W dniu 20 listopada 2018 r. odszedł na zawsze śp. prof. dr hab. Ka-zimierz Pękala – geomorfolog, wybitny badacz terenowy i nauczyciel akademicki, twórca i organizator lubelskiego ośrodka badań polarnych.
Fot. Piotr Zagórski
D
oc. dr hab. Jan Kowalczyk (1918–2007) był badaczem zagadnień młodszej epoki kamienia na ziemiach polskich i na sąsiadujących terenach europejskich.Pamiętamy Go przede wszystkim jako pracownika w Zakładzie, a następ-nie w Katedrze Archeologii UMCS w Lublinie. Dał się poznać jako nie-zwykle życzliwy studentom, znakomi-ty dydakznakomi-tyk oraz badacz terenowy.
Prowadził prace archeologiczne na stanowiskach z młodszego odcinka neolitu na Płaskowyżu Nałęczowskim (w Klementowicach, Stoku i Lesie Stockim), a także na Wyżynie Zacho-dniowołyńskiej (w Gródku koło Hru-bieszowa). Warto wspomnieć o Jego
zainteresowaniach pierwszą kopal-nią głębinową na ziemiach polskich, założoną w Krzemionkach Opatow-skich przez ludność kultury pucha-rów lejkowatych, która wydobywa-ła w tym miejscu znakomitej jakości surowiec do wytwarzania narzędzi – krzemień pasiasty.
Jan Kowalczyk pracował także w Katolickim Uniwersytecie Lubel-skim oraz w Państwowym Muze-um Archeologicznym w Warszawie i w Instytucie Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Wszędzie zdobywał uznanie nie tylko jako aktywny badacz (autor ponad 80 publikacji naukowych), ale też jako wspaniały kolega i dobry człowiek.
Organizatorzy konferencji zaprosili do wygłoszenia referatów wybitnych badaczy zajmujących się problema-tyką początków neolitu i niekiedy związanych zawodowo z osobą Jana Kowalczyka. Reprezentowali oni ar-cheologiczne placówki m.in. Warsza-wy, Rzeszowa i Torunia. W spotka-niu wzięli również udział liczni goście z muzeów i ośrodków konserwa-torskich Lublina, Rzeszowa, Cheł-ma, Hrubieszowa, Zamościa, Kras-negostawu i Kazimierza Dolnego.
Licznie przybyli studenci archeologii w UMCS-ie. Wszystkich gości powita-ła dr hab. Halina Taras z Instytutu Ar-cheologii UMCS w Lublinie, główna organizatorka konferencji naukowej.
Obrady otworzył dziekan Wydziału Humanistycznego prof. dr hab. Ro-bert Litwiński, nadmieniając, że jest to kolejna konferencja wspomnie-niowa poświęcona pamięci jedne-go z badaczy, którzy położyli wielkie zasługi dla rozwoju lubelskiej arche-ologii1. Następnie zaprezentowana została sylwetka Jana Kowalczyka w referacie autorstwa doc. dr. Jana Gurby (Lublin), dr Hanny Kowalew-skiej-Marszałek (Warszawa), mgr mgr Barbary i Sławomira Sałacińskich oraz dr. Wojciecha Borkowskiego (Warszawa). Odczytany również zo-stał list do uczestników konferencji napisany przez prof. dr. hab. Jerzego Maika, dyrektora Instytutu Archeo-logii i EtnoArcheo-logii PAN w Warszawie.
Pierwszy referat programowy wy-głosił prof. dr hab. Stefan Karol Ko-złowski, nestor badań nad
zagadnie-neolitu poświęcona pamięci doc. dr. hab. Jana Kowalczyka
W dniu 22 listopada 2018 r. Instytut Archeologii UMCS, wspól-nie z Instytutem Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie oraz Państwowym Muzeum Archeologicz-nym w Warszawie, zorganizował na Wydziale HumanistyczArcheologicz-nym UMCS w Lublinie konferencję naukową „Początki neolitu na zie-miach polskich. W setną rocznicę urodzin Jana Kowalczyka”. Spot-kanie odbyło się w celu upamiętnienia tej wybitnej postaci pol-skiej nauki, związanej zawodowo z Lublinem i Warszawą.
1 W Lublinie odbyły się dwa spotkania tego typu – w roku 2007 konferencja poświęco-na prof. dr. hab. Stefanowi Noskowi oraz w roku 2014 konferencja poświęcopoświęco-na prof. dr. hab.
Aleksandrowi Gardawskiemu.
• Dr Wojciech Borkowski – wicedyrektor Państwowego Muzeum Archeologicznego w War-szawie i mgr Sławomir Sałaciński prezentują warszawski etap pracy Jana Kowalczyka
Fot. T. Wiśniewski
względu na interesującą problema-tykę styku świata myśliwych i pierw-szych rolników, ale też na dynamicz-ny i niezwykle obrazowy charakter wykładu prelegenta. Prof. dr hab.
