gospo-darstwo rolne to 50 tys. zł.
5.5. Sieć obszarów przyrodniczych natura 2000
Obszar Natura 2000 to forma ochrony przyrody wprowadzona do Polski w 2004 r., funkcjonująca niezależnie od istniejących parków narodowych, rezerwatów przyrody i innych form ochro-ny przyrody.
Za obszary Natura 2000 uznaje się tereny o największym zna-czeniu dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatun-ków roślin i zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodni-czych, mających znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych całej Europy. Bardzo istotnym działaniem w odniesieniu do obszarów Natura 2000 jest monitoring stanu siedlisk przyrod-niczych, siedlisk gatunków roślin i zwierząt oraz ich populacji, a także raportowanie wyników tych obserwacji, umożliwiają-ce oumożliwiają-cenę skuteczności prowadzonych działań ochronnych. Eu-ropejska Sieć Ekologiczna Natura 2000, jest wprowadzana we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Tworzą ją poszczególne obszary Natura 2000, wyznaczane zgodnie z jednolitymi, na-ukowymi kryteriami, zapisanymi w dyrektywie Rady Europej-skiej Wspólnoty Gospodarczej z 1992 r.18 o ochronie siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory w Europie
Dla rolników posiadających grunty na obszarach Natura 2000 przewidziano specjalną pomoc inwestycyjną w ramach PROW 2014-2020. Jest to instrument wsparcia inwestycji związanych z rolniczym wykorzystaniem łąk i pastwisk oraz produkcją zwie-rzęcą, prowadzonymi zgodnie z wymogami ochrony środowiska.
Rolnik może zakupić sprzęt do produkcji i zbioru roślin na trwa-łych użytkach zielonych, w tym urządzeń do usuwania drzew i krzewów oraz selektywnego usuwania chwastów i roślin in-wazyjnych. Może również sfinansować wyposażanie pastwisk (poidła, ogrodzenia, wiaty). Duże wsparcie przewidziano na budowę i wyposażenie budynków inwentarskich do produk-cji zwierzęcej, w celu rozwoju chowu zwierząt trawożernych, zapewniających racjonalne wykorzystanie użytków zielonych w gospodarstwie. Pomoc dotyczy gospodarstw położonych na obszarze Natura 2000, przy czym w gospodarstwie powinna zostać zachowana obsada zwierząt, wynikająca z planu zadań ochronnych lub maksymalnie 2 DJP19/ha (duża jednostka prze-liczeniowa inwentarza). W przypadku inwestycji związanych z rozwojem produkcji zwierzęcej, pomoc dotyczy produkcji zwierząt trawożernych, na bazie trwałych użytków zielonych, należących do gospodarstwa.
Rys. 5.2. Płyta obornikowa z wychwytem wód gnojowych, zdj. M. Krysztoforski
18 Dyrektywa 92/43/EWG tzw. dyrektywa siedliskowa
19 duża jednostka przeliczeniowa inwentarza (DJP) – umowna jednostka przeliczeniowa zwierząt gospodarskich odpowiadająca zwierzęciu o masie 500 kg (np.
jedna krowa o masie 500 kg) lub zwierzętom o łącznej masie 500 kg;
Rys. 5.3. Eutrofizacja wód spowodowana skażeniem azotem ze źródeł rolniczych, gm. Stare Babice, zdj. W. Szymański
44
Maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu be-neficjentowi i na jedno gospodarstwo rolne nie może przekroczyć:
• 200 tys. zł – na inwestycje niezwiązane z bu-dową lub modernizacją budynków inwentar- skich
• 500 tys. zł – jeśli operacja obejmuje budowę, moder-nizację budynków inwentarskich lub adaptację innych istniejących w gospodarstwie budynków na budynki inwentarskie
5.6. Pakiety wpływające na ochronę wód w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020
Realizacja działania, w szczególności Pakietu 1. Rolnictwo zrów-noważone, jak i Pakietu 2. Ochrona gleb i wód, realizuje cele Dyrektywy Azotanowej i Ramowej Dyrektywy Wodnej z uwagi na pozytywny wpływ na jakość wód. Realizacja wymogów w ra-mach tych pakietów, a także wymóg ekstensyfikacji w Pakietach 4. i 5., umożliwi racjonalne i efektywne gospodarowanie skład-Rys. 5.4. Zbiornik „Mokre Łąki”, obszar Natura 2000 (PLC14001), Truskaw, zdj. W. Szymański
20 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020, 2014PL06RDNP001
21 wykaz obszarów problemowych można znaleźć na stronie IUNG PIB Puławy: http://opr.iung.pulawy.pl/
nikami mineralnymi oraz ograniczenie ich strat, co w efekcie wpłynie na zmniejszenie presji zanieczyszczenia azotem i fosfo-rem wód powierzchniowych (spływ) i podziemnych (wymywa-nie), co przyczyni się do realizacji celów określonych w Ramo-wej dyrektywie wodnej20.
