Medyczne programy w Polskim Radiu Szczecin

W Polsce mamy około sto milionów odbiorników, w których można słuchać około 200 stacji. Panel badawczy SMG/KRC, badając siłę mediów, dostrzegł następujące zalety radia:

 medium tego słuchają wszystkie grupy społeczno – zawodowe,  wiek słuchających jest zróżnicowany,

Pierwszą audycję przygotowaną przez ekspozyturę Polskiego Radia w Szczecinie nadano 5 sierpnia 1945 roku. Polskie Radio zostało przekształcone w 1948 roku, w Centralny Urząd Radiofonii, a następnie Komitet ds. Radiofonii „Polskie Radio”. Jako centralny organ admini-stracji państwowej podlegał Prezesowi Rady Ministrów [87]. 31 grudnia 1993 r. Polskie Ra-dio uzyskało status spółki akcyjnej Skarbu Państwa.

Radiofonia publiczna w Polsce, to dziś 18 stacji radiowych, z czego jedna to Polskie Ra-dio SA, z siedzibą w Warszawie. Pozostałe siedemnaście to niezależne podmioty prawa han-dlowego. Działają jako jednoosobowe spółki skarbu państwa na zasadach Ustawy o radiofonii i telewizji z 29.XII.1992 roku [201]. Wśród tych spółek jest także Polskie Radio Szczecin SA. Polskie Radio Szczecin SA, to regionalna rozgłośnia radia publicznego, która dociera ze swoim programem do słuchaczy byłego województwa szczecińskiego. Jest to obszar około 10 tys. km², zamieszkany przez prawie milion osób [87,186]. Rozgłośnia emituje program przez całą dobę. Dociera również do słuchaczy na całym świecie poprzez Internet. Wśród wielu audycji proponowanych radiosłuchaczom w ramach misji radia publicznego, znalazły się także programy promujące zdrowie.

Zarząd Radia w roku 1991, przydzielił czas antenowy na audycje prozdrowotne, realizując tym samym ustawy o: Powszechnym Ubezpieczeniu Zdrowotnym, Radiofonii i Telewizji, Na-rodowym Programie Zdrowia oraz zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia i Kartę Ottawską z 1986 roku. Na dobór tematyki audycji prozdrowotnych miał też wpływ program Światowej Organizacji Zdrowia – „Zdrowie 21”, w którym zalecono realizację 21 zadań w XXI wiek. Wpływ na program miała również decyzja nr 645/96 Unii Europejskiej, dotycząca działań Wspólnoty w zakresie promocji zdrowia i edukacji prozdrowotnej, Ustawa NPZChN oraz Eu-ropejski Kodeks Walki z Rakiem.

W 1991 roku wprowadzono na antenę godzinną audycję „Szkoła Matek”, tworzoną przy udziale neonatologa Doktora Jacka Rudnickiego. Omawiano w niej prawidłowy rozwój najmłod-szego pokolenia. Zapotrzebowanie słuchaczy sprawiło (listy, telefony do radia), że tematyka pro-gramu uległa rozszerzeniu. Audycji nadano tytuł „Szkoła zdrowia”, a jej treści wypełniły tematy związane ze zdrowiem całej rodziny. Co tydzień w dwugodzinnym bloku „Dobry wieczór” pro-wadzone były „Nocne rozmowy o zdrowiu”. W nich z lekarzami i organizatorami ochrony zdro-wia rozmazdro-wiali słuchacze między innymi o społecznych aspektach reformy ochrony zdrozdro-wia, walce z nałogami, o chorobach cywilizacyjnych. Ponadto, raz w miesiącu emitowano audycje: * „W rytmie serca”, na temat profilaktyki chorób układu krążenia. Program realizowano z Kliniką Kardiologii Pomorskiej Akademii Medycznej i Kurierem Szczecińskim. Współau-torką cyklu była Profesor Zdzisława Kornacewicz–Jach, Kierownik Kliniki Kardiologii PAM.

* „Cytologia na wagę życia” – opracowana z Wojewódzkim Ośrodkiem Koordynującym Po-pulacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy. Program do-tyczył profilaktyki raka tego narządu, a współautorem cyklu był Profesor Wenancjusz Doma-gała – Prezes Polskiego Towarzystwa Patomorfologów. Audycję wspierał swoją wiedzą Pro-fesor Zbigniew Celewicz – Konsultant Wojewódzki ds. ginekologii. W godzinnym spotkaniu, ukazującym się na antenie minimum raz w miesiącu uczestniczyli eksperci z dziedziny gine-kologii i patomorfologii, a także przedstawiciele samorządów terytorialnych. Dzielono się ze słuchaczami doświadczeniami związanymi z propagowaniem wiedzy onkologicznej. Cieka-wym pomysłem Profesora Domagały, zachęcającym kobiety do badań, był konkurs dla pa-cjentek wykonujących cytologię. Fakt przeprowadzenia badania cytologicznego świadczył o posiadaniu wiedzy na temat profilaktyki raka szyjki macicy. Spośród przebadanych wyła-niano laureatki, które otrzymywały nagrody w wysokości 500 złotych. Ponadto na antenie radiowej emitowano 3 do 5 razy na dobę – 30 sekundowe spoty informacyjne, dotyczące ba-dań cytologicznych. Ich uzupełnieniem były ogłoszenia o badaniach cytologicznych, zamiesz-czane w weekendowym wydaniu Kuriera Szczecińskiego. Systematyczna współpraca i kon-sekwentne kampanie informacyjne skutkowały spadkiem zachorowań i zgonów na raka szyjki macicy w regionie oraz wzrostem liczby kobiet, zgłaszających się na cytologię [27].

