Artykuły
Casting na postdoczkę, czyli baba z brodą, Agnieszka Janiuk (3)48 Centrum energii na planetaryjnej mapie Polski, Tomasz Banyś (6)37 Czarne dziury w twoim domu, Grzegorz Wiktorowicz (2)14 Czy Kopernik obserwował Merkurego?, Jacek Drążkowski (2)42 Ewolucja nierozumiana, Julia Rachowka (3)46 Gorący Wszechświat w oku ATHENY, Agata Różańska (2)25 Jak przepadło 10 dni?, Wiesław Krajewski (3)18 Jeszcze jedna hipoteza Einsteina ostatecznie potwierdzona,
Marek Abramowicz (3)14 Kosmos na planszy, Wiktor Szafranowicz (6)40 Kosmos, łączność radiowa i szkolne lekcje,
Armand Budzianowski, Tomasz Ciepielowski (1)16
Mistrz Światła, Tomasz Kardaś (1)8 Olsztyńska Akademia Dzieci, Lidia Kosiorek (1)20 Orzeł wylądował!, Przemysław Rudź (6)8 Proxima Centauri ma w ekosferze planetę o masie ziemskiej!,
Krzysztof Czart (4)16 Proxima i jej planeta, Marcin Kiraga (5)8 Przejście Merkurego przed tarczą Słońca 3 maja 1661 r.,
Marek Zawilski (2)21 Roland we włościach Sędziwoja Pałuki, Przemysław Rudź (5)26 Spadająca egzoplaneta, Gracjan Maciejewski (3)61 Śladami gromad galaktyk, Bartosz Lew (5)16 Tranzyt Merkurego — zjawisko roku 2016, Marek Substyk (2)18 Witelo — pierwszy polski astronom, Andrzej Strobel, Józef Szudy (4)8
Zadrżała czasoprzestrzeń (2)8
Zderzenia czarnych dziur, Krzysztof Belczyński, Wojciech Gładysz (3)8 Żarłoczna czarna dziura, Aleksandra Hamanowicz,
Łukasz Wyrzykowski (5)38
W skrócie
10 lat czasopisma dla nauczycieli Science in School (4)33 100 000 razy dookoła świata (3)42 200 lat astronomii na Uniwersytecie Warszawskim (5)47 Astronomowie szukają planety wokół gwiazdy Proxima Centauri (1)44 Chińsko-polski satelita na orbicie księżycowej w 2018 roku (6)46 Czy w Szczecinku wieża ciśnień zbliży do gwiazd? (3)41 Czy z Europy wyrzucana jest para wodna? (5)48 Detekcja tranzytu egzoplanety przez polskiego miłośnika astronomii (4)33 Dione kolejnym księżycem Saturna z oceanem (5)48 Dlaczego północny biegun Saturna zmienia kolor? (6)28 Dostrzeżono supergromadę galaktyk schowaną za Drogą Mleczną (6)30 Dwudziesta planeta odkryta przez astronomów z Torunia (3)45 Dzięki astronomii określono porę roku powstania
starożytnego wiersza Safony (4)41 ESO podpisało największy kontrakt w historii astronomii naziemnej (3)43
ExoMars — sonda orbitalna na piątkę, lądownik się rozbił (6)46 HST obserwuje najdalej położoną galaktykę we Wszechświecie (2)38 Jedno z mórz na Tytanie zawiera sam metan (4)42 Kosmiczna „czkawka” pobliskiej czarnej dziury (1)15 Kosmiczne grudy na celowniku teleskopu Compact Array CSIRO (1)44 Mapa całego nieba w linii wodoru neutralnego (6)29 Mieszkańcy Giżycka chcą budowy obserwatorium (6)45 Misja Kepler odkryła ponad 1200 nowych planet pozasłonecznych (3)43 Model