lacjami zagranicznymi i mające międzynarodową markę, jak np. stowarzysze-nia, kluby sportowe itp.;
przez miejskie instytucje publiczne lub prywatne uprawiana jest, za
pośred-•
nictwem własnych przedstawicielstw w innych miastach za granicą, parady-plomacja; służy temu także członkostwo w organizacjach międzynarodowych, jak np. stowarzyszenia miast bliźniaczych, metropolii itp.
Oceniając stopień metropolizacji danego ośrodka, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim warunki lokalizacyjne prowadzenia działalności gospodarczej ze szczególnym uwzględnieniem zaawansowanych technologii, są to:
kapitał ludzki wyrażający się siłą przyciągania siły roboczej i jej utrzymania,
•
uniwersytety i instytuty badawcze sprzyjające rozwojowi zaawansowanych
•
technologii,
łatwość wymiany informacji i wykorzystanie wysoko wykwalifi kowanej kadry
•
specjalistów,
jakość życia oraz środowiska przyrodniczego, w tym posiadanie możliwości
•
wygodnego zamieszkania na peryferiach metropolii wobec wielu zagrożeń występujących w części centralnej,
dogodna infrastruktura transportowa, w tym bliskość lotniska, i szybki dostęp
•
do niej (autostrada, szybka kolej) oraz dostęp do nowoczesnych środków ko-munikowania się i informacji,
korzystny klimat i środowisko ekonomiczne (np. ułatwienia w procedurach
•
administracyjnych),
możliwość bezpośrednich kontaktów, w tym znaczna liczba przedsiębiorstw
•
w jednym miejscu, nowe formy współżycia społecznego.
Kreatywna metropolia (creative metropolises)
47Metropolia to aglomeracja miejska licząca ponad pół miliona mieszkańców, peł-niąca funkcje globalne, spełniająca kolejne kryteria:
doskonałość usług wyższego rzędu, instytucji otoczenia biznesu i
wyposaże-•
nie w urządzenia poprawy warunków zamieszkania ludności;
potencjał innowacyjny w zakresie technicznym, technologicznym,
ekonomicz-•
nym, społecznym, politycznym i kulturalnym;
skupiska uniwersytetów, instytucji badawczo-naukowych, instytucji
kształce-•
nia na poziomie;
wyjątkowość i specyfi ka miejsca;
•
skupienie funkcji kierowniczych instytucji administracji;
•
doskonałe powiązania transportowe (np. lotnisko);
•
uczestnictwo w międzynarodowych kontaktach, w wydarzeniach skali
euro-•
pejskiej i globalnej.
47 Indeks kreatywności: 3 x T: talent, technologie, tolerancja. Typy kreatywnych metro-polii: 1) technologiczno-innowacyjne, 2) kulturowo-intelektualne, 3) kulturowo-tech-nologiczne, 4) technologiczno-usługowe.
Kształtowanie się metropolii wiedzy, metropolii innowacji jest procesem zło-żonym, który wymaga występowania wielu czynników umożliwiających wspie-ranie rozwoju. Do czynników umożliwiających ten proces zaliczono sieciowość, dominację funkcji wielkomiejskich i funkcji wyspecjalizowanych wyższego rzędu, wysoki potencjał gospodarczy i kulturalny, rozwój gospodarki opartej na wiedzy (GOW, ang. knowledge economy), dobre rządzenie (governance) i mądre przy-wództwo. Część cech metropolii ma charakter przepływów lub odznacza się oddziaływaniem cywilizacyjnym – ma to istotny związek z przestrzenią, lecz nie wymaga konkretnej lokalizacji, a raczej stwierdzenia, że istnieje w metropolii. Nie-które rodzaje działalności znajdują w metropolii konkretne lokalizacje – są silnie powiązane z określonymi cechami przestrzeni (np. dostępność, atrakcyjność, po-jemność).
Istotą jest zdefi niowanie w strukturze przestrzennej metropolii obszarów, któ-re pełnią funkcje metropolitalne oraz posiadają pktó-redyspozycje do ich pełnienia.
Cechy metropolii wiedzy to:
efektywna praca parków naukowych, technologicznych,
naukowo-technolo-•
gicznych,
rozwinięty system preinkubatorów, inkubatorów przedsiębiorczości,
•
instytucje badań naukowych i instytucje wspierania rozwoju nauki (JBR,
Pol-•
ska Akademia Nauk i inne),
instytucje badań i kształcenia ustawicznego (uniwersytety),
•
uczestnictwo w sieci miast innowacyjnych,
•
powiązania transportowe o znaczeniu międzynarodowym (autostrady,
lotni-•
ska, szybka kolej),
wysoka jakość środowiska naturalnego,
•
strategia i programy ukierunkowane na promowanie, rozwój i przyciąganie
•
przedsiębiorstw innowacyjnych,
regionalna polityka lokalizacyjna preferująca tworzenie dużych obszarów
in-•
westycyjnych (strefy inwestycyjne) dla inwestorów.
