W jednym z punktów statutu Centralnego Zwi¹zku M³odej Wsi w odniesieniu do wf, sportu i pw czytamy: „Zwi¹zek d¹¿y do organizowania i prowadzenia pracy wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego (gry, zawody sportowe i uzyskanie odznak sprawnoœci sportowej POS i OS, gimnastyka, zak³adanie boisk sportowych, zak³adanie obozów mêskich i ¿eñskich, organizowanie wycieczek, szerzenie higieny ¿ycia codziennego itp.)”230.
W statutach zwi¹zków wojewódzkich równie¿ s¹ fragmenty odnosz¹ce siê do wf i pw, m.in. w artykule 6 statutu Zwi¹zku M³odej Wsi Ziemi Wielkopolskiej 224
„Siew”, 1930 nr 37, s. 20. Na liœcie rekordzistów Polski w lekkoatletyce (1934) by³ E. Lukhaus w trójskoku (14,24 m). 225 „Siew”, 1930 nr 38, s. 15. 226 „Siew”, 1930 nr 30, s. 15. 227 Tam¿e. 228 „Siew”, 1933 nr 9. 229
Rocznik Sportowy 1934. Warszawa 1934, s. 422. 230 „Siew M³odej Wsi”, 1937 nr 47, s. 747 – 748.
czytamy: Zwi¹zek „buduje, organizuje i prowadzi domy ludowe, œwietlice, sale te-atralne i gimnastyczne, boiska sportowe [...]; organizuje i prowadzi prace WF i PW, gry, zawody sportowe i uzyskiwanie odznak sprawnoœci sportowej, gimna-stykê, zak³adanie boisk, szerzenie higieny ¿ycia codziennego, zak³adanie obozów, organizowanie wycieczek [...]”231.
W czerwcu 1937 r. odby³ siê Kongres Centralnego Zwi¹zku M³odej Wsi. W ra-mach kongresu przewidziano pokazy zespo³ów wiejskich z zakresu wf i pw232.
W tym okresie dzia³alnoœæ Zwi¹zku na polu aktywnoœci fizycznej znacznie os³ab³a. Dopiero pod koniec lat trzydziestych widoczny by³ postêp w zakresie wy-chowania fizycznego i sportu. Œwiadczy³y o tym uchwa³y Zjazdu Delegatów Cen-tralnego Zwi¹zku M³odej Wsi, który odby³ siê 19 grudnia 1937 r. w Warszawie, jak równie¿ w pracy na rzecz wychowania fizycznego, sportu i przysposobienia woj-skowego poszczególnych wojewódzkich zwi¹zków M³odej Wsi233.
W ramach wy¿ej wymienionego Zjazdu dzia³a³a Komisja WFiPW. Cz³onko-wie Komisji w toku posiedzeñ wypracowali nastêpuj¹ce formy pracy, dziêki któ-rym mia³ nast¹piæ rozwój wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego w Centralnym Zwi¹zku M³odej Wsi: „wypracowanie programów i metod dostoso-wanych do warunków wiejskich; wci¹gniêcie do tej pracy wszystkich oficerów i podoficerów rezerwy, cz³onków Centralnego Zwi¹zku M³odej Wsi; szkolenie ka-dry instruktorskiej na wszystkich szczeblach organizacyjnych; organizowanie kur-sów; urz¹dzanie wszelkiego rodzaju zawodów; wyjednywanie œrodków na prowa-dzenie tych prac; uzgadnianie pracy i dzia³alnoœci z zainteresowanymi organiza-cjami i instytuorganiza-cjami”234. Wiêkszoœæ z wymienionych form pracy by³a realizowana wczeœniej, chodzi³o g³ównie o spopularyzowanie prac na rzecz wychowania fi-zycznego i przysposobienia wojskowego.
Zagadnienia aktywnoœci fizycznej na wsi by³y omawiane w trakcie zjazdów delegatów wojewódzkich Centralnego Zwi¹zku M³odej Wsi, m.in. zjazd taki odby³ siê 19 grudnia 1937 r.235 W czasie zjazdu obradowa³y komisje WF sekcji m³odych i kole¿anek.
