Fundusze Unii Europejskiej

Unijna perspektywa finansowa 2014-2020 wkracza właśnie w Polsce w fazę realizacji.

W 2015 roku ogłoszone zostały pierwsze konkursy finansowane w ramach środków z poszczególnych Programów Operacyjnych.

Nowy okres programowania (lata 2014-2020) to nowe zasady nie tylko dystrybucji środków, ale również nowe podejście do filozofii polityki spójności. Najważniejszym na poziomie europejskim dokumentem strategicznym w tym zakresie jest „Strategia Europa 2020”, która wyznacza 11 Celów Tematycznych (CT) stanowiących swoiste „menu” obszarów merytorycznych, które wspierane będą z funduszy europejskich.

KOSZTY ZWIĄZANE Z ZARZĄDZANIEM MOBILNOŚCIĄ

JEDNORAZOWE EKSPLOATACYJNE

• opracowanie studium wykonalności;

• rozwój koncepcji wdrożenia;

• uruchomienie centrów mobilności;

• budowa i remont infrastruktury.

• personel;

• czynsze;

• utrzymanie;

• komunikacja;

• materiały informacyjne.

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA

istniejące struktury granty, dotacje UE wsparcie rzeczowe wolontariat partnerzy w tym PPP oszczędności (synergia) Rysunek 10. Koszty związane z zarządzaniem mobilnością i źródła finansowania

Źródło: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013

Każdy z CT dzieli się wewnętrznie na Priorytety Inwestycyjne, które wskazują bezpośrednio rodzaje projektów mogące otrzymać wsparcie. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013, ustanawiające wspólne przepisy dla unijnych funduszy pomocowych (dalej: Rozporządzenie ogólne) w Tytule II, Rozdziale I „Cele tematyczne EFSI oraz wspólne ramy strategiczne” w Artykule 9 wyjaśnia, że cele w nim opisane mają przyczynić się do realizacji unijnej strategii na rzecz inteligentnego, zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu –czyli realizacji Strategii Europa 2020

Spośród zaprezentowanych powyżej 11 Celów Tematycznych, dla inwestycji związanych z tematyką transportu (w tym: kwestii rozwoju zrównoważonej mobilności miejskiej najistotniejsze znaczenie ma CT 4 (gospodarka niskoemisyjna). Jak już zostało nadmienione, struktura celów jest hierarchiczna – składają się na nie poszczególne Priorytety Inwestycyjne (PI). Poniższa tabela przedstawia poszczególne PI w ramach CT 4.

STRATEGIA EUROPA 2020 11 Celów Tematycznych (CT)

1. wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji

2. zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjno – komunikacyjnych

3. podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw

4. wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach

5. promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem

6. zachowanie i ochrona środowiska oraz promowanie efektywnego gospodarowania zasobami

7. promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu w najważniejszych infrastruktur sieciowych

8. wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników 9. wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem

10. inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie

11. wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej

Tabela 17. Priorytety Inwestycyjne w ramach Celu Tematycznego 4 Nazwa

CT Priorytety inwestycyjne

4.Wspieranieprzejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach

4.1 Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych

4.2 Promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach

4.3 Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym

4.4 Rozwijanie i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji działających na niskich i średnich poziomach napięcia

4.5 Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu

4.7 Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe

Źródło: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013

Główny nacisk dotyczący rozwiązań związanych z rozwojem mobilności miejskiej mieści się w obrębie Priorytetu Inwestycyjnego 4.5: „Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu”.

Powyższe informacje mają znaczenie dla dalszych analiz, prowadzonych już na poziomie krajowym. W ramach Rozporządzenia ogólnego zwrócić należy jeszcze uwagę na zapisy dotyczące Umowy partnerstwa. Jest to, zgodnie z zapisami tego rozporządzenia, najistotniejszy dokument strategiczny odnoszący się do wydatkowania EFSI. Zapisy, o których mowa, znajdują się w Rozdziale II („Umowa Partnerstwa”), w Artykule 14 („Przygotowanie Umowy Partnerstwa”). W powyższym artykule, w ustępie pierwszym jest wskazane jednoznacznie, że każde państwo członkowskie UE przygotowuje umowę partnerstwa (UP) na okres od dnia 1.01.2014 r. do dnia 31.12.2020 r. Ustęp trzeci zaś doprecyzowuje, że UP obejmuje całe wsparcie z EFSI w danym państwie członkowskim.

-

Źródło: Opracowanie własne

Umowa Partnerstwa stanowi punkt wyjścia do opracowania poszczególnych Programów Operacyjnych: mowa tu zarówno o samych dokumentach mających w nazwie człony „Program Operacyjny…”, jak również o ich uzupełnieniach w postaci Szczegółowych Opisów Osi Priorytetowych (SzOOP), na szczeblu zarówno krajowym, jak i regionalnym.

