Metody i sposoby wyburzeń

rownika rozbiórki, a urząd nie wydaje dziennika rozbiórki. Tak było przy wy-burzaniu pojedynczych, oddylatowa-nych, segmentów wielosegmentowego budynku mieszkalnego w Katowicach Panewnikach [fot. 3].

Zadaję pytanie: Kto wie, jak ma wyglądać projekt rozbiórki, demon-tażu, wyburzeń i kto ma prawo spo-rządzić taki projekt?

Trudno sporządzić taki projekt na podstawie przepisu regulującego formę i treść projektu budowlanego.

W praktyce uprawniony projektant rysuje dokładnie to, co ma być roze-brane, i cytuje obowiązujące przepisy.

Czasem wskazuje elementy, na jakie można dzielić konstrukcję, niekiedy wyliczając ich ciężary. Prawie zawsze zastrzega, że Kierownik rozbiórki musi opracować Projekt technologii rozbiórki z zachowaniem wszystkich, obowiązujących zasad oraz przepisów bhp. Projektant robi tak, bo wie, że nie przewidzi wszystkiego, a przy szcze-gółowym rozpisywaniu działań wa-riantowych (których nie da się unik-nąć podczas wyburzeń) może być opacznie zrozumiany. Dlatego przed-stawia i pokazuje tylko to, co oczy-wiste! Zwykle na podstawie takich projektów nie da się tak naprawdę nic zrobić. Są one tylko koniecznym za-łącznikiem do wniosku o pozwolenie na rozbiórkę. Całe ryzyko spada na kierownika rozbiórki_.

Metody i sposoby wyburzeń

O wyburzeniach warto mówić, pi-sać i warto uczyć tego studentów bu-downictwa.

Wyburzenia można podzielić na tradycyjne – budynków wznoszonych metodą tradycyjną, i nowoczesne _– budynków i obiektów współczesnych.

ze względu na wysokość rozróż-nia się wyburzanie obiektów: bardzo wysokich, wyższych niż zasięg ma-szyn naziemnych, wysokich, ale będą-cych w zasięgu maszyn naziemnych, niewysokich, niskich i podziemnych.

z uwagi na rodzaj konstrukcji można mówić o wyburzaniu obiektów:

wznoszonych metodami tradycyjny-mi, o konstrukcji stalowej, obiektów żelbetowych, szkieletowych, obiek-tów o dużej kubaturze, a małej ilości

TecHnoLogie

Fot. 3. Katowice Panewniki

Fot. W Kołodziejczyk

9381-PRASA MLOT 7 KG_202X285.ind1 1 17.11.2006 11:05:19

inżynier budownictwa

2

konstrukcji (hale), o dużej gęstości konstrukcji (fundamenty, konstrukcje wsporcze itp.), obiektów przemysło-wych i obronnych, mostów i innych obiektów inżynierskich.

wyburzenia wykonywać można różnymi metodami, np.:

za pomocą materiałów wybucho-wych,

za pomocą żurawia i kuli,

za pomocą liny i ciągnika (przez obalanie, rozrywanie),

maszynami wyburzeniowymi z osprzętem przystosowanym do kruszenia betonu i cięcia stali, maszynami budowlanymi, ta-kimi jak koparki, spycharki, ła-dowarki,

metodą cięcia konstrukcji tarcza-mi diamentowytarcza-mi, linatarcza-mi dia-mentowymi, lancami wodnymi, kruszeniem konstrukcji materia-łami ekspansywnymi.

budynki tradycyjne, zazwyczaj murowane, mają sklepienia, stropy drewniane, dachy drewniane, klatki schodowe drewniane, betonowe lub żelbetowe, czasem stalowe. Burzy się takie obiekty łatwo każdą metodą.

