marzec
Białystok Zielona Góra
Średnia temperatura 1,3oC (od 5,6 do –4,3) 3,7oC (od 7,3 do –1,2) Najwyższa zanotowana
temperatura 20oC 22,4oC
Najniższa zanotowana
temperatura –24oC –13,4oC
Średnie opady 33,4 mm (od 5,6 do 66,4) 44,2 mm (od 12,6 do 129)
Dni z opadami 13,1 14,8
Dni mroźne 3,9 1,8
Dni z przymrozkami 19,9 13,7
Długość dnia od 10 h 45 min do 12 h 51 min od 10 h 49 min do 12 h 49 min Wschód słońca
(godz. i min) od 6:18 do 5:07 od 6:46 do 5:38 Zachód słońca
(godz. i min) od 17:03 do 17:58 od 17:35 do 18:27
Usłonecznienie 125,7 h/mies. 100,5 h/mies.
Średnia prędkość wiatru 10 km/h 12 km/h
marzec 49
kalendarz leśnej przyrody
48
W ostatni weekend marca w nocy z soboty na niedzielę następuje przejście z czasu zimowego na letni. O godzinie 2:00 przesuwamy wskazówki zegara o godzinę do przodu, czyli na 3:00. W tabeli zmiana czasu nie jest uwzględniona; godziny wschodu i zachodu słońca według czasu letniego są podane od kwietnia.
pogoda, krajobraz
NADEJŚCIE
wiosny zawdzięczamy coraz silniej i dłużej grzejącemu Słońcu oraz coraz wyższej temperaturze mas powietrza polarno-morskiego napływających znad Atlantyku. Zima jednak nie ustępuje łatwo. Jej nawroty, często bardzo gwałtowne, zdarzają się przez cały miesiąc.„W marcu jak w garncu” – to przysłowie dobrze oddaje zmienność zjawisk pogodowych, z jakimi mamy wtedy do czynienia. W ciągu kilku dni temperatura może wzrosnąć lub spaść o kilkadziesiąt stopni w przedziale od –20 do 20oC. Nawet po bardzo ciepłych dniach zdarzają się nocami dotkliwe przymrozki.
Bardzo często wieją porywiste wiatry, a na morzu występują sztormy. Mogą się trafić gwałtowne śnieżyce, podczas których w ciągu paru godzin spada kilkadziesiąt centymetrów ciężkiego, mokrego śniegu. Zwykle topnieje on po kilku dniach. Częściej niż w zimie pod jego ciężarem łamią się wierzchołki drzew lub nawet pnie w połowie ich wysokości, zwłaszcza sosen i świerków. Drzewa już dość intensywnie pobierają wodę z gleby i prowadzą fotosyntezę, a większa zawartość wody w igłach i gałęziach powoduje, że są one podatniejsze na złamania.
Zimy w naszym kraju bardzo się różnią pod względem średnich temperatur oraz grubości pokrywy śnieżnej i długotrwałości jej zalegania. Pogoda pod koniec zimy też jest zróżnicowana
w poszczególnych latach. A od sytuacji pogodowej w marcu w dużym
Po mroźnej i śnieżnej zimie okresowo zalewane są też grądy niskie Rzeki występują w marcu z koryt. Płynąca woda nanosi
na zalane tereny muł rzeczny, dzięki któremu środowiska łęgowe należą do najżyźniejszych ekosystemów
marzec 51
kalendarz leśnej przyrody
50
stopniu zależy intensywność wiosennych powodzi i poziom wód gruntowych w lasach oraz na łąkach i polach. Topniejące śniegi spływają z gór, pól i łąk w doliny rzeczne. Na płaskich terenach tworzą kałuże i rozlewiska. Potoki, kanały i rzeczułki zasilają rzeki większą niż zwykle ilością wody i w efekcie jej wielkie masy gromadzą się w głównych arteriach rzecznych, przede wszystkim w Wiśle, Odrze, Bugu, Narwi i Warcie. W przypadku obfitych opadów śniegu rzeki występują z koryt i zalewają sąsiadujące z nimi tereny. Niewielkie podtopienia pól i łąk nie zagrażają normalnemu funkcjonowaniu ekosystemów. Niebezpieczeństwo niosą powodzie, które są tym gwałtowniejsze i obejmują większą powierzchnię, im ocieplenie jest bardziej nagłe i śnieg szybciej topnieje. Żywiołowość tego zjawiska zwiększa się bardzo wyraźnie w czasie opadów deszczu.
W procesie topnienia śniegu i odpływu wody istotną rolę odgrywa stan powierzchni ziemi. Jeżeli jest zmrożona, to woda
Gruba warstwa torfu w borze bagiennym absorbuje wodę tak dobrze, że nie tworzą się rozlewiska. W ten sposób torf broni las przed podtopieniem. Bardzo szybko
pojawiają się tu pierwsze zielone pędy traw
po niej spływa, a jeśli rozmarznięta – wchłania jej wielkie ilości, co powoduje wzrost poziomu wód gruntowych (w sezonie wegetacyjnym będą wykorzystywane przez rośliny). W niżej położonych miejscach wody gruntowe wybijają na powierzchnię, tworząc rozlewiska.
W lesie, dzięki dużemu zacienieniu, roztopy następują wolniej niż w środowiskach otwartych, co zmniejsza zagrożenie powodziowe.
W suchych borach sosnowych i jodłowych, wysokich grądach, buczynach oraz świerczynach, które rosną na przepuszczalnych glebach piaszczystych, ziemia jest wilgotna i błotnista, ale woda nigdy nie pojawia się na powierzchni. Natomiast w borach
Z nadejściem przedwiośnia bagienne lasy łęgowe i olsowe są regularnie zalewane wodą. Taka powódź nie jest dla nich niebezpieczna,
wręcz przeciwnie, brak wody w okresie roztopów zwiększyłby prawdopodobieństwo wystąpienia suszy latem
marzec 53
kalendarz leśnej przyrody
52
Kwiaty żeńskie modrzewia mają postać niewielkich jasnoczerwonych szyszeczek
Delikatne czerwone kwiaty wiązu pojawiają się najpierw na czubkach drzew. Niżej położone gałęzie wypuszczają kwiaty trochę później
bagiennych podłoże nasyca się wodą jak gąbka. Mimo że nie widać lustra wody, bo torf ją wchłania i magazynuje, poruszanie się po tak grząskim terenie jest prawie niemożliwe.
W wilgotnych olsach i łęgach, gdy lody puszczają, na ogół dochodzi do zalania lasu wodą. Dominująca tu olsza czarna jest do tego przystosowana. Położone w zagłębieniach terenu olsy są zalewane przez podnoszące się wody gruntowe i lokalne roztopy.
W łęgach, rosnących w dolinach rzek, dochodzi do tego fala wezbraniowa.
Las w marcu jest szary, pozbawiony żywszych kolorów. Płaty śniegu stopniowo znikają, a spod niego wyłania się dywan
„sprasowanych” zeszłorocznych liści. Charakterystyczny, chociaż niezbyt piękny, widok to leżąca na ściółce leśnej ogromna ilość odchodów zwierząt. Ich nagromadzenie spowodował zimowy brak aktywności organizmów rozkładających martwą materię organiczną:
grzybów, bakterii i różnych zwierząt bezkręgowych. Teraz te substancje użyźnią leśną glebę.