Zgodnie bowiem z Umową Partnerstwa, Priorytety Inwestycyjne realizowane są za pośrednictwem poszczególnych Programów Operacyjnych.

Tabela 18. Programy Operacyjne w Pespektywie 2014-2020

Lp. Nazwa Programu Operacyjnego Cele tematyczne 1. PO Infrastruktura i Środowisko 4, 5, 6, 7

2. PO Wiedza Edukacja Rozwój 8, 9, 10

3. PO Polska Cyfrowa 2

4. PO Inteligentny Rozwój 1, 3

5. PO Polska Wschodnia 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7

6. 16 Regionalnych Programów Operacyjnych 1-11

Źródło: Opracowanie własne

UMOWA PARTNERSTWA

Dokument strategiczny, który wskazuje kierunki wsparcia, jakie Polska będzie otrzymywać w ramach polityk unijnych:

Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybołówstwa w okresie 2014-2020, zawiera wskazane cele rozwojowe do 2020 r., wskaźniki monitorujące ich realizację oraz zakres proponowanych interwencji.

ELEMENTY

a. cele i priorytety interwencji w ujęciu tematycznym i terytorialnym wraz z podstawowymi wskaźnikami

b. opis stopnia uzupełniania się działań finansowanych z Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybołówstwa

c. układ programów operacyjnych

d. zarys systemu finansowania oraz wdrażania. Programy operacyjne w Polsce oraz ustalenie, jakimi priorytetami inwestycyjnymi się zajmują

Rysunek 12. Umowa Partnerstwa

Możliwości sfinansowania inwestycji związanych z rozwojem mobilności na obszarze SPO należy poszukiwać w dwóch programach operacyjnych:

• Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko;

• Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Opolskiego.

Wspomniane zostało również już wcześniej, że opisem danego Programu Operacyjnego (PO) zajmuje się kilka dokumentów: jest to dokument o takiej samej nazwie, jest również Szczegółowy Opis Osi Priorytetowej, który uszczegółowia informacje dotyczące mechanizmów dystrybucji środków w ramach danego PO.

❖ Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko – dokument o nazwie Program Operacyjny został zatwierdzony w dniu 16.12.2014 r., natomiast aktualna obowiązująca wersja 1.4 Szczegółowego Opis Osi Priorytetowych pochodzi z dnia 13.04.2016 r. Działania przedstawione w niniejszym Planie Mobilności wpisują się w następujące założenia POIiŚ:

• Oś priorytetowa VI Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach – w zakresie zwiększenia wykorzystania niskoemisyjnego transportu miejskiego;

W ramach POIiŚ w przypadku transportu miejskiego finansowane będą projekty wynikające ze Strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych dla 13 miast wojewódzkich. Wybór projektów do dofinansowania w ramach priorytetu inwestycyjnego nastąpi w trybie pozakonkursowym, który będzie stosowany wobec 13 miast wojewódzkich i ich obszarów funkcjonalnych posiadających Strategie Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT).

❖ Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego – dokument o nazwie Regionalny Program Operacyjny został zatwierdzony w grudniu 2014 r. Najnowsza wersja Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych pochodzi z dnia 11 kwietnia 2016 r. (wersja 11).

Działania przestawione w Planie Mobilności wpisują się w następujące założenia RPO:

• Oś priorytetowa III – Gospodarka Niskoemisyjna;

• Działanie 3.1 Strategie niskoemisyjne;

• Poddziałanie 3.3.1 Strategie niskoemisyjne w miastach subregionalnych.

Wybór projektów do dofinansowania w ramach poddziałania 3.3.1 nastąpi w trybie konkursowym. Podmiotem odpowiedzialnym za przeprowadzenie naboru, ocenę wniosków oraz przyjmowanie protestów jest Instytucja Zarządzająca RPO WO 2014-2020. O dofinansowanie mogą się ubiegać m.in. jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki, porozumienia i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną i przedsiębiorstwa. Wsparcie otrzymają projekty wynikające z planów gospodarki niskoemisyjnej, przygotowanych przez władze samorządowe, dotyczące w szczególności infrastruktury transportu publicznego, tj. planów zrównoważonej mobilności miejskiej.

Tryb konkursowy przebiega w 4 etapach:

Ocena formalna

Ocena merytoryczna

Rozstrzygnięcie konkursu Nabór wniosków IOK

1

2

3

4

Nabór wniosków do dofinansowanie projektów w ramach procedury konkursowej poprzedza ogłoszenie o konkursie, które zamieszczane jest na Portalu Funduszy Europejskich oraz na stronie internetowej IOK (Instytucji Organizującej Konkurs) na co najmniej 30 dni przed planowanym rozpoczęciem naboru wniosków o dofinansowanie projektu. IOK przeprowadza konkurs na podstawie zatwierdzonego przez IZ RPO WO 2014-2020 regulaminu, który zamieszczany jest na stronie internetowej IOK oraz na portalu Funduszy Europejskich.