Najbardziej chyba atrakcyjna forma spółki, bowiem z udziałem zagranicznego kapitału. Wspólnik zagraniczny może wnieść kapitały dewizowe, nowoczesną techno
logię , zapewnić dostawę w y s o k i e j jakości surowców i komponentów, czy wreszcie
wyposażyć spółkę w maszyny. Spółka z udziałem podmiotów zagranicznych może funkcjonować wyłącznie w form ie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Do spółek nie stosuje się przepisów dotyczących jednostek gospodarki uspołecznionej.
W ciągu 1989 roku wydano 11 zezwoleń na spółki jo in t ventures, a łącznie z po
przednim okresem zarejestrowanych je st na terenie województwa bielskiego 12 ta kich spółek, co oznacza ze rok 1989 był okresem dużego wzrostu zainteresowania Polską, jako rynkiem inwestycji kapitałowych.
Spośród 12 zarejestrowanych do końca 1989 roku spółek zdecydowaną przewagę mają spółki z udziałem firm i przedsiębiorstw z RFN.
DROS RFN 408000 340000 garbowanie skór,
handel
ABCO RFN 207300 696528 produkcja odzieży
i usługi w tym zakresie
POLCONT RFN 99986 536677 produkcja kontene
rów i wyrobów metalowych
DRIADA RFN 100000 . 260000 produkcja stolarki
budowlanej
BOND RFN 139000 477120 szycie odzieży,
handel zagraniczny
Pozostałe spółki zawarte zostały z firm am i austriackimi, włoskimi i szwedzkimi.
Wartość sprzedaży tych spółek przekroczyła 31 mld z ł, co stanowi 4,0 V sprzeda
ży osiągniętej przez wszystkie spółki wystę>ujące w kraju objęte badaniem statysty
cznym. W kosztach własnych sprzedaży wynoszących 19,1 mld z ł udział kosztów materialnych stanowił około 85 \ .
Z tytułu podatków i opłat ze spółek do budżetu państwa wpłynęło 1,3 mld z ł, w tym 1,1 mld w form ie podatku obrotowego. Do banku dewizowego odprowadzono dewizy o wartości 579,0 min z ł (odsprzedaż dewiz z tytu łu eksportu).
Przeciętne zatrudnienie wyniosło 1374 osoby, w tym tylko 1 cudzoziemiec.
Wskaźnik zyskownośti. wyniósł 418 z ł na 1000 z ł sprzedaży.
Im port zaopatrzeniowy stanowił wartość ponad 5 mld z ł i pochodził głównie z U obszaru płatniczego ( 95 \ ).
Wartość kosztorysowa zadań budownictwa inwestycyjnego ujętych w programach rozwojowych spółek była w województwie bielskim stosunkowo niewielka i wyniosła 44,9 min z ł podczas gdy w kraju przekroczyła kwotę 1033 mld zł.
Zapasy ogółem w końcu 1989 roku stanowiły wartość 11,8 mld z ł.
Mimo utrzymujących się obaw zagranicznych inwestorów przed angażowaniem znacz
nych kapitałów w Polsce, utrzymuje się zjawisko wzrostu liczebności spółek jo in t- ventures. W I półroczu 1990 roku zarejestrowały się 3 nowe tego typu jednostki.
IH. Działalność gospodarcza krąpw ych spółek i większych firm prywatnych
Spółka to zrzeszenie prowadzące wspólną działalność gospodarczą przy pomocy połączonych kapitałów wspólników.
Wyróżniamy spółki osobowe ( cywilne i jawne ) oraz spółki kapitałowe ( spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ). Spółki działające w Polsce
można podzielić na : «
- prywatne ( wszyscy uczestnicy są jednostkami gospodarki nie uspołecznionej ), - uspołecznione ( wszyscy uczestnicy są jednostkami gospodarki uspołecznionej ), - mieszane ( w których część uczestników to jednostki gospodarki uspołecznionej,
a część nie uspołecznionej ).
Jeżeli wartość udziału jednostek gospodarki uspołecznionej wynosi powyżej 50 \ kapitału zakładowego, spółka taka uważana jest za jednostkę gospodarki uspołecznio
nej.
W omawianej tu grupie jednostek nie uspołecznionych występuje jedynie własność prywatna - indywidualna i zbiorowa. Tę ostatnią reprezentują wspomniane spółki osób fizycznych i prawnych. Z kolei za większe firm y prywatne uznaje się te za - kłady prowadzone przez osoby fizyczne, które zobowiązane są do prowadzenia ksiąg handlowych, co oznacza że ich obrót w poprzednim roku ze wszystkich rodzajów
działalności gospodarczej po odliczeniu należnego podatku obrotowego i obrotu ze świadczeń na eksport przekroczył 240 min z ł ( w 1990 r . 840 min z ł ).
