3-4(131-132)2018
54
Wykaz zgromadzeń ratujących dzieci żydowskie
6. Mniszki Dominikanki OP
Dzieci żydowskie, dorosłych Żydów i powstańców żydowskich ratowały siostry dominikanki w założonym w Wilnie w 1938 roku klasztorze „Na Gródku”.
7. Siostry Dominikanki OP
W dniu wybuchu wojny żyło 236 sióstr w 31 domach. Wiele z nich w pierwszym okresie wojny uwięziono w hitlerowskich obozach lub wywieziono na Sybir. Pozostałe zajmowały się
„ratowaniem wszelkiej biedoty”, tajnym nauczaniem oraz po-mocą tropionym przez Niemców kapłanom, partyzantom i Ży-dom. Klasztor w Kielcach uratował kilkoro dzieci żydowskich, a w Chorzowie siostry ocaliły żydowską dziewczynkę Ewę Fajfer.
8. Kanoniczki Ducha Świętego de Saxia CSS
W roku 1939 żyło 59 zakonnic w 8 domach. Dzieci żydowskie zostały uratowane w klasztorach w Krakowie, Busku, Zabłociu, Chmielniku i Lublinie.
9. Siostry Elżbietanki CSSE
W roku 1939 ze zgromadzenia wydzielono dwie prowincje pol-skie – poznańską i katowicką. W 123 placówkach (głównie szpi-talach) pracowało 1080 sióstr. W czasie wojny zginęło około 500 elżbietanek, wśród których większość to siostry z polskich pro-wincji. W wysiedlonym z Torunia do Otwocka sierocińcu siostry uratowały kilkoro żydowskich dzieci.
10. Siostry Felicjanki CSSF
W przededniu wybuchu wojny 808 sióstr żyło w 79 domach.
Dzieci żydowskie uratowano w Przemyślu (2 domy), Sądowej Wiszni, Dobranowicach, Lwowie, Wawrze, Krakowie i Staniąt-kach.
11. Siostry Franciszkanki Rodziny Maryi FRM
W roku 1939 zgromadzenie liczyło 1120 sióstr w ponad 100 do-mach. W czasie wojny siostry uratowały ponad stu dorosłych Ży-dów oraz kilkaset żydowskich dzieci w klasztorach w Warszawie
Wykaz zgromadzeń ratujących dzieci żydowskie
(5 domów), Lwowie (3 domy), Aninie (3 domy), Brwinowie (2 domy), Międzylesiu (3 domy), Białołęce, Brzezinkach, Izabelinie, Kołomyi, Krasnystawie, Łomnej, Mircu, Mszanie Dolnej, Nieborowie, Ostrow-cu Świętokrzyskim, Ostrówku, Płudach, Pustelniku, Podhajcach, Samborze, Soplicowie, Turce, Kostowcu i Woli Gołkowskiej.
12. Siostry Franciszkanki Misjonarki Maryi FMM
W dniu wybuchu wojny w 5 domach polskiej prowincji żyły 194 siostry. W Radecznicy i Zamościu, wśród dzieci polskich i ukra-ińskich, siostry uratowały kilkoro dzieci żydowskich.
13. Siostry Franciszkanki Służebnice Krzyża FSK
W roku 1939 w 3 domach będących własnością Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi pracowało 106 sióstr. Siostra Klara Jaroszyńska uratowała w Zakopanem jedną dziewczynkę ży-dowską; siostry pomagały także w ukrywaniu dorosłych Żydów.
14. Siostry Imienia Jezus (Marylki) CSNJ
W dniu wybuchu wojny 272 sióstr żyło w 18 domach. Siostry z klasztorów w Wilnie i Klimontowie uratowały 4 żydowskie dziewczynki.
15. Siostry Józefitki CSSJ
W roku 1939 zgromadzenie liczyło około 300 sióstr w 45 pla-cówkach. W czasie wojny utracono 34 domy. Dzieci żydowskie uratowały siostry w klasztorach w Skałacie, Trzęsówce, Tarno-wie, Mielcu i Łaszczowie.
16. Siostry Karmelitanki Dzieciątka Jezus SCII
W roku 1939 w jedynym domu zgromadzenia w Sosnowcu żyło 35 sióstr. W czasie wojny karmelitanki ukrywały kilka rodzin żydowskich oraz działaczy polskiego podziemia; uratowały życie kilku żydowskim dzieciom.
17. Mniszki Klaryski od Wiecznej Adoracji OCPA
W jedynym klasztorze we Lwowie, uratowano w czasie wojny kilkoro żydowskich dzieci.
56
Wykaz zgromadzeń ratujących dzieci żydowskie
18. Siostry Matki Bożej Miłosierdzia ZMBM
Do wybuchu wojny 328 sióstr prowadziło 14 zakładów wycho-wawczych dla ponad tysiąca dziewcząt i kobiet, na których ciążyły wyroki sądowe. W ich klasztorach ratunek znalazło wiele żydowskich rodzin. Dzieci żydowskie ukrywały wspólno-ty w Warszawie (dwa domy), Derdach, Walendowie, Krakowie, Rabce, Częstochowie, Wilnie, Radomiu i Lwowie.