Problemy wf, sportu i pw by³y poruszane na zjazdach wojewódzkich, wiatowych i s¹siedzkich Centralnego Zwi¹zku M³odej Wsi, jak równie¿ na po-siedzeniach zarz¹dów poszczególnych ogniw zwi¹zkowych. Walny Zjazd de-legatów Zwi¹zku M³odej Wsi województwa lubelskiego, obraduj¹cy w Lubli-nie, 29 wrzeœnia 1935 r. powzi¹³ rezolucjê odnoœnie do wf na wsi w programach radiowych236. „Wychodz¹c z za³o¿enia — jak czytamy w rezolucji — ¿e na wsi 231
APP, UWP, sygn. 5952, Statut Zwi¹zku M³odej Wsi Ziemi Wielkopolskiej, s. 4 – 9. 232 APPT, SPP, sygn. 1988, Program Kongresu Centralnego Zwi¹zku M³odej Wsi, b. pag. 233
„Siew M³odej Wsi”, 1938 nr 27, 37.
234 „Siew M³odej Wsi”, 1938 nr 2; s. 19 – 20; 1938 nr 1, s. 10. W zakresie form ruchu m³odowiej-skiego stwierdzono, ¿e „oddzia³y wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego zapra-wiaj¹ m³odzie¿ do s³u¿by wojskowej i wzmacniaj¹ jej tê¿yznê fizyczn¹”.
235
„Siew M³odej Wsi”, 1937 nr 49, s. 781. 236 „Siew M³odej Wsi”, 1935 nr 42, s. 676.
idea wychowania fizycznego znajduje coraz ¿ywsze zrozumienie i zainteresowa-nie wœród m³odzie¿y, a obecne komunikaty sportowe w radio s¹ zainteresowa-nies³ychazainteresowa-nie wyrozumowane i zbyt abstrakcyjne, je¿eli idzie o wieœ, Zjazd prosi w³adze wo-jewódzkie zwi¹zku, aby za poœrednictwem Centralnego Zwi¹zku M³odej Wsi zwróci³y siê do Polskiego Radia z propozycj¹ utworzenia w programie radio-wym sta³ego k¹cika wychowania fizycznego na wsi”237. Relacje radiowe mia³yby odnosiæ siê do nastêpuj¹cych tematów: podawanie wyników sporto-wych z zawodów i imprez sportosporto-wych oraz ich omówienie; referat o idei wy-chowania fizycznego na wsi, warunkach technicznych i metodycznych realiza-cji wychowania fizycznego na wsi; urz¹dzaniu placów — boisk sportowych; higieny sportu. Brak materia³ów Ÿród³owych nie pozwala na udzielenie odpo-wiedzi na pytanie, czy takie programy w Polskim Radio by³y realizowane. Ob-raduj¹ca na zjeŸdzie w Lublinie Komisja Wychowania Fizycznego i Przyspo-sobienia Wojskowego podjê³a wniosek w sprawie zdobywania przez cz³onków POS. W myœl tego wniosku, „ka¿dy cz³onek ko³a winien przyst¹piæ do zawo-dów o Pañstwow¹ Odznakê Sportow¹”238. KMW prowadz¹ce sekcje sportowe powinny we w³asnym zakresie przygotowaæ zawody sportowe o POS. Dla KMW, które posiada³y s³ab¹ sekcjê sportow¹ lub jej nie posiadaj¹, zawody sportowe o POS powinny przygotowaæ zarz¹dy zwi¹zków s¹siedzkich.
O tym, i¿ w³adze Zwi¹zku M³odej Wsi województwa lubelskiego przy-wi¹zywa³y wa¿n¹ rolê do zagadnieñ wf i pw œwiadczy kolejny przyk³ad. Zebranie zarz¹du wojewódzkiego 11 lipca 1936 r. by³o poœwiêcone sprawom wf i pw239.
Zwi¹zek M³odej Wsi Ziemi Wielkopolskiej na zjeŸdzie 8 listopada 1936 r. podj¹³ rezolucjê odnosz¹c¹ siê do wf i pw: „Zjazd stwierdza, ¿e wobec wyœcigu zbrojeñ i zaborczych d¹¿eñ naszych s¹siadów konieczne jest przygotowanie naj-szerszych mas m³odzie¿y do obrony Pañstwa przez czynny udzia³ w pracach PW i WF”240.
13 grudnia 1936 r. odby³o siê w £odzi zebranie Zarz¹du i Rady Wojewódzkie-go Zwi¹zku M³odej Wsi województwa ³ódzkieWojewódzkie-go, z udzia³em prezesa CentralneWojewódzkie-go Zwi¹zku M³odej Wsi — Stanis³awa Gierata241. Obrady by³y g³ównie poœwiêcone sprawom przysposobienia samorz¹dowego i wychowania fizycznego m³odzie¿y wiejskiej. Podjêto wniosek, i¿ prace w tych dziedzinach bêd¹ prowadzone inten-sywniej, „ze wzglêdu na zaniedbania wsi pod wzglêdem przygotowania sa-morz¹dowego i wychowania fizycznego”242.
