Inwazja wampirów: David Slade, 30 dni mroku, 2007 oraz Scott Stewart Ksiądz,

Bardzo wyrazistym przykładem pierwszego stanowiska jest film Scotta Stewarta Ksiądz (2011). Przedstawia wampiry jako obrzydliwe monstra, niepodobne do ludzi . Nowością jest to, ¹⁵⁴ że nie mają piekielnej proweniencji, a przynajmniej nic o tym nie wiadomo, choć Kościół, w celach propagandowych, im taką przypisuje. Wydają się być po prostu osobnym, okrutnym gatunkiem drapieżników, naturalnym wrogiem gatunku ludzkiego , z którym walczą o panowanie nad ¹⁵⁵ światem . Są szybsze i silniejsze od człowieka, ale można je zabić tak samo jak każde inne ¹⁵⁶ stworzenie (nie potrzeba do tego żadnych specjalnych środków), są bowiem żywe ze swej natury (nie są, jak się zwykle przyjmuje, ożywionymi trupami). Rozmnażają się (prokreują a nie kreują, tzn. pomnażanie gatunku następuje na drodze biologicznej, a nie poprzez ukąszenie) tak jak pszczoły, budują konstrukcję podobną do ula, a dawczynią życia jest królowa. Jeśli człowiek zostanie ukąszony przez wampira i wypije jego krew staje się „spokrewnionym” – zmienia się i przybywa mu kilka nieludzkich cech, nie staje się jednak wampirem. Stworzenie hybrydy (człowieka-wampira) było ewenementem i stało się przy udziale krwi samej królowej.

Są człekokształtne i na tym kończy się podobieństwo.

154

W związku z tym wprowadzenie do filmu próbuje zobiektywizować sytuację: walka między ludźmi a

155

wampirami jest z biologicznego punktu widzenia czymś naturalnym, później film traci ten obiektywizm.

Panowanie ma tu również, zdaje się sens biologiczny – taki, w jaki mamy na myśli, mówiąc, że człowiek

156

panuje nad światem przyrody. Niemniej można wpisać ten film do nurtu filmów traktujących wampira jako symbol dążenia do władzy.

Przeciwnicy wampirów są równie jak oni niebezpieczni, nawet w oczach organizacji, która powołała ich do życia. Najbardziej jednak demonicznym tworem okazuje się Kościół , który ¹⁵⁷ manipuluje ludźmi a poprzez swoje zaślepienie ściąga na nich niebezpieczeństwo. Jest lekarstwem, a którym Molier napisał, że może być gorsze od choroby. Walka Kościoła z wampirami jest w tym filmie materialistycznym zobrazowaniem – przy zachowaniu całego tradycyjnego nazewnictwa – ¹⁵⁸ mistycznej walki Kościoła z Szatanem.

Mimo obrzydliwości wampirów wielu ludzi chce zostać „spokrewnionymi” i służyć wampirom. Są to głównie mężczyźni, których fascynacja wampiryzmem, wynikająca z sadystycznych skłonności, woli mocy, a może także mentalności niewolników, przypomina postać obłąkańca, który wyczekiwał przybycia Draculi w powieści Stokera. Wprowadza to, wbrew wszelkiemu prawdopodobieństwu, elementy seksualne. Scena, w której ciało jednego z księży jest rozrywane na kawałki jest ukazana z góry i przypomina orgię seksualną, podobnie jak scena picia krwi królowej, którą zresztą po przemianie były ksiądz nazwie aniołem, przypomina rytuał seksualny. Wampiry w zasadzie nie mają płci, jednak królowa jest na pewno samicą, ale jednocześnie posiada męskie cechy – to ona wprowadza płyn do ust swojej umęczonej ofiary. Ta obupłciowość czyni ją perwersyjnie (abiektalnie) atrakcyjną. Mężczyzna nie powinien jej jednak ulegać, ponieważ prowadzi go to do zguby, a także do zatracenia wszystkich wartości moralnych.

Niewłaściwe są odchylenia od normy, ale także niedobrze jest ignorować niebezpieczeństwo (pierwsze stanowisko reprezentuje hybryda oraz „spokrewnieni”, drugie Kościół), najwłaściwsza jest więc doktryna złotego środka, typowa dla epoki wiktoriańskiej, którą reprezentuje powieść Brama Stokera . W filmie pojawiają się także inne elementy, tradycyjne dla narracji ¹⁵⁹ wampirycznej od czasów Stokera. Wampir-człowiek ma oczy (których nie posiadają normalnie wampiry) i posiada moc hipnozy, którą wykorzystuje wobec młodej dziewczyny o znamiennym imieniu Lucy. Jest to, tradycyjnie, dość krnąbrne i romansowe dziewczę, nieco zbyt wyzwolone, biorąc pod uwagę otaczające ją realia. Ten fragment narracji jest bardzo typowy dla opowieści o wampirach: grupa mężczyzn wyrusza na ratunek uprowadzonej przez wampira dziewczynie.