19. Siostry Michalitki CSSMA
W roku 1939 w 25 placówkach na terenie diecezji przemyskiej i lwowskiej żyło 106 sióstr. W Miejscu Piastowym siostry mi-chalitki uratowały kilkoro żydowskich dzieci.
20. Siostry Nazaretanki CSFN
W roku 1939 w 22 domach żyło 523 sióstr, prowadząc różnego typu szkoły, internaty, przedszkola i sierocińce. W czasie wojny Niemcy zamknęli 37 nazaretanek w obozie pracy w Bojanowie, a 11 innych rozstrzelali, zaś Sowieci wywieźli 29 sióstr na Sybir.
Dzieci żydowskie uratowały siostry w klasztorach w Warszawie, Częstochowie, Olsztynie i Komańczy.
21. Siostry Niepokalanki CSIC
W 1939 roku w 13 klasztorach żyło 338 sióstr. W czasie wojny niepokalanki prowadziły kilka szkół, organizowały pomoc cha-rytatywną dla ludności, ukrywały ściganych przez Niemców lu-dzi, w tym dorosłych Żydów i żydowskie dzieci. Za ukrywanie żydowskiej rodziny Niemcy zamordowali dwie siostry z toru w Słonimiu. Dzieci żydowskie zostały uratowane w klasz-torach w Warszawie, Szymanowie, Wrzosowie, Koźlu, Nowym Sączu i Jarosławiu.
22. Córki Maryi Niepokalanej (Niepokalanki bezhabitowe) W chwili wybuchu wojny zgromadzenie liczyło 271 sióstr w 29 domach. W latach wojny siostry organizowały bezpłatne doży-wianie, wychowywały dzieci w sierocińcach, prowadziły tajne nauczanie, organizowały pomoc dla wysiedlonych, pomagały więźniom oraz ukrywającym się Żydom i partyzantom. Dzieci
Wykaz zgromadzeń ratujących dzieci żydowskie
żydowskie zostały uratowane w klasztorach w Kielcach, Rado-miu, Wilnie, Hrubieszowie i Rawie Mazowieckiej.
23. Siostry Szkolne de Notre Dame SSND
W chwili wybuchu wojny w 15 domach polskiej prowincji żyło 236 sióstr. W klasztorze we Lwowie siostry uratowały jedną ży-dowską dziewczynkę.
24. Oblatki Serca Jezusa OSJ
W roku 1939 prowincja polska liczyła 127 sióstr w 6 domach.
W czasie wojny istniał tylko jeden dom w Częstochowie, w któ-rym uratowanych zostało kilkanaścioro żydowskich dzieci.
25. Siostry Opatrzności Bożej (Opatrznościanki) CSDP W chwili wybuchu wojny w 11 domach zgromadzenia (popraw-czakach, internatach, szkołach, przedszkolach i sierocińcach) pracowały 123 siostry. Dzieci żydowskie zostały uratowane w klasztorach w Przemyślu i Międzyrzeczu Podlaskim; w Skolu i Sterdyni siostry uratowały dorosłych Żydów.
26. Siostry Pasjonistki CP
W chwili wybuchu wojny około 100 sióstr pracowało w szko-łach, sierocińcach, szpitalach oraz i prowadziło akcje charyta-tywne w kilku miejscowościach. Niemal wszystkie pasjonistki Niemcy uwięzili w obozie w Działdowie, a następnie wysiedlili do Generalnej Guberni. W jedynym domu zgromadzenia istnie-jącym w latach wojny siostry uratowały żydowskiego chłopca.
27. Siostry Pasterki CSDP
W roku 1939 siostry żyły w 10 domach, z których jedynie klasz-tor w Lublinie nie został zajęty przez Niemców. W nim siostry uratowały kilka żydowskich dziewczynek.
28. Siostry Sacré Coeur RSCJ
W roku 1939 żyło 158 sióstr, które prowadziły 4 szkoły, wszystkie zajęte przez okupantów. We Lwowie siostry uratowały żydowską rodzinę, kilka młodych Żydówek oraz dwoje żydowskich dzieci.
58
Wykaz zgromadzeń ratujących dzieci żydowskie
29. Mniszki Benedyktynki Sakramentki OSBap
W latach drugiej wojny światowej istniały w Polsce dwa klaszto-ry we Lwowie i w Warszawie. W Warszawie siostklaszto-ry uratowały co najmniej jedną żydowską dziewczynkę.
30. Siostry Benedyktynki Samarytanki OSBSam
W roku 1939 kilkadziesiąt sióstr żyło w 3 domach w Żbikowie, Pruszkowie i Henrykowie. W nich podczas wojny uratowano kil-kadziesiąt dzieci żydowskich i dorosłych Żydów.
