Ponad 40 mostów…
Pomyślna realizacja mostu w Thebes otworzyła serię ponad 40 obiektów budo-wanych przez Modrzejewskiego w ciągu następnych lat w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, m.in. na największych rzekach kontynentu, w tym 9 mostów przez Missi-sipi, Delaware (2), Ohio (6), Columbia (3), Hudson (2), przez rzekę Św. Wawrzyńca (Quebeck), na Wielkich Jeziorach (rzeka Detroit) oraz przez zatokę San Francisco (most Trans–Bay Bridge).
Chciałbym przedstawić jeden z mniej-szych mostów, który na początku jego kariery był majstersztykiem sztuki inży-nierskiej. Był nim stalowy most łukowy o rozpiętości 107 m nad kanionem rzeki Crooked o głębokości 104 m. Montaż kon-strukcji odbywał się jednocześnie z obu
brzegów kanionu metodą nawisową. Poszczególne segmenty, wykonane wcześniej w wytwórni, stopniowo scalano z wcześniej zmontowanymi aż do klucza. Było to rozwiązanie, które zostało wy-soko ocenione przez świat techniczny.
Modrzejewski również konsultował prace projektowe nad dwutorowym mostem kolejowym przez rzekę Ohio w Metropolis w stanie Illionis. Ustrój nośny tworzyło 7 swobodnie podpartych przęseł kratownicowych. Przez kolejne pół wieku będą to najwięk-sze swobodnie podparte przęsła na świecie.
Okres największej aktywności twórczej R. Modrzejewskiego przypadł na lata dwudzieste. W latach 1920–1930 zrealizował w swojej firmie, kierując sam wszystkimi działaniami tak w sferze projektowej, jak i realizacyjnej, i mając wówczas 60 lat, prawie dwadzieścia wielkich mostów. Między rokiem 1920, a 1922 prze-budowuje dwa duże obiekty, tj. most przez rzekę Ohio w Cincin-nati oraz most drogowo-tramwajowy przez Missouri w Omaha.
Kolejne mosty – łańcuch sukcesów
» Most Benjamin Franklin Bridge w Filadelfii
Modrzejewski z zazdrością patrzył na mosty wiszące, którymi nie zajmował się wcześniej, ale przyszedł czas na niego. W 1921 r.
otrzymał zlecenie na budowę mostu przez rzekę Delaware pomię-dzy Filadelfią, a miastem Camden w stanie New Jersey. Pełnił tu-taj zarówno funkcję głównego inżyniera, jak i przewodniczącego rady inżynierskiej. Most w Camden (Benjamin Franklin Bridge) był największym indywidualnym przedsięwzięciem.
Zarówno w czasie projektowania, jak i budowy Modrzejewski prowadził rozległe badania, aby wyjaśnić problemy pojawiające się podczas realizacji tego pionierskiego mostu. W tym celu po-wołał wydział badawczy, który pracował m. in. nad zjawiskiem wy-boczenia prętów kratownic i wytrzymałości lin nośnych. Był także pionierem zastosowania konstrukcji pylonów stalowych zamiast masywnych, murowanych wież. W takiej formie wysokie na 110 m ażurowe pylony zostały zastosowane po raz pierwszy.
Pomost został podwieszony do dwóch lin nośnych, z których każda miała średnicę 760 mm i składała się z 19 tys. drutów na-winiętych na miejscu budowy. 25 tys. mil drutu, czyli 3,5 tys. ton specjalnej stali kablowej zużyto na te liny. Pylon wykonano ze stali krzemowej, a w belkach usztywniających pas górny i dolny użyto stali niklowej. Spośród 18 tys. ton stali różnych gatunków, której
wymagał ten most, prawie jedna trzecia to stal niklowa, trudniejsza w obróbce i droższa, ale bardziej wytrzymała i od-porniejsza na korozję.
Rozpiętość głównego przęsła wy-nosiła 1750 stóp (533,4 m ), a całkowita długość 3183 stóp. Był pierwszym, więk-szym od każdego z trzech nowojorskich olbrzymów i wraz z dojazdami miał po-nad 3 km długości. Szerokość jezdni wy-nosiła ponad 40 m.
W dniu otwarcia obiektu Modrzejew-ski pobił jednocześnie dwa inne rekor-dy. Stał się twórcą największego przęsła wspornikowego (Quebec) i największe-go przęsła wiszącenajwiększe-go (Filadelfia).
W latach 1927–1929 Modrzejewski wykonywał równocześnie trzy mosty położone w dużych od siebie odległoś-ciach, a były nimi: most drogowy przez Delaware, most kolejowy w Melville, niedaleko ujścia do Zatoki Meksykańskiej oraz most drogowy przez rzekę Ohio w stanie Indiana. Był też konsultantem i weryfikatorem projektu, sprawując też nadzór nad wykonywa-niem konstrukcji wielkiego mostu nad rzeką Detroit (Ambasador Bridge), na granicy Stanów Zjednoczonych i Kanady. Prawie rów-nolegle z budową tego mostu wspólnie z Danielem E. Moranem, projektował i budował most Mid-Hudson Bridge w Poughkeepsie (w stanie Nowy Jork).