Wspomniane audycje realizowano przeważnie na żywo, z możliwością telefonicznej rozmowy słuchaczy z gośćmi programu. Dzięki temu wytwarzano niepowtarzalną więź mię-dzy słuchaczem, ekspertami i autorką audycji. Radiosłuchacze mieli odwagę zadawać trudne, często krępujące pytania, dotyczące zachowań prozdrowotnych.

Cenną inicjatywą były programy promujące zdrowie, realizowane w dużym studiu ra-diowym. W audycjach, poza osobami zgromadzonymi przed radioodbiornikami, każdorazo-wo brało udział około 200 słuchaczy, zaproszonych do studia. Uczestnikami programu byli między innymi członkowie: „Klubu Zdrowego Serca” i Stowarzyszenia „Pro prostat” oraz uczniowie szczecińskich szkół ponadpodstawowych, a także szczecińskie Amazonki. Wielo-krotnie też eksperci medycyny rozmawiali z kobietami pełniącymi funkcje sołtysów, któ-re, zdobytą w radiowym programie wiedzę, przekazywały mieszkankom wsi województwa zachodniopomorskiego. Atrakcją spotkań były też pokazy mody, koncerty oraz goście spe-cjalni opowiadający o zmaganiach z chorobą nowotworową. O swoich doświadczeniach mó-wiły Kasia Sobczyk, popularna w latach 70 – tych piosenkarka i Ida Karpińska, przewodni-cząca Organizacji na Rzecz Walki z Rakiem Szyjki Macicy „Kwiat Kobiecości”. Tego typu programy trwały do 5 godzin. W czasie ich trwania przekazywano na antenę radiową liczne,

krótkie 3 minutowe relacje. Spotkania w całości były rejestrowane, stąd ich fragmenty, uło-żone w logiczną całość lub zebrane tematycznie wykorzystywano w późniejszym terminie.

Oprócz tego w ramówce PR Szczecin znalazły się emitowane raz w tygodniu, krótkie, 5 – cio minutowe wywiady z lekarzami na temat różnych chorób. Ponadto w codziennych, nada-wanych co godzinę, programach informacyjnych „Wiadomości”, mówiono o wydarzeniach związanych ze zdrowiem. Promujące zdrowie audycje powstawały przy udziale wielu, stale współpracujących z radiem ekspertów. Programy tworzono także dzięki wsparciu meryto-rycznemu placówek ochrony zdrowia oraz finansowemu firm ubezpieczeniowych i farmaceu-tycznych. Na antenie umieszczano też płatne spoty informacyjne i reklamowe na temat badań, leków, nowych placówek zdrowia. Usługę tę realizowano jedynie z powodów komercyjnych, stąd radio nie odpowiadało za ich treść. Polskie Radio Szczecin, z powodu gorszych wpły-wów z abonamentu utrzymuje się również z reklam.

Ogromne znaczenie w popularyzacji wiedzy na temat genetyki i profilaktyki nowotwo-rów genetycznie uwarunkowanych, miał Profesor Jan Lubiński i jego zespół z Międzynaro-dowego Centrum Badania Nowotworów Dziedzicznych PAM. Odbiorcy, dzięki programom z udziałem Pana Profesora, dowiedzieli się o mutacjach w genach, o chorobach przez nie wywoływanych, o profilaktyce i leczeniu nowotworów dziedzicznych.

Nieoceniony wkład w przygotowanie radiowych programów profilaktyki nowotworowej miała Dr Sabina Mikee z Zachodniopomorskiego Centrum Onkologii w Szczecinie. Między innymi popularyzowany w radiu przez Panią Doktor Europejski Kodeks Walki z Rakiem po-znali liczni uczestnicy programów w województwie zachodniopomorskim. W ramach radio-wej współpracy z ZCO organizowano eventy edukacyjne, między innymi w: Stargardzie Szczecińskim, Goleniowie, Świnoujściu, Gryfinie, Myśliborzu. Często w radiu nadawano relacje antenowe z odbywających się w terenie wykładów, konsultacji, badań cytologicznych i mammograficznych, wykonywanych także w mammobusie.

Twórców programów wspierali wiedzą przede wszystkim pracownicy PAM, będący au-torytetami wielu specjalności medycyny. Przekazywane przez nich informacje na temat róż-nych chorób, ich profilaktyki, wczesnego wykrywania, leczenia, były dla słuchaczy wiary-godne i pewne. Audycji prozdrowotnych w PR Szczecin chętnie słuchano nie tylko z anteny. Program emitowano również w Internecie, stąd z licznymi pytaniami do radia zgłaszali się słuchacze z różnych regionów kraju, a także Polacy mieszkający za granicą.

Twórcy radiowych programów promujących zdrowie, wypełniając misję radia publicz-nego, założyli, iż systematyczne, na wysokim poziomie merytorycznym i technicznym audy-cje prozdrowotne, dokonają zmiany w powszechnej świadomości, że „zdrowie się ma lub

nie”. Postawiony do realizacji cel w dużym stopniu osiągnięto. Dzięki telefonom i listom wiadomo, że wielu słuchaczy zdało sobie sprawę, że jakość i długość życia zależą też od nich samych – ich zachowań, nawyków i stosowania profilaktyki.