Międzynarodowy nurt badań nad zagadnieniami związanymi z funkcjonowaniem szpitali

Badania dotyczące szeroko pojętej sytuacji finansowo-ekonomicznej szpitali prowadzone są również na arenie międzynarodowej. Wśród analiz dokonanych

w ośrodkach zagranicznych na szczególną uwagę zasługują opracowania34:

• P. Zweifel, F. Breyera i M. Kifmana35 prezentujących uwarunkowania

ekono-mii zdrowia,

• Maynard i  P.  Kanavos koncentrujących się na analizach porównawczych

funkcjonowania systemów opieki zdrowotnej w różnych krajach36,

• F. Alemi i D.H. Gustafsona37 koncentrujących się na złożoności procesu

po-dejmowania decyzji w jednostkach ochrony zdrowia,

• R.L. Carroll podejmującego tematykę zarządzania ryzykiem w organizacjach

sektora ochrony zdrowia38,

• S.  Martina, N.  Rice’a  i  P.C.  Smitha zajmujących się analizą porównawczą

kosztów i rezultatów wybranych systemów ochrony zdrowia39,

• grupy P.T. Vanberkela skupiającej się na ocenie efektywności w kontekście

zasobów ochrony zdrowia40,

• J.M. Smitha i E. Topola poruszających tematykę kosztów w ochronie zdrowia41.

W ramach badań prowadzonych nad determinantami zadłużenia warto przyj-rzeć się pracy D.D. Akinleye, L.A. McNutt, V. Lazariu i C.C. McLaughlin, którzy badali korelację między finansami szpitala a jakością i bezpieczeństwem opieki nad pacjentem. W swoim badaniu starali się odpowiedzieć na pytanie, czy wskaźniki jakości i bezpieczeństwa pacjenta są powiązane z wynikami finansowymi szpitala, poprzez badanie różnych miar wydajności finansowej i wielu wskaźników jakości opieki i bezpieczeństwa pacjenta. Badaniem objęto 108 placówek w Nowym Jor-ku. Korelacja między wynikiem finansowym a jakością i bezpieczeństwem zosta-ła obliczona przy użyciu regresji liniowej dostosowanej do cech szpitala. Wyniki przeprowadzonej analizy wskazują, iż stabilne finansowo szpitale są w stanie lepiej 34 K. Miszczyńska, Efektywność funkcjonowania szpitali publicznych…, s. 116–117.

35 P. Zweifel, F. Breyer, M. Kifman, Health Economics, Springer, Berlin–Heidelberg 2009. 36 A. Maynard, P. Kanavos, Health Economics: An Evolving Paradigm, „Health Economics” 2000,

t. 9, nr 3, s. 183–190.

37 F. Alemi, D.H. Gustafson, Decision Analysis for Healthcare Managers, Chicago 2006.

38 R.L. Carroll (red.), Risk Management Handbook for Health Care Organizations, San Francisco 2009.

39 S. Martin, N. Rice, P.C. Smith, Comparing Costs and Outcomes across Programmes of Health Care, „Health Economics” 2012, t. 21, s. 316–337.

40 P.T. Vanberkel i in., Efficiency evaluation for pooling resources in health care, „OR Spectrum” 2012, t. 34, s. 371–390.

41 J.M. Smith, E. Topol, A Call to Action. Lowering the cost of Health Care, „American Journal of Preventive Medicine” 2013, t. 44, s. 54–57.

Międzynarodowy nurt badań nad zagadnieniami… 57

utrzymywać wysoce niezawodne systemy i  zapewniać stałe zasoby do poprawy

jakości42.

W  badaniu przeprowadzonym przez J.  Creixans-Tenas i  N.  Arimany-Serrat podjęto próbę oceny ekonomicznej i  finansowej kondycji hiszpańskich szpitali w latach 2008–2015 i wyodrębnienia czynników wpływających na ich rentowność. Analiza badanego zjawiska została przeprowadzona przy wykorzystaniu m.in. testów normalności Kołmogorowa-Smirnowa, testów jednorodności, testu t-Stu-denta dla niezależnych próbek i testów korelacyjnych z wykorzystaniem współ-czynnika korelacji Pearsona. Wyniki badań pokazały, iż w analizowanym okresie kondycję ekonomiczną i finansową spółek szpitalnych cechowała akceptowalna płynność i zadłużenie, które znacząco wpływają na jej rentowność. Towarzyszyło temu dobre zarządzanie finansami i wydatkami, choć konieczna była poprawa

za-rządzania aktywami43.

