Kongres Edukacji Medialnej umożliwia spotkanie różnych środowisk zajmujących się edukacją medialną albo wykorzystujących media jako narzędzia. Jego celem jest debata nad wpływem mediów i nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych na różne sfery życia człowieka. III Kongres odbył się w dniach 25 i 26 października 2018 roku w Gdańsku oraz w Gdyni. Tegoroczna konferencja skupiała się na roli edukacji medialnej w świecie cyfrowego konsumpcjonizmu.
Pierwszego dnia spotkali się zainteresowani tematem: teoretycy z praktykami, uczniowie i nauczyciele z naukowcami oraz wszyscy, dla których każda forma edukacji medialnej jest istotnym elementem rozwoju młodego pokolenia, świadomego swoich wyborów i działań, także we wszechobecnej cyberprzestrzeni. Punktem wyjścia do dyskusji było główne hasło konferencji Rola nowych technologii w świecie cyfrowego konsumpcjonizmu.
W panelowych spotkaniach, prezentacjach i dyskusjach w różnym stopniu uczestniczyli badacze, praktycy, twórcy, młodzież licealna.
Zwrócono uwagę na podstawowe zadania edukacji medialnej, łączące podniesienie umiejętności cyfrowych z jednoczesnym rozumieniem zasad ich działania. Położono nacisk na paradoks związany z nowymi technologiami:
z jednej strony sprzyjają one demokratyzacji, z drugiej, dzięki zaawansowanym i nowoczesnym technikom obliczeniowych, stają się narzędziem inwigilacji i manipulacji.
Podkreślano, że edukacja medialna zapisana w treści podstawy programowej w czteroletnim liceum jest niezbędna w kształceniu podstawowych kompetencji TIK i wychowaniu uczniów do właściwego odbioru i wykorzystania mediów (także cyfrowych). Jednocześnie wskazano przydatne dla nauczycieli materiały na otwartych licencjach, przygotowane w ramach różnych projektów i dostępne na stronach stowarzyszeń oraz instytucji edukacyjnych. Podczas konferencji prezentowano różne działania wspomagające nauczycieli, szukano także sposobu na przywrócenie do podstawy programowej właściwej formuły edukacji medialnej i cyfrowej.
Bardzo ważny był panel dyskusyjny Jak budować demokrację w czasach manipulacji i fake news? Podkreślono w nim problem weryfikacji informacji, której nadmiar powoduje zagubienie odbiorców. W wielu krajach europejskich już od najmłodszych klas wprowadza się umiejętność krytycznej analizy treści znalezionych w sieci.
Równie inspirujący był panel „Dane, wszędzie dane!”. Co wiedzą o nas algorytmy i co my powinniśmy o nich
83
Cyfrowa edukacja
83
W ydarzenia i relacje
83
W ydarzenia i relacje
Izabela Rudnicka
źródle informacji i wiedzy. Dyskutowano także o zmianie schematów komunikacji poprzez rozwój kompetencji medialnych i cyfrowych. Zastanawiano się nad łączeniem sił wielu podmiotów edukacyjnych, w tym edukacji formalnej i nieformalnej, w celu podniesienia efektywności pracy z uczniem. Zauważono, że duże oczekiwania wobec Internetu, jako miejsca demokratycznych działań i wypowiedzi, nie do końca sprawdziły się w praktyce.
Na koniec zaproponowano włączenie do wspólnych działań grup teoretyków i praktyków, ostrzegając przed izolowaniem się i poszukiwaniem odrębnych rozwiązań1.
System oznaczania aktywności używany w mediach społecznościowych (tak działają m.in. grupy tematyczne) spowodował podziały, które znacznie utrudniają dostęp do różnych obszarów informacji, współpracę, uaktywnienie jednostek i promocję praktycznej wiedzy. Dyskutowano nad szansą realizacji projektów przez nauczycieli-animatorów włączających nowe formy pracy, uczenia się i zastosowania nowych mediów, w grupach międzyprzedmiotowych.
Kolejne sesje Kongresu uzupełniały obraz wykorzystania mediów w pracy z młodzieżą. Grzegorz Ptaszek z Polskiego Towarzystwa Edukacji Medialnej i Akademii Górniczo-Hutniczej zwrócił uwagę na rolę krytycznego myślenia w zdobywaniu kompetencji informacyjnych i medialnych. Jego zdaniem, pomagają one w rozwoju innych umiejętności: współpracy czy programowania.
