Źródło: opracowanie własne
3.3. Delimitacja obszaru rewitalizacji
Wyznaczenie obszaru rewitalizacji możliwe było zarówno w oparciu o analizę jakościową i wielokryterialną (wskaźnikową), ale również o wnioski i opinie zebrane w wyniku konsultacji społecznych. Obszar rewitalizacji obejmuje tylko część obszaru zdegradowanego i cechuje go szczególna koncentracja negatywnych zjawisk, w szczególności w sferze społecznej, ale i w innych sferach (tj. gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej, technicznej). W skład ww. obszaru wchodzi sołectwo Potok Wielki.
Zgodnie z Wytycznymi w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-202021, obszar rewitalizacji nie powinien obejmować więcej niż 20% powierzchni gminy i nie powinno zamieszkiwać go więcej niż 30% mieszkańców gminy. Wyznaczony obszar rewitalizacji w gminie Potok Wielki spełnia powyższe kryteria, ponieważ ma 14,4% powierzchni gminy (1 070,05 ha) i jest zamieszkiwany przez 13,3% jej mieszkańców (658 osób). Zgodnie z danymi zebranymi podczas ankietyzacji mieszkańców i przeprowadzonymi konsultacjami społecznymi wyznaczony obszar rewitalizacji boryka się z wieloma problemami.
Zgodnie z przeprowadzoną ankietyzacją mieszkańców oraz danymi zebranymi podczas spotkań konsultacyjnych, centrum gminy w oczach mieszkańców jawi się jako teren zdegradowany i szczególnie predysponowany do rewitalizacji. Rewitalizacja w znacznym stopniu wpłynie na ograniczenie zidentyfikowanych problemów sfery społecznej oraz przestrzenno-funkcjonalnej, gospodarczej, technicznej i środowiskowej.
Do głównych problemów w wyznaczonym obszarze rewitalizacji należy zaliczyć: brak liderów lokalnych aktywizujących lokalną społeczność (w szczególności osoby zagrożone wykluczeniem społecznym), brak miejsc kulturalno-rozrywkowych umożliwiających aktywne spędzanie wolnego czasu mieszkańców, stan infrastruktury drogowej (nieutwardzone powierzchnie, brak chodników), niska emisja, braki w infrastrukturze społecznej, brak instytucji, które pomagają społeczeństwu w polepszeniu jakości życia i przezwyciężaniu trudności życiowych. Kumulacja problemów społecznych i innych negatywnych zjawisk znacznie ogranicza pełnione dotychczas funkcje obszaru rewitalizacji i w wyniku pogłębiającego się kryzysu nie spełnia funkcji wyznaczonych mu przez lokalną społeczność.
Podjęcie kompleksowych działań rewitalizacyjnych na obszarze rewitalizacji znacznie wpłynie na poprawę zidentyfikowanych problemów w sferze społecznej oraz gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej i technicznej. Pomogą one odzyskać dotychczasowe funkcje pełnione przez obszar i wykreować nowe funkcje, które wynikają z aktualnych potrzeb lokalnej społeczności w szczególności mieszkańców zagrożonych wykluczeniem społecznym.
W poniższej tabeli przedstawiono prezentację graficzną obszaru rewitalizacji oraz zestawienie wskaźników, na podstawie których dokonano jego delimitacji.
21 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, Warszawa, 2 sierpnia 2016 r.(MR/H 2014-2020/20(02)/08/2016)
Tabela 21. Delimitacja obszaru rewitalizacji gminy Potok Wielki
Gęstość zaludnienia 61,49 71,98
Liczba osób w rodzinach pobierających zasiłki z pomocy społecznej w roku 2015 na 1000 os.
