FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW

W okresie I-III 2001 r. kwartalnym badaniem finansowym zostały objęte 1272 podmioty gospodarcze (z wyjątkiem rolnictwa, łowiectwa, leśnictwa, rybołówstwa i rybactwa, pośrednictwa finansowego oraz szkół wyższych) prowadzące księgi rachunkowe, w których liczba pracujących przekracza 49 osób. Dynamika przychodów była niższa od kosztów ich uzyskania wskutek czego wskaźnik poziomu kosztów uległ zwiększeniu. Niekorzystnie ukształtował się wynik finansowy netto wskazując na znaczną stratę netto. Podstawowe wskaźniki dotyczące sytuacji badanych podmiotów kształtowały się mniej korzystnie niż w analogicznym okresie 2000 r.

W ciągu pierwszych trzech miesięcy br. objęte badaniem podmioty gospodarcze wypracowały przychody z całokształtu działalności o 12,1% wyższe niż w 2000 r., tj. o wartości 15277,9 min zł.

Nadal największy, bo 80 procentowy udział stanowiły przychody osiągnięte przez jednostki sektora prywatnego. Sektor ten odznaczał się wysoką dynamiką przychodów (wzrost o 25,1% w stosunku do ub. roku), natomiast podmioty sektora publicznego odnotowały spadek poziomu przychodów o 21,1%.

W strukturze przychodów z całokształtu działalności nadal dominowały przychody ze sprzedaży produktów, chociaż udział ich zmniejszył się z 60,4% w 2000 r, do 58,8%. Zwiększył się natomiast udział przychodów finansowych z 1,9% do 2,7%. W odniesieniu do I kwartału 2000 r. przychody finansowe (415,1 min zł) charakteryzowały się największą dynamiką (wzrost o 64,0%). Wśród sekcji PKD przychody podmiotów należących do Przemysłu stanowiły 57,1% ogólnej wartości przychodów z całokształtu działalności, a w porównaniu do ub. roku wzrosły o 9,2%. Relatywnie największy wzrost przychodów w pozostałych sekcjach PKD miał miejsce w: Obsłudze nieruchomości i firm; nauce (o 41,7%), Ochronie zdrowia i opiece społecznej (o 32,7%), Transporcie, gospodarce magazynowej 1 łączności (o 24,3%), natomiast spadek odnotowano jedynie w Budownictwie (o 19,1%) i Pozostałej działalności usługowej komunalnej, społecznej i indywidualnej (o 14,1%).

Koszty uzyskania przychodów z całokształtu działalności w odniesieniu do analogicznego okresu ub. roku wzrosły o 14,4% i wyniosły 15232,1 min zł, przy czym w sektorze prywatnym dynamika kosztów wyniosła 26,3%, a ich wartość (12167,6 min zł) stanowiła 79,9% ogólnego poziomu kosztów. Natomiast w sektorze publicznym koszty spadły o 16,7%.

W strukturze kosztów uzyskania przychodów z całokształtu działalności dominowały koszty poniesione na sprzedaży produktów (62,5% udział w kosztach ogółem), które w stosunku do wielkości sprzed roku wzrosły o 13,8%. Ponad 44 procentowy wzrost kosztów finansowych (517,4 min zł) oraz 35 procentowy wzrost wartości pozostałych kosztów operacyjnych (180,3 min zł), też miał wpływ na ogólny wzrost kosztów uzyskania przychodów. Analizując sytuację przedsiębiorstw według rodzaju prowadzonej działalności najwyższy wzrost kosztów w porównaniu do ub. roku odnotowały te sekcje PKD, które charakteryzowały się najwyższym wzrostem ogólnej wartości przychodów, czyli: Obsługa nieruchomości i firm; nauka (o 39,7%), Transport, gospodarka magazynowa i łączność (o 27,2%), Ochrona zdrowia i opieka społeczna (o 26,4%), natomiast spadek poziomu kosztów wystąpił tylko w Budownictwie (o 18,8%) i Pozostałej działalności usługowej komunalnej, społecznej i indywidualnej (o15,2%).

W I kwartale 2001 r. omawiane przedsiębiorstwa wypracowały wynik finansowy ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów w wysokości 85,8 min zł, co w porównaniu z ub. rokiem oznacza spadek zysku o 74,3%. Zmniejszenie poziomu wypracowanego zysku dotyczyło obydwu sektorów własności; sektor publiczny notował stratę (minus 31,8 min zł), sektor prywatny - spadek zysku o 29,0% do kwoty 117,6 min zł.

Finanse przedsiębiorstw Finances of enterprises 25

Według sekcji PKD sytuacja ta kształtowała się bardzo podobnie. Większość przedsiębiorstw odnotowała pogorszenie wyniku i poniosła głęboką stratę ze sprzedaży. Spośród sekcji PKD jedynie w Przemyśle i Obsłudze nieruchomości i firm; nauce wynik ze sprzedaży utrzymał się na poziomie dodatnim, lecz również i tu zauważalne jest zmniejszenie poziomu zysku.

Wynik finansowy na działalności gospodarczej ogółu badanych przedsiębiorstw ukształtował się na poziomie o 85,2% niższym od ubiegłorocznego i wyniósł 45,9 min zł.

Po uwzględnieniu salda strat i zysków nadzwyczajnych, w kwocie minus 1,5 min zł, wynik finansowy brutto zamknął się kwotą 44,4 min zł.