Wiele miejsca poświęcono bezpieczeństwu młodych użytkowników sieci w cyberprzestrzeni, głównie aktywności w grupach rówieśniczych. Dotyczy to zarówno akcji prywatnych, jak i społecznych – związanych z aktualnymi trendami. Często grupy te używają manipulacji, aby osiągać zamierzony cel. Działania te omówione zostały podczas trzech wystąpień: Mowa nienawiści, troling, hejt w mediach społecznościowych jako forma manipulacji społecznej dr Barbary Stanisławczyk (UKSW), Kampanie społeczne jako narzędzie przeciwdziałania niepożądanym zjawiskom w Sieci – próba systematyzacji problemu dr Magdaleny Pataj (UMCS), Jak wprowadzać procedury reagowania na zagrożenia on-line w szkole, żeby nie pozostały tylko na papierze? Macieja Sopyło oraz w omówieniu badań na temat przekazu w sieci: Od komentarza do oświadczenia – jak wypowiedzi w mediach społecznościowych kształtują rzeczywistość Barbary Man (Bonjour Interactive Agency). Podczas dyskusji wskazano niepożądane zjawiska, rolę i zakres oddziaływania grup rówieśniczych oraz konieczność dostosowania edukacji do zmian obszaru pracy mediów.
Wystąpienia Nowe spojrzenie na przekaz w reportażu multimedialnym – edukacja interaktywna Izabeli Rudnickiej (OEIiZK w Warszawie) oraz Cyfrowe zaangażowanie. Reportaż interaktywny w polskiej przestrzeni medialnej Grzegorza Zyzika (UO) dotyczyły metod pracy aktywizujących uczniów oraz wykorzystania różnorodnych narzędzi m.in. do tworzenia i publikacji projektów w celu własnego rozwoju.
Wystąpienia oparte na badaniach: Splatając lidera medialnego Michała Pałasza (UJ), Wikifikacja wiedzy, pamięć cyfrowa oraz Datafikacja komunikacji. Od Wikileaks do transhumanizmu dr Anny Maj (UŚ) wskazywały, jak ważne jest przygotowanie nauczycieli do procesu zmian, umiejętne i krytyczne wykorzystywanie zasobów w działaniach dydaktycznych.
Bardzo interesująca była gra z wykorzystaniem stanowisk doświadczalnych Centrum Nauki „Experyment”
w Gdyni zaproponowana na rozpoczęcie drugiego dnia konferencji. Podsumowaniem był quiz przygotowany w aplikacji Kahoot, sprawdzający zaangażowanie nauczycieli w proces wprowadzania technologii na zajęcia w mądry i bezpieczny sposób.
Pojawiła się także propozycja modelu szkoły odpowiedzialnej cyfrowo, która dba o równowagę korzystania z technologii, a także działania poza siecią, pozwala razem pracować i dbać o siebie. Maciej Dębski z Fundacji
„Dbam o mój zasięg” przywołał potrzebę współpracy z nauczycielami i rodzicami w realizacji wszystkich programów szkoły.
Na zakończenie pragnę przedstawić kilka refleksji. Zmieniające się możliwości technologiczne mediów umożliwiają twórcom treści z całego świata na docieranie do rozległej publiczności, a narzędzia Web 2.0 wspierają nadal większą „demokratyzację” poprzez tworzenie się społeczności wirtualnych. Należy zatem zadbać, aby młode pokolenie było świadome tych procesów. Zdobycie medialnej praktyki tworzenia własnych komunikatów, pozwala rozwijać kompetencje krytycznego odbiorcy. Warto zdobyć umiejętności tworzenia materiałów multi- i hipermedialnych przy użyciu popularnych w obecnie metod i narzędzi. Włączenie edukacji medialnej do procesu dydaktycznego, stanowi szansę nie tylko na poszerzenie umiejętności korzystania z mediów, ale także na ich zrozumienie i wzrost świadomości bezpieczeństwa w realizowaniu własnego rozwoju.
1 Media społecznościowe umożliwiają swobodne dobieranie sobie osób, które wyznają takie same poglądy
jak my. Izolujemy się w ten sposób od wszystkich, którzy myślą inaczej. Tworzymy sobie zamknięte środowiska wirtualnych społeczności – mówił prof. Tomasz Szkudlarek (Uniwersytet Gdański [w:] M. Polak, Edukacja medialna dla rozwoju społecznego, https://www.edunews.pl/edukacja-na-co-dzien/media-i-edukacja/4423-edukacja-medialna-dla-rozwoju-spolecznego [dostęp 3.11.2018]