Każdy chłopak uczy się zasadniczo bycia mężem i ojcem przyglądając się postaci swojego ojca, czy też innych mężczyzn, którzy go zastępują. O wiele doskonalszym dla niego wzorem mogą być biblijne postaci mężów i ojców rodziny. Zdaniem Dariusza Kowalczyka, nie można utworzyć, na podstawie tekstów biblijnych, jednego dla wszystkich modelu mężczyzny. Wzór Jezusa Chrystusa najczęściej jest kojarzony z osobami duchownymi. Inni mężczyźni, jeśli chodzi o biblijne postaci mogą się utożsamiać np. ze św. Pawłem, Piotrem czy Janem Chrzcicielem49. Warto przyjrzeć się wybranym biblijnym modelom męskich postaci.
Znany jest w Biblii obraz mężczyzny jako wojownika. To przede wszystkim historie wielu mężów i ojców, którzy prowadzą koczowniczy styl życia, przemieszczając się wraz z całymi rodzinami i dobytkiem z miejsca na miejsce. Co ciekawe, cały majątek w czasie podróży jest niesiony przez kobiety ze względów bezpieczeństwa. Mężczyzna musi mieć wolne ręce w razie nagłej konieczności obrony przed ewentualnym wrogiem. Jego siła i spryt są niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa żonie i dzieciom50. Przykładem biblijnego wojownika jest Samson. Człowiek o niezwykłej fizycznej sile, który potrafi poradzić sobie nie tylko z ludźmi, ale także z dzikimi zwierzętami (por. Sdz 14, 6). Właściwa definicja wojownika, to taka, która szczególnie podkreśla walkę o kogoś, nie z kimś. Walka podejmowana za ludzi, wiąże się z postawą odpowiedzialności i służby wobec najsłabszych. Każdy człowiek podejmujący walkę może upaść, pokazując w ten sposób swoją słabość. Postawa prawdziwego męża i ojca, to postawa szczerości i otwartości szczególnie w trudnych
48 Por. Tamże, s. 62.
49 Por. D. KOWALCZYK, Mężczyzna przed Bogiem, „Życie Duchowe” 47 (2006), s. 5.
50 Por. A. RYBICKI, Lew i gołębica, dz. cyt., s. 174.
chwilach51. Współcześnie, bardzo trudno jest walczyć mężczyźnie, który nie potrafi przyznać się do swoich słabości. Wojownik najczęściej podejmuje walkę nawet za cenę życia, mając często świadomość klęski, upadku, lęku i zranienia.
Zawsze stoi po stronie tego, co jest źródłem życia. Mężczyzna, mąż i ojciec, powinien co jakiś czas zadawać sobie pytanie o to, czy „potrafi walczyć” o osoby mu bliskie52.
Mojżesz jest biblijnym przykładem przywódcy. Jego osobowościowe cechy i postawa wobec Boga wyraźnie wskazują na mądrość i rozsądek jako przejaw odpowiedzialności za siebie i lud, który ma pod swoją opieką. W tym, który potrafi prowadzić samego siebie i innych najlepiej uwidaczniają się Boże zamiary. Jednak w życiu Mojżesza pojawiają się upadki, co świadczy o tym, jak słaba jest kondycja mężczyzny, który sam, na własną rękę wymierza sprawiedliwość innym, nie zważając na Boże prawa. Mężczyzna przywódca, któremu brak jest pokory, prędzej czy później staje się tyranem dla swoich bliskich. Przywódca ma zawsze świadomość porażki, która uczy go pokory i racjonalnego podchodzenia do ważnych spraw. Niektórzy mężczyźni od zawsze pragną być przywódcami, ich pragnienia są bardzo głębokie i potrafią utożsamiać się z niejednymi wzorcami, za którymi podążają. Inni z kolei uchylają się od podejmowania ważnych życiowych decyzji. Są i tacy, którzy choć nie mają realnej możliwości przewodzenia, to jednak wewnętrznie czują, że są urodzonymi przywódcami. Podejmowanie każdej, nawet najdrobniejszej decyzji traktują jako szczególne wyzwanie53. Pismo Święte, a szczególnie Stary Testament ukazuje mężczyznę jako człowieka przejawiającego ogromną namiętność i pożądanie. Szczególne zainteresowanie kobietami wykazuje Salomon. Bóg daje mężczyźnie ogromną mądrość, tym samym podkreśla, że nikt przed nim ani po nim nie będzie posiadał tej niezwykłej cechy (por. Krl 5,9)54.