237 Tam¿e.
238 AZHRL, LRM, sygn. RM/I – 13, Komunikat Zwi¹zku M³odej Wsi województwa lubelskiego. Lublin, lipiec 1936 r., s. 10.
239
Tam¿e, s. 11.
240 APP, UWP, sygn. 5953, Pismo Zwi¹zku M³odej Wsi Ziemi Wielkopolskiej do Ministerstwa Spraw Wewnêtrznych z 19.11.1936 r., s. 21 – 26.
241
„Siew M³odej Wsi”, 1937 nr 1, s. 12. 242 Tam¿e.
Obraduj¹cy 23 maja 1937 r. w Kielcach Walny Zjazd M³odej Wsi wojewódz-twa kieleckiego upowa¿ni³ Zarz¹d Wojewódzki do wyst¹pienia do PUWFiPW z wnioskiem o przywrócenie pe³nych praw do prowadzenia WF i PW na terenie wszystkich powiatów na równych prawach ze Zwi¹zkiem Strzeleckim243. Z po-dobnym wnioskiem zwrócili siê uczestnicy I Zjazdu Zwi¹zku M³odej Wsi woje-wództwa stanis³awowskiego (zjazd odby³ siê 19 czerwca 1938 r. w Stanis³awo-wie)244.
Dzia³acze Zwi¹zku M³odej Wsi województwa bia³ostockiego na zjeŸdzie wo-jewódzkim w Bia³owie¿y w 1938 r. zwrócili siê do Okrêgowego Urzêdu WF w Grodnie o otoczenie opiek¹ instruktorsk¹ wszystkich KMW w dziale WF245.
Delegaci Zwi¹zku M³odej Wsi województwa poleskiego na zjeŸdzie w Ko-bryniu 19 czerwca 1938 r. uznali „przysposobienie wojskowe za nieodzowne uzu-pe³nienie przygotowania do obrony Kraju”246. Zjazd zaleci³ zarz¹dowi wojewódz-kiemu starania w celu stworzenia odpowiednich warunków do realizacji pw przez KMW.
Zjazd Okrêgowego Zwi¹zku M³odej Wsi w powiecie piotrkowskim, który odby³ siê 17 lutego 1935 r., nakreœli³ plan pracy Zwi¹zku na rok 1935/1936247. W dziale wf i pw przewidziano: organizowanie przy ko³ach sekcji wf i pw oraz ko³a Ligi Morskiej i Kolonialnej (LMiK); propagowanie POS i OS; urz¹dzanie za-wodów sportowych miêdzy ko³ami, zwi¹zkami s¹siedzkimi i w okrêgu; zorgani-zowanie sekcji wf i pw przy Okrêgowym Zwi¹zku M³odej Wsi248.
Na ZjeŸdzie KMW Zwi¹zku M³odej Wsi powiatu sieradzkiego 17 marca 1935 r. dzia³ wychowania fizycznego w ko³ach omówi³ Teofil Kaczor249. Pomoc KMW przyrzek³ obecny na zjeŸdzie delegat PKWFiPW w Sieradzu — Kowalczyk.
Problemy wf, sportu i pw omawiano na ZjeŸdzie Okrêgowym Zwi¹zku M³odej Wsi powiatu opoczyñskiego w Radzicach, który odby³ siê 6 – 7 lipca 1935 r.250Wœród 5 komisji zjazdowych powo³anych na zjeŸdzie pracowa³a Komi-sja WFiPW. Nieco wczeœniej, bo w kwietniu 1935 r., odby³a siê w Opocznie kon-ferencja prezesów kó³ i przodowników przysposobienia rolniczego z terenu po-wiatu opoczyñskiego251. Uczestnicy konferencji debatowali równie¿ nad kwestia-mi wf i pw w KMW.
Sprawy wf i sportu omawiano w trakcie posiedzeñ Zarz¹du Powiatowego Zwi¹zku M³odej Wsi w Lidzie (15 I 1937 r.); Powiatowego Zjazdu Kole¿anek
243
„Siew M³odej Wsi”, 1937 nr 23, s. 360. 244 „Siew M³odej Wsi”, 1938 nr 26 – 27, s. 428. 245
Tam¿e, s. 424. 246 Tam¿e, s. 426.
