Hochschulverfassung Ustrój uczelni wyższejUstrój uczelni wyższej

lub kompleks budynków, w którym znaj-duje się uniwersytet ( Universität(1)):

u. położony jest w centrum miasta.

Universitätsklinik, die; -, -en (kurz: Uni- klinik): universitäre Einrichtung, die der Lehre und Forschung auf dem Gebiet der Medizin dient und gleichzeitig Auf-gaben der Krankenversorgung wahr-nimmt.

klinika: instytucja uniwersytecka służą-ca dydaktyce i badaniom naukowym

w dziedzinie medycyny, realizująca jednocześnie zadania z zakresu opieki zdrowotnej.

Universitätsklinikum, das; -s, -ka (kurz:

Uniklinikum, Abk.: UK): Zusammen-schluss mehrerer  Universitätskliniken unter einer einheitlichen Leitung.

zespół klinik: związek kilku klinik ( Universitätsklinik) pod wspólnym kierownictwem.

uzupełnienie lub oferowany dodatko-wo do normalnych zajęć. U.l. działa w okresie wolnym od zajęć dydaktycz-nych ( vorlesungsfreie Zeit), między semestrem letnim ( Sommersemester) a semestrem zimowym ( Winter- semester). W ramach u.l. odbywają się także kursy języka niemieckiego dla studentów i wykładowców zagranicz-nych.

Technische Hochschule, die; -n -, -n -n (Abk.: TH): Hochschul-typ, der (bis auf wenige Ausnahmen) in  Technische Universität umbenannt wurde.

uczelnia techniczna: rodzaj uczelni wyż-szej noszącej obecnie (z kilkoma wyjąt-kami) nazwę uniwersytetu technicznego ( Technische Universität).

Technische Universität, die; -n -, -n -en (Abk.: TU): Hochschule, die vor allem ingenieurswissenschaftliche Studiengänge (wie Bauingenieurswesen, Elektrotechnik, Maschinenbau) und naturwissenschaft-liche Grundlagendisziplinen (wie Mathe-matik, Chemie, Physik) anbietet.

uniwersytet techniczny: uczelnia wyższa oferująca głównie studia na kierunkach inżynieryjnych (np. inżynieria budowla-na, elektrotechnika, budowa maszyn) i w dziedzinie nauk przyrodniczych w dyscyplinach podstawowych (np. ma-tematyka, chemia, fizyka).

TH, die; -, -s (Abk. für):  Technische Hochschule.

TU, die; -, -s (Abk. für):  Technische Universität.

UK, das (Abk. für):  Universitäts- klinikum.

Uni, die; -, -s (ugs. kurz für): Universität.

Uniklinik, die; -, -en (kurz für):  Univer- sitätsklinik.

Uniklinikum, das; -s, -ka (kurz für):

Universitätsklinikum.

Universität, die; -, -en (kurz: Uni) <lat.

universus = ganz, sämtlich; allgemein;

umfassend>: 1. durch die Gemein-schaft der Lehrenden und Studierenden gebildete, in mehrere Fakultäten bzw.

Fachbereiche gegliederte, die Gesamt-heit oder eine Auswahl der Wissen-schaften umfassende Hochschule (1), deren primäre Aufgaben die Pflege und Entwicklung der Wissenschaften, die wissenschaftliche Forschung und Lehre sowie die Heranbildung und Förderung des wissenschaftlichen Nachwuchses sind und zu deren besonderen Rechten das Recht der  Promotion und das Recht der  Habilitation gehören: auf die U. gehen, an der U. studieren; 2.

(o.Pl.) Gesamtheit der Lehrenden und Studierenden einer Universität(1): die ganze U. versammelte sich vor dem Rat-haus der Stadt; 3. Gebäude(komplex), in dem sich eine Universität(1) befindet:

die U. liegt mitten in der Stadt.

uniwersytet: 1. uczelnia wyższa ( Hochschule (1)) tworzona przez wspólnotę wykładowców i studentów, podzielona na kilka wydziałów i/lub inne jednostki, obejmująca ogół nauk lub ich część. Podstawowym zadaniem u. jest uprawianie i rozwój nauki, prowadze- nie badań naukowych i dydaktyki oraz kształcenie i promowanie rozwoju mło-dej kadry naukowej. Szczególnym pra-wem, jakie posiada u., jest prawo do na-dawania stopnia doktora ( Promotion) i doktora habilitowanego ( Habili- tation); 2. ogół wykładowców i studen-tów uniwersytetu ( Universität(1)): cały u. zebrał się przed ratuszem; 3. budynek

waż określa ich „cele strategiczne“.

