kolejowego;
• napady na pociągi i kradzieże przesyłek;
• obrzucanie pociągów;
• układanie przeszkód na torach;
• dewastacje pojazdów kolejowych;
• nieuprawnione emitowanie sygnałów alarmowych, powodujących uruchomienie systemu
„Radiostop”.
W 2018 r. ogółem odnotowano Zdarzenia tego rodzaju powodują nie
tylko czasowe ograniczenia lub całkowite wstrzymywanie ruchu kolejowego, ale również stwarzają zagrożenie dla bezpieczeństwa transportu kolejowego. Poniższy wykres obrazuje skalę problemu w 6 kategoriach zdarzeń związanych z chuligaństwem.
Procentowy udział poszczególnych kategorii występków chuligańskich zarejestrowanych w 2018 r.
Źródło: Opracowanie własne UTK na podstawie informacji uzyskanych od zarządców infrastruktury
Kradzieże i dewastacje infrastruktury kolejowej
W 2018 r. najczęstszymi występkami chuligańskimi były kradzieże i dewastacje urządzeń infrastruktury kolejowej (urządzenia sterowania ruchem kolejowym, elektroenergetyki kolejowej, teleinformatyki kolejowej) oraz elementów nawierzchni torowej (1790 przypadków). W porównaniu do 2017 r. liczba kradzieży i dewastacji obniżyła się o 331 (15,6%). Częściej występującym zjawiskiem były akty dewastacji niż kradzieży. W 2018 r. odnotowano 725 zdarzeń związanych z kradzieżą (40,5%) oraz 1065 czynów dewastacji infrastruktury kolejowej (59,5%).
Przypadki kradzieży i dewastacji infrastruktury odnotowywano na terenie całego kraju, ale największą liczbę kradzieży i dewastacji odnotowano w województwach: śląskim, dolnośląskim i małopolskim.
napady na pociągi i kradzież przesyłek
581 16%
nieuprawnione użycie sygnału
"Radiostop"
541 14%
ułożenie przeszkody na torze
418 11%
dewastacje pojazdów kolejowych
239 6%
obrzucenia / ostrzelania pociągów
179 5%
kradzieże i dewastacje infrastruktury
1 790 48%
Występki chuligańskie na sieci kolejowej
Zdarzenia w tych trzech województwach stanowiły około 50% wszystkich kradzieży i dewastacji odnotowanych na terenie kraju w 2018 r.
Liczba kradzieży i dewastacji infrastruktury w 2018 r.
lp. województwo liczba zdarzeń udział procentowy
1. śląskie 377
2. dolnośląskie 294
3. małopolskie 222
4. pozostałe województwa 897
Łącznie 1790 100 %
Źródło: Opracowanie własne UTK na podstawie informacji uzyskanych od zarządców infrastruktury
Liczba kradzieży i dewastacji infrastruktury w poszczególnych województwach w 2018 r.
Źródło: Opracowanie własne UTK na podstawie informacji uzyskanych od zarządców infrastruktury
101
43
82
222 159
32 78
37
80 80
61
37 37
294
70 377
W 2018 r. znaczna część kradzieży i dewastacji infrastruktury kolejowej – podobnie jak w 2017 r. - dotyczyła urządzeń SRK – około 69%.
Grupy elementów infrastruktury kolejowej podlegających kradzieży i dewastacji w 2018 r.
lp. przedmiot kradzieży i dewastacji liczba zdarzeń
1. urządzenia SRK 1 240
2. urządzenia elektroenergetyki kolejowej 294
3. urządzenia teleinformatyki kolejowej 155
4. elementy nawierzchni torowej 101
łącznie 1790
Źródło: Opracowanie własne UTK na podstawie informacji uzyskanych od zarządców infrastruktury
Procentowy udział poszczególnych grup elementów infrastruktury kolejowej
Źródło: opracowanie własne UTK na podstawie informacji uzyskanych od zarządców infrastruktury
Kradzieże oraz dewastacje urządzeń i infrastruktury kolejowej powodują opóźnienia i odwołania pociągów, czego konsekwencje ponoszą pasażerowie i klienci przewozów towarowych. W 2018 r.
opóźnienia pociągów pasażerskich spowodowane kradzieżami oraz dewastacjami infrastruktury kolejowej wyniosły 48 021 minuty, czyli o 518 minut więcej niż w 2017 r. Opóźnienia pociągów towarowych natomiast sięgnęły 53 467 minut, czyli o 21 589 minuty mniej niż w 2017 r.
