z najwrażliwszym i zawsze nieomylnym w sądach małym odbiorcą. Przypomina to sytuację sprzed lat, gdy Julian Przyboś re
cenzował dla „Przeglądu Kulturalnego" ksią
żeczki dla dzieci i odczytywał je najpierw swej córeczce Ucie i jej koleżankom, a ob
serwując zachowanie dzieci w trakcie lek
tury - wypracowywał własną ocenę.
Grażyna Lewandowicz-Nosal prowa
dzi nas przez teksty adresowane do dzieci w wieku od czterech do sześciu lat, dzieląc je na kilka grup: nowości, wielką klasykę, lek
tury słu żące za bawie oraz czyta n ia dom owe, a w obrębie tego podziału wyodrębnia jesz
cze kręgi tematyczne. Oczywiście te propo
zycje wzajemnie się przenikają, gdyż nig
dy nie ma podziałów bezwzględnych i jed
noznacznie ostrych, oraz układają w różne konstelacje: tematyczne, gatunkowe, edu
kacyjne, etc. Każdy rozdział kończy staran
ne zestawienie bibliograficzne, pokazujące imponującą i mądrą ofertę wydawniczą i sta
nowiącą cenną wskazówkę dla rodziców, na
uczycieli i bibliotekarzy.
Bardzo interesujący jest podrozdział o „klasyce polskiej", o przywróconych na polski rynek wydawniczy utworach: Janiny Porazińskiej (prym wiedzie Szewczyk Dra
tewka), Hanny Januszewskiej, Marii Rogo- szówny, Ludwika Jerzego Kerna i coraz mniej znanego polskim dzieciom Koziołka Matoł
ka; wskazane zostały liczba wydań, adresy wydawnicze, etc. Jednak jednocześnie poja
wiają się pytania: czy współczesne dzieci za
interesują się jeszcze Pamiętnikiem Czarnego Noska, Dziećmi pana Majstra, Plastusiowym pamiętnikiem i Ferdynandem Wspaniałym?
Pojawia się też kwestia klasyki obcej, bo do
stępny jest i Kubuś Puchatek w znakomitym tłumaczeniu Ireny Tuwim i Pszczółka M a
ja Bonselsa, Doktor Dolittle Loftinga, książ
ki Astrid Lindgren i wiele innych wartościo
wych pozycji, jednak badaczka trafnie kon
statuje, że dzieci znają te postaci głównie z telewizji, przede wszystkim z Dobrano
cek. I ta obserwacja dotyczy większości ze
kranizowanych książek, świadcząc dowod
nie, że kultura obrazu wypiera kulturę sło
wa. Wśród omawianych nowości brakuje mi tylko dwóch znakomitych książeczek Emilii Kiereś (Dzwoneczek, Brat), wydanych przez łódzki Akapit Press, wyróżniających się ory
ginalnością treści i wysoką kulturą słowa.
Autorka pisze w sposób wyważony, ale potrafi być w sądach ostra i nie skrywać oburzenia. Tak jest, gdy pisze o rozmaitych przeróbkach baśni, docenia inwencję auto
rów, podejmujących grę z konwencją, ale za
pytuje, czy adresowana jest ona do małych, czy dorosłych odbiorców. Czytamy:
G r « t y n a l » « r m d o * i c i N o w i
Książki dla przedszkolaka
Oprócz nurtu »antybaśni« i nurtu prze
kształcającego, wykorzystującego zna
ne wątki baśniowe mamy do czynienia z niezwykle silnym zjawiskiem, jakim jest MASAKRA BAŚNI. Tego typu pozycji jest bardzo
dużo. Zalegają półki księgarskie i biblioteczne, ich okładki są niezwykle kolorowe, przyciąga
ją, wabią oko, skłaniają do wypożyczenia. [...]
Masakra, czy też jak kto woli kastrowanie, ba
śni odbywa się właściwie bez żadnych konse
kwencji dla producentów, bo szkody wyrzą
dzane w umysłach dzieci są nie do udowod
nienia, ale jednak są [s. 38].
Charakteryzując książki na temat po
wstania warszawskiego wyróżnia Asiunię J. Papuzińskiej i Czy wojna może być dla dziewczyn P. Beręsewicza, ale stwierdza:
Zdecydowanie natomiast zła jest książka Mi
chała Rusinka Zaklęcie na „w". Jest do obrzy
dliwości poprawna politycznie. Rozmywa się w niej cała odpowiedzialność za II wojnę świa
tową [s. 135].
Czasem wskazuje, że książka w bibliote
kach została zaklasyfikowana do niewłaści
wego poziomu, co jest obecnie zjawiskiem nagminnym, a czasem wprost, że jej czyta
nie może być dla dzieci szkodliwe (G. Kas- depke: Zając).
Ta klarowność ocen jest bardzo ważna, nie tylko dlatego, że wskazuje system war
tości Grażyny Lewandowicz-Nosal, ale tak
że, że uświadamia ogrom odpowiedzialno
ści za tworzenie i polecanie książek dzie
ciom, ów „lęk przed rekomendacją", który tak znakomicie opisała Krystyna Koziołek1.