W odniesieniu do tychże celów prowadzi się negocjacje z konkretnymi uczelniami i ustala umownie na kilka lat tzw. „Wy-tyczne dot. celów i osiągnięć”. Część środków finansowych przydzielanych uczelniom jest przyznawana „w zależ-ności od stopnia realizacji celów“, tzn.

„zależnie od osiągnięć”.

Hochschulgesetz, das; -es, -e (Abk.:

HG; kurz für: Landeshochschulgesetz):

auf der Basis des  Hochschulrahmen-gesetzes von jedem einzelnen Bundes-land beschlossenes Gesetz u.a. (a) zur Rechtsstellung und zu den Aufgaben, zur Organisation und Finanzierung der Hochschulen,(b) zur dienstrechtlichen Stellung, zu den Aufgaben und den Einstellungsvoraussetzungen des Hoch- schulpersonals sowie (c) zu den Zu-gangsvoraussetzungen, zur  Immatri- kulation und  Exmatrikulation der Studierenden und zur Organisation und zu den Aufgaben ihrer Vertretung.

ustawa o szkolnictwie wyższym: usta-wa uchusta-walana osobno przez każdy kraj związkowy na podstawie ramowej us- tawy o szkolnictwie wyższym ( Hoch- schulrahmengesetz), której celem jest m.in. określenie (a) statusu prawnego, zadań, organizacji i finansowania uczelni wyższych, (b) statusu, zadań i warunków zatrudniania pracowników uczelni, jak i (c) warunków rekrutacji, immatryku- lacji ( Immatrikulation) i eksmatryku-lacji ( Exmatrikulation) studentów oraz organizacji i zadań organów reprezen- tujących studentów.

Hochschulgremium, das; -s, -gremien:

kollegial zusammengesetztes Selbstver-waltungsorgan der Hochschulen.

gremium uczelniane: kolegialny organ samorządu uczelni.

Hochschulorgan, das; -s, -e: Einzel- person und Personengruppe, die im

Hochschulgesetz bzw. in der  Grund-ordnung mit ihren Pflichten und Rech-ten aufgeführt sind. Zentrale H.e sind

Präsidium und  Präsident bzw.

Präsidentin (bei einer  Präsidialver- fassung) oder  Rektorat und  Rektor bzw. Rektorin (bei einer  Rektoratsver- fassung) sowie  Hochschulrat und

Senat. H.e der Fachbereiche sind

Dekanat(2) und  Dekan bzw.

Dekanin sowie  Fachbereichsrat.

organ uczelni wyższej: organ jedno- lub kilkuosobowy, o którym mówi ustawa o szkolnictwie wyższym ( Hochschul- gesetz) lub statut uczelni ( Grund- ordnung) określając jednocześnie jego prawa i obowiązki. Centralnymi o.u.w.

jest kolegium prezydialne ( Präsidium) i prezydent uniwersytetu ( Präsident) (w systemie prezydialnym ( Präsidial-verfassung)) lub kolegium rektorskie ( Rektorat) i rektor ( Rektor) (w sys- temie rektorskim ( Rektoratsver- fassung)) oraz rada uczelni ( Hoch- heitliche Rechtsgrundlage für alle staatlichen und staatlich anerkannten Hochschulen in der Bundesrepublik Deutschland mit Rahmenbestimmun-gen zur bundeseinheitlichen Regelung der Aufgaben der Hochschulen in Studium, Lehre, Forschung, Organisation, Verwaltung und Planung sowie der Zulassung zum Studium, zur Regelung der Personalstruktur der Hochschulen sowie der Stellung, Rechte und Pflich-ten ihrer  Mitglieder. Das H. bildet die CNW, der (Abk. für): Curricularnormwert.

eines Studierenden in einem Studien-gang während des gesamten Studiums innerhalb der  Regelstudienzeit auf-wendet.

minimalna liczba godzin: liczba godzin zajęć (pensum dydaktyczne ( Lehr-deputat)) przypadająca na kształcenie studenta na danym kierunku w trakcie realizacji studiów w czasie regulamino-wym ( Regelstudienzeit), określona w niemieckim rozporządzeniu w sprawie ustalania limitów na studia ( Kapa- zitätsverordnung).

GO, die (Abk. für):  Grundordnung.