247 APPT, WPPT, sygn.1252, Plan pracy Okrêgowego Zwi¹zku M³odzie¿y Wiejskiej w Piotrkowie Trybunalskim na rok 1935/1936, b. pag.
248 Tam¿e.
249 „Siew M³odej Wsi”, 1935 nr 14, s. 222. 250
Siew M³odej Wsi”, 1935 nr 30, s. 486. 251 „Siew M³odej Wsi”, 1935 nr 25, s. 407.
Zwi¹zku M³odej Wsi w Nowogródku (13 VI 1937 r.); Powiatowego Zjazdu Zwi¹zku M³odej Wsi w Czêstochowie (24 X 1937 r.)252.
Wed³ug Ÿróde³ archiwalnych, Centralny Zwi¹zek M³odej Wsi by³ subsydio-wany i korzysta³ z pomocy pañstwa. Jak czytamy w piœmie Urzêdu Wojewódzkie-go w Poznaniu, „wszelkie formy pomocy z jakich korzysta³y dotychczas CZMW «Siew» i ZML oraz szereg regionalnych, prorz¹dowych organizacji m³odzie¿y wiejskiej, winien przej¹æ z dniem 1 stycznia 1935 r. Centralny Zwi¹zek M³odej Wsi”253.
Nowym elementem w dzia³alnoœci na polu wf, sportu i pw by³y zjazdy dzia³aczy sekcji wf. Jeden z pierwszych takich zjazdów odby³ siê w Warszawie 11 listopada 1937 r.254Przybyli na niego dzia³acze sportowi ze Zwi¹zku M³odej Wsi województwa warszawskiego. Uczestnicy zjazdu dyskutowali nad nastê-puj¹cymi tematami: plan pracy w sekcjach wf w KMW, organizacja wojewódzkiej sekcji wf, rola oficerów i podoficerów ch³opów w wychowaniu fizycznym m³odzie¿y wiejskiej. Na zjeŸdzie powo³ano zarz¹d wojewódzkiej sekcji WF, w sk³ad którego weszli: R. D¹browski — kierownik sekcji wojewódzkiej, Z. £uka-sik — kierownik dzia³u gimnastyki i gier ruchowych, M. Szewczyk — kierownik dzia³u gimnastyki, T. Wiêckowski — kierownik dzia³u przygotowañ przedpobo-rowych, K. Ciok — dzia³ wyst¹pieñ zewnêtrznych, H. Mistewiczówna i H. Ka-miñska — dzia³ kole¿anek255.
Przy wojewódzkich i powiatowych zarz¹dach Zwi¹zku M³odej Wsi powo³y-wano kierowników sekcji WFiPW, np. w powiecie gostyniñskim funkcjê t¹ obj¹³ M. Mêkarski z Luzinowa256.
W sprawach wf, sportu i pw wypowiada³ siê ówczesny wiceprezes Stanis³aw Gierat. S. Gierat w pracy Podstawy ruchu m³odowiejskiego pisa³: „Wa¿nym wa-runkiem rozwoju wojska jest jego zdrowie fizyczne. ¯o³nierz nie mo¿e byæ cherla-kiem fizycznym, a musi tryskaæ zdrowiem i si³¹. [...] Ca³y naród musi byæ dobrze od¿ywiony, musi æwiczyæ swe miêœnie, by t¹ drog¹ móg³ siê zaprawiaæ do trudów wojennych. Wszelkie wysi³ki pañstwa winny iœæ w kierunku stworzenia warun-ków, sprzyjaj¹cych rozwojowi tê¿yzny fizycznej w narodzie. Sport i wychowanie fizyczne musz¹ znaleŸæ propagatorów we wszystkich komórkach w³adz pañstwo-wych i organizacji spo³ecznych”257.
W podobnym tonie wypowiada³ siê Kazimierz Radwañski w artykule pt. Wy-chowanie fizyczne na wsi: „Mimo wiejskiej pracy na roli i k³opotów codziennych, ch³op nie powinien zapomnieæ o pracy obywatelskiej. [...] Rêkojmiê w tej mierze da nam niew¹tpliwie dobrze podjêta akcja PW na wsi. [...] Potrzeba nie tylko ludzi,
252 „Siew M³odej Wsi”, 1937 nr 7, s. 107; 1937 nr 33, s. 533; 1937 nr 45, s. 725. 253
APLesz., SPG, sygn. 85, Pismo Urzêdu Wojewódzkiego w Poznaniu z dnia 24.12.1934 r., s. 10. 254 „Siew M³odej Wsi”, 1937 nr 45, s. 724.