Prorok Eliasz jest przykładem mężczyzny proroka. Mężczyzna silny i pewny siebie. Można go porównać do lwa, który niczego się nie boi, który
51 Por. Tamże, s. 176.
52 Por. Tamże, s. 177.
53 Por. Tamże, s. 180.
54 Por. Tamże, s. 205.
budzi respekt i szacunek. Prorok o restrykcyjnych cechach ma jednoznaczny obraz Boga. Dopóki może afiszować się ze swoją męskością nie bierze pod uwagę żadnych przeciwności. Na drodze spotyka kobietę Izebel, która sprawia, że silny i potężny lew, nagle staje się pokornym barankiem. Ucieka przed kobietą. Prorok przeżywa pewnego rodzaju wewnętrzne oczyszczenie, bowiem Bóg doświadcza go długą wędrówką przez czterdzieści dni i nocy. Jego podróż jest mu potrzebna, aby zrozumiał, że Bóg jest inny niż on sam o nim myślał.
Eliasz utożsamia Boga z samym sobą, mówi o Nim jak o kimś niepokornym, porywczym i władczym. W swoim życiu doświadcza Boga jako łagodnego i cichego baranka. Od tej pory nie posługuje się Bogiem, aby podkreślić swoją władzę, majętność, rygoryzm i przywództwo. Po prawdziwym poznaniu Boga doświadcza szczególnej łaski i zostaje wzięty do nieba55.
Wielu mężczyzn, którzy chcą być liderami, nawet w Bożych sprawach, przejawia cechy własnego egoizmu. Mówią o cechach Boga, które tak naprawdę nie mają z Nim nic wspólnego. Taka postawa może być podyktowana chęcią stawiania siebie na pierwszym miejscu lub wykazaniem się wiedzą, która nie zawsze jest zgodna z Bożą prawdą. Przykład Eliasza pokazuje, że mężczyzna może wykorzystywać obraz Boga do osiągnięcia własnych celów. Mąż lub ojciec, który pragnie być autorytetem w swojej rodzinie, musi często pokonać wiele trudności, aby w pełni doświadczyć Boga w swoim życiu56.Bóg mówi do każdego męża, ojca i samotnego mężczyzny. Mężczyzna prorok to ten, który potrafi prosić Boga o łagodność, siłę, pewność, miłość i pokorę. Potrafi doświadczać łez nad samym sobą i jednocześnie odkrywać miłosierdzie Chrystusa, który pragnie być zbawicielem każdego mężczyzny57.
Z kolei Herod to człowiek żyjący w dostatku i przepychu. Jest to mężczyzna bardzo chwiejny emocjonalnie. Niejednokrotnie słucha słów św.
Jana, ale boi się prawdy, jest przerażony jego osobowością, siłą i odwagą (por.
Łk 9,7-9). Posiada delikatną i chwiejną osobowość, jest uległy i niestały
55 Por. S. GRZYBEK, Rozwój idei Boga w Starym Testamencie, [w:] Bóg. Dekalog. Błogosławieństwa, Modlitwa, red. A. ŚWIĘCICKI, wyd. ZNAK, Kraków 1977, s. 11.
56 Por. Tamże, s. 210.
57 Por. Tamże, s. 211.
w uczuciach. Herod jest obrazem wielu współczesnych mężczyzn, którzy pod pozorami władzy i bogactwa nie radzą sobie z własnym życiem. Jan jako energiczny, w pełni wolny i oddany Chrystusowi jest przykładem mężczyzny, który potrzebuje odnaleźć własną tożsamość58. Chrystus wielokrotnie podkreśla pierwszeństwo modlitwy przed działaniem, Jego modlitwa wyraża się czasem w wielkim trudzie i znużeniu, często kosztem snu (por. Mk 14, 37)59. Jezus uczy mężczyzn, że modlitwa powinna być jak codzienny pokarm60.