5.7. Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone
Ma na celu prowadzenie zrównoważonego gospodarowania substancją organiczną gleby, ochronę przed erozją, nawożenie w oparciu o plan nawozowy sporządzony na podstawie wyni-ków analiz gleby, zapobieganie ucieczki składniwyni-ków nawozo-wych z pól i zwiększenie bioróżnorodności. Następujące pakiety bezpośrednio dotyczą ochrony wód:
• Zastosowanie w każdym roku na gruntach ornych gospo-darstwa minimum 4 upraw w plonie głównym, oraz na każdej działce rolnej minimum 3 grup upraw. Coroczne opracowanie dla gruntów ornych i przestrzeganie planu nawozowego, opartego na bilansie azotu oraz chemicznej analizie gleby, określającego dawki N, P, K, Mg i potrzeby wapnowania.
• Zastosowanie co najmniej dwóch praktyk dodatkowych, mających zwiększyć zawartość substancji organicznej w gle-bie i zapogle-biec ucieczce składników nawozowych z pola. Do praktyk tych zaliczamy: wysiew międzyplonu, przyoranie słomy, przyoranie obornika. Chociaż płatność w tym pa-kiecie dotyczy gruntów ornych, to rolnicy są zobowiązani do dbania o trwałe użytki zielone. Musza być one koszone przynajmniej raz, w terminie do 31 lipca (przy czym skoszo-na biomasa musi być zebraskoszo-na). Inną opcją jest wypasanie w okresie wegetacyjnym na trwałych użytkach zielonych.
W pakiecie tym nie wolno stosować komunalnych osadów ściekowych.
Wysokość płatności w Pakiecie 1. wynosi 400 zł/ha.
Płatność jest przyznawana do gruntów ornych przy zachowa-niu zasady degresywności: 100 % stawki – 0,10 ha do 50 ha;
75% stawki – powyżej 50 ha do 100 ha; 60 % stawki – powyżej 100 ha.
5.8. Pakiet 2. Ochrona gleb i wód
Jest to specjalny pakiet, który już w swojej nazwie zawiera ochronę wód. Polega na wysiewaniu międzyplonów lub specjal-nych pasów ochronspecjal-nych na skłonach o nachyleniu ponad 20%.
Pakiet polega na promowaniu praktyk agrotechnicznych prze-ciwdziałających erozji glebowej wodnej, utracie substancji orga-nicznej oraz zanieczyszczeniu wód składnikami wypłukiwanymi z gleb. Utrzymywanie roślinności w okresach między dwoma plonami głównymi ogranicza zanieczyszczanie wód oraz erozję.
Pakiet jest dostępny tylko na specjalnych obszarach, zwanych obszarami problemowymi rolnictwa (OPR21). Płatność przy-sługuje tylko do gruntów ornych (GO) i położonych na wyzna-czonych obszarach: szczególnie zagrożonych erozją wodną (ok.
8,2%); obszarach problemowych o niskiej zawartości próchnicy (ok. 3,6%); obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszcze-nia azotanami pochodzezanieczyszcze-nia rolniczego (OSN) (7,4%). Łącznie z pakietu mogą skorzystać rolnicy na obszarze ok. 19,2% użyt-ków rolnych w kraju).
Pakiet skład się z dwóch wariantów.
Wariant 2.1.
Międzyplony ma następujące wymogi: siew roślin mię-dzyplonowych w terminie do 15 września (wyłącznie mie-szanki złożonej z minimum 3 gatunków roślin, przy czym gatunek rośliny dominującej w mieszance lub gatunki zbóż wykorzystane w mieszance nie mogą przekroczyć 70% jej składu); zakaz stosowania pestycydów, nawozów czy osadów ściekowych, na koniec przyoranie biomasy międzyplonu.
Wariant 2.2. Pasy ochronne na stokach o nachyleniu powyżej 20%
Polega na wysiewie mieszanki traw (w terminie do 15 kwiet-nia lub w okresie od dkwiet-nia 15 sierpkwiet-nia do dkwiet-nia 10 wrześkwiet-nia) na skłonach. Pas ochronny deklarujemy jako działkę rolną, tak więc minimalna powierzchnia pasa wynosi 0,1 ha, a minimalna sze-rokość pasa wynosi 6 m. Na pasie ochronnym obowiązuje zakaz spasania trawy w pierwszym roku oraz stosowania komunal-nych osadów ściekowych przez cały okres. W kolejkomunal-nych latach rolnik ma obowiązek wypasania pasów ochronnych (w okresie od dnia 20 maja do dnia 1 października) lub ich wykaszanie przynajmniej raz w roku (w okresie od dnia 15 czerwca do dnia 30 września) oraz zbierania lub rozdrobnienie i równomierne rozrzucenie biomasy - w okresie od dnia 15 czerwca do dnia 30 września.
Wysokość płatności wynosi:
• Wariant 2.1. Międzyplony - 650 zł/ha
• Wariant 2.2. Pasy ochronne - 450 zł/ha
Płatność jest przyznawana do gruntów ornych przy zachowa-niu zasady degresywności: 100% stawki – 0,10 ha do 50 ha;
75% stawki – powyżej 50 ha do 100 ha; 60% stawki – powyżej 100 ha.
Rys. 5.5. Mapa Obszarów Problemowych Rolnictwa Źródło: http://opr.iung.pulawy.pl/index.html?st=ol
46