W odniesieniu do I kwartału 2000 r. wynik finansowy brutto zmniejszył się o 85,7%; w sektorze prywatnym spadek o 44,3% do kwoty 92,9 min zł, a w sektorze publicznym był ujemny (minus 48,5 min zł). Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego brutto w porównaniu z analogicznym okresem ub. roku zmniejszyły się o 32,9% i wyniosły 108,9 min zł (20,7 min zł w sektorze publicznym i 88,2 min zł w sektorze prywatnym). Wskutek obciążeń (głównie podatkiem dochodowym stanowiącym 95,3%) wynik finansowy netto ukształtował się na poziomie minus 64,5 min zł.

Przedsiębiorstwa zaliczane do sektora publicznego odnotowały stratę netto w wysokości minus 69,2 min zł, a do sektora prywatnego - zysk 4,7 min zł (spadek zysku netto o 93,3%). W podziale ze względu na rodzaj działalności największą stratę netto poniosły przedsiębiorstwa zaliczane do sekcji PKD: Handel i naprawy (minus 49,2 min zł), Budownictwo (minus 31,2 min zł), Transport, gospodarka magazynowa i łączność (minus 9,9 min zł). Zysk netto odnotowały jedynie podmioty zajmujące się:

Przemysłem (27,5 min zł) i Pozostałą działalnością usługową komunalną, społeczną i indywidualną (5,6 min zł).

Według stanu na koniec marca 2001 r. wartość majątku obrotowego badanych podmiotów gospodarczych wyniosła 17048,2 min zł, co oznacza wzrost o 9,6% w stosunku do stanu sprzed roku.

W rzeczowej strukturze majątku obrotowego dominowały należności i roszczenia, które stanowiły 52,0% i wyniosły 8866,6 min zł, a w porównaniu do analogicznego okresu 2000 r. wzrosły o 14,1%.

Ponadto wzrosła wartość: środków pieniężnych o 8,2% (1391,5 min zł), zapasów o 7,8%

(5659,7 min zł), a zmalała wartość papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu o 39,8%

(338,1 min zł). W zapasach, w odniesieniu do I kwartału ub. roku, w znaczącym stopniu w ujęciu wartościowym wzrosły: produkcja niezakończona o 32,0% i osiągnęła wartość 1151,4 min zł, towary o 15,3% (1511,1 min zł), materiały o 3,6% (1931,3 min zł), a spadły produkty gotowe o 16,3%

(984,2 min zł).

Podobnie jak w roku poprzednim podstawowym źródłem finansowania majątku obrotowego były zobowiązania krótkoterminowe, których wartość na koniec marca 2001 r. wynosiła 13831.0 min zł i w stosunku do stanu z końca marca ub. roku wzrosła o 16,4%. Wśród zobowiązań krótkoterminowych wzrosły wszystkie rodzaje zadłużeń i tak: zobowiązania z tytułu dostaw i usług o 14,6%, ubezpieczeń społecznych (wobec ZUS) o 10,0% oraz z tytułu podatków o 7,4%.

Długoterminowe zadłużenie ogółu omawianych podmiotów w końcu I kwartału ub. roku wyniosło 4749.0 min zł, oznaczając wzrost wobec poziomu z końca ub. roku o 5,2%. Zobowiązania z tytułu długoterminowych kredytów bankowych wzrosły o 12,5%.

Podstawowe wskaźniki charakteryzujące sytuację finansową badanych podmiotów kształtowały się nieco gorzej jak przed rokiem. Wskaźnik poziomu kosztów z całokształtu działalności wzrósł o 2,0 pkt procentowe, wskaźniki rentowności obrotu ze sprzedaży, brutto i netto zmniejszyły się odpowiednio o 1,8, 2,0 i 1,5 pkt procentowe. Pogorszyły się również wskaźniki płynności finansowej.

Spośród ogólnej liczby (1272) badanych podmiotów 644 podmioty wykazały wskaźnik rentowności obrotu netto dodatni (w sektorze publicznym 76 podmiotów, a w sektorze prywatnym 568).

WYBRANE WSKAŹNIKI WOJEWÓDZKIE SELECTED VOIVODSHIP’S INDICATORS TABL. 1. WYBRANE DANE O WOJEWÓDZTWIE

SELECTED DATA ON VOIVODSHIP

Average paid employmen in enterprise sector gkzny okres

XDpizedniego=100

•sponding period t.

ous year =100

a End of period, b Registered in the KRUPGN-REGON register including local units.

Note. Indices are calculated In comparable conditions.

Wybrane wskaźniki wojewódzkie Selected voivodship's indicators 27

TABL. 1. WYBRANE DANE O WOJEWÓDZTWIE (cd.) SELECTED DATA ON VOIVODSHIP (cont)

A-analogiczny okres roku poprzedniego= 100 corresponding period of previous year =100 B - okres poprzedni = 100

rejestrowa-Oferty pracy-

Job offers = zarejestrowani na 1 ofertę pracy Registered unemployed per job offer

2000 l-XII

144940

9,0 9,2 9,4

11,2 11,5 11,9

12,6 12,7 12,7 a Stan w końcu okresu, b Udział bezrobotnych w cywilnej ludności aktywnej zawodowo, c Zgłoszone w ciągu miesiąca, a End of period, b Ratio of unemployed to civil economically active population, c During a month.

28 Wybrane wskaźniki wojewódzkie Selected voivodshlp's indicators

TABL 1. WYBRANE DANE O WOJEWÓDZTWIE (cd.)