek o 18,9 pkt wskaźnika płynności III stopnia zaobserwowano u podmiotów sektora publicznego (z 90,8% do 71,9% na koniec kwietnia br.). Wśród podmiotów sektora prywatnego wartość majątku obrotowego przekraczała kwotę zobowiązań bieżących o 15,0%, tj. o 9,4 pkt więcej niż przed rokiem.
Wskaźniki bieżącej płynności w wybranych sekcjach przedstawia poniższy wykres:
górnictwo i kopalnictwo
działalność produkcyjna
zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę
budownictwo
handel i naprawy transport, składowanie i łączność
obsługa nieruchomości i firm
pozostała działalność usługowa komunalna, soqalna i indywidualna
iwfiiaaii i a i
I stopnia II stopnia III stopnia
□
Na poziom wskaźników płynności miał wpływ wzrost kwoty zobowiązań krótkoteminowych w stosunku do należności. Relacja zobowiązań krótkoterminowych do należności i roszczeń w porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego pogorszyła się o 25,3 pkt z 167,8% do 193,1%. W przypadku podmiotów sektora publicznego z uwagi na odnotowany spadek wartości należności i roszczeń w stosunku do ub. roku o 13,0%
i równoczesny wzrost zobowiązań bieżących o 19,3%, relacja ta wzrosła z 174,8% do 239,8%. Natomiast w sektorze prywatnym uległa poprawie, czyli zmalała z 153,1% do 143,0% za sprawą wyższej dynamiki należności i roszczeń (167,3%) niż zobowiązań krótkoterminowych (156,2%).
Zaciągnięte zobow iązania według stanu na koniec kwietnia br. wyniosły 35019,1 min zł, z tego większość przypadało na sektor publiczny 64,0% (22404,8 min zł), a na sektor prywatny 36,0% (12614,3 min zł).
Zobowiązania krótkoterminowe na koniec kwietnia br. wyniosły 28859,2 min zł, co oznacza ich wzrost w stosunku do kwietnia ub.roku o 30,3%. W strukturze zobowiązań krótkoterminowych przeważały zobowiązania z tytułu dostaw i usług (40,2%) oraz kredyty bankowe wymagalne przed upływem 1 roku (13,9%). Udział zobowiązań z tytułu podatków wynosił 6,4%, o 0,5 pkt mniej niż w roku ubiegłym. W sektorze publicznym zobowiązania krótkoterminowe osiągnęły wartość 18564,4 min zł, w sektorze prywatnym 10294,8 min zł.
Strukturę zobowiązań krótkoterminowych według sektorów własnościowych ilustruje poniższy wykres:
sektor publiczny 1
sektor prywatny
□
□
kredyty bankowe
zobowiązania z tytułu dostaw i usług zobowiązania z tytułu podatków zobowiązania z tytułu ZUS pozostałe
Kwota zobowiązań długoterminowych wyniosła 6159,9 min zł, w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego ich wartość była wyższa o 3,4%. Udział długoterminowych kredytów bankowych (w kwocie 3306,4 min zł) w zobowiązaniach długoterminowych wyniósł 53,7%.
i# E N Y
]
PRICES
Na rynku województwa katowickiego w maju br. odnotowano dalsze podwyżki cen detalicznych towarów i usług. Zmiany cen żywności w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku ilustruje zestawienie:
Wyszczególnienie
V 1997
analogiczny okres ubiegłego roku =100
%
Przetwory zbożowe, pieczywo, wyroby c ia stk a rsk ie ... 98,7-131,0 94,6 - 122,0 w tym p ie c z y w o ... 113,5-131,0 105,1-118,3 Ziemniaki, strączkowe, warzywa, grzyby, owoce i przetwory 56,3 - 187,9 73,1 - 187,7 Mięso, podroby i p rz e tw o ry ... 104,0- 130,1 87,6-117,0 Ryby i przetwory r y b n e ... 104,0- 137,3 98,4 - 148,6 Tłuszcze j a d a l n e ... 102,2 - 142,7 9 8 ,0 - 126,4 Nabiał i j a j a ... 82,4 - 123,3 100,5 - 138,7 Cukier, wyroby cukiernicze i m i ó d ... 93,7-136,4 95,3-116,0 w tym c u k i e r ... 93,7 97,1 Kawa i h e r b a ta ... 97,0-121,7 102,6-141,7
Również w porównaniu z kwietniem br. zaobserwowano w maju br. różnokierunkowe zmiany cen towarów żywnościowych:
■ przetwory zbożowe, pieczywo i wyroby c ia stk a rsk ie ... 95,6% - 102,4%
- w tym p ieczy w o ... 99,8% -101,3%
■ ryby i przetwory r y b n e ... 97,3% - 109,7%
■ mięso, podroby i przetw ory... 93,8% - 103,3%
■ tłuszcze j a d a l n e ... 95,2% -103,6%
■ nabiał i j a j a ... 90,9% -105,3%
■ cukier, wyroby cukiernicze i m i ó d ... 96,0% -103,1%
■ ziemniaki, strączkowe, warzywa, grzyby, owoce i przetwory . . . . 60,3% -141,0%
■ kawa i h e rb a ta ... 99,1% - 104,5%
Największe zróżnicowanie cen (podobnie jak w poprzednim miesiącu) wystąpiło w grupie "ziemniaki, strączkowe, warzywa, grzyby, owoce i przetwory". W porównaniu z kwietniem br. najbardziej zdrożały warzywa korzeniowe z ubiegłorocznych zbiorów: pietruszka obcinana (41,0%), selery (40,0%), marchew obcinana (26,8%).
