w kościele Świętych Piotra i Pawła w Krakowie obserwo
waliśmy ruch długiego w ahadła zawieszonego u szczytu
kopuły. Pierwszy taki pokaz przeprowadził w 1851 r.
Jea n Bernard Foucault w Paryżu i od tego czasu ekspery
m ent „wahadła Foucaulta” niezmiennie wzbudza emocje
zarówno wśród ludzi nie specjalnie zainteresowanych
prawami przyrody, jak i zawodowych fizyków i astrono
mów. Wahadło w oglądanym przez nas eksperymencie
miało długość 46.5 m, okres - 13.68 s Po kilku m inutach
obserwacji nawet najbardziej zatwardziali przeciwnicy
teorii Kopernika musieli dać za wygraną: Ziemia rzeczy
wiście się obraca!
A n d r z e j S o lta n .
Od Redakcji: Dyskusja, a może raczej sąd nad nami, czyli .Postępami Astrono mii. były rzeczywiście burzliwe. Za słowa otuchy i uznania bardzo dziękujemy. Za krytyczne uwagi również. Pracujemy nad sobą. Mamy nadzieję, że widać? Nieme- rytorycznych napadów jednak, nie przyjmujemy. Za demagogię uważamy, odosob nione zresztą, twierdzenia, że jesteśmy pismem .dla licealistów’. No cóż, czytają nas tacy licealiści jak Wiceprezes Stępień, a licealista Głębocki obiecuje dalsze wsparcie finansowe. A dzisiejsi uczniowie, ci którzy są naszynpi Czytelnikami, są naprawdę mądrzejsi niż studenci sprzed 30-tu, czy 15-tu lat. Świat idzie do przo du, i nic na to się nie da poradzić! Nasze pismo rozumiemy jako niepowtarzalną szansę zaistnienia naszego niewielkiego środowiska w społeczeństwie. Czyta nas kilka tysięcy osób! Nauka to nie tylko wiedza, ale i specyficzna ku lturt pojmowa nia świata. I tę kulturę chcemy propagować! Mamy wciąż nadzieję spełnić też pewną rolę w naszym środowisku. Chcielibyśmy w jakiś sposob wypełnić lukę in formacyjną między ośrodkami. Chcemy lansować to co w polskiej astronomii naj lepsze i najciekawsze, ale też i kontrowersyjne. U trów ki, a nawet Mendy orto graficzne, będą pewnie jeszcze się zdarzały. Ale cóż, na przykład, zrobić z auto rem, który w każdym zdaniu stosuje po dziesięć cudzysłowów? Błędy merytorycz ne? My naprawdę nie mamy pojęcia ile księżyców ma Saturn? I o wielu innych rzeczach też! Ale mamy przecież Kolegów, Astronomów. I będziemy umieszczać każde ich uzasadnione sprostowanie! I spójrzcie na stopkę: ilu nas jest?!
4 g l
STYCZEŃ-MARZEC 1991, strony 1-48 ZESZYT 1 KWIECIEŃ-CZERWIEC 1991, strony 49-96 ZESZYT 2 LIPIEC-WRZESIEŃ 1991, strony 97-144 ZESZYT 3 PAŹDZIERNIK-GRUDZIEŃ 1991, strony 145-192 ZESZYT 4I0\£[XE%^ do *107111139
Czarna dziura w Monocerosie X-1 - zagad ka rozwiązana?, Maciej Mikołajewski, 62 Detektory i detekcja fal grawitacyjnych,
Marek J. Sama, 172
Gdyby Einstein dożył naszych czasów...,
Tadeusz Jarzębowski, 106
Gwiazdy, które parują, Andrzej Niedzielski, 74
Gwiazdy symbiotyczne, Joanna Mikołajew
ska, 81
Ile pułsarów zawierają gromady kuliste?,
Michał Czerny, 57
Tytuły
Artykuły
Komety, które muskają Słońce, Bożenna To-
dorovic-]uchniewicz, 114
Kwantowanie grawitacji, Krzysztof Maślan
ka, 11
16 lat pracy toruńskiego spektrografu, Ma
ciej Mikołajewski, 19
Najdalsze i najjaśniejsze obiekty we Wszechświecie, Stanisław Bajtlik, 101 Niezwykle dzieje p Casiopeiae, Krzysztof
Gęsicki, 150
O pewnej linii żelaza, Bożena Czerny, 99
Poszukiwania czarnych dziur, Bożena Czer
ny, 24
Projekt obserwacji mikrosoczewkowania grawitacyjnego, Marcin Kubiak, Andrzej
Udalski, 148
ROSAT, Tomasz Chlebowski, John P. Hughes,
Aneta Semiginowska, 15
Struktura i rozmiary Wszechświata,
R. Brent Tully, 5
Teleskop Kosmiczny Hubble'a, Tadeusz Ja
rzębowski, 53
Aleksander Wolszczan rozwiązuje worek z planetami, Bohdan Paczyński, 175 Astronomiczne Obserwatorium Orbitalne
ISO, Bogdan Wszołek, 70
Antoni Wilk i jego komety, Krzysztof Ziół
kowski, 46
P Pictoris: rodzący się układ planetarny?,
Andrzej Woszczyk, 172
Bujne życie Koninek, Marek Sikora, 39 Ciemna materia ogrzewa gaz galaktyczny,
Marek Urbanik, 18
CONVEX C120 w Toruniu, Andrzej J. Kus, Andrzej Marecki, 182
22 cykl aktywności Słońca, Anna Mińko- Wa-
siluk, 156
Dziwny rozbłysk z SMC X-1, Michał Czerny, 23
Funkcja mas SS 433, Maciej Mikołajewski, 67 GRO na orbicie, Marek Sikora, 105
Jak gorąca jest materia między galaktycz na?, Marek Sikora, 119
Jak zmierzyć stała grawitacji, Kazimierz M.