teleskopu E-ELT jako zestaw klocków LEGO? (3)42 Na niebie będzie gwiazda Copernicus (1)42 Najbardziej kulista gwiazda (6)29 Nauczyciele spotkali się na V Forum Klubów Młodego Odkrywcy (6)45 Nowa mapa Drogi Mlecznej na falach submilimetrowych (2)37 Nowe zdjęcia pokrytych śniegiem szczytów na Plutonie (2)24 Obserwatorium La Silla zasilane będzie zieloną energią (5)49 Odkryto planetę w gromadzie Hiady (2)35 Odkryto trzy planety idealne do poszukiwania na nich oznak życia (4)42 Odnaleziono „Wielką Dolinę” na powierzchni Merkurego (6)28 Opublikowano nowy katalog z paralaksami 112 tysięcy gwiazd (3)44 Osobliwy meteoryt na Marsie (6)28 Ostatnie bajty danych z sondy New Horizons (6)30 Planeta karłowata 2007 OR10 jest większa, niż sądzono (4)41 Polscy studenci wygrali European Rover Challenge 2016 (5)23 Prawne kwestie górnictwa w Kosmosie (3)44 Projekt ARISS ponownie czeka na zgłoszenia od szkół (4)33 Proxima Centauri ma cykl podobny do słonecznego (6)31 Przegląd XXL — polowanie na gromady galaktyk (1)15 Przyślij zdjęcie do Archiwum Fotografii Komet (3)41 Radioteleskop LOFAR będzie jeszcze większy (1)42 Rozpoczął się konkurs Catch a Star 2016 (2)24 Sonda Juno dotarła do Jowisza (4)40 Szwajcarskie żelazo z Kosmosu (5)47 Ultragłębokie Pole Hubble’a oczami teleskopu ALMA (5)49 W 2018 r. w Kosmos poleci polski satelita Światowid (5)23 W Irlandii i USA powstały trzy nowe parki ciemnego nieba (4)41 W Nowej Zelandii dostrzeżono nieznany rój meteorów (2)35 W Szczecinie mają pomysł na budowę edukacyjnego
obserwatorium i planetarium (6)46 Wiadomo już, gdzie powstanie północne obserwatorium CTA (5)49 Wrocławska firma wyśle na orbitę smartfony (6)46 Wybudowano obserwatorium astronomiczne w Chalinie (6)45 Wyspa Devon — ostatni przystanek przed Marsem? (5)47 „Vademecum miłośnika astronomii” ma 25 lat (3)42 Zamontowano ostatni segment zwierciadła głównego teleskopu JWST (2)35 Zaobserwowano cykliczne zmiany w atmosferze księżyca Jowisza (4)43 Zaobserwowano plamy na powierzchni gwiazdy innej niż Słońce (3)43 Zarejestrowano powtarzalne radiowe sygnały z Kosmosu (2)39 Abramowicz Marek (3)14 Andrzejczak Kacper (6)16 Banachiewicz Tadeusz (6)4 Banyś Tomasz (6)37 Bańkowski Janusz (4)65, (5)69, (6)69 Belczyński Krzysztof (3)8 Białęcki M. (1)5 Biernikowicz Ryszard (5)58 Borkowski Mieczysław (3)54 Bronikowski Mateusz (3)53 Budzianowski Armand (1)16 Bykowski Wieńczysław (5)3,47, (6)74 Chyży Krzysztof (3)32 Ciepielowski Tomasz (1)16 Czart Krzysztof (1)32,40,42,44, (2)24,35,37,39, (3)28,42-45, (4)16,33,40-42,56, (5)22-25,35,47-49, (6)29,30,45,46 Danch Mirosław (1)32 Demendecki Damian (2)66, (6)48 Derdzikowski Adam (6)24 Desselberger Jan (1)56, (2)56,60, (3)56,60, (4)58,62, (5)62,66, (6)60,64 Domogała Krzysztof (2)44 Drążkowski Jacek (1)66, (2)42,70, (3)3,47,65, (4)44,63,66, (5)67,70, (6)65,74 Dybicz Ilona (4)30 Emilewicz Jadwiga (5)24 Figiel Tadeusz (1)60, (2)62, (3)62, (5)69, (6)68 Gadomski Jan (3)4,5, (4)4,5, (5)4 Gawłowicz Józef (1)26, (2)32, (3)38, (4)36,39, (5)42 Gębala Jacek (4)55 Gładysz Wojciech (3)8 Grendysz Michał (1)55 Grochowalski Paweł (4)29 Grzegorzek Jarosław (4)22, (6)27 Hamanowicz Aleksandra (5)38, (6)71 Huppenthal Zofia (6)59 Iwanicki Grzegorz (2)24, (4)43, (6)28,45 Jabłeka Damian (5)53 Janiuk Agnieszka (3)48 Jeziorny Marcin (6)26 Kaczmarek Zofia (2)55 Kardaś Tomasz (1)8 Karwasz Grzegorz (2)8 Kiełtyka Grzegorz (5)71 Kiraga Marcin (5)8 Kołodziejczuk Edyta (4)56 Kołomański Sylwester (1)29, (6)34 Kosinski Janusz (4)64 Kosiorek Lidia (1)20 Krajewski Wiesław (3)18,55, Krakowczyk Mateusz (6)70 Krankowski Andrzej (3)32 Krzysztof Szyszka (6)58 Kuczyński Jerzy (1)24, (2)30, (3)15, (4)18,39, (5)12,70, (6)20,71 Kujawiński Mateusz (6)16 Kuligowska Elżbieta (1)15,44, (5)47, (6)31 Kurcab Małgorzata (6)34 Lew Bartosz (5)16 Maciej Myszkiewicz (6)56 Maciejewski Gracjan (3)61 Maciejowska Martyna (3)36 Mikołajczak Eugeniusz (1)65 Mikołajewski Maciej (1)3, (2)3,45, (3)13, (4)3, (5)54, (3)6,32 Mikulska Katarzyna (2)54 Muciek Marek (1)6, (2)6, (3)6, (4)6, (5)6, (6)6 Musiałowska Magdalena (4)30 Musiuk Agata (6)28 Nawalkowski Piotr (1)30 Nowak Agnieszka (1)15,45, (2)38, (5)55 Nowak Karolina (6)16 Oczki Dariusz (2)64 Pacuk Marek (5)58 Piekarzewicz Grzegorz (3)41 Pietras Małgorzata (3)36 Potępa Piotr (1)46, (2)46, (4)46, (6)66 Rachowka Julia (3)46,70, (5)71 Rothkaehl Hanna (3)32 Różańska Agata (2)25 Rudź Przemysław (5)26, (6)8 Sabat Mikołaj (4)48,49, (5)50,71, (6)50 Schreiber Roman (1)64, (2)68, (3)64, (4)32, (5)68, (6)53 Skorupski Piotr (1)60 Skurbe Dagnis (5)25 Soberski Sebastian (5)24 Strobel Andrzej (4)8 Strzelecki Sebastian (3)36 Substyk Marek (1)62, (2)18, (3)66, (5)55,56 Szafranowicz Wiktor (6)40 Szudy Józej (4)8 Tomaszewski Adam (1)48, (2)48, (4)44 Tużnik Adam (3)41, (4)33, (5)49, (6)28,71 Tymiński Zbigniew (3)50 Wiktorowicz Grzegorz (2)14 Wilczyński Łukasz (3)28 Wyrzykowski Łukasz (5)38, (6)71 Zawilski Marek (2)21 Żołądek Przemysław (1)50, (2)50,53, (4)50, (6)54
Astronawigacja
Chronometr i metoda długościowa (3)38 Geometria w astronawigacji (5)42
Metoda wysokościowa (4)36
Sekstant: istotny wzrost dokładności (2)32 Szerokość geograficzna z kulminacji Słońca (1)26
Czytelnicy obserwują
AT 2016 hpv — moja piąta supernowa (6)27 Dwa zaćmienia, dwie historie (6)26 Supernowe kwitną w moim ogrodzie (4)22
W kraju
Obrazy kwazara z polskiego LOFAR-a (3)32 Płońsk astronomem sławny (6)24
Twarde życie na Otrycie (6)58