Wielu ojców, pragnie być jak mędrzec dla swoich dzieci. Dzisiaj taki typ mężczyzny jest kojarzony przeważnie z mądrością, osobą znającą odpowiedź na każde pytanie, spokojem i harmonią duszy. Biblijny mędrzec, to postać Jana Ewangelisty, starca emanującego spokojem. Mędrzec przechodząc przez życiowe doświadczenie potrafi dzielić się nimi, nawet jeśli sprawiają mu wiele bólu i smutku. Zaś Bóg jest dla niego oparciem. Mężowie i ojcowie w podeszłym wieku winni stawać się łagodni i autentyczni. Mądrość Jana nie przychodzi z łatwością, z biegiem lat nabywa mądrości i staje się dojrzalszy. Aby starość przekształciła się w mądrość, nie może być wyrazem dziwactwa lub powodem do frustracji. Siła autorytetu nie zawsze oznacza długie lata życia. Mądrość Jana przychodzi w wyniku wielu doświadczeń. Składają się na nią m.in. przyjaźń z Jezusem, wierność oraz decyzja o wzięciu Maryi pod swoją opiekę po śmierci Zbawiciela. Stanie pod krzyżem, w chwili śmierci Chrystusa, wykazuje w Janie niezwykłą wierność i oddanie swojemu Nauczycielowi i Mistrzowi. Dodatkowa prośba Jezusa, aby wziął Maryję do siebie świadczy o jego odpowiedzialności i odwadze (por. J 19,25-27)61.
Pismo Święte ukazuje także obraz mężczyzny, który jest sprawiedliwy i cierpi. Jest nim niewątpliwie Hiob, który doświadcza wielu krzywd i sam do końca nie rozumie, dlaczego Boga dopuszcza tak wiele nieszczęść w jego życiu (por. Hi 1,1). Jego życie nagle się zmienia. Zostaje mu odebrany cały majątek,
58 Por. Tamże, s. 34.
59 Por. B. ADAMCZYK, Model pedagogii Jezusa w przekazie biblijnym, wyd. WAM, Kraków 2008, s.
26.
60 Por. M. GUZEWICZ, Wzór ojca w Biblii, [w:] (Internat,14.04.2021), https://www.radiomaryja. pl/bez-kategorii/wzor-ojca-w-biblii/
61 Por. B. ADAMCZYK, Model pedagogii Jezusa w przekazie biblijnym, dz. cyt., s. 40.
rodzina i zdrowie. Hiob nie rozumie motywów działania Boga. Rozmyśla nad sobą, nad swoim życiem doszukując się logicznego wytłumaczenia sytuacji, w której się znalazł (por. Hi 1,13-22)62.
Postać Hioba jest przykładem i wsparciem dla wielu mężów i ojców, którzy z niewiadomych powodów doświadczają wielu życiowych kryzysów i tragedii. Niektórzy z nich w takich sytuacjach mają pretensje do Pana Boga.
Takie postrzeganie Boga jest pewnego rodzaju niebezpieczeństwem dla nich samych. Na skutek cierpienia, choroby lub innych doświadczeń, powinni przede wszystkim oddać się całkowicie miłosiernemu Bogu, który pragnie być dla nich podporą i otuchą w każdej życiowej sytuacji63.
Księga Hioba ostatecznie kończy się przywróceniem mu tego, co uprzednio stracił (por. Hi 42,10-17). Nadzieja i wiara współczesnych mężczyzn ma się opierać przede wszystkim na Bożej miłości. Postrzeganie Boga jako winowajcę wszystkich ludzkich tragedii, jest podstępem złego ducha, który pragnie zasiać zamęt w sercu mężczyzny, by ten zwątpił w Bożą miłość.
Natomiast Bóg pragnie zjednoczenia z cierpiącym mężczyzną, chce mu dać duchowe wsparcie i miłość. Żadna troska, krzywda czy rana męskiego serca nie jest Mu obojętna. Bóg zawsze daje siłę i troszczy się o każdego mężczyznę, męża i ojca64. Biblijne przykłady mężczyzn najczęściej są nacechowane siłą, odwagą determinacją, ale niekiedy pychą i żądzą sławy. Wykazują one podobieństwo do niektórych współczesnych typów mężczyzn. Chęć zdominowania, posiadania czegoś na własność, jak widać nie przyczyniają się do powodzenia w życiu, zwłaszcza w rodzinie. Wręcz odwrotnie, stają się okazją do degradacji własnej tożsamości i zagubienia wartości. Z kolei ci, którzy w swojej historii zaskarbili sobie miłość Boga, posłuszeństwo w prawie i sprawiedliwość mogą cieszyć się szczęściem, dostatkiem i mądrością. Ich życie ukierunkowane jest przede wszystkim na miłość Boga i bliźniego co sprawia, że ich życiowe role nabierają głębszego znaczenia. Mężczyzna pragnący zachować tożsamość z Bogiem dąży
