Dzięki antropolingwistyce i jej osiągnięciom będzie można zbudować cały ciąg przy-czynowo-skutkowy mający walor koronnego argumenty, który uświadomi i prze-kona. pedagogów i uczniów, dlaczego warto sięgać po słowniki, chronić, wypoży-czać i kupować książki, czytać i analizować stare teksty, uczyć się fragmentów dzieł wielkiej literatury na pamięć. Nauka języka a tym samym nauka o języku swojego narodu, innych narodów i wreszcie całej cywilizacji, nie może opierać się jedynie na nakazach przeczytania streszczeń lektur czy „wyklepaniu” fragmentów wierszy na konkursie recytatorskim. Nauka o języku i jego związkach z kulturą, zaczyna się od zbudowania szacunku do języka dawnego ‒ często zapomnianego, dziś już archaicz-nego a nawet wyśmiewaarchaicz-nego, do języka rodziców i dziadków, do prostego, ale indy-widualnego języka literackiego zachowanego w postaci schowanych na dnie szuflady pamiętników, listów, zapisków z podróży, notatek czy starych szkolnych zeszytów czy zapisów na płytach i taśmie magnetofonowej. Poznawanie kultury – własnej i obcej, to umiejętność identyfikacji dzięki formie i sposobowi użycia języka jednostki, okre-ślonego środowiska, grupy zawodowej, społecznej. Język dzisiejszej ulicy, stadionów sportowych, Internetu, mediów (niektórych), także (niestety) wielu wytworów współ-czesnej kultury (przedstawienia teatralne, filmy, teksty literackie), określa i obrazuje współczesną kondycję kulturową ich użytkowników w obecnych relacjach język--myślenie, stając się polem badawczym językoznawców, kulturoznawców, socjo-logów. I gdyby tylko na tych związkach opierać opinie o współczesnym człowieku, byłaby ona nieprawdziwa i krzywdząca. I to owe związki zachodzące między językiem a myśleniem, definiujące kulturowe zachowania i wybory człowieka spowodowały, że antropolingwistyka musiała się pojawić jako całościowe, uniwersalne narzędzie badające kompleksową kondycję człowieka i jego humanistyczne oblicze.
Dla rozwoju nowej nauki XXI wieku, jaką jawi się antropolingwistyka w ujęciu podpisanych pod Manifestem Białostockim badaczy z wielu krajów, potrzeba przede wszystkim świadomości, dlaczego warto chronić dawne i obecne wytwory języka.
Wydaje się, że doskonałą rolę spełniają w tym biblioteki narodowe, instytuty litera-tury, akademie nauk, muzea. Ale pamiętajmy, że nie wszystkie teksty i nie każdego autora (z różnych względów) trafiają do tych skarbnic narodowej przeszłości. Wiele tekstów ‒ rękopisów, książek, prywatnej i oficjalnej korespondencji ‒ wraz z odej-ściem ich właścicieli trafia na śmietnik, rzadziej do antykwariatu, a jeszcze rzadziej
94 Małgorzata PIETRZAK
do prywatnych kolekcji. Antropolingwistyka powinna skutecznie ten trend odwrócić.
Nowa nauka nie tylko może, ale ma prawo domagać się szacunku dla każdego czło-wieka, który chce po sobie pozostawić osobistą, skromną, często nie zapisaną w testa-mencie, spuściznę językową. Tym samym antropolingwistyka ma prawo domagać się szacunku do języka, jako niezbywalnej całości badawczej, która godna jest opra-cowania i udostępnienia przyszłym pokoleniom.
Podsumowanie
Za pięćdziesiąt czy sto lat, papier a co za tym idzie książki, notatki, skrypty, wyjdą już z użycia. Przewiduje się wszczepianie do ludzkiego mózgu procesorów, dzięki którym ludzie będą się między sobą porozumiewać. Cóż więc poczniemy z pamiątkami z czasów książki i papieru? Mogą zostać znakomicie zagospodarowane przez antro-polingwistykę, dając nowemu pokoleniu świadectwo czasów przeszłych a młodym badaczom pracę i naukową satysfakcję. Nie wyrzucajmy więc języka na śmietnik, bo inaczej już tylko tam przyjdzie nam szukać przyczyn i skutków naszego rozwoju, myślenia i kultury.
