kontynuacji działalności – analiza przypadku
Zakłady Mechanizmów Precyzyjnych Mera‑Poltik Sp. z o.o. z siedzibą w Ło‑
dzi zostały postawione w stan upadłości z dniem 15 maja 2007 roku. Spra‑
wozdanie finansowe likwidowanej jednostki składa się z trzech elementów, tj. bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej. Ogranicze‑
nie zakresu sprawozdania finansowego do trzech elementów pozbawia użyt‑
kowników sprawozdania istotnych informacji, na przykład o przepływach pieniężnych, przyczynach zmian kapitałów własnych. Konstrukcja bilansu i rachunku zysków i strat jednostek przy założeniu kontynuacji działalno‑
ści oraz przy braku kontynuacji działalności nie różni się niczym. Podsta‑
wowe różnice pojawiają się dopiero przy porównaniu wartości tych sprawo‑
zdań. Porównując sprawozdanie badanej jednostki za 2006 rok, które zostało sporządzone zgodnie z zasadą kontynuacji działalności, ze sprawozdaniem tej samej jednostki za 2007 rok, sporządzonym w warunkach braku założe‑
nia kontynuacji działalności, można zauważyć, że odrzucona została zasada periodyzacji. Rok obrotowy w 2006 roku rozpoczął się 1 stycznia, zakończył się 31 grudnia. Natomiast w 2007 roku rok obrotowy rozpoczął się 15 maja, zakończył zaś 31 grudnia. W aktywach trwałych można zauważyć znaczącą różnicę dotyczącą wartości środków trwałych, wynikającą zapewne z odrzu‑
cenia zasady ciągłości działania ze względu na zmianę sposobu wyceny akty‑
wów. Wartość urządzeń technicznych, maszyn, środków transportu i innych środków trwałych w 2007 roku zmniejszyła się nawet dwukrotnie w stosunku do ich wartości z roku poprzedniego. Przez wycenę tych aktywów zmieniła się wartość kapitału z aktualizacji wyceny, w 2006 roku wynosił on niespeł‑
na 900 tys. zł, a w 2007 był równy zeru. Zmiana wartości aktywów i kapita‑
łu aktualizacyjnego nie musi wynikać z wyceny w wartości nie wyższej niż cena nabycia lub koszt wytworzenia. Może to być również powodem sprze‑
daży niektórych środków trwałych, co wynika bezpośrednio z rachunku zy‑
sków i strat. Ciekawym zjawiskiem jest znaczny spadek ilości towarów, mate‑
riałów, zapasów, produktów gotowych, nieznaczny wzrost wartość produkcji w toku oraz dość duże zwiększenie wysokości zaliczek na dostawy. Tak więc spółka Mera‑Poltik, mimo braku założenia kontynuacji działalności, pobiera zaliczki na dalsze dostawy i zwiększa nieznacznie produkcję. Wynikiem tych wszystkich zmian jest spadek sumy bilansowej o ponad 1,5 mln zł.
W operacjach wynikowych można zauważyć, że przychody ze sprze‑
daży produktów, towarów i materiałów są mniejsze w 2007 roku niż w la‑
tach poprzednich, koszty także są porównywalnie małe, co daje lepszy wy‑
nik ze sprzedaży od wyniku w 2006 roku. Spółka zmniejszyła również koszty sprzedaży oraz koszty zarządu. Nadal jednak obniżenie kosztów jest niewy‑
starczające, aby spółka wykazywała zysk ze sprzedaży. Zysk ze zbycia niefi‑
nansowych aktywów trwałych jest mniejszy w 2007 roku, co wskazuje na to, że przedsiębiorstwo zaczęło wyprzedawać swój majątek jeszcze przed ogłosze‑
niem upadłości. Przychody te były ponad dziesięć razy większe w 2006 roku niż w 2007. Koszty finansowe w 2007 roku są, w porównaniu do poprzednie‑
go roku, bardzo małe, ponieważ w 2006 roku nastąpiło zmniejszenie wartości inwestycji, koszty z tytułu odsetek zmniejszyły się o ponad 900 tys. zł, a inne koszty finansowe są prawie trzykrotnie mniejsze. Badanie informacji dodat‑
kowej i jej zakresu wynikającego z ustawy o rachunkowości pozwoliło stwier‑
Sprawozdanie finansowe a założenie kontynuacji działalności – case study • 137
dzić, że powinna ona zawierać również informację o założeniu bądź odrzu‑
ceniu kontynuacji działalności. Nie zawiera ona jednak informacji istotnych do oceny fazy cyklu życia. Oznacza to, że na podstawie sprawozdania finan‑
sowego można ocenić jedynie, czy jednostka funkcjonuje w warunkach upad‑
łości. Analiza sprawozdania zarządu, które nie jest elementem sprawozdania finansowego, lecz obligatoryjnym raportem towarzyszącym sprawozdaniu fi‑
nansowemu, z dużym prawdopodobieństwem pozwala ocenić fazę cyklu ży‑
cia przedsiębiorstwa.
