Jak zatem, opierając się na zaprezentowanych wyżej przykładach oraz zidenty-fikowanych pożądanych cechach, powinien wyglądać modelowy, idealny polski bank dobrych praktyk w zakresie bezpieczeństwa? W pierwszej kolejności wy-pada odnieść się do struktury takiej bazy, która powinna być uporządkowana i czytelna. Przejrzysty podział na kategorie problemów (obszarów interwencji) pozwoli łatwo przypisać do nich posiadane materiały. Nieodzowny element bazy muszą stanowić klarowne mechanizmy wyszukiwania i katalog słów kluczowych tworzone na podstawie pytań, jakie może sobie zadać praktyk zainteresowany rozwiązaniem konkretnego problemu lokalnego. Opracowa-nie katalogu tych kategorii stanowi spore wyzwaOpracowa-nie i musi być poprzedzone dogłębną diagnozą aktualnych problemów w zakresie bezpieczeństwa na po-ziomie lokalnym – np. w oparciu o dostępne prowadzone w miastach bada-nia poczucia bezpieczeństwa mieszkańców, raporty, statystyki policji i straży gminnych (miejskich), wnioski z posiedzeń lokalnych gremiów zajmujących się bezpieczeństwem itp. Wszystkie elementy struktury takiego banku muszą być zaprojektowane w sposób umożliwiający ich rozbudowę i modyfikację w odpowiedzi na zmieniające się problemy i potrzeby lokalnych społeczności.
Warto w tym zakresie skorzystać z doświadczenia ekspertów zajmujących się tworzeniem informatycznych baz danych.
Dokonując decyzji o zakresie zawartości banku, niewątpliwie należy wziąć pod uwagę jego różne grupy docelowe: praktyków, decydentów (twórców lo-kalnych polityk bezpieczeństwa), trenerów, zwykłych obywateli, naukowców.
Każda z tych grup będzie wymagać trochę innych kanałów i narzędzi komunika-cji oraz zasobów, jednak cała zawartość bazy powinna być dostępna publicznie bez ograniczeń. Poniższe rozważania ogniskują się przede wszystkim wokół zawartości bazy z perspektywy lokalnych aktorów bezpieczeństwa.
Jeśli chodzi o zawartość banku, byłoby optymalnie, gdyby zbierał rozproszone dane w jednym miejscu, podobnie jak ma to miejsce w przypadku prezentacji
danych przez rząd brytyjski w ramach zwiększenia poziomu transparentności funkcjonowania instytucji publicznych. W bazie mogłyby się znaleźć nie tylko profesjonalne analizy i metaanalizy skuteczności poszczególnych interwencji i polityk publicznych, poradniki, przewodniki i przyborniki dla lokalnych de-cydentów i praktyków, wyniki badań poczucia bezpieczeństwa mieszkańców, raporty i opracowania z realizacji projektów, ale także np. dane statystyczne zbierane przez policję, straże gminne (miejskie) i inne podmioty, których dzia-łalność ma związek z zapewnianiem bezpieczeństwa i porządku na poziomie lokalnym. Niezbędne byłoby opracowanie systemu „etykiet” dla poszczegól-nych kategorii materiałów umieszczoposzczegól-nych w bazie, by osoba zainteresowana skorzystaniem z nich mogła szybko zidentyfikować ich jakość oraz wagę pre-zentowanych w nich dowodów skuteczności określonej interwencji. A zatem, gdy mówimy o zawartości bazy, musimy uwzględnić różne kategorie danych i dowodów (także mając na uwadze, że różne grupy docelowe będą korzystać z różnych albo w inny sposób z tych samych danych). Bank powinien zawierać dodatkowe źródła informacji o inspirujących inicjatywach, bazę ekspertów zaj-mujących się badaniami nad bezpieczeństwem lokalnym. Można rozważyć uru-chomienie forum jako miejsca wymiany doświadczeń profesjonalistów, a także umieszczenie w banku zagranicznych sprawdzonych wzorców postępowania, mając jednak na uwadze możliwy wpływ innego kontekstu wdrażania na ich skuteczność. Warto zauważyć, że nie dysponujemy zbyt dużą liczbą przeko-nujących dowodów naukowych potwierdzających skuteczność określonych inicjatyw, a i tak większość z nich była realizowana w USA i Wielkiej Brytanii, a zatem w zupełnie innym kontekście.
