Przepraszam za tytuł, bo zapewne dla wielu czytelników pojęcie innowacyjnej admini-stracji to oksymoron. Z zasady administracja musi działać w granicach prawa i może tyle jedynie, na ile przepisy prawa pozwalają. Musi więc administracja przestrzegać norm i z tego jest rozliczana. Działalność innowacyjna polega na łamaniu norm, na burzeniu zastanego porządku przez wprowadzanie nowych rozwiązań technicznych, organizacyjnych czy kultu-rowych. Jedno chyba nie pasuje do drugiego.
Co więc zrobić z takim dokumentem jak najnowsza strategia innowacyjna OECD „The OECD Innovation Strategy. Getting a Head Start on Tomorrow” opublikowana 27 maja br.?
Podstawowe stwierdzenie dokumentu nie zaskakuje odkrywczością: przyszłość świata zale-ży od innowacji, bo tylko dzięki nim ludzkość będzie mogła podołać licznym wyzwaniom od kryzysu klimatycznego po kryzys surowcowy. Problem w tym jednak, zauważają autorzy opracowania, że klasyczne modele stymulowania innowacyjności działają coraz gorzej. Nie wystarczy już tylko zwiększać nakładów na sferę badań i rozwoju i wprowadzać nowe in-strumenty fi nansowe dla innowacyjnych przedsiębiorców. Oczywiście, kasa jest potrzebna, lecz pieniądze to nie wszystko.
Coraz bardziej złożony kontekst przyszłego rozwoju i trwająca ciągle rewolucja komunika-cyjno-informacyjna powodują, że radykalnie zmieniła się logika procesów innowacyjnych.
Ośrodkami innowacyjności nie są już tylko laboratoria badawcze korporacji czy uczelni.
Internet pokazał, że nie mniej ważna jest innowacyjność konsumentów, ich zdolność i chęć do korzystania z nowych usług oraz ich późniejszego rozwijania.
Za pomocą telewizyjnej reklamy można sprzedać nowy proszek do prania, jeśli już jed-nak chodzi o zaawansowane usługi mobilnego internetu, reklama nie wystarczy. Konsument musi być gotowy do eksperymentowania z ofertą, sprawdzanie kolejnych rozwiązań musi mu sprawiać przyjemność. Część osób, wiedzą o tym psychologowie społeczni, niejako z natury obdarzona jest takimi eksperymentatorskimi predyspozycjami. Społeczne postawy proin-nowacyjne można jednak upowszechniać, a najlepszym do tego miejscem jest system edu-kacyjny. Przepraszam, powinien być. Bo, niestety, współczesna szkoła powstawała w epoce nowoczesnej, kiedy kapitalizm przemysłowy potrzebował nie tyle innowatorów, ile zdyscy-plinowanych pracowników zdolnych do wykonywania rutynowych czynności. Tylko niewie-lu krajom udało się ten model edukacji zmienić, modernizując go i adaptując do wyzwań epoki innowacji. Niestety, Polska do tej małej grupy nie należy.
Drugim ważnym elementem struktury społecznej jest administracja publiczna, podobnie jak szkoła, kształtowana w epoce przemysłowej. Zgodnie z tym wzorem urzędnik z piecząt-ką miał się niczym nie różnić od robotnika z kluczem przy taśmie: zadanie było proste - reali-zować procedury i pod żadnym pozorem nie eksperymentować. Ten model nie tylko nie wy-trzymuje już konfrontacji z rzeczywistością, jego niewydolność ujawniła się wyraźnie pod-czas zderzenia administracji rodem z epoki przemysłowej z technologią wieku informacji.