62 Por. Tamże, s. 54; J. KRĘCIDŁO, Ojcostwo Boga w Biblii, wyd. UKSW, Warszawa 2012, s. 24.
63 Por. M. GUZEWICZ, Wzór ojca w Biblii, art. cyt., s. 30.
64 Por. Tamże, s. 31; K. ROMANIUK, Małżeństwo i rodzina według Biblii, wyd. Sióstr Loretanek, Warszawa 1994, s. 19.
do osiągnięcia świętości i doskonałości. Świętość w miłości, to szczególne podobieństwo do Chrystusa, które polega na zachowaniu jego Ewangelii, posłuszeństwie i miłości bliźniego. Prawidłowe rozumienie świętości, jako zachęta dla każdego mężczyzny do stawania się bardziej podobnym Bogu, polega na duchowym wzroście. Świętość, to nie tylko oficjalna afirmacja tych, którzy zostali wyniesieni na ołtarze. To przede wszystkim codzienne uświęcanie się w tym, co należy do podstawowych obowiązków rodzinnych65.
Najważniejszym gwarantem zbawiania człowieka jest zachowywanie postawy, na wzór samego Chrystusa. Potrzeba obecności ojca w rodzinie jest niesłychanie ważna dla właściwego i dobrego wychowania dzieci. Ojcostwo nie tylko wiąże się z rolą mężczyzny w fizycznym przekazywaniu życia, ale ma ono nadprzyrodzony charakter. Cały rodowód Jezusa opisuje historię ojcostwa, rodzinnego życia i pochodzenia od wielu pokoleń (por. Łk 3,23-38) .
Tradycja od wieków ukazuje niezbędną rolę ojca, tym samym podkreśla jej patriarchalny charakter. Podobieństwo do Boga, to sposób, w jaki mężczyzn realizuje się w doczesnym życiu jako mąż i ojciec. Emocjonalne więzi stanowią podstawę do prawidłowego rozwoju dziecka w rodzinie. Dobry ojciec przekazując wartości etyczno-moralne, utwierdza dziecko w swoim człowieczeństwie oraz wyznacza słuszne drogi do dorosłości będąc jednocześnie wsparciem w chwilach zwątpienia. Jednym z kluczowych zadań ojca, jest ukazanie swoim dzieciom Boga oraz wskazanie na wartości, które płyną z przynależności do Niego. Stopniowe wchodzenie w duchowe życie powinno być praktykowane od najmłodszych lat. Dziecko widząc pełne zaangażowanie swojego ojca w religijne życie, samo pragnie utożsamić się z nim i postępować podobnie. Jednak obecnie zanika autorytet ojca, rozluźniają się ojcowskie więzi a w wielu rodzinach poznawanie Boga przestaje być potrzebne. Rola ojca w domu na płaszczyźnie religijnej zobowiązuje do stałego kontaktu z Bogiem na co dzień przez wspólną modlitwę, celebrację mszy św. oraz naturalne gesty świadczące o postawie wiary w Boga66.
65 Por. W. ZATORSKI, Obraz Ojca, [w:] (Internet, 14.04.2021), https://opoka.org.pl/biblioteka/I/IP /tyniec2019-ojciec2.html
66 Por. A. BŁAWAT, Potrzeba obecności ojca w rodzinie, „Studia nad Rodziną” (1999) nr 2, s. 97.
Kryzys ojcostwa wiąże się także z międzypokoleniowym konfliktem.
Wielu ojców nie potrafi nawiązać właściwej relacji z synem. Powodem takich zachowań jest najczęściej wyobcowanie ojca już w fazie prenatalnej swojego dziecka. Brak obecności, czułości, miłości i pełnej akceptacji jest wyczuwalny przez dziecko już od pierwszych chwil jego istnienia67.