Drugi aspekt zawartości banku dobrych praktyk stanowi poziom szcze-gółowości opisu scenariuszy, które przyniosły pozytywne rezultaty w postaci rozwiązania jakiegoś lokalnego problemu. Jak wielokrotnie podkreślano, dla wykorzystania dobrej praktyki w nowym miejscu kluczowe jest zidentyfiko-wanie istotnych elementów kontekstu, które przesądziły o skuteczności danej interwencji. Stąd też w opisie dobrej praktyki umieszczonej w banku muszą zostać precyzyjnie odtworzone warunki jej wdrażania – np. z jakiego powodu podjęto określoną inicjatywę, czym dana interwencja różni się od wcześniej-szych, jakie działania zostały podjęte i przez kogo, z jakich zasobów korzystano.
Warto uwzględnić doświadczenia płynące z gromadzenia danych w Policyjnym Banku Dobrych Praktyk (część opisów zawiera nawet tak dokładne dane, jak scenariusze lekcji na temat przeciwdziałania handlowi ludźmi prowadzonych w szkołach ponadgimnazjalnych) oraz w CrimeSolutions.gov. Cennym składni-kiem takiego banku mógłby się okazać przewodnik na temat poszukiwania in-spirujących praktyk i wzorców w sytuacji, gdy dostęp do dowodów naukowych nie jest w pełni otwarty. Przy rozproszonej bazie źródeł dostęp i komunikacja nabierają nowego znaczenia.
Niezbędne jest także przesądzenie, jak dokładne powinny być opisy metodyki badań ewaluacyjnych odnoszących się do poszczególnych praktyk i programów.
Przykładem godnym naśladowania jest zdecydowanie CrimeSolutions.gov, choć niejednokrotnie zawarte w niej bardzo precyzyjne dane na temat metodyki ba-dań zawierają tak specjalistyczne słownictwo, że mimo zamieszczenia słownika, niektóre opisy wyników ewaluacji mogą być niezrozumiałe albo zbyt skompli-kowane dla decydentów, a tym bardziej dla zwykłych obywateli. Bardzo przy-datny byłby przejrzysty system ikon informujących o sile dowodów naukowych (podobnie jak ma to miejsce w CrimeSolutions.gov), a także wyżej wspomnianych
„etykiet” (tagów) pozwalających łatwo zidentyfikować poziom prestiżu źródła.
Użytkownik banku dobrych praktyk musi wiedzieć, jak wiarygodnymi danymi się posługuje (jaka jest ich jakość, jaki autorytet ich dostarczył itp.).
Spełnienie postulatu atrakcyjności banku wymaga uwzględnienia potrzeb różnych grup docelowych. Z jednej strony zawartość takiej bazy może służyć zwiększeniu transparentności i umożliwić społeczeństwu weryfikację działań podejmowanych ze środków publicznych. Z drugiej powinna służyć poprawie komunikacji ze społeczeństwem i jego edukacji. W tym zakresie warto skorzystać ze wzorów pochodzących z bazy Campbell Collaboration, a mianowicie dwustroni-cowych komunikatów na temat raportów badawczych. Takie popularnonaukowe, napisane prostym językiem broszury nie tylko mogłyby informować obywateli o tym, jakie praktyki z zakresu prewencji kryminalnej okazały się skuteczne, na co wpłynęły, na co nie wpłynęły, na ile są obiecujące, a w jakim zakresie brakuje nam jeszcze naukowych danych do stwierdzenia ich skuteczności, ale również edukować o metodach pozyskiwania danych, niepożądanych skutkach źle za-projektowanych interwencji itp. Gdyby w kolejnych latach został utrzymany program Razem Bezpieczniej, można byłoby rozważyć publikowanie w banku analiz wniosków (odpowiednio zanonimizowanych), które nie otrzymały finan-sowania ze środków publicznych, wraz z oceną, co przesądziło o niepowodzeniu.