Grundordnung, die; -, -en (Abk.: GO):

auf der Basis des jeweiligen  Hoch- schulgesetzes erstellte und durch den

Senat erlassene Satzung, durch die die Organisation und die Aufgaben der Hochschule sowie die Rechte und Pflichten ihrer  Mitglieder und  Ange- hörigen geregelt werden.

statut uczelni: regulamin powstały na podstawie odpowiedniej, aktualnie obo-wiązującej ustawy o szkolnictwie wyż- szym ( Hochschulgesetz), sporządzo-ny i uchwalosporządzo-ny przez senat ( Senat).

S.u. określa strukturę i zadania uczelni, a także prawa i obowiązki członków społeczności akademickiej ( Mitglied) i osób związanych z uczelnią ( Ange-höriger).

Gruppe, die; -, -n (auch: Statusgruppe):

in der nach G.n geordneten Universität die Menge der  Mitglieder mit

gemein-samen Statusmerkmalen. Es werden die folgenden vier G.n unterschieden:

G. der Professoren und Professorinnen, G. der  wissenschaftlichen Mitarbeiter (1) und Mitarbeiterinnen, G. der  Mit-arbeiter und MitMit-arbeiterinnen in Tech-nik und Verwaltung und G. der Studie-renden. naukowo-dy-daktycznych ( wissenschaftlicher Mit- arbeiter(1)), g. pracowników technicz-nych i administracyjtechnicz-nych ( Mitarbeiter in Technik und Verwaltung) i g. stu- dentów.

HFG, das (Abk. für):  Hochschul- freiheitsgesetz.

HG, das (Abk. für):  Hochschulgesetz.

Hochschulfreiheitsgesetz, das; -es, o.Pl.

(Abk.: HFG): in Nordrhein-Westfalen Be-zeichnung für das  Hochschulgesetz.

Das Land behält einen entscheidenden Einfluss auf die Hochschulen, weil es für sie „strategische Ziele“ festlegt. Über das Erreichen dieser Ziele werden mit den einzelnen Hochschulen sog. „Ziel- und Leistungsvorgaben“ ausgehandelt wyższym ( Hochschulgesetz) w Nad-renii Północnej-Westfalii. Ten kraj związ-kowy zachował prawo do znacznego wpływania na uczelnie wyższe,

ponie-danego studenta, wyrażanego w formie minimalnej liczby godzin obowiązującej na danych studiach. K: W Polsce li- mity na studia ustalane są suwerennie przez poszczególne uczelnie wyższe z uwzględnieniem możliwości kadrowo- -technicznych danej uczelni.

KapVO, die (Abk. für):  Kapazitätsver- ordnung.

Kultusministerkonferenz, die; -, o.Pl.

(kurz für):  Ständige Konferenz der Kultusminister der Länder in der Bundesrepublik Deutschland.

Landeshochschulgesetz, das; -es, -e (Abk.: LHG):  Hochschulgesetz.

LHG, das (Abk. für):  Landeshochschul-gesetz.

Präsidialverfassung, die; -, -en: Beschaf-fenheit der Leitung einer Hochschule als kollegial wirkendes  Präsidium, dessen Mitglieder (mit Ausnahme der Vizepräsidentin bzw. des  Vize- präsidenten für den Bereich der Wirt-schafts- und Personalverwaltung) auf Vorschlag der Präsidentin bzw. des Präsidenten vom  Hochschulrat ge-wählt werden.

system prezydialny: sposób organiza-cji kierownictwa uczelni wyższej jako kolegium prezydialnego ( Präsidium), którego członkowie (z wyjątkiem wice-prezydenta ( Vizepräsident) ds. eko-nomicznych i personalnych) wybierani są na wniosek prezydenta przez radę uczelni ( Hochschulrat).

Rektoratsverfassung, die; -, -en: Beschaf-fenheit der Leitung einer Hochschule als kollegial wirkendes  Rektorat, dessen Mitglieder (mit Ausnahme der Kanzlerin

bzw. des  Kanzlers) auf Vorschlag der Rektorin bzw. des  Rektors vom

Hochschulrat gewählt werden.

system rektorski: sposób organizacji kierownictwa uczelni wyższej jako ko- legium rektorskiego ( Rektorat), któ-rego członkowie (z wyjątkiem kanclerza Wissenschaft und Forschung, Kunst und Kunstpflege zuständigen Minister und Ministerinnen bzw. Senatoren und Senatorinnen der Bundesländer, die u.a.

für die Koordinierung der Hochschul- politik der Länder zuständig ist.