Staniały natomiast ziemniaki wczesne oraz warzywa szklarniowe ,które w maju br. występowały na rynku w dużych ilościach.
Najwyższy sp a d e k cen (w porównaniu z kwietniem br.) dotyczył: rzodkiewki - o 33,5%, sałaty - o 31,6%, kalafiorów - o 28,9%, ogórków szklarniowych - o 25,5%, pomidorów szklarniowych - o 19,5%.
ZR Ó Ż N IC O W A N IE C E N N IE K T Ó RYC H W AR Z YW W I I I D EK AD ZIE M AJA BR. W W YB R A N Y C H M IA ST A C H
W
1
8 S ałata (główka) Q Ogórki świeże
■ Pomidory szklarniowe
0 Rzodkiewka (pęczek)
Katowice Chorzów Gliwice Zawiercie
Na rynku owoców zdrożały jabłka (odmiany droższe - o 4,4%) oraz banany (o 4,7%), a ceny pozostałych owoców uległy niewielkim obniżkom. Wśród innych grup towarowych najbardziej wzrosły ceny "ryb i przetworów rybnych" (np. filety mrożone z morszczuka - o 7,1%) oraz nabiału (np. ser twarogowy tłusty - o 5,3%).
W maju br. na rynku woj. katowickiego zaobserwowano również wzrost cen wielu artykułów nieżywnościowych . W porównaniu z kwietniem br. podrożały między innymi:
■ artykuły higieny osobistej i ochrony z d r o w i a ... 0,1% -8,4%
■ odzież (łącznie z tk a n in a m i) ... 0,2% - 8,0%
■ o b u w ie... 0,6% - 8,2%
■ m e b l e ... 1,5% -6,8%
■ sprzęt gospodarstwa d o m o w e g o ... 0,1 % -6 ,5 %
■ sprzęt R T V ... 0,5% -5,3%
Dynamikę cen wybranych artykułów nieżywnościowych (w stosunku do analogicznego okresu ub. roku) ilustruje wykres:
spódnica damska letnia
ubranie męskie 2 częściowe półbuty chłopięce całoroczne
sandały damskie letnie
V 1997 = 100
100 105 110 115 120 125 130
W maju br. dynamiki wzrostu cen usług konsumpcyjnych (w porównaniu z kwietniem br.) były niższe niż przed miesiącem. Najbardziej podrożały:
e usługi sa m o c h o d o w e ... 0,3% - 2,4%
e usługi kulturalno-ośw iatow e... 1,3% -2,2%
e usługi k ra w ie c k ie ... 1,3% - 2,0%
e usługi tran sp o rto w e... 0,8% -2,0%
Kursy walut w połowie maja br. w prywatnych kantorach wybranych miast województwa katowickiego kształtowały się następująco (ceny w zł za 100$ lub 100 DEM):
Wyszczególnienie a - sprzedaż
b - skup c - różnica
Katowice Cltorzów Bytom Sosnowiec Rybnik Tychy Gliwice
Dolar amerykański a 343,00 342,00 342,00 342,00 340,00 342,50 342,00
b 340,00 337,00 340,00 339,00 338,00 339,30 338,00
c 3,00 5,00 2,00 3,00 2,00 3,20 4,00
Marka niemiecka a 192,00 190,50 191,80 192,00 190,50 191,00 193,00
b 190,00 189,00 188,80 190,00 189,50 189,00 190,00
c 2,00 1,50 3,00 2,00 1,00 2,00 3,00
Dolary najkorzystniej można było kupić w Rybniku, a marki w Chorzowie i Rybniku. Sprzedaż natomiast korzystna była - dla dolarów w Katowicach i Bytomiu, a dla marek w Katowicach, Sosnowcu i Gliwicach.