Wykładnia podstaw nowej nauki zawarta w książce Foundations of Antropolinguistics powinna stać się podstawową, obowiązkową bazą działania dla każdego humanisty, artysty, kulturoznawcy, animatora kultury, pedagoga. Jest to bowiem publikacja nie tylko o nowej dyscyplinie naukowej, ale o kondycji współ-czesnego człowieka i perspektywach jego dalszego rozwoju. To dzięki antropolin-gwistyce będziemy mogli sięgając w przeszłość, zrozumieć teraźniejszość, a nawet prognozować przyszłość. Uwierzyć, skąd przybyliśmy i zobaczyć dokąd zdążamy.
Bibliografia
Andrzejak-Nowara M., Związki literatury z życiem danej społeczności. Dwanaście stacji Tomasza Różyckiego na scenie Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu (w:) Język. Kultura. Komunikacja… op. cit.
Анисимова T.B., Место риторики в системе наук, изучающих аргументцию (w:) Интеграционные процессы в коммуникативном пространстве регионов (red.) Д.Ю. Ильин, Н.Л. Шамне, Издательство Волгоградского государственного университета, Волгоград 2010.
Burszta W., Język a kultura w myśli etnologicznej, Wyd. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 1986.
Grinev-Griniewicz S., Thomas P., Sorokina E., Foundations of Antropolinguistics.
Establishing lexical premises for exploring evolution of human mentalisty, Lambert Academic Publishing, 2015.
Hańderek J., Pojęcia i definicje kultury http://www.pjac.uj.edu.pl/documents/30601109/
98855445/fk02%20ha%C5%84derek%20poj%C4%99cia%20i%20definicje%20 kultury.pdf [stan na dzień 15.11.2017]
Antropolingwistyka jako narzędzie poznania i rozumienia kultury i sztuki 95
Kajak P., Tematy tabu w nauczaniu języka polskiego jako obcego, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie polonistyczne cudzoziemców”, nr 18/2011.
Kopińska M., Język jako narzędzie interpretacji rzeczywistości – językowy obraz świata www.ehu.eus/ojs/index.php/Mundo/article/download/1580/1252 [stan na dzień 4.11.2017].
Przedmowa (w:) S. Grinev-Griniewicz, J. Zaniewski, E. Sorokina, T. Skopiuk Antropolingwistyka. Nowa nauka XXI wieku, Wyd. Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok 2009.
Korolko M., Sztuka retoryki, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990.
Łapicka K., Wpływ mediów na kształt dramatu współczesnego na przykładzie utworu
„El arte de la entrevista” „Sztuka przeprowadzania wywiadu” Juana Mayorgi (w:) Język. Kultura. Komunikacja, vol. IX (red.) Sz. Wach, K. Buczek, A.R. Knapik, P.P. Chruszczewski, Wyd. PAN, Wrocław 2016.
Pietrzak M., Mistrzowie i uczniowie, Wyd. BEL Studio, Warszawa 2017.
Pietrzak M., Retoryka artystyczna wobec wyzwań kulturowych, edukacyjnych i pedago-gicznych XXI w. Literatura – sztuka – praktyka, Wyd. BEL Studio, Warszawa 2016.
Pietrzak M., Retoryka. Narzędzie w twórczej komunikacji. Teatr i film, Wyd. DiG, Warszawa 2012.
Рябцева Н.К, Модель „смысл – текст” и дидактика перевода (w:) Интеграционные процессы в коммуникативном пространстве регионов (red.) Д.Ю. Ильин, Н.Л. Шамне, Издательство Волгоградского государственного университета, Волгоград 2010.
Streszczenie
Antropolingwistyka została przedstawiona jako uniwersalne, wszechstronne narzędzie współczesnych nauk humanistycznych. Autor pokazuje nowa naukę jako instrument poznania i rozumienia kultury i sztuki. Ukazuje jej role w poznawaniu relacji pomiędzy językiem i myśleniem zarówno w przeszłości jak i w przyszłości. Obrazuje związki nowej nauki ze sztuką, retoryka, pedagogiką artystyczną. W tej nauce upatrując możli-wość jej wykorzystania we współczesnych badaniach i nauce.
Aнтропологическaя лингвистикa как инструмент знания и понимания культуры и искусства
Aнтропологическaя лингвистикa (антрополингвистикa) представлена как универ-сальный, всеобъемлющий современный инструмент современных гуманитарных наук. Автор показывает aнтропологическую лингвистику как инструмент познания, понимания культуры и искусства. Он показывает eё роль в изучении отношений между языком и мышлением так в прошлом, как и в настоящем. Он показывает отношения новой науки с искусством, риторикой, художественной педагогикой.
В нем освещаются возможности eё использования в современном образовании.