Podsumowanie
W wyniku przeprowadzonych badań można stwierdzić, że budowa bilansu oraz rachunku zysków i strat nie zmienia się przy odrzuceniu założenia konty‑
nuacji działalności oraz w kolejnych fazach cyklu życia podmiotu. Różnice po‑
jawiają się w wartościach poszczególnych pozycji bilansu oraz rachunku wy‑
ników. Wynikają one przede wszystkim ze zmiany sposobu wyceny aktywów, sprzedaży środków trwałych oraz z tworzenia potrzebnych rezerw na koszty wynikające z postępowania upadłościowego. Nie są to jednak zmiany, na pod‑
stawie których można byłoby ocenić, że przedsiębiorstwo nie zakłada konty‑
nuacji działalności. Inne pozycje sprawozdania zmieniają się dlatego, że jed‑
nostka częściowo kontynuuje swoją działalność i stara się obniżyć wszelkie koszty. Kluczowa informacja o założeniu kontynuacji działalności znajduje się w informacji dodatkowej. Oznacza to, że przystępując do oceny fazy cyklu ży‑
cia podmiotu na podstawie sprawozdania finansowego, należy w pierwszej ko‑
lejności zapoznać się z tym elementem sprawozdania. Przez analizę samego sprawozdania finansowego nie można ocenić aktualnej fazy cyklu życia pod‑
miotu. Na ocenę taką bardzo często pozwala sprawozdanie zarządu, które jest również bardzo istotnym źródłem informacji o działalności podmiotu gospo‑
darczego i jednocześnie jedynym źródłem informacji zewnętrznej jednostki gospodarczej o aktualnej fazie cyklu życia przedsiębiorstwa.
Bibliografia
Belok D., Konstrukcja i analiza rachunku zysków i strat, [w:] H. Buk (red.), Sprawozdawczość i analiza finansowa przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice 2005.
Czerny J., Rachunkowość przedsiębiorstw w szczególnych sytuacjach, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Handlu i Rachunkowości w Poznaniu, Poznań 2006.
Dobija D., Pomiar i sprawozdawczość kapitału intelektualnego przedsiębiorstwa, WSPiZ im. Leona Koźmińskiego, Warszawa 2004.
Duraj A.N., Kształtowanie rezerw w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2004.
Foremna‑Pilarska M., Radawiecka E., Rachunkowość na tle rozwiązań międzynarodowych, Difin, Warszawa 2007.
Gabrusewicz W., Sprawozdawczość i analiza finansowa przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Handlu i Rachunkowości, Poznań 2009.
Kopczyński P., Analiza sprawozdań finansowych, [w:] E. Walińska (red.), Meritum Rachunkowość. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa, Wolters Kluwer business, Warszawa 2009.
Lipiński S., Buchalteria pojedyncza. Dla rzemieślników i drobnych kupców, Wydawnictwo M. Areta, Warszawa 1919.
Michalak M., Definicje, zadania i funkcje rachunkowości, [w:] E. Walińska (red.), Meritum Rachunkowość. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa, Wolters Kluwer business, Warszawa 2009.
Michalak M., Informacje generowane przez rachunkowość i ich użytkownicy, [w:] E. Walińska (red.), Meritum Rachunkowość. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa, Wolters Kluwer business, Warszawa 2009.
Micherda B., Współczesna rachunkowość w kreowaniu wiarygodnego obrazu działalności jednostki gospodarczej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2004.
Obój K., Palikot J., Myśl o nowoczesnym biznesie, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2003.
Pawłowski J., Metody oceny efektywności, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2004.
Slatter S., Lovett D., Restrukturyzacja firmy. Zarządzanie przedsiębiorstwem w sytuacjach kryzysowych, WIG‑Press, Warszawa 2001.
Sudoł S., Przedsiębiorstwo. Teoria i praktyka zarządzania, PWE, Warszawa 2011.
Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 1994 r. Nr 121, poz. 591 z późn. zm.).
Walczak M., Sprawozdawczość i analiza finansowa w przedsiębiorstwie, SWSPiZ, Łódź 2001.
Walińska E., Bilans jako fundament sprawozdawczości finansowej w kontekście zmian współczesnej rachunkowości, Wolters Kluwer, Warszawa 2009.
Walińska E., Pozostałe składniki jednostkowego sprawozdania finansowego, [w:] E. Walińska (red.), Meritum Rachunkowość. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa, Wolters Kluwer business, Warszawa 2009.
Wiatr M., Rachunek przepływów pieniężnych jako źródło informacji o zmianie sytuacji finansowej jednostki, [w:] E. Walińska (red.), Meritum Rachunkowość. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa, Wolters Kluwer business, Warszawa 2009.
Wawrzyniak B., Szkoła zarządzania, PWE, Warszawa 1987.