Borkowski, 69
Jan Mergentaler kończy 90 lat, 129 Jądro galaktyki N G C1068 i stożek jonizują
cy, Bożena Czerny, 121 Jowisz, Roman Schreiber, 168
Kalendarz Astronomiczny 1992, Marek T.
Szczepański, Jan Desselberger, Maciej Mikołajewski, 169
Kosmiczna menażeria - najdziwniejsze gwiazdy na niebie, Maciej Mikołajewski, 61
XXII Krakowska letnia Szkoła Kosmologii,
Konrad Rudnicki, 40
Krótki kurs konferencjologii, Michał Czerny, 137
33-letnia seria krakowskich obserwacji ra diowych Słońca, Adam Michalec, 90
Pozostałe
Mars, Joanna Mikołajewska, 72
Masywny nadolbrzym czy obiekt post— AGB, Krzysztof Gęsicki, 68
Mgławica Oriona, Jacek Krełowski, Tl Milisekundowa struktura radiowa kwazara
3C 273, Bożena Czerny, 9
Milisekundowe pulsary zaćmieniowe, Mi
chał Czerny, 17
MWC 560 nowy typ gwiazdy zmiennej, To
ma Tomov, Maciej Mikołajewski, 32
Nowa nowa: Nova Herculis 1991, Ewa Ku-
czawska, 175
Nowe Towarzystwo, Bożena Czerny, 43 Obłok międzygalaktyczny okazał się galak
tyką, Marek Urbanik, 23
Obserwatorium Astronomiczne UMK w Piwnicach, Marek Muciek, 36
Obserwatorium Astronomiczne Uniwersy tetu Warszawskiego, Michał Różyczka, 136
Odkryde „dysocjującej" gwiazdy, Marian
Szymczak, 167
Olsztyńska wyprawa na zaćmienie Słońca 22.07.1990, Ewa Janaszak, 127
Olsztyńskie Obserwatorium Astronomicz ne, Bogdan Kulesza, 89
Olsztyńskie Planetarium, Jadwiga Biała, 87 O szczególnym przypadku kanibalizmu,
Tomasz Plewa, 32
Pierwsze w Polsce obserwacje CCD na Su- horze, Jerzy Krzesiński, Bartłomiej
Pokrzywka, 181
Pierwsze w Polsce obserwacje CCD w Ostrowiku, Andrzej Udalski, 180 Pierścień wokół SN1987A i nowa ocena od
ległości do Wielkiego Obłoku Magel lana, Joanna Mikołajewska, 73 Pierwsza planeta poza Układem Słonecz
nym, Michał Czerny, 119
Pierwsze udane spektroskopowe obserwa cje kwazara UM675,60
Planetarium Grudziądzkie, Małgorzata Śró-
bka-Kubiak, 183
Planeta wokół pułsara PSR1829-10?, Jerzy
Usowicz, 174
Pluton i Charon - podwójna planeta, Joanna
Mikołajewska, 55
Pochodzenie rentgenowskiego tła, Bożena
Czerny, 30
Polskie Towarzystwo Astronomiczne, 94
Marek Sama, 48, Andrzej Sołtan, 188 Magdalena Sroczyńska, 142
Przewrót w poglądach na strukturę ośrod ka międzygalaktycznego, Marek Urba
nik, 10
Przystąpić do konsorcjum Astronomy & Astrophysics?, Bożena Czerny, 100 Pulsar w SN1987A nadal niewidoczny, Mi
chał Czerny, 10
R136 - młoda gromada gwiazd, Joanna Mi
kołajewska, 78
R Aquarii, Joanna Mikołajewska, 80 Recenzja?, Bożena Czerny, 93
Recenzje: S. Hawking, „Krótka historia cza su ", Piotr Amsterdamski, 47
ROSAT odkrywa nowe źródło rentgenow skie w Dużym Obłoku Magellana, Mi
chał Czerny, 126
Saturn, Bożena Czerny, 120
Skawińskie Centrum Amatorskiej Astrono mii, Lotnictwa i Astronautyki, Bożena
Czerny, 100
Słońce - rewolucjonista?, Mirosław Panek, 140
Teleskop Horyzontalny Instututu Astrono micznego Uniwersytetu Wrocławskie go, Paweł Rudawy, 42
Teleskop Kosmiczny odkrywa strukturę dżetową w Mgławicy Oriona, Bożena
Czerny, 120
Test wiedzy astronomicznej: Jak to wyglą da w szkołach..., Marek Muciek, Jacek Pa
paj, Walter Wegner, 44
Toruńskie obserwacje radiowe Słońca na częstotliwości 127 MHz, Grażyna Gaw
rońska, 162