Według stanu w dniu 31 XII 1989 roku w pozarolniczym sektorze prywatnym zareje
strowanych było 390 spółek prawa handlowego ( z czego 319 złożyło sprawozdania) oraz 11 osób fizycznych prowadzących księgi handlowe ( 4 złożyło sprawozdania ).
W zakładach prowadzonych przez spółki zatrudnionych było na podstawie umowy o pracę ponad 4700 osób, natomiast w zakładach większych firm prywatnych ponad 220 osób.
Działalność tych jednostek prowadzona je st przede wszystkim w sferze produkcji materialnej.
Struktura działowa te j grupy jest następująca:
W y s z c z e g ó l n i e n i e Sprzedaż i eksport
w min zł W odsetkach
OGtfŁEM... 90999 100,0
w tym : p rz e m y s ł... 48780 53,6 budow nictw o... ; ... 14809 16,3 transport... 108 0,1 handel... 15245 16,8
gospodarka komunalna... 858 0,9
pozostałe gałęzie produkcji m a
terialnej ... 6409 7,0 pozostałe branże usług niemałe
-rialnych...
• 2895 3,2
Wartość sprzedaży tych przedsiębiorstw wyniosła około 91 mld zł, z czego sprzedaż spółek handlowych około 87 mld z ł, a pozostałe 4 mld z ł przypada na większe firm y prywatne. Sprzedaż na eksport wyniosła w 1989 r . 4 mld z ł, w tym do U obszaru płatniczego 3,7 mld zł.
Koszty własne sprzedaży wyniosły 72,4 mld z ł i stanowiły 79,5 \ wartości sprze - dąży ogółem.
Wskaźnik ten kształtował się następująco : - w spółkach prawa handlowego 79,3 %, - w zakładach prywatnych 83,2
Obciążenia omawianych jednostek z tytułu podatków i opłat wyniosły 9,9 mld z ł, z czego wypłacono do budżetu 2,8 mld z ł z tytułu podatku obrotowego i 4,8 mld zł z tytu łu podatku dochodowego.
Wskaźnik zyskowności wyniósł 181 z ł na 1000 z ł sprzedaży. Im port zaopatrzeniowy stanowił wartość około 709 min z ł i pochodził głównie z II obszaru płatniczego ( 76,9 \ ). Poniesione nakłady inwestycyjne wyniosły 2,6 mld z ł, w tym zakupy inwestycyjne około 2 mld z ł.
Zapasy ogółem w końcu 1989 roku stanowiły wartość 14,2 mld zł.
IV . Działalność gospodarcza zakładów prowadzonych przez osoby fizyczne
W pozarolniczej gospodarce nie uspołecznionej działają dotąd przede wszystkim małe lub nąjwyżej średnie zakłady produkcyjne, usługowe i handlowe. Niektóre z nich prowadzą działalność mieszaną produkcyjno - usługową lub produkcyjno - handlową.
Badania statystyczne tzw . małych jednostek są zdeterminowane:
- dużą liczebnością jednostek - około 23 tys. ( poza rolnictwem ), co praktycznie uniemożliwia objęcie badaniami wszyslkich jednostek i wymusza stosowanie badań reprezentacyjnych,
- prowadzeniem ewidencji księgowej tylko przez nieznaczną część jednostek (więk
sze firm y ), co utrudnia zebranie inform acji od tych zakładów,
- dużą zmiennością zbiorowości ( likw idacja, bądź czasowe zawieszenie działalności, zmiana profilu działalności, powstawanie nowych zakładów ).
Z początkiem ubiegłego roku przestiy istnieć dotychczasowe źródła inform acji o działalności te j części sektora prywatnego z uwagi na zniesienie obowiązkowej przynależności osób fizycznych prowadzi :ych zakłady wytwórcze, handlowe i usłu
gowe do właściwych branżowych z wiąz I < v i zrzeszeń. Utrata dotychczasowego
e-źródła ewidencji i inform acji o ogromnej liczbie jednostek sektora prywatnego wy
musza konieczność stworzenia nowego systemu in form acji i objęcia sprawozdawczo
ścią centralną GUS pełnego zakresu oziałania sektora prywatnego poza rolnictwem . Brak dotąd pełnej wiedzy o potencjale sektora prywatnego, jak bowiem wspomniano je st to przecież, sektor zdezintegrowanyrozproszony. Obecnie korzysta się z in fo r
macji uzyskiwanych z aparatu podatkowego resortu finansów, z innych jednostek oraz oszacowań własnych.
Podstawowe znaczenie w te j grupie jednostek sektora prywatnego odgrywa rzemiosło następnie handel i gastronomia oraz transport.
W 1988 roku na terenie województwa bielskiego działało 11276 zakładów rzemieśl
niczych zatrudniających 28575 pracowników, natomiast w pozarolniczej gospodarce nie uspołecznionej działało 16712 jednostek zatrudniających 39706 pracowników.
W końcu 1989 roku zarejestrowanych było w urzędach miast 1 gmin 22777 jednostek