Wydaje się, że tworzenie idealnego polskiego banku dobrych praktyk po-winno się opierać na instytucji złożonej z fachowców zajmujących się bada-niami, zbierających i przygotowujących według określonego schematu dane udostępniane wszystkim zainteresowanym. Ich rolą byłaby także edukacja, jak projektować i prowadzić ewaluację projektów z zakresu prewencji krymi-nalnej i zapewniania bezpieczeństwa na poziomie lokalnym. Wokół badaczy powinni być skupieni także eksperci specjalizujący się w komunikacji, w tym za pośrednictwem nowych mediów, których rolą byłoby upowszechnianie wie-dzy zgromadzonej w bazie.
Lokalny aktor zainteresowany wdrażaniem dobrych praktyk będzie najpraw-dopodobniej potrzebował informacji, gdzie może znaleźć ekspertów. A zatem podobnie, jak ma to miejsce w przypadku bazy Niemieckiego Kongresu Pre-wencji Kryminalnej, warto umieścić w banku listę ośrodków naukowych oraz
badaczy zajmujących się poszczególnymi zagadnieniami. Cenną wskazówką dla samorządów lokalnych mogłaby się także okazać lista sprawdzonych, certyfi-kowanych wykonawców usług albo producentów, podobnie jak ma to miejsce w przypadku brytyjskiego schematu Secured by Design.
Użytkownik banku będzie poszukiwał precyzyjnych wskazówek, jak krok po kroku wdrożyć określone rozwiązanie, i będzie potrzebował argumentów, dlaczego powinien wybrać akurat to, a nie inne. Poszukując szybko informacji, raczej skorzysta ze streszczeń badań i wyników dostępnych w bazach dla na-ukowców. Stąd wiedza, „co działa, co nie działa, a co jest obiecujące”, zaprezen-towana popularnonaukowym językiem może mieć większy zasięg oddziaływa-nia aniżeli skomplikowane, specjalistyczne raporty naukowe (choć niewątpliwie trzeba mieć na uwadze związane z tym uproszczenia). Taki praktyk będzie po-trzebował sfinansować wybrane działania, a zatem powinien znaleźć w banku informacje, gdzie szukać grantów i jak o nie z powodzeniem aplikować. Byłoby wskazane, aby mógł podzielić się swoimi doświadczeniami na forum czy też blogu lokalnym, prezentując prewencyjne „małe apetyczne kąski”. Być może czasem bardziej inspirujące będzie pokazanie, jak „ugryźć” problem danego osiedla niż problem całej dzielnicy. Oczywiście praktyki muszą być tak opisane i uporządkowane, żeby unikać powielania działań oderwanych od kontekstu, w którym okazały się skuteczne. Z tego powodu warto uwzględnić w bazie wskazówki zidentyfikowane przez autorów działań, dotyczące warunków ich powodzenia – jak zastosować dane rozwiązanie w praktyce, czego unikać, ja-kie błędy popełniono i co można zrobić lepiej.
Wydaje się, że funkcjonowanie banku dobrych praktyk w zaproponowanej wyżej postaci mogłoby również przyczynić się do zwiększenia liczby rzetelnych dowodów naukowych w zakresie prewencji kryminalnej odnoszących się do polskiego kontekstu. Zebranie w jednym miejscu informacji o realizowanych programach i innych inicjatywach prewencyjnych posłużyłoby m.in. naukowcom zainteresowanym rozwojem metod badawczych lub poprawą jakości narzędzi ewaluacyjnych. W podsumowaniu nieuchronnie nasuwa się zasygnalizowany wyżej wniosek, że taka baza powinna uwzględniać różne poziomy zaawansowa-nia użytkowników i ich różne potrzeby. Inne oczekiwazaawansowa-nia względem zawartości banku będzie miał socjolog poszukujący programów do badań porównawczych, lokalny ekspert odpowiedzialny za bezpieczeństwo i zarządzanie kryzysowe czy aktywny obywatel zainteresowany rozwiązaniem problemu na swoim osiedlu.