W Chorzowie wyznaczono południk 019° E (1)32 W Łodzi otwarto nowe planetarium (1)32 Zamknięcie Ostródzkiej Sekcji Astronomicznej (4)29
Dawno temu w „Uranii”
Budowa nowego olbrzymiego teleskopu (2)4
Ciekawa statystyka komet (3)4
Ciekawe komety w roku 1931 (1)4 Detronizacja Plutona po raz pierwszy... (5)4 Fragmenty sprawozdania z działalności Oddziału Warszawskiego
P. T. P. A. za rok 1931 (1)5
Gwiazda zmienna o najkrótszym okresie zmian blasku (4)5 Gwiazdy zmienne odkryte w r. 1931 (1)4
Masa Erosa (3)5
Masowe odkrywanie nowych planetoid (3)4 Nowoodkryte gwiazdy zmienne (3)5 Nowy typ teleskopu prof. G. W. Ritcheya (2)4 Obserwacje korony słonecznej poza zaćmieniem (2)5 Obserwacje zaćmienia Słońca 80 lat temu (6)4 Roczne sprawozdanie Amerykańskiego Stowarzyszenia
obserwatorów gwiazd zmiennych (2)4 Sprawozdanie z działalności Obserwatorium na Mount Wilson (4)4
Zgon wybitnego astronoma (4)4
100 lat Uranii
Elektroniczna wersja „Uranii” (1)40
Młodzi badacze
LIX Olimpiada Astronomiczna (2)54
Kącik olimpijczyka
LX Olimpiada Astronomiczna 2016/2017 (4)54 Rozwiązanie zadania zawodów III stopnia LIX Olimpiady
Astronomicznej (2015/2016) (5)53 Zadanie drugiej serii I stopnia XLVIII Olimpiady Astronomicznej (4)55 Zadanie II stopnia LII Olimpiady Astronomicznej (6)70 Zadanie II stopnia LVI Olimpiady Astronomicznej (1)55 Zadanie zawodów finałowych LIX Olimpiady Astronomicznej
(2015/2016) (2)55
Zadanie zawodów finałowych LVII Olimpiady Astronomicznej
(2013/2014) (3)53
Ciekawe strony internetowe…
Encyclopedia Astronautica (4)32 Jak możemy pomóc w obserwacjach fal grawitacyjnych? (6)53 Księżyc, planety, planetoidy i co tam kto znajdzie — w formacie PDF (5)68 Poczytaj mi mamo: Fale Grawitacyjne (2)68 Twinkle, twinkle, little star… (1)64 Znajdź planetoidę, zanim ta znajdzie nas… (3)64
Szkoła astropejzażu
Cień Ziemi — jak obserwować i fotografować to zjawisko? (6)66 Fotografia gwiazd w formie punktów na niebie (cz. 1) (1)46 Fotografia gwiazd w formie punktów na niebie (cz. 2) (2)46 Najczęstsze błędy w fotografii ruchu gwiazd (startrails) raz jeszcze (4)46
Spacerkiem po Księżycu
Apeniny i okolice (2)48
Janssen i sąsiedzi (1)48
Z wizytą u Kopernika (4)44
Ciemne niebo
Bioastronomia ciemnego nieba (1)29 Czy prawie 100 latarni zgasi gwiazdy nad Ostrowikiem? (1)30 Moje poszukiwania gwiaździstego nieba (6)34 (Nie)ciemne niebo w edukacji astronomicznej (6)34 Światło i cień w krajobrazie miasta (3)36
Kronika Październik, listopad 2015 (1)6 Grudzień 2015, styczeń 2016 (2)6 Luty, marzec 2016 (3)6 Kwiecień, maj 2016 (4)6 Czerwiec, lipiec 2016 (5)6 Sierpień, wrzesień 2016 (6)6 Poradnik obserwatora
Astronomia w szkole: montaże teleskopów (5)56 Astronomia w szkole: pierwszy teleskop (2)66 Astronomia w szkole: teleskop dla nauczyciela i ucznia (3)66
ISS Transit Finder (1)62
