1. Przez zarządzanie ryzykiem płynności i finansowania rozumie się proces kształtowania struktury ilościowej (zróżnicowanie składników zarówno pasywów, jak i aktywów), w celu zapewnienia płynności finansowej Banku, przy jednoczesnym osiągnięciu optymalnego wyniku finansowego.
2. Polityka zarządzania ryzykiem płynności i finansowania ma całościowy i skonsolidowany charakter:
a) Całościowy charakter zarządzania oznacza uwzględnienie wszystkich istotnych dla Banku rodzajów ryzyka i zależności między nimi;
b) Skonsolidowane zarządzanie ryzykiem płynności i finansowania oznacza objęcie procesem zarządzania wszystkich jednostek Banku.
3. System zarządzania ryzykiem płynności i finansowania Banku składa się z trzech niezależnych poziomów:
a) Zarządzania działalnością operacyjną Banku.
b) Monitorowania ryzyka płynności i finansowania przez wyznaczone osoby.
c) Kontroli ryzyka płynności i finansowania poprzez komórkę audytu wewnętrznego/
komórkę audytu wewnętrznego banku zrzeszającego zarządzającego systemem ochrony.
4. Bank utrzymuje płynność kierując się realizacją następujących celów operacyjnych:
1) zachowanie zdolności do rozliczeń płatności przez rachunek w Banku BPS SA,
2) utrzymywanie pożądanego poziomu aktywów płynnych pozwalającego na regulowanie krótko i średnioterminowych potrzeb płynnościowych Banku,
3) uwzględnienie potrzeb płynności finansowej na etapie przygotowywania rocznych i długookresowych planów działalności Banku (w szczególności planów akcji kredytowej).
5. Czynnikami wewnętrznymi, nad którymi Bank sprawować będzie kontrolę w procesie zarządzania płynnością są:
1) struktura bilansu oraz pozycji pozabilansowych, 2) projekcja przepływów pieniężnych,
3) wewnętrzne regulacje i procedury zarządzania ryzykiem płynności, 4) polityka cenowa i oferta produktowa.
6. Płynność Banku uzależniona jest ponadto od szeregu czynników zewnętrznych, będących poza kontrolą Banku takich jak:
1) polityka pieniężna Banku Centralnego, 2) sytuacja gospodarcza kraju,
3) ocena standingu finansowego Banku.
7. Celem Banku jest wydłużenie średniego terminu wymagalności przyjmowanych depozytów, w szczególności poprzez pozyskiwanie środków obcych stabilnych tak, aby Bank mógł otwierać po stronie aktywnej pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym, przy czym Bank będzie dążył do takiego konstruowania produktów depozytowych, aby było to optymalne pod kątem ryzyka płynności uwzględniając przyjęte przez Bank limity koncentracji, zakładające ograniczenia w zakresie uzależnienia od poszczególnych źródeł finansowania.
31
8. Do głównych źródeł występowania ryzyka płynności i finansowania w Banku zalicza się:
1) Niedopasowanie terminów zapadalności aktywów i wymagalności pasywów Banku, 2) Ryzyka związane ze stroną pasywną bilansu Banku:
a) Ryzyko nieprzewidywalnego zachowania się deponentów,
b) Ryzyko związane ze zdolnością pozyskania depozytów, oraz zaciągania kredytów i pożyczek,
c) Ryzyko poniesienia nieplanowanych kosztów, powodujące obniżenie wyniku finansowego Banku;
3) Ryzyka związane ze stroną aktywną bilansu Banku:
a) Ryzyko braku wystarczającej ilości aktywów płynnych, lub możliwości zbycia tych aktywów,
b) Ryzyko braku wystarczającej ilości środków pieniężnych w kasach Banku, c) Ryzyko niedotrzymania terminów spłat kredytów oraz innych należności;
4) Ryzyko dużych koncentracji zobowiązań i należności,
5) Inne czynniki wpływające na ryzyko płynności Banku, do których zaliczamy:
a) Wzrost aktywów niepracujących,
b) Brak możliwości pozyskiwania nowych klientów,
c) Zmiany przepisów prawnych, mogących wpłynąć na spadek depozytów w Banku 9. W Banku obowiązuje scentralizowany system zarządzania ryzykiem płynności, w którym
uczestniczą:
1) Rada Nadzorcza sprawująca nadzór nad systemem zarządzania ryzykiem, oceniająca jego adekwatność i skuteczność oraz nadzorująca realizację założeń Strategii zarządzania ryzykiem w Banku oraz polityk w tym zakresie i ich zgodności ze Strategią rozwoju Banku i Planem ekonomiczno-finansowym.
