Kierunki polityki Unii Europejskiej

Uzgodnienia zawarte w nowych Wieloletnich Ramach Finansowych (WRF) UE, ze szczególnym uwzględnieniem celów Polityki Spójności po 2020 roku będą miały duże znaczenie

5 Rozdział napisany na podstawie: Diagnozy prospektywnej województwa lubelskiego synteza. Wnioski i rekomendacje do aktualizacji Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego, Departament Strategii i Rozwoju, UMWL, Lublin, 2019 r.

6 Biała Księga w sprawie przyszłości Europy. Refleksje i scenariusze dotyczące przyszłości UE-27 do 2025 r.

10

dla wsparcia i przebiegu procesów rozwojowych w regionach, w tym także województwa lubelskiego w perspektywie do 2030 r.

Przedstawione przez Komisję Europejską projekty wniosków ustawodawczych⁷ w zakresie Polityki Spójności na lata 2021-2027 definiują 5 nowych celów Polityki Spójności. Są to:

 Bardziej inteligentna Europa poprzez innowacje, cyfryzację, transformację gospodarczą oraz wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw,

 Bardziej przyjazna dla środowiska, niskoemisyjna Europa dzięki promowaniu czystej i sprawiedliwej transformacji energetyki, zielonych i niebieskich inwestycji, gospodarki o obiegu zamkniętym, przystosowania się do zmiany klimatu oraz zapobiegania i zarządzania ryzykiem,

 Lepiej połączona Europa dzięki zwiększeniu mobilności i udoskonaleniu regionalnych połączeń teleinformatycznych ze strategiczną infrastrukturą transportową i sieciami cyfrowymi,

 Europa o silniejszym wymiarze społecznym dzięki wdrażaniu europejskiego filaru praw socjalnych i inwestująca w wysokiej jakości zatrudnienie, edukację, umiejętności, integrację społeczną, równy dostęp do opieki zdrowotnej, wzmocnienie roli kultury i turystyki w rozwoju gospodarczym, włączenie społeczne i innowacje społeczne,

 Europa bliżej obywateli dzięki wspieraniu zrównoważonego i zintegrowanego rozwoju obszarów miejskich, wiejskich i przybrzeżnych, poprzez wspieranie oddolnych strategii rozwoju.

Nowa edycja i zaproponowany kształt Polityki Spójności zakłada utrzymanie inwestowania we wszystkich regionach, różnicując intensywność wsparcia w zależności od stopnia rozwoju regionów⁸. Inwestycje w rozwój będą wyraźnie skoncentrowane na celach 1 i 2.

W ramach polityki spójności w dalszym ciągu wspierane będzie podejście oddolne, co wyraża się w kontynuacji mechanizmu „rozwój lokalny kierowany przez społeczność” oraz wzmocnieniu wymiaru miejskiego.

Szczególną rolę w uwarunkowaniach wynikających z polityki spójności UE będzie miała idea niwelowania różnic regionalnych i nadrabiania zaległości rozwojowych. Przez następną dekadę polityka spójności będzie wspomagać regiony w modernizacji ich przemysłu, inwestowaniu w innowacje oraz przechodzeniu do gospodarki niskoemisyjnej, a także spełniającej standardy gospodarki o obiegu zamkniętym.

W odniesieniu do specyfiki województwa lubelskiego, na podkreślenie zasługuje fakt, że wskaźnik wielkości PKB na mieszkańca pozostanie głównym kryterium przydziału środków finansowania polityki spójności. Dodatkowo jako kryteria wskazuje się: poziom

7 Wniosek „Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady” ustanawiający wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu i Migracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu na rzecz Zarządzania Granicami i Wiz COM(2018) 375; Wniosek

„Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady” w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności, COM(2018) 372

8 W metodzie przydziału funduszy oprócz wielkości PKB na mieszkańca wprowadzono nowe kryteria - bezrobocie młodzieży, niski poziom wykształcenia, zmiany klimatu i działania związane z przyjmowaniem i integracją migrantów.

11

bezrobocia młodzieży, stan wykształcenia, warunki klimatyczne oraz „sytuację migracyjną”, które nie stawiają województwa lubelskiego w uprzywilejowanej pozycji.

Komisja Europejska 11 grudnia 2019 r.⁹ opublikowała komunikat w sprawie europejskiego zielonego ładu. Europejski Zielony Ład odpowiada na problemy związane z klimatem i środowiskiem naturalnym. Jest to nowa strategia na rzecz wzrostu, której celem jest przekształcenie UE w sprawiedliwe i prosperujące społeczeństwo żyjące w nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce, która w 2050 r. osiągnie zerowy poziom emisji gazów cieplarnianych netto, w tym również gazów pochodzących od zwierząt (CO2 i metan) i w ramach której wzrost gospodarczy będzie niezależny od eksploatowania zasobów naturalnych.

Jej celem jest również ochrona, zachowanie i poprawa kapitału naturalnego UE oraz ochrona zdrowia i dobrostanu obywateli przed zagrożeniami i negatywnymi skutkami związanymi ze środowiskiem. Proces ten pociągnie za sobą głębokie zmiany, dlatego kluczowe znaczenie dla skuteczności nowych polityk i ich akceptacji będzie miało czynne zaangażowanie i zaufanie społeczeństwa.

Ryc. 3 Europejski Zielony Ład

Źródło: Europejski Zielony Ład, Bruksela dnia 11.12.2019 r. COM (2019) 640 final

Obniżenie emisyjności systemu energetycznego UE ma decydujące znaczenie dla osiągnięcia celów klimatycznych, do najważniejszych zasad należą :

 uznanie efektywności energetycznej za priorytet i rozwijanie sektora energii opartego w dużej mierze na źródłach odnawialnych,

 przystępne cenowo i bezpieczne dostawy energii w UE, rozwój sieci elektrycznych oraz magazynów energii,

 w pełni zintegrowany, wzajemnie połączony i cyfrowy unijny rynek energii.

9 https://ec.europa.eu/transparency/regdoc/rep/1/2019/PL/COM-2019-640-F1-PL-MAIN-PART-1.PDF

12

Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności (Recovery and Resilience Facility RRF) przedstawiony przez Komisję Europejską (KE) 27 maja 2020 roku jest jednym z filarów służących odbudowie gospodarek europejskich dotkniętych kryzysem związanym z wpływem pandemii COVID-19. Mechanizm finansowy Instrumentu obejmuje dotacje i pożyczki poprzez realizację krajowych planów na rzecz odbudowy i zwiększania odporności opracowanych zgodnie z celami europejskiego semestru, również w odniesieniu do transformacji ekologicznej i cyfrowej oraz odporności gospodarek krajowych. W ramach EIO został powołany Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (Recovery and Resilience Facility, RRF), którego wielkość będzie wynosić nawet 672,5 mld euro, z czego 312,5 mld euro zostanie przeznaczone na dotacje i 360 mld euro na pożyczki na odbudowę gospodarek unijnych dotkniętych kryzysem związanym z wpływem pandemii COVID-19.