255 „Siew M³odej Wsi”, 1937 nr 47, s. 749. 256
„Siew M³odej Wsi”, 1935 nr 46, s. 733. 257 S. Gierat, dz. cyt., s. 62 – 63.
którzy by siê zajêli jej organizacj¹, ale przede wszystkim chêci i zapa³u samej m³odzie¿y. Ko³a M³odzie¿y Wiejskiej maj¹ tu piêkne pole do popisu i wykazania inicjatywy. W œlad za przysposobieniem wojskowym pod¹¿a praca czysto wotno-wychowawcza, praca prowadzona w myœl zasady «W zdrowym ciele zdro-wa myœl»”258. Coraz wiêksz¹ uwagê w realizacji aktywnoœci fizycznej zwracano na pw. Jednym z kolejnych takich przyk³adów by³o popularyzowanie przez „Siew M³odej Wsi” zdobywania przez m³odzie¿ wiejsk¹ Odznaki Strzeleckiej259.
W pracy upowszechniaj¹cej aktywnoœæ fizyczn¹ w KMW Centralnego Zwi¹zku M³odej Wsi du¿¹ rolê odegra³o czasopismo „Siew M³odej Wsi”. Na jego ³amach publikowano liczne artyku³y, doniesienia, komunikaty dotycz¹ce wycho-wania fizycznego, sportu i przysposobienia wojskowego. Wiêkszoœæ z nich odno-si³a siê do zak³adania, organizacji i planu pracy sekcji wychowania fizycznego w ko³ach Centralnego Zwi¹zku M³odej Wsi, do dzia³alnoœci sekcji kobiet w zakre-sie wf, sportu i pw260.
Niezwykle ciekawy artyku³ Sport na wsi Feliksa Witulskiego (pow. turecki) zamieœci³ „Siew M³odej Wsi” w numerze 28 z 1935 r. By³ on odpowiedzi¹ na pyta-nie: jaka aktywnoœæ fizyczna powinna byæ propagowana w KMW? F. Witulski uwa¿a³, ¿e sport, „jaki uprawiaj¹ Ko³a M³odzie¿y Wiejskiej, jest przewa¿nie prze-niesiony z miasta ze wszystkimi dobrymi i niedobrymi zwyczajami”261. By³ prze-ciwny tzw. rekordomanii. Jego zdaniem, w wychowaniu fizycznym i sporcie po-winna byæ przyjêta zasada „sport dla ¿ycia. Bowiem nie ten jest sportowcem, który w zawodach bierze pierwsze miejsce, a jak przyjdzie iœæ 15 – 20 km w wycieczce lub w pochodzie i potem jeszcze bawiæ siê w gry ró¿ne lub te¿ zagraæ w pi³kê siat-kow¹ itp., to nie ma ju¿ si³y. Dla mnie sportowcem jest ten, co siê nie boi wiatru, deszczu, mrozu, je¿eli chodzi o przyjœcie na zebranie Ko³a, czy na Zjazd Powiato-wy itd.”262Feliks Witulski mia³ racjê, dopominaj¹c siê o to, aby w KMW realizo-waæ aktywnoœæ fizyczn¹ dla wszystkich. Nie mo¿na bowiem — jego zdaniem — dojœæ do wniosku, ¿e nadrzêdnym celem w pracy KMW na polu wf i sportu by³o osi¹ganie jak najlepszych wyników sportowych.
W pracy sekcji wf i sportu w KMW wa¿n¹ rolê odgrywa³ kierownik sekcji. Kierownik „powinien nale¿ycie znaæ siê na sprawach wychowania fizycznego. [...] Musi pamiêtaæ, ¿e æwiczenia cielesne mog¹ odbywaæ siê tylko w czystym po-wietrzu. [...] Musi pamiêtaæ o tym, ¿e my uprawiamy wychowanie fizyczne dla zdrowia uczestników, a nie dla nagród i zwyciêstw. Zawody miêdzy Ko³ami maj¹ byæ sprawdzianem postêpu naszej pracy”263. Ponadto zadaniem kierownika sekcji
258 „Siew M³odej Wsi”, 1935 nr 15, s. 239. 259 „Siew M³odej Wsi”, 1935 nr 19, s. 308. 260
„Siew M³odej Wsi”, 1935 nr 1, s. 11 – 12; 1935 nr 8, s. 123 – 124; 1937 nr 1; 1937 nr 2; 1937 nr 48.