Szczególnym przykładem prawdziwego ojcostwa jest Jezus, który w swoim ziemskim życiu daje wzór jak należy się kochać i szanować drugiego człowieka. Jako przykład doskonałego autorytetu i prawdziwego nauczyciela, Chrystus przez całe swoje ziemskie życie służy człowiekowi. Nazywa swoich uczniów przyjaciółmi, podkreśla ogromną więź z nimi i ukazuje im, w czym naprawdę przejawia się doskonała miłość (por. J 15, 14-16). Zwraca uwagę na źle pojmowany autorytet, nie oznacza on bowiem poddaństwa czy niewolnictwa wobec swoich najbliższych. Takie praktyki można zaobserwować u wielu ojców, którzy za prawidłowy model wychowawczy uznają totalitarną pedagogikę wobec własnych dzieci68. Chrystus wskazuje mężczyznom aktywność i kładzie nacisk na twórcze zdolności mężczyzny. W swojej męskości powinni oni zwrócić uwagę na wszystkie przymioty, którymi zostali obdarzeni. Bóg pomaga ojcom stawać się kreatywnymi i twórczymi autorytetami dla swoich dzieci, jeśli oni Go o to proszą. Jego potęga miłości polega na ciągłym dawaniu siebie innym. Ten przejaw wielkoduszności jest zdolnością, w którą Bóg obdarzył mężczyznę powołując go do bycia mężem i ojcem69.
Często bunt młodych ludzi bierze się z pragnienia zmiany. Najczęściej dotyczy ona najbliższego otoczenia, w tym niechęci do własnych rodziców, brak pokoleniowych więzów, częste sprzeczki czy poważniejsze konflikty rodzinne.
Często młodzi ludzie pozbawiani autorytetu ojca szukają wzorców na własną rękę nierzadko z dramatycznym skutkiem. Czasem ojcowie są tak bardzo zajęci własnymi sprawami, że nawet nie zdają sobie sprawy z powagi sytuacji w jakiej ich dziecko się znajduje. Szereg niebezpieczeństw czyhających na młodych, są
67 Por. J. WITCZAK, Ojcostwo bez tajemnic, wyd. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987, s. 9.
68 Por. Tamże, s.12.
69 Por. E. GAMARCZYK, Uwarunkowania autorytetu nauczyciela, „Przegląd Oświatowo - Wychowawczy” (1975) nr 3, s. 23.
poważnym zagrożeniem nie tylko dla relacji w rodzinie, ale przede wszystkim mają wpływ na ich dorosłe życie70.
Jezus, jako najdoskonalszy wzór męskości, daje przykład w jaki sposób uczyć się relacji z Bogiem Ojcem. Swoim uczniom mówi jak mają się modlić, podaje konkretny przykład wołania do Boga i zachęca do budowania z Nim więzi (por. Łk 11, 1-13). Współczesnym ojcom, w pełnieniu swojej roli brakuje prawdziwego wzoru, do którego mogliby się odnieść. Zapominają o tym, że to właśnie Bóg jest najdoskonalszym wzorem ojcostwa. Opieranie się na Bożym ojcostwie utwierdza i wzmacnia ich miłość. Autorytet ojca, u wielu młodych ludzi bywa obecnie abstrakcją. Chcą nie chcąc, dorosły już człowiek zawsze będzie pamiętał szczegóły ze swojego dzieciństwa w relacji ojcowsko-synowskiej, bez względu na to, jakie one były71.
Każdy syn pragnie identyfikować się ze swoim ojcem. Tym samym nieobecność ojca w rodzinie i skutki z tym związane dłużej zachowują się w pamięci chłopca niż dziewczynki. W relacji do dzieci ważne jest, aby nie narzucać im miłości, bowiem jest ona wolną decyzją dwóch stron. Takim rodzajem miłości Bóg pragnie obdarzyć każdego mężczyznę. Miłosierną miłość poznaje się w dobroci. Oddanie, które często towarzyszy podczas wychowywania dzieci jest świadomym i dobrowolnym aktem wynikającym z miłości, nie zaś z narzuconej konieczności72.
Wielkim problemem ojców w wychowaniu swoich synów jest ich własny brak poczucia wartości. Aby dobrze przeżyć swoje ziemskie ojcostwo, potrzebują oni Bożego wsparcia oraz uznania, że są dziećmi Bożymi. Postawa skierowana na własne ambicje, prędzej czy później odbije się negatywnie na całej rodzinie. Mężczyzna, mąż i ojciec, aby godnie wypełniał swoje powołanie, powinien przede wszystkim opierać się na łasce Bożej. Zainteresować się tym, co Bóg dla niego przygotował i w jakie dary go wyposażył73. Najczęściej młodzi ojcowie nie zdają sobie sprawy z tego, jak wielki przywilej a zarazem obowiązek
70 Por. Tamże.
71 Por. Tamże, s 40.
72 Por. B. MIERZWIŃSKI , Istotna rola mężczyzny we wspólnocie życia rodzinnego, dz. cyt., s.150.
73 Por. Tamże, s 43.
niesie za sobą bycie mężem i ojcem. Skupienie się tylko na własnych, ograniczonych możliwościach, w momencie mniejszego lub większego kryzysu, doprowadzi do załamania, jeśli nie oprą się na Bogu i nie będą szukali Jego mądrości74.