31. Siostry Serafitki CMBB
W chwili wybuchu wojny zgromadzenie liczyło około 400 sióstr żyjących w 50 domach. W klasztorze w Drohobyczu siostry ura-towały kilkoro żydowskich dzieci.
32. Siostry Sercanki SSCJ
W roku 1939 ponad 400 sióstr żyło w 44 domach. W czasie wojny niosły one pomoc wysiedlonym, polskim więźniom i żoł-nierzom podziemia oraz wszystkim potrzebującym dzieciom.
W Przemyślu siostry uratowały 13 żydowskich dzieci.
33. Córki Najczystszego Serca Maryi (Sercanki bezhabitowe) W roku 1939 zgromadzenie liczyło 430 sióstr w 29 domach, po-łożonych głównie na terenach wschodniej Polski. Dzieci żydow-skie uratowane zostały w klasztorach w Warszawie (2 domy), Otwocku, Nowym Mieście, Kolnie, Sitniku, Skórcu i Wilnie.
34. Siostry Sługi Jezusa AI
W roku 1939 w 16 domach żyło ponad 300 sióstr. W czasie woj-ny skupiły one swoją działalność na pomocy więźniom i ich ro-dzinom oraz na opiece nad dziećmi. Klasztory w Lublinie i Tar-nowie uratowały kilkoro żydowskich dzieci.
35. Siostry Służebniczki Pleszewskie (Wielkopolskie)
W przeddzień wybuchu wojny 404 siostry żyły w 67 domach zlokalizowanych głównie w Wielkopolsce. W czasie wojny więk-szość domów zajęli Niemcy, a siostry osadzili w obozach
kon-Wykaz zgromadzeń ratujących dzieci żydowskie
centracyjnych, obozie pracy w Bojanowie lub wysiedlili do Ge-neralnej Guberni. Pozostające na wolności siostry organizowały opiekę nad dziećmi i chorymi. Klasztory w Piotrkowie Trybunal-skim, Czersku, Przesmykach i Włodzimierzowie uratowały co najmniej kilkanaście żydowskich dzieci.
36. Siostry Służebniczki Starowiejskie
W roku 1939 w 339 domach żyło 1520 sióstr. W latach woj-ny ich działalność koncentrowała się na niesieniu pomocy wy-siedlonym, ukrywającym się żołnierzom podziemia i dzieciom.
Kilkadziesiąt dzieci żydowskich uratowały siostry w klasztorach w Turkowicach, Chotomowie, Lublinie, Miechowie, Częstocho-wie, TarnoCzęstocho-wie, Grodzisku, Rzepińcach, Szynwałdzie, Brzeża-nach, Piotrkowie Trybunalskim, Łodzi i Łaźniewie.
37. Siostry Służki
W roku 1939, głównie na zachodnich ziemiach Polski, żyło 1120 sióstr. Klasztor w Łomży uratował kilka żydowskich dziewczy-nek.
38. Siostry Szarytki SM
W przeddzień wybuchu wojny w polskiej prowincji zgromadze-nia żyło 921 zakonnic w 105 placówkach. Ich działalność kon-centrowała się na pracy w szpitalach i opiece nad dziećmi. Nie licząc pomocy doraźnej i ukrywania Żydów dorosłych, siostry szarytki uratowały dzieci w następujących klasztorach: War-szawa (osiem domów), Kielce (dwa domy), Białystok, Ignaców, Radom, Wilno, Klarysew i Góra Kalwaria. Za ratowanie Żydów Niemcy rozstrzelali w Warszawie osiem sióstr szarytek.
39. Siostry Terezjanki (CST)
W chwili wybuchu wojny młode zgromadzenie liczyło 60 sióstr pracujących w 5 placówkach kresowych oraz jednej warszaw-skiej. Klasztory w Lubomlu i Włodzimierzu Wołyńskim urato-wały kilkoro żydowskich dzieci.
Ewa Kurek
40. Siostry Urszulanki Unii Rzymskiej OSU
W roku 1939 w 19 klasztorach prowincji polskiej żyło 485 za-konnic. Dorosłych Żydów oraz żydowskie dzieci uratowały klasz-tory w: Warszawie, Krakowie, Kołomyi, Tarnowie i Lublinie.
41. Siostry Urszulanki Szare USJK
W roku 1939 zgromadzenie liczyło 777 sióstr pracujących na terenie Polski, Włoch i Francji; spośród 31 polskich klasztorów w czasie wojny tylko 5 mogło prowadzić działalność – pozosta-łe zajęli Niemcy i Sowieci. Dorosłych Żydów i żydowskie dzieci ratowały klasztory w: Warszawie, Brwinowie, Milanówku, Rado-ści, Zakopanem i Czarnej Dużej.
42. Siostry Zmartwychwstanki CR
W chwili wybuchu wojny w 21 domach zakonnych żyło 306 sióstr. Dzieci żydowskie zostały uratowane w klasztorach w Warszawie (dwa domy), Lwowie i Starej Wsi.
Oprac. Ewa Kurek