Dla tych początkujących bank dobrych praktyk (w części „napisanej prostym językiem”) mógłby służyć za pierwszą „książkę kucharską” z nieskomplikowa-nymi przepisami na prewencję kryminalną. W razie potrzeby będzie wiedział, gdzie szukać pomocników i w czym mogą mu pomóc. Kiedy już taki praktyk nabierze wprawy, zacznie poszukiwać nowych przepisów, korzystając z coraz bardziej wyrafinowanych elementów bazy dobrych praktyk. Dla najbardziej
zaawansowanych użytkowników, dobrze wykształconych ekspertów z zakre-su bezpieczeństwa lokalnego, idealny bank dobrych praktyk, z dogłębnymi analizami naukowymi, raportami z badań ewaluacyjnych itp., będzie stanowił poradnik z wyrafinowanymi przepisami na miarę trzygwiazdkowego kucharza Michelin, który raczej czerpie z niego inspirację, doskonali, poszukuje nowych form i rozwiązań, eksperymentuje, aniżeli kopiuje przepisy.
bibliografia
Baza Dobrych Praktyk, http://www.dobrepraktyki.pl/index.php?p1=111 [dostęp:
5.10.2017].
Brogden Michael i Preeti Nijhar, 2005, Community Policing: National and International Models and Approaches, Cullompton: Willan Publishing.
Cable Vincent, 2004, Evidence and UK Politics, [w:] Research and Policy in Development:
Does Evidence Matter?, „An ODI Meeting Series”, London: Overseas Development Institute, s. 11–13.
Cambridge Dictionary, Spin, http://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/
spin?q=spin [dostęp: 5.10.2017].
Campbell Collaboration 1, Improving the evidence base for social policy and practice https://
www.campbellcollaboration.org/images/pdf/plain-language/Campbell_mal_Campbell_
Collaboration_Improving_the_evidence_base_for_social_policy_and_practice.pdf [dostęp: 5.10.2017].
Campbell Collaboration 2, Search results, https://www.campbellcollaboration.org/com-ponent/jak2filter /?Itemid=1352&issearch=1&isc=1&category_id=101&xf_8[0]=
5&ordering=publishUp [dostęp: 5.10.2017].
Campbell Collaboration, 2015, Hot spots policing is effective in reducing crime, 2015, „Camp-bell Plain Language Summary”.
Campbell Collaboration, 2016, Closed Circuit Television (CCTV) as a crime prevention tool,
„Campbell Plain Language Summary”.
Cartwright Nancy i Jeremy Hardie, 2012, Evidence Based Policy: A Practical Guide to Doing It Better, New York: Oxford University Press.
Center for Problem-Oriented Policing 1, Problem Specific Guides, http://www.popcenter.
org/problems/?action=category [dostęp: 5.10.2017].
Center for Problem-Oriented Policing 2, Problem-Solving Tool Guides, http://www.popcenter.
org/tools/?action=year [dostęp: 5.10.2017].
Center for Problem-Oriented Policing 3, Response Guides, http://www.popcenter.org/
responses/?action=year [dostęp: 5.10.2017].
College of Policing, Crime Prevention Toolkit, http://whatworks.college.police.uk/toolkit/
Pages/Toolkit.aspx [dostęp: 5.10.2017].
Data.Gov.UK, https://data.gov.uk/about [dostęp: 05.10.2017].
Denney Lisa, 2015, Securing communities? Redefining community policing to achieve results, London: Overseas Development Institute.
Esposito Frédéric i Justyna Kulach, 2007, Secucities. Cities against terrorism, wersja polska, Paryż: European Forum for Urban Security.
EUCPN, 2015a, EUCPN Newsflash December 2015, „EUCPN News”.