2) Komitet Audytu wspiera działania Rady Nadzorczej Banku poprzez przedstawianie Radzie Nadzorczej Banku swojego stanowiska, ocen lub rekomendacji, pozwalających na podjęcie stosownych decyzji w obszarach sprawozdawczości finansowej, systemu kontroli wewnętrznej i systemu zarządzania ryzykiem.
3) Zarząd Banku odpowiadający za opracowanie i wdrożenie Strategii zarządzania ryzykiem oraz polityk, w tym za zorganizowanie, wdrożenie i funkcjonowanie systemu zarządzania ryzykiem, monitorowanie skuteczności systemu oraz zatwierdzenie procedur i limitów ograniczających poszczególne rodzaje ryzyka.
Wiceprezes Zarządu ds. finansowo-księgowych zarządza ryzykiem płynności, współtworzy Politykę zarządzania ryzykiem płynności oraz sprawuje nadzór jej realizacją.
4) Członek Zarządu nadzorujący zarządzanie ryzykiem istotnym odpowiada za dostarczanie Radzie Nadzorczej i Zarządowi rzetelnych sprawozdań w zakresie zarządzania ryzykiem istotnym. W Banku funkcję ww. Członka Zarządu pełni Prezes Zarządu, który sprawuje nadzór nad ryzykiem płynności.
5) Zespół Zarządzania Ryzykami i Analiz (ZZRiA) opracowujący projekty strategii i polityk, instrukcji dotyczących zarządzania ryzykiem oraz limitów ograniczających ryzyko, a także odpowiedzialny za monitorowanie i raportowanie ryzyka w Banku.
Monitoruje w trybie dziennym kształtowanie się Nadzorczych miar płynności i w trybie miesięcznym pozostałe limity określone przez Zarząd.
6) Stanowisko ds. zgodności odpowiada za zapewnienie zgodności funkcjonowania Banku z regulacjami wewnętrznymi, powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, ogólnie przyjętymi zasadami postępowania i standardami rynkowymi, a także identyfikację, ocenę, monitorowanie i kontrolowanie ryzyka braku zgodności oraz raportowanie na temat ryzyka braku zgodności do Zarządu i Rady Nadzorczej.
32
7) Główny Księgowy / Zespół Finansowo-Księgowy odpowiadający za utrzymanie i skład portfela aktywów płynnych na poziomie zabezpieczającym płynność finansową Banku i zapobiegającym powstaniu strat operacyjnych wynikających z ryzyka płynności. Monitoruje w trybie dziennym kształtowanie się płynności Banku.
8) Audyt wewnętrzny kontrolujący i oceniający sprawność działania systemu zarządzania ryzykiem, dokonujący regularnych przeglądów prawidłowości przestrzegania zasad obowiązujących w Banku w zakresie zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, oraz zgodności procesu zarządzania ryzykiem z przepisami zewnętrznymi i wewnętrznymi Banku.
9) Pozostali pracownicy Banku mający obowiązek przestrzegania zasad zarządzania ryzykiem, obowiązujących w Banku w formie wewnętrznych strategii, polityk, instrukcji, regulaminów, uczestniczący w postępowaniu wyjaśniającym przyczyny wystąpienia zdarzeń generujących ryzyko oraz w raportowaniu tych zdarzeń.
Kierownicy jednostek/komórek sprzedażowych odpowiadają za zarządzanie płynnością w zakresie planowania i informowania Głównego Księgowego / Zespół Finansowo-Księgowy o znaczących przepływach pieniężnych powstających w toku bieżącej działalności operacyjnej (wypłaty kredytów, depozytów).