Wybór zależy od warunków miejsco-wych, sąsiedztwa, wymaganego czasu i posiadanych środków finansowych,



ale najczęściej po prostu się je rozbie-ra. Również w celu odzyskania mate-riału budowlanego.

budynki nowoczesne są mocniej-sze i wymagają indywidualnego podej-ścia. Burzenie ich można wykonywać różnymi metodami:

budynki niewysokie i niskie naj-korzystniej burzyć maszynami wybu-rzeniowymi lub innymi maszynami budowlanymi. Maszyny wyburzenio-we zaopatrzone w specjalne szczęki – do kruszenia konstrukcji, które z ła-twością „przegryzają” belki stalowe i żelbetowe, nadproża, wieńce, ściany, stropy; młoty hydrauliczne – o znacz-nej masie, zdolne skruszyć każdą kon-strukcję żelbetową o dowolnych wy-miarach i masie.

budynki wysokie, ale będące w zasięgu maszyn naziemnych _burzy się za pomocą specjalistycznych ma-szyn budowlanych na podwoziu koparek z ramieniem przedłużanym, zaopatrzo-nym w szczęki do kruszenia konstrukcji i cięcia stali. Takimi maszynami moż-na wyburzać prawie wszystkie rodzaje konstrukcji. Trudności występują wtedy, gdy na dużych wysokościach są elemen-ty bardzo masywne, których szczęki nie mogą skruszyć lub przeciąć. Bardzo dobrze burzy się tymi maszynami

lek-kie konstrukcje szlek-kieletowe, murowane, powłokowe (hale, chłodnie kominowe).

Doskonale wyburza się takimi maszyna-mi np. bloki maszyna-mieszkalne prefabrykowane 5-piętrowe, hale przemysłowe.

obiekty wyższe, żelbetowe, takie jak na przykład żelbetowe chłodnie kominowe czy żelbetowe wieże szy-bowe, można burzyć metodą żurawia i kuli. Na przykład burzenie 60-me-trowej wieży szybowej za pomocą żu-rawia samojezdnego o zasięgu pracy w pionie o około 10 m większym od wysokości wieży. Zawieszona na linie 3,5-tonowa stalowa gruszka umiejęt-ne rozkołysana uderza wielokrotumiejęt-ne w jedno celowo wybrane miejsce, po-wodując skruszenie betonu. Pozba-wione usztywnienia, już wiotkie prę-ty stalowe tracą nośność. Fragment konstrukcji łamie się i spada na zie-mię. Gdy wysokość burzonego kulą obiektu dojdzie do zasięgu maszyn wyburzeniowych, to one kontynuują likwidację. Burzona tym sposobem na przykład żelbetowa powłoka chłod-ni kominowej zwija się do środka jak skórka obieranego jabłka.

obiekty bardzo wysokie będące poza zasięgiem maszyn naziemnych wyburza się opatentowanymi meto-dami za pomocą maszyn wyciągnię-tych na te konstrukcje. Na przykład potężny żelbetowy komin elektrowni Łaziska od góry kruszyła „zwykła”

koparka z młotkiem. Umocowana do specjalnego pająka z osią obrotu w osi komina młotem hydraulicznym sku-wała płaszcz żelbetowy. Pająk stojąc łapami na płaszczu żelbetowym ko-mina, przestępował z miejsca na miej-sce w miarę postępu skuwania. Gruz zrzucany był do środka komina. Na zewnątrz płaszcza pod miejscem ku-cia do pająka przymocowana była spe-cjalna siatka ochronna, która schodzi-ła razem z maszyną. Caschodzi-ła konstrukcja pająka i koparka najpierw przetrans-portowana była na szczyt komina.

Inne konstrukcje żelbetowe można wyburzać na przykład maszyną posa-dzoną za pomocą specjalnych łap na konstrukcji, a szczęki lub młot maszyny mogą kruszyć konstrukcję i przesuwać się po niej w miarę postępu skuwania.

kominy żelbetowe są zazwyczaj obalane metodą minerską. Kominy

TecHnoLogie

Fot. 4. KWK Moszczenica SzybVIII i Szyb II do zniszczenia

Fot. W Kołodziejczyk

murowane – specjalnymi rozpiera-kami. Pomysłowość ludzka nie zna granic. Słyszałem o obalaniu cegla-nego komina metodą ogniskową.

W odpowiednim miejscu (od stro-ny, na którą komin miał się obalić) wykuwano wąskie otwory w trzonie kominowym i natychmiast silnie je stemplowano drewnianymi stempla-mi. Po zastąpieniu fragmentu trzonu ścianą ze stempli spokojnie zapalono ognisko pod stemplami. Wcześniej li-nami zakotwiono komin tak, aby wy-musić kierunek obalania i aby w trak-cie stemplowania komin nie obalił się w stronę przeciwną.