Całość zamyka rozdział dziesiąty, zatytuło
wany Kok, czyli książki o książkach, stanowią
cy cenną bibliografię adnotowaną, groma
dzącą wszystkie opracowania dotyczące li
teratury dla małego odbiorcy, jakie powstały w latach 2005-2011, z której skorzystać mo
gą nie tylko nauczyciele i bibliotekarze, ale także studenci i badacze.
Ta książka powinna trafić do wszystkich bibliotek, powinna być także podręczną po
mocą dla księgarzy, tak często zupełnie bez
radnych, gdy rodzice pytają o stosowną lek
turę dla swoich pociech.
G. Lewandowicz-Nosal, Od czterech do sześciu.
Książki dla przedszkolaka. Stowarzyszenie Biblio
tekarzy Polskich, Warszawa 2012.
1 K. Koziołek, Czytanie z innym. Etyka. Lektu
ra. Dydaktyka, Katowice 2006.
ABSTRACT
The second number of Guliwer in 2012 is at the same time the hundredth, thus a ju- bilee, issue of our periodical.
Therefore, this number includes several important articles. In section Inscribed in Culture we would like to present an article by Angela Bajorek, in which she honours the two hun
dredth anniversary of the first edition of „Grimms' Fairy Tales". The article by Jadwiga Ruszała titled „The Figure of a Ruler in Biographical Fiction for Children and Young Readers after 1945" is certainly also worth Your attention.
Afterwards, in The Joy of Reading we would like to recommend an essay written by Laura Chmura about a less popular novel cycle by Ewa Nowak titled „Almost Sorceress- es". Danuta Bula's and Jadwiga Jawor-Baranowska's article treats of Edith Nesbit's trilogy and Krzysztof Kercz's article is about an illustrated novel for children based on Tolkien's
„Mr Bliss". Additionally, in the same section, You will encounter an article titled „Who writes letters today?" written by Danuta Bula, in which she refers to Roksana Jędrzejewska-Wróbel's book „Florka - Letters to the Granny".
In Memories from the Drowned Kingdom we traditionally look to the past. Therefore, Joanna Papuzińska recollects her bookshelves with books for children. In Between theChild and the Book we would like present an exhaustive article about such contests as All-Poland K. Makuszyński's Literary Award and All-Poland Artistic Contest „Painting with Poetry".
In this section You will also find a very interesting article „Is It Necessary? A Thing about Kamishibai" by Stanisława Niedziela.
In section From Various Drawers Alina Zielinska invites us for a trip around museums of Children's Literature. Traditionally, in this number You will also encounter numerous re- views of some novelties on Polish publishing market. This time our collaborators discuss the latest books not only by such authors as Małgorzata Strękowska-Zaremba, Agnieszka Gil, Ewelina Kłoda, Marta Fox, Anna Janko, Natalia Usenko, Magdalena Stoch, Sylwia Chutnik, Joanna Jagiełło, Albena Grabowska-Grzyb, Agnieszka Frączek and Małgorzata Węgrzecka but also Grzegorz Kasdepke, Paweł Beręsewicz and Jan Karp. Certainly You will also find re- views of several books written by foreign authors. Nevertheless, the latest Grażyna Lewand- owicz-Nosal's book titled „From Four to Six. Books for Kindergarten Pupils", is reviewed by Krystyna Heska-Kwaśniewicz in section From the SpecialistLiterature.
We hope You will find the lecture of this number enjoyable.
Transl. Magdalena Ujazdowska-Szuster
Wydawca:
„Śląsk” Sp. z o. o. Wydawnictwo Naukowe ul. J. Ligonia 7, 40-036 Katowice tel.: 32 258 07 56, faks: 32 258 32 29
e-mail: biuro@slaskwn.com.pl, handel@slaskwn.com.pl www.slaskwn.com.pl
Rada naukowa:
prof. Joanna Papuzińska - Przewodnicząca (Warszawa) prof. Alicja Baluch (Kraków)
prof. Krystyna Heska-Kwaśniewicz (Katowice) dr Grażyna Lewandowicz-Nosal (Warszawa) prof. Irena Socha (Katowice)
dr Magdalena Ślusarska (Warszawa) Zespół redakcyjny:
prof. dr hab. Jan Malicki - redaktor naczelny (tel. 32 208 38 75) mgr Magdalena Skóra - zastępca redaktora naczelnego mgr Aneta Satława - sekretarz redakcji (tel. 32 208 37 61) Korekta: Barbara Meisner
Skład i łamanie: Jolanta Mierzwa Projekt okładki: Marek J. Piwko {mjp}
Na okładce wykorzystano pracę Tymoteusza Sikory (lat 8)
Publikacja dofinansowana przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Publikacja dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Zrealizowano w ramach programu „Promocja literatury i czytelnictwa”, ogłoszonego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
M in is te rs tw o
Kultury
i D zie d zic tw a Narodowego^
ISSN 0867-7115
Adres redakcji:
Biblioteka Śląska, Redakcja „Guliwera”
Plac Rady Europy 1, 40-021 Katowice tel./faks: 32 208 37 20
e-mail: guliwer@bs.katowice.pl
Dyżury redakcji: poniedziałek, środa, piątek - w godz. od 10.00 do 12.00
Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji tekstów i skrótów nadesłanych materiałów oraz do nadawania własnych tytułów. Za skutki ogłoszeń redakcja nie odpowiada.