6. Cele i zadania ZSK z perspektywy wniosków o włączenie kwalifikacji
6.3. Kwalifikacje wobec potrzeb społecznych i potrzeb państwa
Zgodnie z założeniami Zintegrowany System Kwalifikacji ma wspierać uczenie się przez całe życie, a przez to także rozwój społeczeństwa i podnoszenie poziomu
Cele i zadania ZSK z perspektywy wniosków o włączenie kwalifikacji
jakości kapitału ludzkiego. Cele te dotyczą zarówno poziomu mikro i mezo, któ-re omówiono powyżej, jak i makro. Dlatego podczas przeglądu wniosków o włą-czenie kwalifikacji przeanalizowano również, czy i w jakim zakresie w części po-święconej zapotrzebowaniu na kwalifikację identyfikuje się wprost problemy o charakterze przekrojowym, społecznym, dotyczące potrzeb kraju, na które kwalifikacje mogą stanowić odpowiedź. Na podstawie analizy wniosków można wyróżnić 4 kategorie uzasadnień nawiązujących do tego typu zagadnień:
kwalifikacja odpowiada na określone potrzeby społeczne – wnioskodawcaopisał zjawisko społeczne, z którego wynika zapotrzebowanie na kwalifikację – 11 wniosków;
kwalifikacja może przyczynić się do włączenia społecznego –wniosko-dawca wskazał wśród adresatów kwalifikacji grupy defaworyzowane – 2 wnioski;
kwalifikacja odpowiada na zapotrzebowanie zgłoszone w dokumentachstra-tegicznych: krajowych, regionalnych, branżowych – 6 wniosków;
kwalifikacja odpowiada na zapotrzebowanie wynikające z przepisów prawa –3 wnioski (w jednym nawiązano do regulacji europejskich).
Przyjrzyjmy się bliżej 2 pierwszym grupom, czyli kwalifikacjom odpowia-dającym na określone potrzeby społeczne oraz kwalifikacjom, które mogą przyczynić się do włączenia społecznego określonych grup osób. Zgodnie z ustawą minister właściwy, oceniając celowość włączenia danej kwalifikacji rynkowej do ZSK, bierze pod uwagę jej adekwatność m.in. do potrzeb spo-łecznych. Również poradnik dotyczący opisywania kwalifikacji ogólnie wska-zuje na potrzeby społeczne jako te, które należy uwzględnić przy określaniu zapotrzebowania na kwalifikację. Takie potrzeby wskazano w 11 wnioskach, w których przedstawiono określone zjawiska społeczne i z myślą o któ-rych należy włączyć daną kwalifikację do ZSK. Wyróżniono 4 grupy takich kwalifikacji:
1. Kwalifikacje związane ze zdrowiem.
Zapotrzebowanie na kwalifikacje związane ze zdrowiem wynika z potrzeb spo-łecznych o różnym ciężarze gatunkowym. We wnioskach powoływano się na: wysoki wskaźnik zachorowań, trudną sytuację pacjentów, ograniczone wspar-cie chorych oferowane przez publiczną służbę zdrowia, konieczność zapew-nienia profesjonalnej obsługi pacjentów, kwestie demograficzne – starzejące się społeczeństwo, zwiększający się popyt na usługi związane z szeroko rozu-mianą opieką zdrowotną, turystykę zdrowotną. Wnioskodawcy swoją argu-mentację zwykle popierają danymi pochodzącymi z kilku źródeł.
Aktorzy i kwalifikacje. Analiza wybranych aspektów wdrażania ZSK
2. Kwalifikacje związane z ochroną życia i zapewnianiem bezpieczeństwa obywateli.
Zapotrzebowanie na kwalifikacje związane z ochroną życia i zapewnianiem bez-pieczeństwa obywateli wynika m.in. z rozwoju infrastruktury, która musi mieć odpowiednie zabezpieczenie. Na zwiększone zapotrzebowanie na tego typu kwalifikacje ma wpływ również fakt, że kolejne grupy osób są zainteresowane usługami związanymi z zapewnianiem bezpieczeństwa w swoim domu lub za-kładzie pracy. Istotna jest tu także wzrastająca w ostatnich latach liczba niebez-piecznych zdarzeń mających miejsce w przestrzeni publicznej, wypadków, np. budowlanych, w transporcie osób oraz wymagających interwencji określonych służb publicznych. Uzasadnienia te są poparte przez wnioskodawców zarówno raportami zawierającymi dane liczbowe, jak i nowymi regulacjami prawnymi, określającymi wymogi dotyczące bezpieczeństwa.
3. Kwalifikacje sportowe.
W przypadku kwalifikacji sportowych wnioskodawcy podkreślali popularność danej dyscypliny sportowej oraz związaną z tym konieczność zatrudniania wy-kwalifikowanych trenerów i instruktorów. Zaznaczano, że amatorskie uprawia-nie sportu, w tym konkretnej dyscypliny, służy poprawie jakości życia, zdrowia, szeroko rozumianej integracji społecznej, stanowi podstawę profilaktyki zdro-wotnej, służy rozwojowi psychofizycznemu. Tu również wnioskodawcy zwykle powoływali się na dane, np. dotyczące korzystnego wpływu uprawiania danej dyscypliny na parametry stanu zdrowia. Zwracali również uwagę na to, jak wy-gląda dostęp do danej dyscypliny, jakie są wymagania sprzętowe i lokalowe, co może zachęcać lub zniechęcać do uprawiania danego sportu.
4. Kwalifikacje cyfrowe.
Kwalifikacje cyfrowe związane są z zachodzącymi zmianami technologiczny-mi i zjawiskatechnologiczny-mi społecznytechnologiczny-mi, które mają powszechny zasięg, takitechnologiczny-mi jak: cyfry-zacja różnych sfer życia, rozwój technologii komputerowych i informacyjno-ko-munikacyjnych. Wnioskodawcy wymieniali zarówno korzyści z nich wynikające, a także pojawiające się zagrożenia dotyczące bezpieczeństwa danych i ochro-ny prywatności oraz wyzwania dotyczące umiejętności krytycznej analizy treści, wykluczenia cyfrowego, aktywnego udziału w społeczeństwie obywatelskim. Tu również wnioskodawcy wspierali swoją argumentację różnymi dokumentami oraz danymi.
Zdobywanie nowych kwalifikacji może także służyć włączeniu społeczne-mu i aktywizacji społecznej, co z kolei zapobiega wykluczeniu społecznespołeczne-mu.
Wprowadzenie do ZSK jednej z kwalifikacji cyfrowych, zgodnie z zapisami we wniosku, miałoby się właśnie przyczynić do ograniczenia wykluczenia cyfro-wego. Wątek włączenia społecznego w analizowanych kwalifikacjach nie był jednak zbyt często poruszany. Zidentyfikowano jeszcze 3 wnioski, w których wprost podjęto to zagadnienie. W jednym z nich podkreślono, że zgłaszana kwalifikacja jest między innymi skierowana do osób powracających na rynek pracy. W kolejnych 2 wnioskach szerzej opisano grupy społeczne, które obec-nie pozostają bez pracy lub stabilnego zatrudobec-nienia, co mogłoby się zmie-nić właśnie dzięki zdobyciu proponowanej kwalifikacji. Przy czym, jak wynika z doświadczeń osób wspierających opisywanie kwalifikacji, często takie zapisy pojawiają się w wyniku skorzystania z oferowanego wsparcia IBE i są zaczerp-nięte wprost z poradnika opisywania kwalifikacji.