47,11 48,56
ŚRODOWIKOWA Udział obszarów chronionych (%) 0 13
SFERA
PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNA Gęstość zaludnienia 61,49 71,98
SFERA TECHNICZNA
Udział liczby budynków mieszkalnych wybudowanych przed 1989 r. w ogólnej liczbie budynków (%)
90,74 82,01
Udział budynków planowanych do
rozbiórki w ciągu najbliższych 8 lat 1,85 0,35
Źródło: opracowanie własne
4. W
IZJA I CELE REWITALIZACJI4.1. Wizja stanu docelowego obszaru rewitalizacji
Wizja stanu obszaru rewitalizacji obrazuje stan docelowy tego obszaru, po przeprowadzeniu działań rewitalizacyjnych. Głównym efektem działań rewitalizacyjnych będzie ograniczenie negatywnych zjawisk kryzysowych obejmujących głównie sferę społeczną, ale również gospodarczą, środowiskową, przestrzenno-funkcjonalną oraz techniczną, a także wzmocnienie wewnętrznego potencjału obszaru rewitalizacji w celu długofalowego ożywienia społeczno-gospodarczego. Kompleksowe i skoncentrowane działania w wyznaczonym obszarze rewitalizacji pozwolą na stworzenie dogodnych warunków życia dla lokalnej społeczności oraz przyspieszą rozwój gospodarczy oparty na lokalnych zasobach i potencjałach.
4.2. Cele rewitalizacji i kierunki działań
Realizacja Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Potok Wielki na lata 2017-2023 opiera się na kompleksowym ujęciu procesu rewitalizacji. Umożliwia to realizację działań obejmujących kwestie społeczne, w tym wspieranie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i aktywizację lokalnej społeczności do integracji społecznej, a także podejmowanie działań pozwalających na rozwój przedsiębiorczości oraz poprawę warunków życia mieszkańców zaspakajając ich podstawowe potrzeby.
W LPR obowiązuje hierarchiczny układ celów składający się z celu ogólnego dla wyznaczonego obszaru rewitalizacji, celów strategicznych, podlegających im celów operacyjnych oraz kierunków działań rewitalizacyjnych. Mają one charakter ramowy i odnoszą się do specyfiki wyznaczonego obszaru rewitalizacji.
Wyznaczone cele rewitalizacji odpowiadają kryteriom SMART, ponieważ są:
S – skonkretyzowane – jasno stwierdzają, czego dotyczy Lokalny Program Rewitalizacji i w jaki sposób zamierza to osiągnąć,
M – mierzalne – możliwe do zmierzenia przy pomocy wskaźników,
A – osiągalne – technicznie wykonalne biorąc pod uwagę zakres LPR,
R – realistyczne – wyznaczone w oparciu o dostępne środki, czas i zakres interwencji,
T – terminowe – zostaną zrealizowane w okresie obowiązywania Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Potok Wielki na lata 2017-2023
Identyfikacji celów dokonano podczas drugiego spotkania konsultacyjnego. Wszystkie cele rewitalizacji są odpowiedzią na zdiagnozowane problemy i potrzeby rewitalizacyjne na wyznaczonym obszarze rewitalizacji. Ponadto do każdego celu wyznaczono kierunki działań, które były zgodne z oczekiwaniami i potrzebami interesariuszy.
„W 2023 roku obszar rewitalizacji gminy Potok Wielki jest miejscem atrakcyjnym do zamieszkania i inwestowania, posiadającym bezpieczną i przyjazną przestrzeń publiczną i charakteryzującym się zintegrowaną społecznością
zaangażowaną w życie lokalne”
Podczas identyfikowania celów i kierunków działań uwzględniono również udział niezależnych od gminy podmiotów lokalnych i mieszkańców obszaru rewitalizacji w ich wdrażaniu oraz zapewniono komplementarność źródeł finansowania przedsięwzięć/projektów rewitalizacyjnych opisanych w rozdziale 5 niniejszego dokumentu.