Stała Konferencja Ministrów Edukacji i Kultury Krajów Związkowych Republiki Federalnej Niemiec: zespół ministrów i senatorów krajów związkowych odpo-wiedzialnych za kształcenie i wychowa-nie, naukę i badania naukowe, sztukę i mecenat nad sztuką oraz za koordy-nację polityki krajów związkowych dot.

szkolnictwa wyższego.

Statusgruppe, die; -, -n:  Gruppe.

Wissenschaftsrat, der; -(e)s, o.Pl.: wissen- schaftspolitisches Gremium, das den Bund und die Länder in Fragen der inhaltlichen und strukturellen Weiter-entwicklung des deutschen Hochschul- systems sowie der staatlichen Förderung von For-schungseinrichtungen berät.

Der W. besteht aus der Wissenschaft- lichen Kommission, die sich aus Wissen- schaftlerinnen und Wissenschaftlern sowie aus Repräsentanten des öffent- Grundlage für die  Hochschulgesetze

der einzelnen Bundesländer.

ramowa ustawa o szkolnictwie wyż-szym: ustawa federalna stanowiąca jednolitą podstawę prawną dla wszyst-kich państwowych i posiadających pań-stwową akredytację uczelni wyższych w Republice Federalnej Niemiec, za- wierająca federalne przepisy ramowe określające zadania uczelni wyższych w zakresie prowadzenia studiów, dydak- tyki, badań naukowych, organizacji, zarządzania i planowania oraz przyj-mowania na studia. Ustawa ta zawie-ra także przepisy regulujące strukturę pracowniczą uczelni wyższych oraz status, prawa i obowiązki członków społeczności akademickiej ( Mitglied).

R.u.o s.w. stanowi podstawę ustaw o szkolnictwie wyższym ( Hochschul- gesetz) poszczególnych krajów związko-wych.

Hochschulrecht, das; -(e)s, o.Pl.:

Gesamtheit der Bundes- und Landes- gesetze, die die Aufgaben, Pflichten, Rechte und die Arbeitsweise der Hoch-schulen und ihrer Mitglieder regeln.

Zum H. gehören auch die auf diesen Gesetzen beruhenden Verordnungen und Ausführungsbestimmungen.

akty prawne dot. szkolnictwa wyższe-go: ogół ustaw na szczeblu federacji i krajów związkowych regulujących zadania, obowiązki, prawa i sposób funkcjonowania uczelni wyższych i ich członków. A.p. dot. szkolnictwa wyż-szego obejmują także rozporządzenia i przepisy wykonawcze, których

Grundordnung einer Hochschule;

2. Gesamtheit der Grundsätze bzw.

Rechtsvorschriften, die den Aufbau, die Aufgaben, die Organisation und die Betriebsabläufe der Hochschulen im Geltungsbereich des  Hochschul- rahmengesetzes regeln.

1. statut uczelni ( Grundordnung); 2.

ustrój uczelni: ogół zasad lub przepisów prawnych regulujących strukturę, za-dania, organizację i sposób funkcjono-wania uczelni wyższych podlegających ramowej ustawie o szkolnictwie wyższym in den einzelnen Studiengängen unter Anwendung von Curricularnormwerten.

Die Aufnahmekapazität einer Hoch-schule ergibt sich aus der Gegenüber-stellung des zur Verfügung stehenden

Lehrangebots und des für die Aus- bildung eines Studierenden erforder- lichen Ausbildungsaufwands, der durch den Curricularnormwert ausgedrückt wird.

rozporządzenie w sprawie ustala-nia limitów na studia: zasady służą-ce ustaleniu liczby miejsc na studiach ( Studienplatz) na uczelniach wyż-szych na poszczególnych kierunkach, z uwzględnieniem minimalnej liczby godzin ( Curricularnormwert) prze-widzianej dla tych kierunków. Liczba studentów, których może przyjąć dana uczelnia, jest funkcją istniejącej oferty dydaktycznej ( Lehrangebot) i nakładu pracy niezbędnego do wykształcenia

uczelni wyższej łącznie z wydatkami osobowymi.