EUCPN, 2015b, Medienhelden, German project entry to the European Crime Prevention Award, http://eucpn.org/sites/default/files/content/download/files/de_media_heroes.pdf [dostęp: 5.10.2017].
European Forum for Urban Security, 2011, Karta demokratycznego zastosowania monitorin-gu wizyjnego, przeł. Zespół Nauczycielskich Kolegiów Języków Obcych w Sosnowcu.
European Forum for Urban Security, 2012, Bezpieczeństwo, demokracja i miasto: Manifest z Aubervilliers i Saint-Denis, przeł. Jan Białęcki, Paryż: Europejskie Forum Bezpieczeń-stwa Miejskiego.
European Forum for Urban Security, Just & Safer Cities for All Project, https://efus.eu/en/
category/topics/risks-forms-of-crime/hate-crime/ [dostęp: 5.10.2017].
Farrington David P., Anna C. Baldry, Britta Kyvsgaard i Maria M. Ttofi, 2008, Systematic Review Protocol. Effectiveness of Programs to Prevent School Bullying, Nordic Campbell Center, Swedish National Council on Crime Prevention.
German Congress on Crime Prevention, http://www.praeventionstag.de/nano.cms/inter-national [dostęp: 5.10.2017].
Government’s Centre for Management and Policy Studies, 2002, International Comparisons in Policymaking Toolkit. http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/ 20091111094238/
http://nationalschool.gov.uk/policyhub/better_policy_making/icpm_toolkit/index.
asp [dostęp: 5.10.2017].
Instrukcja do wypełnienia formularza wniosku o dofinansowanie projektu realizowanego w ramach „Programu ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań Razem bezpieczniej im. Władysława Stasiaka na lata 2016 i 2017” (cytowane jako Instrukcja 2016–2017), https://rzeszow.uw.gov.pl/wp-content/uploads/2017/08/Instrukcja--Programu-RB-do-wypelnienia-formularza-wniosku-2017.pdf [dostęp: 5.10.2017].
International Centre for the Prevention of Crime, http://www.crime-prevention-intl.org/
en/welcome.html [dostęp: 5.10.2017].
Jurzak-Mączka Katarzyna, 2012, 3.1. Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie, [w:] Janina Czapska (red.), Zapobieganie przestępczości przez kształtowanie przestrzeni, Kraków: Wydaw-nictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 100–107.
Jurzak-Mączka Katarzyna, 2013, Jak opracować powiatowy program zapobiegania przestęp-czości oraz ochrony bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego?, prezentacja, http://www.koordynacja.confer.uj.edu.pl/documents/20607704/023e52bb-3f6b-4505-bf21-6906ee185b2d [dostęp: 5.10.2017].
Jurzak-Mączka Katarzyna, 2016, Koncepcja kontroli i ewaluacji programu. Możliwości wy-korzystania polskich i zagranicznych dobrych praktyk, opracowanie niepublikowane, wykonane na zlecenie Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Urzę-du Miasta Krakowa.
Małopolska Komenda Wojewódzka Policji, Zagrożenia w Sieci, http://malopolska.policja.
gov.pl/pl/content/zagrozenia-w-sieci [dostęp: 5.10.2017].
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Konkurs na Europejską Nagrodę w Dziedzinie Zapobiegania Przestępczości, https://mswia.gov.pl/pl/bezpieczenstwo/
europejska-siec-zapobie/14803,Konkurs-na-Europejska-Nagrode-w-Dziedzinie-Za-pobiegania-Przestepczosci.html [dostęp: 5.10.2017].
Munton Tony, b.d., International comparisons: how can we learn lessons from social policy solutions in other countries? http://www.lemosandcrane.co.uk/dev/resources/Tony-Munton.pdf [dostęp: 5.10.2017].
National Institute of Justice 1, Comparing Programs and Practices, https://www.crimeso-lutions.gov/about_whyprogs_pracs.aspx [dostęp: 5.10.2017].