Działania wspierające ograniczenie zjawiska patologii społecznych i wykluczenia społecznego oraz mające na celu integrację mniejszości społecznych
Realizacja programów aktywizacji i integracji społecznej
Rozwój infrastruktury społecznej i kulturalnej
Zwiększanie poziomu bezpieczeństwa (monitoring)
Organizacja lokalnych wydarzeń inicjowanych przez społeczność
Prowadzenie programów aktywizacji zawodowej i przeciwdziałaniu bezrobociu
Wzmocnienie lokalnej gospodarki, utrzymanie istniejących i tworzenie nowych miejsc pracy
Poprawa warunków dla rozwoju przedsiębiorczości, przede wszystkim dla rozwoju lokalnego handlu
Działania na rzecz poprawy energooszczędności budynków użyteczności publicznej i mieszkaniowej
Stworzenie przestrzeni publicznych, jako miejsca spotkań społeczności lokalnej
Poprawa estetyki otoczenia miejsc atrakcyjnych turystycznie
Tworzenie warunków do wykorzystania i rozwoju energii odnawialnej
Budowa i rozwój sieci dróg i ścieżek rowerowych oraz pieszych
Pomoc właścicielom nieruchomości w ulepszaniu zasobów
Źródło: opracowanie własne
5. C
HARAKTERYSTYKA PROJEKTÓW REWITALIZACYJNYCH WRAZ Z PLANEM FINANSOWYM I UZASADNIENIEM ICH KOMPLEMENTARNOŚCI5.1. Główne i uzupełniające projekty rewitalizacyjne
Określenie celów rewitalizacji dla wyznaczonego obszaru rewitalizacji gminy Potok Wielki oraz konsultacje społeczne z szeroką grupą interesariuszy pozwoliły na określenie listy projektów/przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Podstawowym założeniem przy identyfikacji przedsięwzięć było osiągnięcie odpowiedniej synergii dzięki połączeniu oddziaływania interwencji nieinwestycyjnych (miękkich) oraz inwestycyjnych. Uwzględniając zasadę koncentracji programu rewitalizacji, w LPR w przypadku aktualizacji dokumentu i wskazania projektów zlokalizowanych poza obszarem rewitalizacji zostanie sporządzone uzasadnienie ich wpływu na obszar rewitalizacji.
Ożywienie obszaru rewitalizacji w gminie Potok Wielki i aktywizacja lokalnej społeczności
Lista projektów/przedsięwzięć zawiera wszystkie niezbędne informacje na temat przedsięwzięć rewitalizacyjnych tj. nazwa, podmiot realizujący, zakres projektu, lokalizacja, szacowana wartość, prognozowane rezultaty. Dodatkowo wskazano cele w które wpisuje się dany projekt/przedsięwzięcie rewitalizacyjne oraz wskaźniki monitorujące.
Projektem rozpoczynającym proces rewitalizacji na terenie gminy Potok Wielki jest projekt pn.
Rewitalizacja przestrzeni publicznej oraz budynku po byłej bazie GS w miejscowości Potok Wielki (projekt rewitalizacyjny nr 1). Założeniem projektu jest stworzenie wielofunkcyjnego centrum gminy, które pozwoli na udostępnienie przestrzeni publicznej (obecnie zdegradowanej) zarówno na cele komercyjne, jak i społeczne, w szczególności dla osób z obszaru rewitalizacji. Utworzenie i zagospodarowanie wyznaczonej przestrzeni (mapa poniżej) pozwoli na przywrócenie istniejących i nadanie jej nowych funkcji, co pozytywnie wpłynie na sytuację społeczno-gospodarczą wyznaczonego obszaru rewitalizacji.
Realizacja projektu pozwoli na realizację kolejnych przedsięwzięć rewitalizacyjnych, których lokalizacja znajduje się sąsiedztwie – są to projekty nr. 2, 3, 4, 11, 12 oraz 14 (mapa poniżej). Są to projekty obejmujące poprawę stanu technicznego obiektów wykorzystywanych przez lokalnych przedsiębiorców.
Wszystkie wyżej wymienione projekty są wzajemnie ze sobą powiązane i wzajemnie się uzupełniają.
Kolejnym projektem rewitalizacyjnym, planowanym do realizacji przez gminę Potok Wielki jest projekt nr. 5 (Rewitalizacja przestrzeni publicznej oraz budynków po byłej bazie SKR w miejscowości Potok Wielki) – mapa poniżej. Projekt swoim zakresem obejmuje zagospodarowanie przestrzeni publicznej na cele gospodarcze, co pozwoli na wykorzystanie potencjału gospodarczego społeczności lokalnej i stworzenie nowych miejsc pracy (w tym dla osób z obszaru rewitalizacji).
Projekty miękkie (nr 6, 7, 8, 9, 10, 13) są działaniami sprzyjającymi projektom inwestycyjnym gdyż w sposób bezpośredni lub pośredni wpływają na integrację i aktywizację mieszkańców, w szczególności osób zamieszkujących obszar rewitalizacji.