261 „Siew M³odej Wsi”, 1935 nr 28, s. 452 – 453. 262
Tam¿e, s. 452.
sportowej by³o dobieranie æwiczeñ cielesnych w zale¿noœci od mo¿liwoœci i uwa-runkowañ KMW.
Wed³ug „Siewu M³odej Wsi”, w planach pracy sekcji wychowania fizyczne-go w ko³ach w okresie jesiennym powinno byæ przewidziane „opracowanie i przy-jêcie w³asnego planu pracy sekcji na ca³y rok; skompletowanie dzia³u wychowania fizycznego w bibliotece, wys³anie jednego przedstawiciela na kurs wychowania fizycznego, wys³anie jednego przedstawiciela na kurs wyrobu nart; podjêcie ini-cjatywy budowy ³aŸni wspólnie ze starszym spo³eczeñstwem, zorganizowanie zbiorowej gimnastyki na wolnym powietrzu; spowodowanie, by cz³onkowie upra-wiali codzienn¹ osobist¹ gimnastykê; trenowanie biegu na prze³aj”264. W okresie zimowym praca sekcji sportowej winna obejmowaæ: w³aœciwe zajêcia praktyczne, przygotowanie do sezonu wiosennego i letniego265. W ramach w³aœciwych zajêæ praktycznych nale¿a³o przeprowadziæ: kurs domowego wyrobu nart, narciarstwo, ³y¿wiarstwo, gimnastykê, tañce, tenis sto³owy. W okresie letnim preferowano siat-kówkê, lekkoatletykê i gimnastykê oraz kolarstwo, p³ywanie, koszysiat-kówkê, pi³kê rêczn¹ i pi³kê no¿n¹266.
W 1935 r. w Zwi¹zku M³odej Wsi województwa lubelskiego, w KMW ist-nia³o 89 sekcji wf, 30 dru¿yn pw267. Ponadto 415 osób uzyska³o POS. W zwi¹zku pracowa³ instruktor wojewódzki wf i pw. W roku nastêpnym (1936) dzia³alnoœæ prowadzi³o 81 sekcji wf i 22 sekcje pw268. Wœród sekcji sportowych, które wyró¿-nia³y siê w pracy na polu wf i sportu w województwie lubelskim, by³a sekcja KMW w Krzczonowie269. Liczy³a 23 osoby. Przedstawiciele i sportowcy ko³a bra-li udzia³ w kursach wf i zawodach sportowych.
W Zwi¹zku M³odej Wsi Ziemi Kieleckiej w 1938 r. sekcje wf liczy³y 458 cz³onków, sekcje sportowe 403 cz³onków, a sekcje przysposobienia wojskowe-go 156270. W sprawozdaniu wojewody kieleckiego czytamy, „¿e jakkolwiek Zwi¹zek M³odej Wsi przyznane ma prawo prowadzenia w swych komórkach dzia³u przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego, to jednak w dal-szym ci¹gu faworyzowany jest wy³¹cznie Zwi¹zek Strzelecki i pomimo zg³oszeñ 264 „Siew M³odej Wsi”, 1937 nr 48, s. 769 – 770.
265
„Siew M³odej Wsi”, 1936 nr 9, s. 136 – 137; 1937 nr 2, s. 28 – 29. Tenis sto³owy, jak pisze „Siew M³odej Wsi”, „jest to gra œwietlicowa, niezmiernie ciekawa i poci¹gaj¹ca. [...] Wp³ywa dodatnio na rozwój uwagi oraz szybkoœæ orientacji i decyzjê. Obok tych zalet cechuje ka¿dego gracza wy-soka ambicja wygrania partii”.
266
„Siew M³odej Wsi”, 1937 nr 2, s. 28. 267 „Siew M³odej Wsi”, 1935 nr 41, s. 659 – 661.
268 AZHRL, LRM, sygn. RM/I – 13, Komunikat Zwi¹zku M³odej Wsi województwa lubelskiego. Lublin, lipiec 1936 r., s. 8.
269 „Siew M³odej Wsi”, 1936 nr 7 – 8, s. 118 – 119; 1937 nr 13, s. 204. Nie wszystkie KMW w woje-wództwie lubelskim, posiadaj¹ce sekcje wf i sportu, realizowa³y aktywnoœæ fizyczna w sposób systematyczny, m.in. w KMW w Turzowie. Cz³onkowie ko³a zdobyli w zawodach sportowych 10 POS, w tym 6 osób zdoby³o odznakê bez ¿adnego treningu.