National Institute of Justice 2, FAQ. What do the evidence ratings used on CrimeSolutions.gov mean?, https://www.crimesolutions.gov/FAQDetails.aspx?ID=10 [dostęp: 5.10.2017].
National Institute of Justice 3, How to Use the Information You Find on CrimeSolutions.gov, https://www.crimesolutions.gov/about_tips.aspx [dostęp: 5.10.2017].
National Institute of Justice 4, How We Review and Rate a Practice From Start to Finish, https://www.crimesolutions.gov/about_practicereview.aspx [dostęp: 5.10.2017].
National Institute of Justice 5, How We Review and Rate a Program From Start to Finish, https://www.crimesolutions.gov/about_starttofinish.aspx [dostęp: 5.10.2017].
National Institute of Justice 6, Nominate a Program or Practice to Be Reviewed, https://
www.crimesolutions.gov/about_nominate.aspx [dostęp: 5.10.2017].
National Institute of Justice 7, Practice Profile. School-Based Bullying Prevention Programs, https://www.crimesolutions.gov/PracticeDetails.aspx?ID=20 [dostęp: 5.10.2017].
National Institute of Justice 8, Programs and Practices Identified but Not Rated on CrimeSolu-tions.gov, https://www.crimesolutions.gov/about_insufficient.aspx [dostęp: 5.10.2017].
National Institute of Justice, 2016, Program Profile: Police Foot Patrol–Philadelphia 2010, https://www.crimesolutions.gov/ProgramDetails.aspx?ID=450 [dostęp: 5.10.2017].
Office of Justice Programs, b.d., Evidence Integration Initiative (E2I): Translating Reliable Research into Policy and Practice, https://www.ojpdiagnosticcenter.org/sites/default/
files/custom_content/documents/NDC_Factsheet.pdf [dostęp: 5.10.2017].
Policyjny Bank Dobrych Praktyk, http://www.e-wspol.edu.pl/bdp/site/ [dostęp: 5.10.2017].
Program ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań Razem bezpieczniej im. Wła-dysława Stasiaka na lata 2016 i 2017, uchwała nr 23 Rady Ministrów z dnia 8 marca 2016 r., Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, poz. 293.
Project Know, Behavioral health, https://www.projectknow.com/research/behavioral--health/ [dostęp: 5.10.2017].
Rada Prewencyjna Landu Dolna Saksonia, 2007, Standardy Beccaria dla zapewnienia jako-ści projektów prewencji kryminalnej, Hanower: Program Beccaria.
Razem bezpieczniej im. Władysława Stasiaka, Bank Dobrych Praktyk, http://razembez pieczniej.mswia.gov.pl/rb/bank-dobrych-praktyk/program-razem-bezpieczn/3974, Bank-Dobrych-Praktyk.html [dostęp: 5.10.2017].
Registered Nurses’ Association of Ontario, 2012, Toolkit: Implementation of best practice guidelines (2nd ed.), Toronto: Registered Nurses’ Association of Ontario.
Rządowy Program Ograniczania Przestępczości i Aspołecznych Zachowań „Razem Bezpiecz-niej”, 2014 (cytowane jako Razem Bezpieczniej 2014), wydanie zmienione, Warszawa:
Departament Porządku Publicznego, www.razembezpieczniej.mswia.gov.pl/download/
23/10802/razembezpieczniejprogram.pdf.
Secured by Design, http://www.securedbydesign.com/ [dostęp: 5.10.2017].
Sherman Lawrence W., Denise Gottfredson, Doris MacKenzie, John Eck, Peter Reuter i Shawn Bushway, 1997, Preventing Crime: What Works, What Doesn’t, What’s Promi-sing, National Institute of Justice.
Snakenborg John, Richard Van Acker i Robert A. Gable, 2011, Cyberbullying: Prevention and Intervention to Protect Our Children and Youth, „Preventing School Failure: Alter-native Education for Children and Youth” nr 55(2), s. 88–95.
Sutcliffe Sophie i Julius Court, 2005, Evidence-Based Policymaking: What is it? How does it work? What relevance for developing countries?, London: Overseas Development Institute.