Informatyzacja administracji publicznej na samym początku polegała na próbie nałożenia nowych technik przetwarzania informacji na starą strukturę tak, by zwiększyć efektywność informacyjnej pracy. Takie podejście mogło działać do czasu, gdy pojawił się internet jako technologia otwarta, jako de facto platforma do generowania innowacji, na której tworzą zarówno dostawy usług, jak ich odbiorcy. Niestety, taka otwartość nie mieści się w regu-łach działania administracji epoki przemysłowej, która chciałaby ograniczyć internet do roli elektronicznego okienka. Bo nawet jeśli elektroniczne okienko zostanie otwarte, to dla więk-szości użytkowników będzie ono bezużyteczne. Dla tych, którzy z internetu nie korzystają, bezużyteczność jest oczywista. Ci z kolei, którzy internet już poznali i obowiązujące w nim reguły, chcieliby, by podobnie działał internet urzędniczy. Skoro tak nie działa, również jest mało użyteczny.
Autorzy raportu OECD wyraźnie piszą, że administracja publiczna musi dostrzec, że inno-wacyjność jest dziś wymogiem odnoszącym się nie tylko do rynku, lecz do wszystkich sfer życia, również sfery usług publicznych, których głównym dostarczycielem jest właśnie admi-nistracja. Kryzys i ujawnione w jego trakcie niedoskonałości rynku ostudziły wyraźnie zapał, by innowacyjność do sfery usług publicznych wprowadzać poprzez ich prywatyzację i urynko-wienie. Skoro nie wszystko da się sprywatyzować, to czy administracja może stać się, tak jak stali się konsumenci, innowacyjna? Przecież, zauważyliśmy już na początku, że to oksymoron, że to jakby oczekiwać, że baron Muenhausen sam za włosy wyciągnie się z bagna.
To prawda, lecz nie całkowita. Administracja nie działa dla samej siebie, jest częścią struk-tur państwa, które jest przecież wyrazem politycznej organizacji społeczeństwa. Polityka jest zaś, lub raczej powinna być, sferą innowacji (jeśli je rozumiemy jako łamanie reguł, żeby przybliżyć osiągnięcie celu) par excellence. To od polityków i ich woli zależy, czy ad-ministrację da się zmienić. Czy polscy politycy są innowacyjni? Nadchodzi czas wyborów, zapytajmy ich o to.
BIBLIOGRAFIA
Bibliografi a prawa nowych technologii informacyjnych styczeń 2009 - styczeń 2010
Wojciech Rafał Wiewiórowski
Brodecki Z., Kod kultury prawnej [w:] Janik A. [red.:] Studia i rozprawy. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Całusowi, Wyd. SGH, Warszawa 2009
Bury J., Kodowanie, szyfrowanie i integralność informacji elektronicznej. Wyzwania dla bez-pieczeństwa państw [w:] Madej M., Terlikowski M. [red.:] Bezpieczeństwo teleinformatyczne państwa, PISM, Warszawa 2009
Byrski J., Karwala D., Tajemnica telekomunikacyjna a postępowania w sprawach o wykro-czenia, „Prawo Nowych Technologii - regulacje, interpretacje, praktyka”, 2008/4
Byrski J., Strona do rejestracji, „IT w Administracji”, 2009/11/48-51
Castells M., Himanen P., Społeczeństwo informacyjne i państwo dobrobytu, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2009, s. 228
Chałubińska-Jentkiewicz K., Misja publiczna w działalności audiowizualnej w dobie cyfryza-cji - przedmiot fi nansowania publicznego i kierunki rozwojowe, „Przegląd Prawa Handlowego”, 2009/2
Chinalski R., Międzynarodowe instrumenty wspierające zwalczanie cyberprzestęp-czości. Organizacja zwalczania cyberprzestępczości w polskiej Policji [w:] Paprzycki L., Rau Z. [red.:] Praktyczne elementy zwalczania przestępczości zorganizowanej i ter-roryzmu. Nowoczesne technologie i praca operacyjna, Ofi cyna Wolters Kluwer 2009, s.157-176
Chromicka D., Instrukcje kancelaryjne w e-administracji [w:] Szpor G. [red.:] Prawne pro-blemy informatyzacji administracji, Municypium, Warszawa 2008, s. 57-66
Chwalba J., Korzystanie z programów peer-to-peer a dozwolony użytek prywatny w prawie autorskim [w:] Barta J. [red.] Zagadnienia prawa własności intelektualnej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace z Prawa Własności Intelektualnej. Zeszyt 102, Wolters Kluwer Warszawa 2008, s. 18-53
Ciarka M., Przeszukanie komputera Część I, „Edukacja Prawnicza”, 2009/11/14-15
Cibis R., Materla A., Rybicki R., Sujka J., Zagadnienia podstawowe e-administracji,
„Elektroniczny Biuletyn Naukowy Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej (CBKE)”, 2009/1, http://cbke.prawo.uni.wroc.pl/modules/
Publikacje/e-Bulletin/2009_1/zagadneinia_podstawowe.pdf
Ciesielski R., Prawnicy w strategii e-sprawiedliwości, „Radca Prawny”, 2009/2/88-89
Cieślak Ł., Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej E-VOTING Wybory przez Internet, wybory w Internecie, „Elektroniczny Biuletyn Naukowy Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej (CBKE)”, 2008/3, http://cbke.prawo.