270 APK, SPK, sygn. 254, Sprawozdanie pó³roczne wojewody kieleckiego za okres 1.04.1938 – 30.09.1938 r., b. pag.
ze strony kó³ M³odej Wsi do przysposobienia wojskowego i wychowania fizycz-nego, odnoœne w³adze i komendy spraw¹ t¹ zupe³nie siê nie interesuj¹”271. Z takim wnioskiem mo¿na siê zgodziæ tylko czêœciowo. Zwi¹zek M³odej Wsi Ziemi Kie-leckiej, podobnie jak Centralny Zwi¹zek M³odej Wsi, by³ organizacj¹ uwa¿an¹ za prosanacyjn¹ i w odró¿nieniu np. od ZMW RP „Wici” posiada³ lepsze warunki rozwoju272.
Rok 1937 jest prze³omowym w dzia³alnoœci Centralnego Zwi¹zku M³odej Wsi w pracach na rzecz wf, sportu i pw, m.in. w 1937 r. nastêpuje powstawanie i reaktywowanie sekcji sportowych w KMW, np. sekcjê wf reaktywowano w Brzezinkach (powiat kielecki)273. W powiecie w³oszczowskim Zwi¹zek M³odej Wsi Kieleckiej czynnie uczestniczy³ w pw i pod wzglêdem iloœci ze-spo³ów pw ustêpowa³ tylko Zwi¹zkowi Strzeleckiemu274. Ponadto w 1938 r. przy Zarz¹dzie G³ównym Centralnego Zwi¹zku M³odej Wsi zosta³a utworzona Komenda WFiPW275. Centralny Zwi¹zek M³odej Wsi otrzyma³ upowa¿nienie od PUWFiPW do dostarczania cz³onków do formacji Obrony Narodowej276. Udzia³ w pracach pw mia³ byæ okreœlony wytycznymi szkolenia pw na rok æwi-czebny 1937/1938.
Zwi¹zek M³odej Wsi Ziemi Wielkopolskiej w 1936 r. posiada³ 30 zespo³ów pw i wf oraz 20 sekcji kole¿anek; w 1938 r. dzia³alnoœæ na polu wf i pw prowadzi³ w 4 powiatach województwa poznañskiego: Jarocin, Kalisz, Ko³o, Turek277. Warto jednak zaznaczyæ, i¿ 3 z nich (Kalisz, Ko³o, Turek) zosta³y przy³¹czone do woje-wództwa poznañskiego 31 marca 1938 r. W powiecie tureckim przy KMW istnia³o 6 oddzia³ów wf i pw278.
W planach pracy Zwi¹zku M³odej Wsi Ziemi Wielkopolskiej na rok 1937/1938, dzia³ pracy WFiPW mia³ zostaæ rozpowszechniony na wszystkie powiaty279. We
271 Tam¿e.
272 Zob. te¿ E. Ma³olepszy: Kultura fizyczna na wsi w województwie kieleckim w latach 1919 – 1939
(zarys problematyki). W: M. Adamczyk (red.): „Zeszyty Wszechnicy Œwiêtokrzyskiej” nr 13.
Kielce 2001, s. 136 – 137.
273 „Siew M³odej Wsi”, 1937 nr 33, s. 533. 274
Archiwum Pañstwowe w Kielcach, Oddzia³ w Jêdrzejowie (cyt. APKOJ), Starostwo Powiatowe W³oszczowskie (cyt. SPW), sygn. 6, Pismo starosty w³oszczowskiego z dnia 31.03.1938 r., s. 423.
275 „Siew M³odej Wsi”, 1938 nr 52, s. 823. Oprócz Komendy WFiPW utworzono jeszcze inne dzia³y: organizacyjny, oœwiatowy, zawodowo-gospodarczy, wspó³pracy z innymi organizacja-mi, kobiecy, prawny, m³odocianych, propagandowo-prasowy, akademicki, zagraniczny, sztuki. 276 APP, SPŒW, sygn. 224, Pismo PUWFiPW z dnia 30.06.1937 r., b. pag.
277
APP, UWP, sygn. 5953, Pismo Zwi¹zku M³odej Wsi Ziemi Wielkopolskiej do Ministerstwa Spraw Wewnêtrznych z 19.11.1936 r., s. 21 – 26; Pismo Urzêdu Wojewódzkiego w Poznaniu do DOK nr VII w Poznaniu z 29.11.1938 r. w sprawie Zwi¹zku M³odej Wsi Ziemi Wielkopolskiej, s. 191 – 193.