W kraju ceny towarów i usług konsumpcyjnych wzrosły w kwietniu w stosunku do ub. miesiąca br.
o 0,7% . Dynamika cen towarów i usług konsumpcyjnych kształtowała się następująco:
Okresy Ogółem Żywność Napoje
alkoholowe Towary
nieżywnościowe Usługi
Grudzień roku poprzedniego = 1 0 0
1997 I V ... 105,9 103,3 107,2 104,5 111,1
1998 I V ... 106,3 103,9 108,9 104,4 111,3
Miesiąc poprzedni = 100 1998
1 ... 103,1 101,4 101,0 102,1 107,1 I I ... 101,7 100,9 105,4 101,4 102,6 I I I ... 100,6 100,6 101,5 100,4 100,6 I V ... 100,7 101,0 100,8 100,4 100,7
Analogiczny okres 1997 r. = 100
1998
I ... 113,6 110,3 111,8 113,2 118,7 I I ... 114,2 110,7 115,2 113,8 119,4 I I I ... 113,9 110,9 113,4 113,0 119,2 I V ... 113,7 111,0 113,4 112,5 118,9
I - I V ... 113,9 110,7 113,5 113,1 119,1
Ceny żywności wzrosły w kwietniu br. o 1,0% (wobec 0,6% w marcu). Nastąpił dalszy znacznie większy niż przed miesiącem, wzrost cen artykułów w grupie "ziemniaki, strączkowe, warzywa, grzyby, owoce i przetwory (4,4% wobec 2,2%). Odnotowano również wzrost cen owoców cytrusowych i innych owoców południowych.
Tłuszcze jadalne podrożały o 0,7%. Nieco wolniej niż przed miesiącem rosły ceny cukru (o 0,6%). Ceny mięsa, podrobów i przetworów utrzymały się na poziomie zbliżonym do notowanego w marcu.
W porównaniu z grudniem ub. roku najwyższym wzrostem cen charakteryzowały się artykuły sezonowe w grupie "ziemniaki, strączkowe, warzywa, grzyby i przetwory" (13,9%). Owoce krajowe podrożały o 10,1%, w tym jabłka - o 12,1%. Wyższy od przeciętnej dynamiki cen żywności był również wzrost cen ryb i ich przetworów(5,4%). Ceny nabiału wrosły o 4,2%. Odnotowano także wysoki wzrost cen używek (5,7%), w tym zwłaszcza herbaty. Jaja były tańsze niż w grudniu ub. roku o 10,8%. Obniżyły się również ceny mięsa, podrobów i przetworów (o 0,1%).
Ceny napojów alkoholowych podniesiono w stosunku do poprzedniego miesiąca o 0,8% i był to najmniejszy ich wzrost od początku bieżącego roku.
Ceny towarów nieżywnościowych ukształtowały się na poziomie zbliżonym do notowanego w marcu (0,4%). Powyżej przeciętnej dynamiki podrożała odzież i obuwie (po 1,0%). Odnotowano dalszy wzrost cen wyrobów tytoniowych (0,9%) oraz artykułów medyczno-farmaceutycznych (0,7%). Droższe niż przed miesiącem były wydawnictwa (o 0,7%). Więcej płacono za meble i elementy meblarskie (o 0,8%). Kwiecień był drugim z kolei miesiącem, w którym obniżyły się ceny paliw (o 1,3%).
Ceny usług wzrosły w kwietniu br. o 0,7% (wobec 0,6% w marcu). Znacznie powyżej przeciętnej dynamiki podrożały usługi remontowo-budowlane (o 1,2%). Nadal rosły opłaty za telewizję kablową (o 1,7%) oraz ceny biletów do kin, teatrów i na koncerty (o 1,4%). Więcej niż przed miesięcem konsumenci płacili za usługi fryzjerskie, kosmetyczne i odnowy biologicznej (o 1,3%). Opłaty za żłobek były wyższe o 1,4%. Wzrosły także opłaty za przedszkola oraz ceny usług optycznych (po 1,1%).
Z