Utworzona 1 stycznia 1997 r. Komisja Rewizyjna Wyroków Karnych (CCRC) ma za zadanie wstępne rozpoznanie potencjalnych pomyłek sądowych i podję-cie decyzji o ewentualnym ponownym skierowaniu sprawy do sądu apelacyjnego.
Uprawnienia Komisji obejmują więc sprawy, w których wniesiona została uprzednio apelacja od wyroku sądu pokoju lub sądu koronnego. Jeśli oskarżony po wydaniu wyroku w drugiej instancji w dalszym ciągu uważa, iż został błędnie skazany lub niesprawiedliwie ukarany, to może złożyć stosowny wniosek do Komisji Rewizyj-nej. Zadaniem CCRC nie jest rozstrzyganie o winie lub niewinności oskarżonego, ale zbadanie, czy w sprawie nie pojawiły się nowe dowody lub okoliczności, które mogą podawać w wątpliwość prawidłowość wydanego przez sąd rozstrzygnięcia.
W tym zakresie Komisja dysponuje szeroko zakreślonymi uprawnieniami, może bo-wiem między innymi zwrócić się do każdej instytucji państwowej o przekazanie jej wskazanej dokumentacji, albo zlecić wskazanemu urzędnikowi dowolnej instytucji przeprowadzenie określonych czynności sprawdzających w imieniu Komisji. Jeśli konsekwencją przeprowadzonego postępowania jest przychylenie się do wniosku oskarżonego, to Komisja może zwrócić sprawę właściwemu sądowi odwoławcze-mu w celu ponownego jej rozpoznania. Szczegółowy zakres kompetencji i proce-dury działania Komisji Rewizyjnej określa Criminal Appeal Act 199512.
Nie można zapominać o tym, że fakt rewizji wyroku może mieć znaczenie dla pokrzywdzonego oraz jego rodziny, w szczególności gdy zachodzi prawdopodo-bieństwo istotnej zmiany postanowień pierwotnego rozstrzygnięcia. Mając to na uwadze, jeszcze przed wejściem w życie Kodeksu praw pokrzywdzonego, działa-nia urzędników Komisji w tym zakresie opierały się na dokumencie – Victims of Crime – CCRC contact with victims, który określał sposób działania tej instytucji w kontaktach z pokrzywdzonym. Postanowienia wymienionego dokumentu zostały uszczegółowione w zapisach sekcji 15. Kodeksu praw pokrzywdzonego.
Przede wszystkim trzeba rozważyć, czy i w jakim zakresie należy nawiązać kon-takt z pokrzywdzonym. Czynnikiem decydującym winno być tu prawdopodobień-stwo zainteresowania pokrzywdzonego przeprowadzanym postępowaniem rewizyj-nym. Decyzję wraz z jej uzasadnieniem należy przekazać policji. W razie podjęcia decyzji o nawiązaniu kontaktu z pokrzywdzonym należy powiadomić go o złożo-nym przez oskarżonego wniosku o rewizję wyroku oraz o ewentualzłożo-nym odmowzłożo-nym załatwieniu tego wniosku. W razie przychylenia się do wniosku oskarżonego Ko-misja musi powiadomić o tym fakcie pokrzywdzonego, chyba że złoży on oświad-czenie, iż nie chce być o tym informowany lub w sprawie nie występują identyfi-kowalni pokrzywdzeni. Należy ponadto dołożyć wszelkich starań, aby informacja
12 Komisja rozpatruje także wstępnie oraz przedkłada Sekretarzowi Stanu zaopiniowane przez siebie wnioski o zastosowanie prawa łaski.
o uwzględnieniu wniosku dotarła do pokrzywdzonego w tym samym czasie, co do oskarżonego. Kontakt Komisji z pokrzywdzonym może mieć charakter bezpośred-ni lub za pomocą funkcjonariuszy policji. W obu przypadkach należy udostępbezpośred-nić pokrzywdzonemu informacje o Victim Support i Witness Service13.
Podsumowanie
Jak wynika z przeprowadzonych rozważań, gama uprawnień złożonych w ręce pokrzywdzonego na etapie następującym po zapadnięciu rozstrzygnięcia jest w sys-temie prawa karnego funkcjonującego na terenie Anglii i Walii dość bogata. Nie ule-ga wątpliwości, że stosunkowo liczne i różnorodne możliwości działania pokrzyw-dzonego w tej fazie postępowania mają na celu możliwie najpełniejsze wyrównanie doznanych krzywd fizycznych oraz moralnych, szybkie przezwyciężenie swoistego szoku związanego z faktem stania się ofiarą przestępstwa oraz sprawny powrót do normalnego życia. Równocześnie istotna ranga uwag i zastrzeżeń pokrzywdzone-go dotyczących osoby sprawcy przestępstwa oddziałuje niewątpliwie mobilizująco na skazanego, motywując go do czynienia większych wysiłków w celu pojednania oraz zadośćuczynienia poszkodowanemu. Uwzględnienie stanowiska pokrzywdzo-nego na etapie wykonywania orzeczenia oznacza przyznanie charakteru podmioto-wego w procesie nie tylko oskarżonemu, ale także pokrzywdzonemu, który przecież, jak nikt inny, jest żywotnie zainteresowany we właściwym wykonaniu orzeczonej kary w koniecznym wymiarze i w należyty sposób.
13 Witness Service to instytucja prowadzona przez Victim Support. Świadczy nieodpłatną pomoc oso-bom wezwanym do stawiennictwa w sądzie w charakterze świadków m.in. w formie: rozmowy o cha-rakterze terapeutycznym, udzielania pełnych informacji o procedurach sądowych, pomocy w sporządza-niu pism, przygotowania odrębnych poczekalni dla świadków, pośredniczenia w kontaktach z innymi organami i instytucjami.