10. Zapewnienie Bankowi poziomu płynności, niezbędnego do wykonania przyjętych zobowiązań, wymaga następujących działań:
a) śledzenie i analiza zmian przepisów prawnych, które mogą oddziaływać na zarządzanie płynnością,
b) uwzględnienie przyjętego planu strategicznego banku w zakresie polityki depozytowej, kredytowej i inwestycyjnej,
c) ocena sezonowości zmian w poziomie zobowiązań i należności banku, d) określenie pożądanej i efektywnej struktury pasywów i aktywów, e) ocena kosztu utrzymania płynności na bezpiecznym poziomie,
f) stworzenie warunków niezbędnych do realizacji działań awaryjnych w przypadku zagrożenia utraty płynności
11. Kształtowanie się w horyzoncie 1 roku urealnionej luki płynności (w tys. zł) na 31.12.2020r.
Lp Wyszczególnienie SUMA A'vista > 24 h <
33
12. Nadwyżka płynności to nadwyżka nieobciążonych, wysokiej jakości aktywów płynnych, stanowiąca zabezpieczenie na wypadek zrealizowania się trzech scenariuszy warunków skrajnych płynności. Nadwyżki płynności są obliczane na podstawie scenariuszowych testów warunków skrajnych opartych na urealnionym zestawieniu płynności dla określonych horyzontów przeżycia. Nadwyżka płynności składa się z wartości podstawowej i uzupełniającej. Na dzień 31.12.2020 r. nadwyżka płynności przy uwzględnieiu założeń testu warunków skrajnych polegających na pogorszenia się jakości portfela kredytowego o 10 % wyniosła dla części podstawowej do 7 dni 21 316 tys. zł, natomiast część uzupełniająca do 1 miesiąca 31 018 tys. zł.
13. Nadzorcze miary płynności KNF na dzień 31.12.2020r. kształtowały się w następujący sposób:
Wskaźnik wartość na dzień
31.12.2020
wymagane minimum M3 - Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych
funduszami własnymi 2,55 1,00
M4 - Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych i aktywów o ograniczonej płynności funduszami własnymi i środkami obcymi stabilnymi
1,69 1,00
14. W 2020 w Banku minimalny poziom wskaźnika LCR był przestrzegany (wymagany poziom wskaźnika min. 100%), a jego wartość na dzień 31.12.2020 r. wyniosła 223%.
15. Bank zawarł Umowę ze Spółdzielnią Systemu Ochrony Zrzeszenia BPS (SSOZ BPS) i przystąpił do Systemu Ochrony Zrzeszenia BPS. Banki jako uczestnicy SSOZ BPS zobowiązane są do utrzymywania depozytów w określonej wysokości w Banku Zrzeszającym służących zabezpieczeniu płynności zrzeszonych z nim banków spółdzielczych oraz Banku Zrzeszającego (depozyt obowiązkowy). Depozyt obowiązkowy Banku Spółdzielczego w Suchej Beskidzkiej wg stanu na dzień 31.12.2020r. wynosił 18 341 tys. zł. Depozyty te stanowią podstawę systemu wsparcia płynności w SSOZ BPS. Dodatkowo banki zobligowane są do wniesienia wkładu pieniężnego na fundusz zabezpieczający w określonej wysokości do SSOZ BPS. Dzięki odpowiednio skonstruowanym mechanizmom gwarantującym płynność i wypłacalność System Ochrony Zrzeszenia BPS ma zapewnić poczucie bezpieczeństwa nie tylko dla samych banków, które go tworzą, ale i dla ich klientów.
16. Bank co najmniej raz w roku przeprowadza przegląd obowiązujących limitów, zarówno w zakresie miar nadzorczych, jak i waskaźników wewnętrznych, z punktu widzenia dostosowania siatki limitów i ich wysokości do aktualnej i planowanej sytuacji Banku.
17. W celu określenia wpływu innych rodzajów ryzyk na płynność finansową Banku, przy analizie ryzyk uznanych przez Bank za istotne (w szczególności: ryzyka kredytowego, ryzyka operacyjnego, ryzyka stopy procentowej, ryzyka walutowego i ryzyka reputacji) dokonuje się przeglądu ich wpływu na ryzyko płynności.