Rys. 2. Rudolf Modrzejewski i most przez rzekę Ohio w Metropolis
ciąg dalszy na str. 26 Rys. 3. Widok mostu Benjamin Franklin Bridge w Filadelfii
Z kart historii
Ściana z dyplomami
W nowojorskim gabinecie Modrzejewskiego cała ściana za-wieszona była dyplomami, a specjalną gablotę wypełniały medale i odznaczenia. Kiedy zapytano go o nie, stwierdził: „Och, mam duże i mniejsze. Te duże dostałem przez przypadek, a te małe dlatego, że miałem już duże”.
ciąg dalszy ze str. 25
W 1903 r. prasa amerykańska uznała go za najwybitniejszego specjalistę w budowie mostów. Otrzymał również tytuł „Inżyniera Roku”. W 1922 r. otrzymał medal Instytutu im. B. Franklina w Fila-delfii. W 1929 r. został laureatem John Fritz Gold Medal, najwyższe-go amerykańskienajwyższe-go odznaczenia w dziedzinie inżynierii. Otrzymał 3 doktoraty honoris causa m.in. Politechniki Lwowskiej. W 1929 r., po 20 latach nieobecności, odwiedził ojczyznę, gdzie na Powszech-nej Krajowej Wystawie Przemysłu i Nauki w Poznaniu otrzymał Na-grodę Honorową rządu Rzeczypospolitej Polskiej. W 1931 r. uzyskał w USA nagrodę im. George’a Washingtona – najwyższe wyróżnie-nie, jakie może otrzymać technik w Stanach Zjednoczonych „za osiągnięcia szczególne, których celem jest szczęście i dobrobyt ludzkości”. Zawsze z dumą podkreślał, że jest Polakiem.
JÓZEF W. POMYKAŁA, (RED.) LITERATURA
1 Grzeloński B., Do New Yorku, Chicago i San Francisco, Interpres, Warszawa, 1983.
2. Głomb J., Człowiek z pogranicza epok, Wydawnictwo Polonia, War-szawa, 1988.
3. Orłowski B., Polacy światu, Nasza Księgarnia, Warszawa, 1987.
4. Głomb J., Ponad przestrzenią i czasem, Gliwice 2012.
5. Brown D. J., Mosty – Trzy tysiące lat zmagań z naturą, Arkady, 2005.
6. Pawlak G., Łukasik S., Mosty świata na monetach, Olsztyn, 2010.
Rys. 5. Znaczek Poczty Polskie wydany w roku 1999 – Rudolf Modrzejewski na tle mostu Benjamin Franklin Bridge w Filadelfii
Rys. 6. Most Fordoński na Wiśle w Bydgoszczy im. Rudolfa Modrzejewskiego Rys. 4. Most Mid-Hudson w Poughkeepsi
» Oakland Bay Bridge w San Francisco
Ostatnim i największym obiektem, z którym związane jest nazwi-sko Modrzejewskiego był San Francisco – Oakland Bay Bridge, czyli Trans-Bay Bridge. Zadanie było trudne nie tylko pod względem kon-strukcyjnym i warunków panujących w San Francisco. Dodatkowo trzeba było pamiętać, że most miał przeciąć zatokę uważaną za naj-piękniejszą na świecie. Opracowując projekt zdecydowano, że głów-na zachodnia część mostu będzie składała się z dwóch konstrukcji wiszących, o łącznej długości prawie 3 km połączonych ze sobą cen-tralną betonową podporą, w której zakotwione zostały liny nośne sąsiednich przęseł. Konstrukcja tej wysokiej na 150 m, silnie obciążo-nej podpory, została posadowiona na rekordowej głębokości – 73 m poniżej poziomu wody zatoki, a stopa fundamentowa miała wymiary 28 x 60 m. Rozpiętość głównego przęsła każdego z dwóch bliźnia-czych mostów wiszących składających się na tę unikalną konstrukcję wynosiła 704 m. Konstrukcja nośna składała się z 2 pomostów – gór-ny z jezdnią drogową o 6 pasach ruchu i dolgór-ny to kolej miejska oraz 3 dodatkowe pasy ruchu ciężarówek. W części wschodniej most wyko-nany został jako kratownica w układzie wspornikowym z potężnym przęsłem środkowym o rozpiętości 1400 stóp, 427 m. Obie części łą-czył tunel o długości 500 stóp wykuty w skałach wyspy Yerba Buena.