Kradzieże i dewastacje infrastruktury powodują również znaczące skutki ekonomiczne dla zarządców infrastruktury. Koszty odtworzenia samych urządzeń odpowiadających za bezpieczne prowadzenie ruchu
urządzenia SRK; 1240;
69%
urządzenia elektroenergetyki kolejowej; 294; 16%
urządzenia teleinformatyki kolejowej; 155; 9%
elementy nawierzchni torowej; 101; 6%
Występki chuligańskie na sieci kolejowej
kolejowego (urządzenia SRK, teleinformatyki i elektroenergetyki kolejowej) skradzionych lub zdewastowanych w 2018 r. zostały oszacowane przez zarządców infrastruktury na około 10 mln zł.
Kradzież elementów infrastruktury kolejowej, w tym elementów sieci trakcyjnej (przewodów, lin nośnych czy ciężarów żeliwnych), elementów urządzeń sterowania ruchem kolejowym albo elementów torowiska, może spowodować nie tylko zakłócenie w ruchu kolejowym, ale również uszkodzenia taboru, co może skutkować wypadkiem. Czyn ten podlega karze i zgodnie z art. 254a Kodeksu karnego: „Kto zabiera, niszczy, uszkadza lub czyni niezdatnym do użytku element wchodzący w skład sieci (…) linii kolejowej, tramwajowej, trolejbusowej lub linii metra, powodując przez to zakłócenie działania całości lub części sieci albo linii, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.” Ponadto, zgodnie z art. 174 Kodeksu karnego: „Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy w ruchu lądowym (…), podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.”
Aby zapobiegać tego typu zdarzeniom od 2012 r. Prezes UTK uczestniczy w pracach „Memorandum w sprawie współpracy na rzecz przeciwdziałania zjawisku kradzieży i dewastacji infrastruktury”. Jest to działalność zainicjowana przez Prezesów trzech urzędów regulacyjnych: Urzędu Komunikacji Elektronicznej, Urzędu Regulacji Energetyki oraz UTK. Dodatkowo w działania zaangażowana jest także Policja, jak również podmioty sektora telekomunikacyjnego, energetycznego i kolejowego. PKP PLK wdrożyła szereg działań na rzecz ochrony infrastruktury kolejowej, takich jak m.in.:
• nadzór i monitorowanie miejsc, w których najczęściej dochodzi do kradzieży i dewastacji infrastruktury, prowadzone przez funkcjonariuszy SOK, Policji i pracowników PKP PLK, w tym również prowadzenie działań w ubraniach cywilnych;
• wykorzystanie sprzętu technicznego w postaci fotopułapek, noktowizorów, termowizorów oraz gogli noktowizyjnych podczas prowadzonych działań na najbardziej zagrożonych odcinkach linii kolejowych oraz w miejscach, gdzie dokonywane są kradzieże infrastruktury;
• wykorzystanie samochodów specjalnych MCM na najbardziej zagrożonych odcinkach linii kolejowych oraz w miejscach, gdzie dokonywane są kradzieże infrastruktury;
• kontrole punktów skupu złomu i metali kolorowych wspólnie z Policją, Inspekcją Handlową oraz przedstawicielami spółek kolejowych w ramach posiadanych uprawnień;
• kierowanie do właścicieli punktów skupu złomu informacji o dokonaniu kradzieży (po każdej kradzieży urządzeń infrastruktury kolejowej), z wyszczególnieniem, jakie elementy zostały skradzione, o sankcjach prawnych wynikających ze skupowania mienia pochodzącego z przestępstwa, o zagrożeniu bezpieczeństwa w ruchu pociągów;
• pisemne powiadomienia o zdarzeniu, jak też o zatrzymaniu sprawcy do właściwej spółki Grupy PKP z informacją, że poszkodowany zakład ma możliwość sporządzenia doniesienia karnego oraz dochodzenia na drodze prawnej odszkodowań za poniesione straty;