18. W celu ograniczenia ryzyka płynności i finansowania Bank stosuje się do poniższych zaleceń:
1) Kształtowanie struktury aktywów i pasywów (zapadalności/wymagalności) w taki sposób, aby dopasować ją do potrzeb wynikających z cyklu działalności Banku;
2) Utrzymywanie odpowiednich zasobów aktywów płynnych dla zapewnienia nieprzewidzianego zapotrzebowania na środki, na poziomie uzależnionym od
34
stabilności depozytów oraz prawdopodobieństwa szybkiego wzrostu portfela kredytowego;
3) Wykorzystywanie rezerwy obowiązkowej do bieżących rozliczeń pieniężnych (Zarządzenie Prezesa NBP w sprawie zasad i trybu naliczania i utrzymywania rezerwy obowiązkowej), przy utrzymywaniu średniego stanu rezerwy na zadeklarowanym poziomie;
4) Ograniczanie koncentracji wierzytelności, zaangażowań wobec udziałowców i grup powiązanych kapitałowo i organizacyjnie oraz innych nadmiernych zaangażowań;
5) Wyodrębnienie stabilnych źródeł finansowania i podejmowanie działań w celu ich powiększenia;
6) Utrzymywanie zróżnicowanej bazy depozytowej, zarówno w kategoriach terminowości, jak i podmiotowości klientów (ograniczanie uzależnienia od poszczególnych źródeł finansowania);
7) Stałe umowy współpracy z bankami umożliwiające przyjęcie lokat międzybankowych lub zaciągnięcie kredytów i pożyczek;
8) Pozyskiwanie środków na rynkach finansowych innymi dostępnymi metodami;
9) Trafne prognozy krótko-, średnio- i długoterminowe dotyczące przepływów pieniężnych;
10) Wypracowywanie technik szybkiego reagowania na działanie czynników zewnętrznych;
11) Kształtowanie właściwych relacji z klientami – zarówno kredytobiorcami, jak i deponentami – w celu zmniejszenia niepewności co do ewentualnych zachowań w momencie powstania sytuacji kryzysowej.
19. W ramach zarządzania ryzykiem płynności i finansowania w Banku przeprowadzane są testy warunków skrajnych:
1) scenariusz nr 1: Test warunków skrajnych polegający na testowaniu przestrzegania przez Bank miar nadzorczych wynikających z Uchwały Nr 386/2008 KNF z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie ustalenia wiążących banki norm płynności.
2) scenariusz nr 2: Odwrócony test warunków skrajnych polegający na testowaniu przestrzegania przez Bank miar nadzorczych wynikających z Uchwały Nr 386/2008 KNF z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie ustalenia wiążących banki norm płynności.
3) scenariusz nr 3: Test warunków skrajnych polegający na testowaniu przestrzegania przez Bank miar nadzorczych wynikających z Rozporządzenia delegowanego nr 2015/61 z dnia 10 października 2014 r. w odniesieniu do wymogu pokrycia wypływów netto dla instytucji kredytowych (LCR).
4) scenariusz nr 4: Test warunków skrajnych obrazujący możliwość wycofania przez klientów środków za pomogą kanałów elektronicznych oparty o wskaźnik pokrycia wypływów netto (LCR).
5) scenariusz nr 5: Test warunków skrajnych obrazujący wystąpienie nadwyżki lub niedoboru środków w przypadku spadku depozytów ogółem o 20%.
6) scenariusz nr 6: Test warunków skrajnych obrazujący maksymalny okres obsługi klientów Banku w przypadku różnej dynamiki wypływów środków.
7) scenariusz nr 7: Test scenariuszowy warunków skrajnych polegający na uwzględnieniu pogorszenia się jakości portfela kredytowego.
35
8) scenariusz nr 8: Test scenariuszowy warunków skrajnych polegający na uwzględnieniu pogorszenia się jakości portfela kredytowego, oraz zmiany struktury aktywów polegającej na wzroście portfela kredytowego.