Był to w tym czasie tunel o największym przekroju, jaki kiedykolwiek wywiercono (23 m szer. i 18 m wys.). Przez 20 lat most
był najdłuższym i najdroższym mostem na świecie.
Koszt przekraczał 77 mln dolarów.
10 lipca 1933 r. pierwszą symboliczną łopatę na budowie wbił prezydent Franklin Delano Roosevelt, określając budowę „jako największy most budowa-ny przez ludzkość”. Natomiast gotowy most i cała trasa zostały oddane do użytku 12 listopada 1936 r.
Dwanaście kilometrów trudnego mostu wybudo-wano w trzy lata i trzy miesiące, czyli 10 m dziennie.
A dziś jeszcze w Europie Zach. za osiągnięcie uważa się 4 do 5 m dziennie.
Z kart historii
PREZYDIUM OKRĘGOWEJ RADY LOIIB Joanna Gieroba – przewodnicząca Teresa Stefaniak – zastępca przewodniczącej Tomasz Grzeszczak – zastępca przewodniczącej Janusz Iberszer – zastępca przewodniczącej Jan Ludwik Ziółek – sekretarz
Zbigniew Mitura – skarbnik Henryk Miduch – członek Janusz Wójtowicz – członek
CZŁONKOWIE Wiesław Nurek – przewodniczący Jerzy Kasperek – wiceprzewodniczący Andrzej Pichla – wiceprzewodniczący Jerzy Kamiński – sekretarz
Andrzej Adamczuk Wojciech Szewczyk – przewodniczący Andrzej Chmielowski Władysław Król – przewodniczący Barbara Chodkowska-Sagan Henryk Korczewski – Koordynator Andrzej Bałaban
Henryk Bujak Paweł Góra Krzysztof Sierpień Eugeniusz Urban
DELEGACI NA KRAJOWE ZJAZDY W KADENCJI 2018–2022
Członkowie Lubelskiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa zobo-wiązani są do opłacania w 2021 r. nastę-pujących składek:
1. NA KONTO OKRĘGOWEJ IZBY:
a) opłata wpisowa w wysokości 100 zł wpłacana jednorazowo przy reje-stracji wniosku o wpis na listę człon-ków lub przy ponownym wpisie po skreśleniu z listy członków,
b) miesięczna składka członkowska na okręgową izbę (29 zł), płatna jedno-razowo za 12 miesięcy w wysokości 348 zł lub w dwóch ratach po 174 zł każda (za 6 miesięcy).
2. NA KONTO KRAJOWEJ IZBY:
a) miesięczna składka członkowska na Krajową Izbę (6 zł), wnoszona jed-norazowo za cały rok w wysokości 72 zł,
b) opłata roczna na ubezpieczenie OC w wysokości 75 zł.
Łączna składka na Krajową Izbę to 147 zł płacone jednorazowo za 12 mie-sięcy.
Każdy członek LOIIB ma przypi-sane indywidulane konta: do wpłaty składki na LOIIB i do wpłaty składki na Krajową Izbę i ubezpieczenie OC.
Numery kont indywidulanych moż-na sprawdzić moż-na stronie internetowej LOIIB: (www.lub.piib.org.pl) w zakład-ce „Lista członków” oraz na stronie PIIB (www. piib.org.pl).
Członkowie Prezydium Okręgowej Rady Pełnią dyżury we wtorki godz. 14.00–16.00, s. 115
» Zastępca Przewodniczącej mgr inż. Janusz Iberszer – 14.01.2020, 7.04.2020, 14.07.2020, 20.10.2020
» Zastępca Przewodniczącej mgr inż. Teresa Stefaniak – 11.02.2020, 19.05.2020, 18.08.2020, 24.11.2020
» Zastępca Przewodniczącej mgr inż. Tomasz Grzeszczak – 3.03.2020, 9.06.2020, 8.09.2020
Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej
Pełni dyżur w pierwszą środę miesiąca, godz. 15.00–16.00, s. 102, tel. 81 534-78-12
Członkowie Okręgowej Komisji Kwalifikacyjnej
Pełnią dyżur w drugi wtorek miesiąca, godz. 16.00–17.00, s. 115
» dr inż. Wiesław Nurek – 14.01.2020, 14.04.2020, 14.07.2020, 13.10.2020
» mgr inż. Jerzy Kasperek – 11.02.2020, 12.05.2020, 11.08.2020, 10.11.2020
» inż. Jerzy Kamiński – 10.03.2020, 9.06.2020, 8.09.2020, 8.12.2020 Radca Prawny
Pełni dyżur w sali 102, tel. 81 534-78-12
» w każdą środę o godz. 9.00–13.00
» w każdy piątek o godz. 9.00–11.00
Dyżury organów LOIIB pełnione są w biurze Lubelskiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa w Lublinie przy ul. Bursaki 19.