Celem badania S. Upadhyay i G. Smitha była weryfikacja trzech hipotez mówią-cych o istnieniu dodatniego związku między tradycyjnymi wskaźnikami płynności a cyklem konwersji gotówki. W badaniu zastosowano metodę regresji z ustalony-mi efektaz ustalony-mi. Analiza przeprowadzona na 98 szpitalach w Waszyngtonie ujawni-ła pozytywną korelację między wskaźnikiem płynności bieżącej a  wskaźnikiem konwersji gotówki. Zależność ta nie była jednak statystycznie istotna w przypadku

wskaźnika płynności szybkiej i wskaźnika konwersji gotówki44.

Z kolei M. Lee dokonała analizy finansowej szpitali uniwersyteckich w Korei w latach 2008–2011. Wyniki wykazały, że nastąpił ogólny spadek aktywów ogó-łem, wzrost zobowiązań i spadek całkowitych dochodów medycznych, przy cią-głym deficycie w wielu szpitalach. Ponadto, ponieważ krajowe szpitale uniwersy-teckie charakteryzują się niską zależnością od długów, ich warunki zarządzania wydają się ogólnie zadowalające. Jednak niektóre szpitale borykały się z poważ-nymi trudnościami finansowymi, a posiadane krótkoterminowe długi negatywnie wpływały na strukturę zysków i strat. Szczegółowa analiza wskaźnikowa wskazała, że sytuacja finansowa i  wyniki działalności krajowych szpitali uniwersyteckich

uległy pogorszeniu45.

Powyższy przegląd literatury przedmiotu pokazuje, jak szerokie jest zaintere-sowanie naukowców analizą funkcjonowania podmiotów sektora ochrony zdro-wia, w ujęciu zarówno makro-, jak i mikroekonomicznym. Przedstawione wyni-ki badań potwierdzają zastosowanie wskaźników finansowo-ekonomicznych do analizy funkcjonowania szpitali. Co więcej, dowodzą istnienia pogłębiających się 42 D.D. Akinleye, L.A. McNutt, V. Lazariu, C.C. McLaughlin, Correlation between hospital finances

and quality and safety of patient care, „PLOS ONE” 2019, t. 14, nr 8.

43 J. Creixans-Tenas, N. Arimany-Serrat, Influential Variables on the Profitability of Hospital Companies, „Intangible Capital” 2018, t. 14, nr 1, s. 171–185.

44 S. Upadhyay, G. Smith, Hospital Liquidity and Cash Conversion Cycle: A Study of Washington Hospitals, „Journal of Health Care Finance” 2016, s. 147–157.

45 M. Lee, Financial Analysis of National University Hospitals in Korea, „Osong Public Health and Research Perspectives” 2015, t. 6, nr 5, s. 310–317.

regionalnych różnic w zadłużaniu się podmiotów leczniczych w Polsce. Ponad-to rezultaty dotychczasowych badań dają podstawy, aby twierdzić, iż na kondy-cję finansową szpitala wpływ ma również organ założycielski, specjalizacja oraz przestrzenna lokalizacja placówki medycznej. Niemniej jednak jak dotąd w Pol-sce nie została przeprowadzona kompleksowa analiza zadłużenia podmiotów leczniczych ujmująca całokształt uwarunkowań ich sytuacji finansowej. Dlatego podstawą przeprowadzonego w tym opracowaniu badania (rozdział 4 i 5), oprócz wyżej wymienionych czynników, będzie uwzględnienie następujących założeń:

• o zachowaniu odrębności (prawnej, organizacyjnej) każdej placówki służby zdrowia,

• o wyodrębnieniu specyficznych dla każdego podmiotu czynników wpływają-cych na jego rentowność,

• o nadaniu znaczenia lokalizacji podmiotu w przestrzeni geograficznej. Realizacja tego celu była możliwa z  zastosowaniem odpowiednich narzędzi z zakresu statystyki i ekonometrii przestrzennej, w tym eksploracyjnej analizy da-nych przestrzenda-nych oraz geograficznie ważonej regresji (GWR).

Rozdział 4