9) scenariusz nr 9: Test scenariuszowy warunków skrajnych polegający na uwzględnieniu pogorszenia się jakości portfela kredytowego, zmiany struktury aktywów polegającej na wzroście portfela kredytowego, oraz spadku depozytów terminowych.
20. Bank dokonuje identyfikacji zagrożeń związanych z ryzykiem utraty płynności oraz niebezpieczeństwem ukształtowania się nadzorczych miar płynności poniżej obowiązujących limitów i w zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia, postępuje według określonych w Instrukcji Plany awaryjne zachowania ciągłości działania.
21. Wyniki testów warunków skrajnych wykorzystywane są w procesie zarządzania ryzykiem, a w szczególności w ramach awaryjnych planów płynności oraz w procesie planowania strategicznego banku.
22. Plany awaryjne są zintegrowane z ciągłym procesem analizy ryzyka płynności i finansowania w Banku, założeniami oraz rezultatami testów warunków skrajnych. Plany awaryjne są powiązane z wynikami testów warunków skrajnych w następujący sposób:
1) Plan awaryjny w przypadku niedotrzymywania poziomu nadzorczych miar płynności – oznacza spadek współczynników nadzorczych miar płynności poniżej limitów wynikających z Uchwały Nr 386/2008 KNF z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie ustalenia wiążących banki norm płynności powiązany jest z testem „Test warunków skrajnych polegający na testowaniu przestrzegania przez Bank miar nadzorczych wynikających z Uchwały Nr 386/2008 KNF z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie ustalenia wiążących banki norm płynności”. Powiązanie to polega na tym, iż w przypadku nie dotrzymania minimalnych założeń w ramach sporządzanego testu Zarząd potencjalnie wprowadziłby ten plan awaryjny.
2) Plan awaryjny w przypadku przejściowej utraty płynności (w okresie do 3 miesięcy – oznacza spadek skumulowanego wskaźnika płynności do 3 miesięcy poniżej ustalonego limitu ostrożnościowego) powiązany jest z testami scenariuszowymi, a w szczególności z testem o najbardziej konserwatywnych założeniach, tj. „Test warunków skrajnych polegający na uwzględnieniu pogorszenia się jakości portfela kredytowego, zmiany struktury aktywów polegającej na wzroście portfela kredytowego, oraz spadku depozytów terminowych”. Powiązanie to polega na tym, iż w przypadku spadku wskaźnika płynności do 3 miesięcy w sporządzonym teście poniżej ustalonego limitu ostrożnościowego dotyczącego tego wskaźnika, Zarząd potencjalnie wprowadziłby ten plan awaryjny.
3) Plan awaryjny w przypadku strukturalnej utraty płynności (w okresie powyżej 3 miesięcy – oznacza spadek skumulowanych wskaźnika płynności powyżej 3 miesięcy poniżej ustalonego limitu ostrożnościowego) powiązany jest z testami scenariuszowymi, a w szczególności z testem o najbardziej konserwatywnych założeniach, tj. „Test warunków skrajnych polegający na uwzględnieniu pogorszenia się jakości portfela kredytowego, zmiany struktury aktywów polegającej na wzroście portfela kredytowego, oraz spadku depozytów terminowych”. Powiązanie to polega na tym, iż w przypadku spadku wskaźników płynności powyżej 3 miesięcy w sporządzonym teście poniżej ustalonego limitu ostrożnościowego dotyczącego tego wskaźnika, Zarząd potencjalnie wprowadziłby ten plan awaryjny.
36
23. System zarządzania płynnością zapewnia codzienny monitoring ekspozycji na ryzyko płynności. Dzienne raporty przedstawiające bieżącą sytuację płynnościową Banku przekazywane są członkom Zarządu oraz zainteresowanym, merytorycznym komórkom Banku. Raz w miesiącu raporty z analizy ryzyka płynności są przedmiotem obrad Zarządu, a raporty kwartalne przedstawiane są Komitetowi Audytu oraz Radzie Nadzorczej Banku.
Sucha Beskidzka, dnia 30 lipca 2021 r.
Zarząd Banku Spółdzielczego w Suchej Beskidzkiej
/…/
Rada Nadzorcza Banku Spółdzielczego w Suchej Beskidzkiej
/…/