Policzcie gwiazdy razem z nami (4)30
Kalendarz astronomiczny Marzec – kwiecień 2016 (1)56 Maj – czerwiec 2016 (2)56 Lipiec – sierpień 2016 (3)56 Wrzesień — październik 2016 (4)58 Listopad – grudzień 2016 (5)62 Styczeń – luty 2017 (6)60 Spójrz w niebo
Planetarne, ale bez planet (5)66
W gromadach bywa ścisk (4)62
W gromadach bywa też luźniej (6)64
W gromadzie raźniej (3)60
Wolność zgromadzeń na niebie (2)60
Obserwator słońca
AR 2529 (3)63
AR 2546 (4)65
Historia SOS PTMA cz. II (4)64 Kalendarz obserwatora Słońca na 2017 rok (2)62 Maksimum 24 cyklu słonecznego (1)60 Początki obserwacji plam słonecznych w Polsce (1)60 XII Powiatowy Festiwal Nauk Przyrodniczych w Liceum
Ogólnokształcącym im. Stanisława Wyspiańskiego w Obornikach (6)68 Zawodowy astronom vs miłośnik astronomii (5)69 Zjazd SOS PTMA — nowe ustalenia (3)62
Zjazd SOS PTMA (2)62
PTMA
Nowy statut PTMA (3)55
Pierwszy Nadzwyczajny Walny Zjazd Delegatów PTMA (3)54 W kręgu Wielkiego Zderzacza Hadronów (1)45 Widzieliśmy toruńską Mechagodzillę w akcji (5)58
Wzajemne odwiedziny (6)59
Zbliżają się obchody 100-lecia PTMA (5)55
Przeczytanie w Nature i Science
Bliskie badania odległego Wszechświata (1)24
Księżycowe nowości (4)18
Nihil novi w ciemnej materii (6)20 Planetoidy bliskie Ziemi (2)30 Proxima b: od fantastyki do realu (5)12 Ślady po (nie tak) dawnych supernowych (3)15
CYRQLARZ
Kalendarz meteorowy 2016 (1)50 Nowe meteoryty odnalezione na podstawie danych Europejskiej Sieci
Bolidowej (2)53
Perseidy 2016 — pierwsze rezultaty (4)50 Podstawy nauki o meteorach — bolidy i spadki meteorytów (6)54 Podstawy nauki o meteorach (2)50 Zawiłości współczesnej meteorytyki (3)50 ε-Perseidy wrześniowe — podsumowanie (6)56
KOMECIARZ
Komety trzydziestolecia (4)48
Obserwacje C/2013 US10 (Catalina) (6)50 Podsumowanie IX Konferencji SOK PTMA (5)50
Nie tylko teleskopy
Brian i Wszechświat (2)44
Krucjata mądrości, rozsądku i wiedzy (2)45 Sundial Atlas Mobile v2.4 (2)64
Astrofotografia amatorska
Atrakcje 2016 roku (6)75
Galeria obłoków srebrzystych (4)34 Kometa C/2013 US 10 (Catalina) (1)67
Słońce (2)71
Tranzyt Merkurego (3)72
Astronomia i muzyka
Kosmos między dźwiękami (6)65
Muzyka z dedykacją dla miłośników astronomii (3)65
Ostatni walc z Rosettą (5)67
Ponownie w Olsztynie (4)63
Astrożarty Jacka D. (1)66, (2)70, (3)47, (4)66, (6)74
Poczta (2)69, (3)71, (4)67, (5)46,70-71, (6)71
Inne
Co zrobić, aby Polska Strategia Kosmiczna była skuteczna? (5)23 Człowiek pisze, Pan Bóg słowa nosi (4)39 European Rover Challenge 2016 (3)28, (5)21 II Ogólnopolski Festiwal Amatorskich Filmów Astronomicznych (5)68 III Konkurs „Nasza szkolna przygoda z astronomią” (6)33 Jak skonstruować łazika marsjańskiego? (6)16
Koniec misji Rosetta (5)35