Sławomir Kadrow, reprezentujący Instytut Archeologii w Rzeszowie, w wystąpieniu zatytułowanym Nad-dunajska neolityzacja ziem polskich nawiązał do nowatorskiej i budzącej dyskusję rozprawy habilitacyjnej Jana Kowalczyka pt. Początki neolitu na ziemiach polskich, która ukazała się drukiem na łamach 34 tomu „Wiado-mości Archeologicznych”, wydanego w roku 1969. Poglądy Jana Kowal-czyka ze współczesnym stanem ba-dań konfrontował prof. dr hab. Sta-nisław Kukawka (Instytut Archeologii w Toruniu) w referacie pt. Subneo-lit wschodnioeuropejski na ziemiach polskich w ujęciu Jana Kowalczyka i pięćdziesiąt lat później.
Kolejne wystąpienia odnosi-ły się do odkryć, jakie poczynio-no na stapoczynio-nowiskach eneolitycznych
do własnych badań w Kicharach Nowych. Z kolei dr Jolanta Nogaj--Chachaj (Instytut Archeologii UMCS w Lublinie) i mgr Andrzej Bronicki (Muzeum Chełmskie w Chełmie) za-prezentowali referat pt. Kultura pu-charów lejkowatych i amfor kulistych na Wyżynie Lubelskiej w świetle ba-dań Jana Kowalczyka, w którym od-nieśli się również do obecnego stanu badań nad problematyką tych kul-tur w środkowowschodniej Polsce.
Obrady zamknęła inspirująca dys-kusja, w której rozważano, na ile po-glądy Jana Kowalczyka wytrzymały próbę czasu.
Warto dodać, że wystąpienia kon-ferencyjne wzbogaciła jeszcze sesja posterowa. W posterach przywoła-no m.in. zainteresowania Jana Ko-walczyka kulturami południowymi (Anna Zakościelna), kopalnictwem surowców krzemiennych (Wojciech Borkowski, Barbara i Sławomir Sała-cińscy) czy początkami epoki brązu (Halina Taras). Przedstawiono także
la Wyżyny Sandomierskiej (Marcin Szeliga, Radosław Dobrowolski, Ja-cek Chodorowski, Przemysław Mro-czek, Daniel Makowiecki, Irena Ag-nieszka Pidek).
Organizację konferencji naukowej koordynowali pracownicy Zakładu Archeologii Pra- i Protohistorycz-nej Instytutu Archeologii UMCS – dr hab. Halina Taras, dr hab. Jerzy Libe-ra, prof. UMCS, dr hab. Anna Zakoś-cielna, prof. UMCS, dr hab. Elżbieta M. Kłosińska, dr Jolanta Nogaj-Cha-chaj, dr Marcin Szeliga i mgr Tade-usz Wiśniewski. Szczególne słowa podziękowania skierować trzeba do studentów archeologii, członków Koła Naukowego Studentów Archeologii – Eweliny Bogudzińskiej, Magdale-ny Król, Aleksandry Makaruk, AnMagdale-ny Sendłak, Agnieszki Naworol, Sewe-ryna Szymczaka i Mirona Kwietnia.
Ich zaangażowanie sprawiło, że kon-ferencja przebiegła sprawnie i mia-ła odpowiednią oprawę.
Elżbieta M. Kłosińska
Fot. T. Wiśniewski
Z
amysł stworzenia czasopisma naukowego poświęconego poli-tologicznym badaniom latyno-amerykanistycznym nawiązywał do doświadczenia wydawniczego pub-likowanej przez Wydział Politologii UMCS serii wydawniczej Studia Ibe-roamerykańskie UMCS, utworzonej w 2011 r. przez prof. Katarzynę Krzy-wicką, która pełni funkcję redaktor naukowej serii.W rezultacie wypracowanie kon-cepcji zawartości merytorycznej cza-sopisma “Anuario Latinoamericano”
oraz założeń edytorskich było proce-sem przemyślanym, opartym na do-świadczeniu i systematycznej pra-cy, która została zapoczątkowana 18 marca 2014 r. Opracowana kon-cepcja czasopisma została skonsul-towana ze środowiskiem wydawców czasopism naukowych oraz badaczy latynoamerykanistów w Polsce i za granicą. Utworzenie czasopisma wpi-sało się w potrzeby polskiego śro-dowiska politologów, badaczy Ame-ryki Łacińskiej i Karaibów, bowiem w ostatnich latach można zaobser-wować stały wzrost zainteresowania
naukowego tym regionem. „Anuario Latinoamericano” jest pierwszym pol-skim czasopismem naukowym o pro-filu politologicznym specjalizującym się w problematyce latynoamerykań-skiej i jednym z niewielu czasopism o tej specjalizacji w Europie.
Redaktor naczelna “Anuario Latino-americano” przyjęła jako podstawo-wy cel zagwarantowanie czytelnikom, badaczom i studentom możliwości stałego kontaktu z aktualnymi te-matami międzynarodowej politolo-gicznej debaty naukowej na temat regionu Ameryki Łacińskiej.
W zało-żeniu redakcji czasopismo ma służyć integracji środowiska politologów la-tynoamerykanistów i pogłębieniu współpracy naukowej, umożliwiając wymianę poglądów i rezultatów ba-dań naukowcom z krajowych i za-granicznych ośrodków badawczych i uniwersyteckich.
“Anuario Latinoamericano” jest rocznikiem, na którego łamach pub-likowane są oryginalne artykuły na-ukowe, eseje, recenzje książek i spra-wozdania z wydarzeń naukowych w języku hiszpańskim, portugalskim i angielskim.