Hochschulverwaltung, die; -, -en (auch:

Zentralverwaltung): Gesamtheit der

Dezernate, die unter der Leitung der Kanzlerin bzw. des  Kanzlers für die Erfüllung der Aufgaben der Hochschu-le in Planung, Verwaltung und Rechts- angelegenheiten sorgt. Sie unterstützt insbesondere die  Hochschulorgane und  Hochschulgremien bei der Wahr-nehmung ihrer Aufgaben und hat dabei auf eine wirt-schaftliche (d.h. zugleich möglichst effektive und möglichst spar-same) Verwendung der Haushaltsmittel und auf eine wirtschaftliche Nutzung der Hochschuleinrichtungen hinzuwirken.

administracja uczelni: ogół wszystkich działów ( Dezernat), pozostający pod kierownictwem kanclerza ( Kanzler), odpowiedzialny na uczelni wyższej za planowanie, administrację i kwestie prawne. A.u. wspiera przede wszystkim organy uczelni wyższej ( Hochschul- organ) i gremia uczelniane ( Hoch-schulgremium) w wykonywaniu ich zadań. Ma ona dbać o ekonomiczne (tzn. zarówno możliwie efektywne jak i oszczędne) wykorzystywanie środków budżetowych oraz o gospodarne wykorzys- tanie jednostek i obiektów uczelnianych.

leistungsorientierte Mittelverteilung, die;

-n -, -n -en (Abk.: LOM): Mittel, die den Hochschulen über den  Global-haushalt hinaus jährlich zur Verfügung gestellt werden, wenn sie bestimmte besondere Leistungen vorzuweisen haben; hierzu zählen insbesondere die Anzahl der  Absolventen und Absolventinnen und  Promotionen

sowie die Höhe der eingeworbenen

Drittmittel.

## podział środków zależnie od osiągnięć: środki przyznawane corocz-nie uczelniom wyższym dodatkowo do budżetu podstawowego ( Global-haushalt) pod warunkiem wykazania się pewnymi szczególnymi osiągnięcia-mi. Zalicza się do nich przede wszyst-kim liczbę absolwentów ( Absolvent) i otwartych przewodów doktorskich ( Promotion) oraz wysokość pozyska-nych pozauczelniapozyska-nych środków finan-sowych ( Drittmittel).

LOM, die (Abk. für):  leistungs- orientierte Mittelverteilung.

Studentensekretariat, das; -(e)s, -e:

Studierendensekretariat.

Studierendensekretariat, das; -(e)s, -e:

Verwaltungsstelle der Hochschule, in der organisatorische Fragen des Studiums bearbeitet werden (z.B.  Immatrikula-tion,  Rückmeldung,  Beurlaubung,

Exmatrikulation).

sekretariat ds. studenckich: biuro ad-ministracyjne uczelni zajmujące się kwestiami organizacyjnymi dot. studiów (np. immatrykulacją ( Immatrikulation), potwierdzaniem kontynuacji studiów ( Rückmeldung), przerwami w stu-diach ( Beurlaubung), eksmatryku-lacją ( Exmatrikulation)). K: Na uni-wersytetach niemieckich sekretariat ds.

studenckich ma charakter ogólnouczel-niany, w Polsce ww. zadania przejmują dziekanaty.

Zentralverwaltung, die; -, -en:  Hoch-schulverwaltung.

lichen Lebens zusammensetzt, und aus der Verwaltungskommission mit Vert- retern des Bundes und der Länder.

Rada Nauki: gremium naukowo- -polityczne, wspierające federację i kraje związkowe w kwestiach merytorycznych i strukturalnych dot. dalszego rozwoju niemieckiego systemu szkolnictwa wyż-szego oraz państwowego finansowania jednostek badawczych. R.N. składa się z Komisji ds. Nauki, do której nale-żą naukowcy oraz przedstawiciele ży-cia publicznego, a także z Komisji ds.

Administracji, w skład której wchodzą przedstawiciele federacji i krajów związ-kowych.

Zielvereinbarung, die; -, -en: Vertrag zwischen dem Wissenschaftsministerium eines Bundeslandes und den einzelnen Hochschulen darüber, welche durch das Ministerium festgelegten Ziele in einem bestimmten Zeitraum durch die jewei- lige Hochschule zu erreichen sind.

## porozumienie w sprawie wyznacze-nia i realizacji celów: umowa pomiędzy Ministerstwem Nauki danego kraju związkowego a konkretnymi uczelniami wyższymi dot. celów określonych przez ministerstwo, postawionych poszczegól-nym uczelniom wyższym z wyznacze-niem określonego terminu realizacji.

7.3 Verwaltung der Hochschule