Konkurs na fotki z Uranią (3)65, (4)63, (5)67 Letnia Szkoła Mikroskopii Optycznej dla młodych badaczy (3)69 Międzynarodowy konkurs astrofotograficzny (1)33 Misja na Marsa 2049 — gra planszowa (5)25
Osobowość ASTRONARIUM (5)54
Przeżyj z nami fascynującą przygodę astronomiczną! (3)68 Rząd ogłosił Polską Strategię Kosmiczną (5)22 Wyniki II konkursu Uranii 2015/2016 (6)32
Kupon k
onk
ur
so
wy
U
rania-P
A 6/20
16 Relaks krzyżówka
Słowa kluczowe do rozwiązania krzyżówki zamieszczonej w „Uranii–PA” nr 4/2016: 1. MGŁAWICE 2. MASŁOW 3. NEW HORIZONS 4. RICCIOLI 5. MURAWSKI 6. ARISS 7. JUNO 8. PERSPEKTYWY 9. SREBRZYSTE 10. SKORUPSKI 11. MILNIER 12. THOMSON 13. WODNIK 14. HALLEYA 15. CENTAUR 16. BISHOP
op r. W ień czysła w B yk ows ki
Rozwiązanie utworzą kolejne litery z wyróżnionych kratek. Na rozwiązania czekamy do końca lutego 2017 r. Wśród autorów poprawnych odpowiedzi rozlosujemy dwie nagrody książkowe. Do rozwiazania należy dodać swój adres oraz tytuł lub numer książki, którą Czytelnik chciałby otrzymać w wyniku losowania spośród następujących propozycji: 1. „Nowe opowia-dania starego astronoma”, czyli wspomnienia i eseje profesora Józefa Sma-ka; 2. „Relacja pierwsza” („Narratio Prima”) Joachima Retyka, tłumaczenie popularnonaukowego dzieła poświeconego „De Revolutionibus” Kopernika oraz kopia oryginału. Osoby niebędące prenumeratorami „Uranii–PA”
mu-W
„Uranii–PA” nr 4/2016 zamieściliśmy krzyżów-kę, której rozwiązaniem jest hasło ŁOWCA SUPERNOWYCH. Nagrody w postaci książek o tematyce astronomicznej wylosowali Alicja Miranowicz z Warszawy i Leszek Wojciechowski z Opatówka. Nagrody zostaną wysłane pocztą.1. Imię patrona planetarium i obserwatorium astronomicznego w Grudziądzu
2. Nazwa projektu budowy szczecińskiego planetarium i obserwatorium astronomicznego
3. Masyw górski z Chatą Socjologa i obserwatorium na 896 m n.p.m.
4. Małgorzata, dzięki której ludzie wylądowali na Księżycu 5. Region, w którym powstało nowe obserwatorium
astronomiczne w Chalinie 6. Hipotetyczna symetria SUSY
7. Gra planszowa polegająca na tworzeniu własnego systemu planetarnego 8. Rozbity lądownik marsjański
9. Koło astronomiczne z Włodawy
10. Astronomiczny patron płońskiej podstawówki 11. Pojawiło się w styczniu w Łodzi
12. Wojtek od pompy paliwowej Saturn V 13. Miasteczko w Alabamie z ośrodkiem lotów
kosmicznych
14. Zdjęcia z Messengera przyczyniły się do stworzenia jego dokładnej mapy topograficznej
15. Gwiazdozbiór, w którym zaobserwujemy w styczniu Marsa
as
tr
ożar
ty Jac
ka D.
Rysunek pochodzi z kalendarza Centrum Hewelianum na 2012 rok
szą dołączyć do rozwiązania kupon umieszczony w lewym górnym rogu tej strony. Prenumeratorzy mogą przesyłać rozwiązania drogą elektroniczną na adres: urania@urania.edu.pl.