Rozwój metropolii wiedzy w regionach rozwijających się wymaga zapewnienia czynników pobudzania, wzmacniających siły (forces) metropolii gospodarki wie-dzy. Są to: technologia IT, hi-tech, elektronika, automatyka, motoryzacja, usługi fi nansowe, nauki życia (żywność, medycyna, farmaceutyka), wyposażenie gospo-darstw domowych (kuchnia, lodówki, roboty), media, inteligentna infrastruktura techniczna (energetyka, sterowanie transportem, budynki).
W strategii budowy metropolii wiedzy48 powinny być spełnione trzy warunki rozwoju – warunki programowe, planistyczne i organizacyjne.
48 Przykłady metropolii wiedzy, Wielka Brytania – Newcastle: założenia rozwojowe scien-ce city do 2012 r. to 100 nowych opartych na wysokiej technologii przedsiębiorstw, 5 tys. nowych miejsc pracy w sferze B&R w dziedzinach związanych z wysoką technolo-gią, zwiększenie fi nansowania badań prowadzonych na uniwersytecie przez przedsię-biorstwa (50–60% przychodu powinno pochodzić z biznesu), wzrost liczby studentów o 50% (w dziedzinach związanych z wysokimi technologiami).
1. Warunki programowe:
– strategia lizbońska (zmodyfi kowana), – strategie rozwoju województw,
– regionalne strategie innowacji (dla województw), – strategie rozwoju miast,
– regionalny program operacyjny dla województw.
2. Warunki planistyczne:
– miejska strategia tematyczna Unii Europejskiej, – wizja przestrzenna regionu,
– plany zagospodarowania przestrzennego województwa (w tym metro-polii),
– miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego,
– plany zagospodarowania przestrzennego miast i gmin wchodzących w skład metropolii,
– racjonalna gospodarka terenami – tworzenie strategicznych rezerw tere-nowych miasta pod lokalizację GOW.
3. Warunki organizacyjne:
– struktury organizacyjne (przywództwo) eksponujące znaczenie innowacji i GOW,
– integracja środowisk i podmiotów GOW, – silne organizacje skupiające przedsiębiorców.
Podsumowanie
Elementami systemu, które stanowią warunki konieczne do rozwoju innowacji, są wyższe uczelnie i instytucje naukowe prowadzące badania naukowe. Wymier-ny efekt ich działalności to wynalazki, patenty i rozwiązania innowacyjne. Wa-runkiem koniecznym tak funkcjonujących uczelni jest ich nowoczesny potencjał badawczy (wyposażenie w nowoczesną aparaturę), potencjał wykształconych i zdolnych naukowców, wystarczająca ilość środków fi nansowych na badania.
Istnienie gospodarki innowacyjnej wymaga znaczącego udziału przedsiębiorstw innowacyjnych współpracujących i wspierających sferę badawczą, zamawiającą i wdrażającą badania. Powiązania sieciowe uniwersytetów i przedsiębiorstw speł-niają podstawowy warunek do kształtowania się innowacyjnego regionu. Realiza-cja tego procesu wymaga powołania (istnienia) instytucji komerRealiza-cjalizacji wyników badań. Komercjalizacja wyników badań jest nowym wymiarem nowoczesnej go-spodarki, w której rozwój sfery badawczej musi być oparty na komercjalizacji jej wyników, a pracownicy uniwersytetów są zainteresowani komercjalizacją badań, ona bowiem wpływa na ich osiągnięcia fi nansowe.
Ważne znaczenia mają warunki w otoczeniu międzynarodowym, krajowym i regionalnym wpływające na proces innowacyjności. Jest to konkurencja między-narodowa wyznaczająca poziom innowacyjności sektorowej, dostęp do aparatu-ry badawczej i osiągnięć naukowych, komunikacja międzynarodowa naukowców
i wymiana doświadczeń, dobre prawo (w tym dobry system prawno-patentowy), krajowa strategia rozwoju nauki i badań naukowych, zdolność i gotowość budże-tu krajowego i budżetów samorządowych do fi nansowania badań naukowych, krajowa i regionalna strategia wspierania innowacji i postępu technologicznego.
Streszczenie
Cechą miasta innowacyjnego jest zdolność do generowania nowych idei, pro-innowacyjna polityka władz publicznych, otwartość na napływ kapitału, tworzenie korzystnych warunków dla inwestycji, rozwój nowoczesnej infrastruktury instytucjo-nalnej i technicznej, zabezpieczenie stałego inwestowania w naukę, kulturę i eduka-cję, dbałość o sektor badawczo-rozwojowy (nauka i technika), dbałość o środowisko naturalne i kulturowe, zdolność ekspansji na rynki zewnętrzne, zdolność wytwarzania powiązań z innymi ośrodkami o dużym potencjale innowacyjności.
Istotne dla innowacyjności miasta są cechy bezpośrednio nawiązujące do kapitału ludzkiego i kapitału społecznego, tj. promowanie rozwoju jakościowego kapitału ludz-kiego, zdolność wyłaniania kreatywnych jednostek i grup społecznych skłonnych do współpracy na rzecz dobra wspólnego, istnienie elit politycznych, które potrafi ą for-mułować racjonalne cele strategiczne i wdrażać je w życie, istnienie przedsiębiorczych elit gospodarczych zdolnych do podejmowania racjonalnego ryzyka.