Novum jest to, że w grupie ratunkowej znajduje się kobieta. Głównym bohaterem pozostaje jednak mężczyzna, broniący cywilizacji przed inwazją, której wodzem jest kobieta – Królowa. Ksiądz jest

Nie dzieje się tak po raz pierwszy. Już w opowiadaniu Teofila Gautier z 1836 roku pt. La morte amoureuse,

157

postać księdza Serapiona jest bardziej demoniczna niż postać wampirzycy.

Kościół to organizacja, księża to wojownicy, którzy walczą nie za pomocą egzorcyzmów a za pomocą

158

karabinów i mieczy, wampiry nie są demonami z piekieł.

Widać to na przykładzie dwóch bohaterek tej książki: Lucy i Miny, z których uratowała się tylko rozważna i

159

powściągliwa Mina.

antytezą hybrydy – to silny mężczyzna, który nie uległ kobiecie (a nawet porzucił swojego czasu kobietę w imię służby ludzkości), podczas gdy człowiek-wampir pozostaje na usługach istoty płci żeńskiej. Wojnę ludzko –wampirzą można uznać za wojnę płci. Mężczyzna musi więc chronić swoją cywilizacją przed zbytnim rozpasaniem kobiet, musi chronić swoje kobiety i rodziny przed tym, co nadciąga. Główny bohater jawi się jako zachowujący wspomniany wyżej złoty środek pomiędzy skostnieniem totalitarnego patriarchatu Kościoła a inwazją nieokiełznanej władzy kobiet.

Ksiądz stoi samo przeciwko wszystkim – taki samotny bohater jest częstym motywem filmów akcji czy westernów.

Jako potwory przedstawia wampiry także film 30 dni mroku Davida Slade’a (2007). Film ten jest typowym horrorem: opowiada losy grupy ludzi, która próbuje uciec przed niebezpieczeństwem.

Grupka ta z biegiem czasu staje się coraz mniejsza, do finału dotrze zaledwie kilka osób. Nie ma tu typowej dla dzieł wampirycznych walki z przeciwnikiem i próby zniszczenia go, ale w szerszym kontekście – jako próba przetrwania cywilizacji uosabianej przez tę grupę ludzką – film wpisuje się w kontekst takich dzieł. W skład grupy wchodzi bohaterski mężczyzna, który poświęca się dla społeczności i kobiety, którą chce chronić. Wampiry z wyglądu przypominają brzydkich ludzi, trudno coś orzec po ich statusie ontologicznym, na pewno jednak są uosobieniem wszystkiego, co abiektalne. Przybywają spoza cywilizowanego świata (mają nawet swój własny język) i reprezentują wszystko to, co kultura odrzuca, pokłady sadyzmu i przemocy, które mogą wyzwolić się w czasie 30 dni całkowitej ciemności. Aby je pokonać, trzeba stać się jednym z nich – nie można bowiem zrobić tego wszystkiego, czego wymaga sytuacja, i pozostać człowiekiem.

Nowatorska w filmie (powstałym na podstawie komiksu 30 dni nocy Steve’a Niles’a i Bena Templesmitha; 2002) jest atmosfera wyobcowania, lęku przed izolacją, którą objawiają już pierwsze sceny: paniczny odwrót ludzi do miast, rozpaczliwe próby zdążenia na ostatni samolot przed zapadnięciem zmroku. Kiedy pojawiają się wampiry, a zapasy żywności kończą się wraz z upływem czasu, w ogarniętej strachem grupce ocalałych zaczynają rodzić się konflikty.

Rozpoczyna się walka o przetrwanie człowieczeństwa nie tylko z wampirem ale i z samym sobą:

walka o to, by instynkt samozachowawczy nie przytłumił wszystkich ludzkich uczuć i odruchów.

Wampir jest „czymś w rodzaju pośredniego pretekstu do narodzin zła” . Jak pisałam wyżej, jego ¹⁶⁰ obecność ujawnia „najbardziej skrywane lęki (…) i (…) najobrzydliwsze cechy”, autor „Zestawił wampiry z ciężkimi warunkami klimatycznymi, by pokazać człowieka doprowadzonego do

Bartosz Sztybor, 30 dni nocy w: K.M. Śmiałkowski, Wampir. Leksykon, Warszawa, 2010, s.151

160

skrajności, do punktu, gdzie kończy się moralność” . Wampir po raz kolejny okazuje się jedynie ¹⁶¹ ujawniać istniejącą już skazę moralną. Film ten, można więc potraktować metaforycznie, jak Dżumę Alberta Camus’a: „…jak parabolę epidemii śmiertelnej choroby, która nawiedza niewielką społeczność” , konfrontując ją z wydarzeniami ekstremalnymi. ¹⁶²

2. Wykorzystanie postaci stworzonych przez Brama Stokera: Stephen Sommers, Van Helsing, 2004