Bartosz Baran
THE ENTITLEMENTS OF THE VICTIM IN THE COURSE OF EXECUTING ADJUDICATIONS IN THE BRITISH PENAL LAW SYSTEM
S u m m a r y
The reform of the penal law system realized in Great Britain treated the transition of the centre of gravity in the course of the criminal proceedings from the accused to the victim as one of the main as-sumptions. The main principle of legislative works was the necessity to focus all the actions taken by the country by means of the appropriate organs on the victim of crime. The article concentrates on the
entitlements the aggrieved is given the criminal law, binding in England and Wales, within the scope of the executive proceeding. The aim of this article is to present cross-sectionally the position the victim is given in the British model of the criminal trial from the moment the binding convicting adjudication is released. In comparison to an extremely poor regulation of the Polish law in this respect, (the 168a art. of the penal executive code), the British law gives the victim many pragmatic entitlements which, to a large extent, guarantee him/her the real influence on the course of the process of executing the ad-judicated punishment, at the same time, resigning from all theoretically and structurally effective, but impractical legal institutions. All solutions introduced are based on systematically conducted research-es concerning the effectivenresearch-ess of the application and effectivenresearch-ess within the scope of achieving the aims set in front of them, i.e. compensating damages, overcoming shock connected with the fact of be-ing the crime victim, as well as an easy return to the normal life. The results obtained from the intro-duction of the very solutions in England and Wales constitute their best recommendation. That is why, it seems that one should consider the introduction of at least some of the legal institution presented into the Polish legal system.
Bartosz Baran
DIE ANRECHTE EINES IM ENTSCHEIDUNGSSTADIUM BENACHTEILIGTEN IM BRITISCHEN STRAFRECHTSSYSTEM
Z u s a m m e n f a s s u n g
Eine der wichtigsten Grundsätzen der auf den Britischen Inseln durchgeführten Reform des Straf-rechtssystems ist, den Schwerpunkt des Strafverfahrens von dem Angeklagten auf die Straftatopfer zu versetzen. Für das Hauptprinzip des Gesetzgebungsverfahrens wurde angenommen, dass es notwendig ist, jede von dem Staat mittels geeigneten Organen vorgenommene Tätigkeit auf die Person des Be-nachteiligten zu konzentrieren. Im folgenden Artikel befasst sich der Verfasser mit den Anrechten, die dem Benachteiligten im Vollstreckungsverfahren laut des auf dem Gebiet Englands und Wales geltenden Strafrechtes zustehen. Er hat zum Ziel, im Übersicht die Lage des Benachteiligten im britischen Modell des Strafprozesses nach dem Erlassen des verbindlichen verurteilenden Urteils darzustellen. Im Unter-schied zu der in dem Sinne sehr armen rechtlichen Regelung Polens (Art. 168a des Strafvollzugsge-setzes) verfügt ein Geschädigter laut dem britischen Recht über zahlreiche pragmatische Ansprüche, die ihm einen wirklichen Einfluss auf die Strafvollstreckung sicherstellen; britischer Gesetzgeber verzich-tet dabei auf jegliche zwar theoretisch effektvolle, doch in der Praxis völlig unbrauchbare Rechtsinsti-tutionen. Alle Lösungen stützen sich auf systematische Forschungen im Bereich der Ausgleichung der von dem Benachteiligten davongetragenen Schäden, der Überwindung des einer Straftatopfer zuteilwer-denden Schocks als auch einer erfolgreichen Rückkehr zur normalen Leben. Da die Ergebnisse der hier genannten Lösungen in England und Wales erfolgreich sind, wäre es überlegungswert, mindestens eini-ge von den Rechtsinstitutionen in das polnische Rechtssystem zu rezipieren.
Zakaz publikowania w prasie danych osobowych i wizerunku uczestników po-stępowania przygotowawczego lub sądowego, dotyczący również procesu karnego, funkcjonuje w polskim systemie prawnym od ponad dwudziestu lat. Normując to zagadnienie w art. 13 ust. 2 prawa prasowego1, ustawodawca kierował się potrze-bą ochrony dóbr osobistych określonych osób. Analiza – nawet pobieżna – spra-wozdawczości prasowej w dziedzinie postępowania karnego może niekiedy nasu-wać pewne zastrzeżenia co do faktycznego przestrzegania wspomnianego zakazu w środkach masowego przekazu. Tymczasem ujawnienie w prasie danych osobo-wych i wizerunku oskarżonego (podejrzanego), pokrzywdzonego czy świadka może mieć miejsce dopiero w razie istnienia stosownej normy prawnej dopuszczającej taką możliwość. Pojawiają się w związku z tym dwa zasadnicze pytania: Kiedy przepi-sy prawne zezwalają na uchylenie rozpatrywanego zakazu? Czy tego typu rozwią-zania zasługują na ocenę pozytywną?
Wyróżnić można dwie normatywne podstawy ujawnienia w materiale prasowym danych osobowych lub wizerunku uczestników procesu karnego. Wynikają one bo-wiem zarówno z przepisów prawa prasowego, jak i z przepisów innych ustaw. W ta-kiej też kolejności zostaną omówione.
1 Ustawa z dn. 26.01.1984 r. – Prawo prasowe (Dz.U. nr 5, poz. 24 z późn. zm.). Na użytek niniej-szego artykułu wspomnianą ustawę będziemy określać jako p.p.