278
Tam¿e, pismo starosty tureckiego do Urzêdu Wojewódzkiego w Poznaniu z 21.10.1938 r., s. 147 – 148.
wszystkich KMW mia³y byæ zorganizowane sekcje: wf, kole¿anek, kolarzy i m³o-dzie¿y (tzw. m³odzików w wieku od 14 do 18 lat)280.
Centralny Zwi¹zek M³odej Wsi na terenie powiatu piotrkowskiego w 1937 r. liczy³ 96 KMW i 2150 cz³onków. Praca w KMW prowadzona by³a w 3 dzia³ach (sekcjach): rolniczej, wf i kulturalno-oœwiatowej281.
Z inicjatywy Centralnego Zwi¹zku M³odej Wsi oraz zwi¹zków wojewódz-kich i powiatowych M³odej Wsi (podobnie jak wczeœniej CZMW i CZMW „Siew”) organizowano kursy instruktorskie wf i inne z zakresu aktywnoœci fizycz-nej. W okresie od 19 do 31 sierpnia 1935 r. w Pu³awach odby³ siê kurs przodowni-ków gier sportowych, przygotowany przez Zwi¹zek M³odej Wsi województwa lu-belskiego282. W kursie wziê³o udzia³ 30 osób z 12 powiatów województwa lubel-skiego. Program kursu obejmowa³: 62 godziny zajêæ praktycznych (na które sk³ada³y siê lekkoatletyka — biegi, skoki i rzuty), gry sportowe (siatkówka, koszy-kówka, szczypiorniak) i ró¿ne gry ruchowe; 20 godzin gimnastyki i zaprawy gim-nastycznej; 17 godzin zajêæ teoretycznych (historia wychowania fizycznego, zna-czenie wychowania fizycznego na wsi, organizacja wychowania fizycznego w Kole M³odzie¿y Wiejskiej, jak zaopatrzyæ siê w sprzêt sportowy, jak zdobyæ bo-isko sportowe, organizacja zawodów sportowych na wsi, teoria gier sporto-wych)283. Program kursu by³ wszechstronny. Nie tylko nacechowany elementami gier sportowych, lecz tak¿e w ramach zajêæ teoretycznych przybli¿ano m³odzie¿y wiejskiej specyfikê realizacji aktywnoœci fizycznej w tym œrodowisku. Ponadto na kursie przeprowadzono próby na POS. Kilkunastu cz³onków Zwi¹zku M³odej Wsi województwa lubelskiego spe³ni³o minima na POS. W lutym i marcu 1936 r. Zwi¹zek M³odej Wsi województwa lubelskiego przeprowadzi³ kurs wf w Lubli-nie284. Kurs gier sportowych zorganizowa³ Zwi¹zek M³odej Wsi województwa ³ódzkiego w 1937 r.285W kursie wziê³o udzia³ 30 cz³onków zwi¹zku z 10 powia-tów (na kurs nie zg³osi³y swoich przedstawicieli KMW z powiatu brzeziñskiego i kolskiego). Œwiadectwa ukoñczenia kursu otrzymali: Anuszczyk, Bartuzel, Czy-¿ewski, Fa³ek, Giermaziak, Graczyk, Jab³oñski, Jagodziñski, Janikowski, Jankow-ski, KamiñJankow-ski, KarolewJankow-ski, Kidula, KryczkowJankow-ski, Kryst, Odwa¿ny, PêcherzewJankow-ski, Szymczyk, Si³a, Spaleniak, Tomczyk, Szklarek, Szymañski, Sitek, Walisiak, WoŸny, Zatoñ, Zieliñski286.
280
APP, UWP, sygn. 5953, Plan pracy Zwi¹zku M³odej Wsi Ziemi Wielkopolskiej na czas od 10.12.1937 r. do 1.04.1938 r., s. 95.
281 APCz, SPCz, sygn. 35, Sprawozdanie sytuacyjne Starostwa Powiatowego w Piotrkowie Trybu-nalskim z 1.10.1937 r. za okres od 1.04.1937 r. do 30.09.1937 r., s. 135.
282 „Siew M³odej Wsi”, 1935 nr 39, s. 626. 283 Tam¿e.
284
AZHRL, LRM, RM/I – 13, Komunikat Zwi¹zku M³odej Wsi województwa lubelskiego. Lublin, lipiec 1936 r., s. 8; „Siew M³odej Wsi”, 1937 nr 7, s. 107 – 108.
285 „Siew M³odej Wsi”, 1937 nr 15, s. 234 – 235. 286
„Siew M³odej Wsi”, 1937 nr 32, s. 517. Jeden z uczestników kursu, W³adys³aw Szymañski,