Mężczyzna poszukujący własnej tożsamości i osobowości najczęściej spotyka się sam ze sobą. Owo spotkanie, aby mogło zaowocować powinno dokonywać się w relacji do Boga. Poczucie samotności, nie może dopełnić żadna inna relacja, jak tylko ze Stwórcą. Mężczyzna pozostający tylko ze swoją cielesnością nie patrzy na siebie w całości swojego człowieczeństwa. Wszelkie przejawy zmysłowej niedojrzałości, uleganie popędom i przyjemnościom przyczyniają się do upadków i oddalają mężczyznę od Boga. Serce mężczyzny powinno nieustannie trwać przy Chrystusie, który zna je najlepiej, bowiem doświadczenie samotności z Bogiem uczy go dobrego życia w rodzinie i społeczności75.
Życie Jezusa od samego początku jest przepełnione dobrymi czynami.
Często mężczyźni nie zdają sobie sprawy z tego, że przez swoją pracę, która zapewnia im godne utrzymanie rodziny stają się podobni do samego Boga.
Kolejne podobieństwo mężczyzny do Boga może przejawiać się w okazywaniu czułości i miłości. Na kartach Nowego Testamentu wielokrotnie można przyjrzeć się gestom miłości, którymi posługuje się Jezus. Błogosławi, dotyka, przytula i patrzy z największą czułością na każdego człowieka (por. Mk 10,13-16).
Mężczyzna, który chce być podobny do Boga, powinien podobnie postępować w stosunku do żony i dzieci. Nauka i mowa Chrystusa przepełniona jest czułością, troską, prawdą i miłością. Jezus z wielką troską zwraca się do każdego człowieka, uzdrawia na duszy i ciele oraz rozgrzesza i przebacza. Kiedy trzeba kładzie na nich ręce i błogosławi, przytula i wspiera, pociesza ich i podnosi na duchu (por. J 11, 1-44; Mk 10, 13-16; Łk 23, 27-28)76.
74 Por. P. H. CHOMBART de LAUWC, Rodzina, wychowanie i sprzeczności cywilizacji przemysłowej,
„Kwartalnik Pedagogiczny” (1971) nr 4, s. 13.
75 Por. P. BRENKUS, Duchowość mężczyzny, wyd. UPJP2, Kraków 2015, s. 56.
76 Por. Tamże, s. 57.
Dzięki biblijnemu opisowi stworzenia świata można zrozumieć pełnię miłości Bożej, która zakorzeniona jest przede wszystkim w podobieństwie człowieka do Stwórcy (por. Rdz, 1, 26-28). Właściwe zrozumienie męskości jest możliwe tylko wtedy, gdy człowiek uświadomi sobie potrzebę przebywania na co dzień ze swoim Stwórcą. Stworzenie mężczyzny na obraz i podobieństwo Boga, nabiera szerszego znaczenia, gdy utożsamiania się z tym, który stwarza i czyni go podobnym sobie. W momencie, kiedy mężczyzna nie zauważa antropologicznej wartości swojej płciowości wówczas ogranicza się do traktowania jej w sposób czysto ludzki, nie zważając na walor boskiego pochodzenia. Hebrajskie słowo Adam, dotyczy zarówno kobiety, jak i mężczyzny. Bóg stwarzając człowieka do relacji z drugim człowiekiem nadaje tej relacji społeczny sens. Aby relacja między kobietą a mężczyzną była oparta na miłości musi czerpać z miłości, która ją konstytuuje, czyli z miłości Boga do człowieka. Relacyjność Boga do mężczyzny jest zatem niezbędna do tworzenia prawdziwej relacji męża do żony i ojca do dzieci77.
Każdy mężczyzna, który chce zrozumieć swoją tożsamość pochyla się nad tajemnicą stworzenia. Na pierwszych kartach Pismach Świętego (por. Rdz, 1,
Każdy mężczyzna, który chce zrozumieć swoją tożsamość pochyla się nad tajemnicą stworzenia. Na pierwszych kartach Pismach Świętego (por. Rdz, 1,