uni.wroc.pl/modules/Publikacje/e-Bulletin/2008_3/Sprawozdanie.pdf
Cieślak Ł., Wspólnotowa regulacja ponownego wykorzystywania informacji sektora publicz-nego w świetle zasady dostępu do informacji publicznej, „Elektroniczny Biuletyn Naukowy Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej (CBKE)”, 2009/2, http://cbke.prawo.uni.wroc.pl/modules/Publikacje/e-Bulletin/2009_2/
Wspolnotowa%20regulacja.pdf
Cieślik Z., Konsekwencje notyfi kowania Komisji Europejskiej w trybie art. 176 Traktatu usta-nawiającego Wspólnotę Europejską projektu ustawy o zmianie ustawy o zużytym sprzęcie elek-trycznym i elektronicznym oraz o zmianie niektórych innych ustaw, „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu”, 2008/3-4/96-99
Cieślik Z., Zagadnienia związane z notyfi kowaniem Komisji Europejskiej projektu ustawy w trakcie prac legislacyjnych (w odniesieniu do projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo te-lekomunikacyjne oraz niektórych innych ustaw), „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu”, 2008/3-4/89-95
Cisek R., Uwagi o ostatniej nowelizacji ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną,
„Elektroniczny Biuletyn Naukowy Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej (CBKE)”, 2008/4, http://cbke.prawo.uni.wroc.pl/modules/
Publikacje/e-Bulletin/2008_4/Uwagi%20o%20ostatniej.pdf
Curyło M., Od społeczeństwa informacyjnego do społeczeństwa cyfrowego: na podstawie
„Raportu o digitalizacji dóbr”, „Biuletyn EBIB”, 2009/7, http://www.ebib.info/2009/107/a.
php?curylo
Czajkowska L.D., Nowy profesjonalizm. Kultura profesjonalna informatyków - antropologia organizacji, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009, s. 362
Czajkowska-Dąbrowska M., Recenzja: Damian Flisak: Utwór multimedialny w prawie au-torskim, „Państwo i Prawo”, 2009/3
Czarny-Drożdżejko E., Funkcjonowanie prokuratury a dostęp do informacji publicznej,
„Prokuratura i Prawo”, 2008/11/78-108, http://www.pk.gov.pl/upload_doc/000000477.doc Czyżak M., Odpowiedzialność za wykonywanie działalności telekomunikacyjnej bez wpisu do rejestru przedsiębiorstw telekomunikacyjnych, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego”, 2009/1
Czyżewski A., Ciarkowski A., Dalka P., Jędruch W., Kozielecki P., Szczuko P., Szwoch G., Żwan P., Multimedialny system wspomagający identyfi kację i zwalczanie przestępczości oraz terroryzmu [w:] Paprzycki L., Rau Z. [red.:] Praktyczne elementy zwalczania przestępczości zorganizowanej i terroryzmu. Nowoczesne technologie i praca operacyjna, Ofi cyna Wolters Kluwer 2009, s. 211-226
Zamówienie prenumeraty kwartalnika