Amsterdamski Piotr, Recenzje: S. Hawking,
„Krótka historia czasu", 47
Bajtlik Stanisław, Najdalsze i najjaśniejsze
obiekty we Wszechświede, 101
Bida Jadwiga, Olsztyńskie Planetarium, 87 Borkowski M. Kazimierz, Jak zmierzyć stała
grawitacji, 69
Chlebowski Tomasz, Hughes John P., Aneta Se- miginowska, ROSAT, 15
Czerny Bożena, Jądro galaktyki NGC 1068
i stożek jonizujący, 121 Milisekundowa struktura radiowa
kwazara 3C 273, 9 Nowe Towarzystwo, 43 O pewnej linii żelaza, 99
Pochodzenie rentgenowskiego tła, 30 Poszukiwania czarnych dziur, 24 Przystąpić do konsorcjum Astronomy
& Astrophysics?, 100 Recenzja?, 93
Saturn, 120
Skawińskie Centrum Amatorskiej Astronomii, Lotnictwa i Astro nautyki,
Teleskop Kosmiczny odkrywa struktu rę dżetową w Mgławicy Oriona,
120
Czerny Michał, Dziwny rozbłysk z SMC X-1,
23
Ile pulsarów zawierają gromady kuli ste?, 57
Krótki kurs konferencjologii, 137 Milisekundowe pulsary zaćmieniowe,
17
Pierwsza planeta poza Układem Słone cznym, 119
Pulsar w SN1987A nadal niewidoczny,
10
ROSAT odkrywa nowe źródło rentge nowskie w Dużym Obłoku Ma gellana, 126
Desselberger Jan patrz Szczepański Marek T. Gawrońska Grażyna, Toruńskie obserwacje
radiowe Słońca na częstotliwości 127 MHz, 162
Zmiany mocy promieniowania Słońca z 11-letnim cyklem aktywności, 160
Gęsicki Krzysztof, Masywny nadolbrzym czy
obiekt post-AGB, 68 Niezwykłe dzieje p Casiopeiae, 150
Hughes John P., patrz Chlebowski Tomasz Jakubowski Adam, Zasada nieoczywistości,
186
Janaszak Ewa, Olsztyńska wyprawa na zać
mienie Słońca 22.07.1990,127
Jarzębowski Tadeusz, Teleskop Kosmiczny
Hubble'a, 53
Gdyby Einstein dożył naszych cza sów..., 106
Udana misja BBXRT, 105
Wielka biała plama na Saturnie, Joanna Mi
kołajewska, 79
Zagadka słonecznego neutrino, Jarosław
Pióro, 164
Zasada nieoczywistości, Adam Jakubowski, 186
Z czego radioastronomowie mogą być dumni?, Andrzej Marecki, 36
Autorzy
Krełowski Jacek, Mgławica Oriona, 72 Krzesiński Jerzy, Pokrzywka Bartłomiej, Pier
wsze w Polsce obserwacje CCD na Suhorze, 181
Kubiak Marcin, Udalski Andrzej, Projekt ob
serwacji mikrosoczewko wania grawitacyjnego, 148
Kuczawska Ewa, Nowa nowa: Nova Hercu-
lis 1991,175
Kulesza Bogdan, Olsztyńskie Obserwato
rium Astronomiczne, 89
Kus Andrzej /., Marecki Andrzej, CONVEX
C l20 w Toruniu, 182
Marecki Andrzej, Z czego radioastronomo
wie mogą być dumni?, 36 patrz Kus Andrzej J.
Maślanka Krzysztof, Kwantowanie grawita
cji, 11
Michalec Adam, 33-letnia seria krakowskich
obserwacji radiowych Słońca, 90
Mikołajewska Joanna, Gwiazdy symbiotycz-
ne, 81 Mars, 72
Pierścień wokół SN1987A i nowa ocena odległości do Wielkiego Obłoku Magellana, 73
Pierwsze udane spektroskopowe obser wacje kwazara UM675, 60 Pluton i Charon - podwójna planeta, 55 R136 - młoda gromada gwiazd, 79 R Aquarii, 80
Wielka biała plama na Saturnie, 79
Mikołajewski Maciej, Czarna dziura w Mono-
cerosie X-1 - zagadka rozwią zana?, 62
Funkcja mas SS 433, 67
Kosmiczna menażeria - najdziwniejsze gwiazdy na niebie, 61
16 lat pracy toruńskiego spektrografu, 19
patrz Szczepański Marek T. patrz Tomov Toma
Mińko-Wasiluk Anna, 22 cykl aktywności
Słońca, 156
Muciek Marek, Obserwatorium Astronomi
czne UMK w Piwnicach, 36 i Papaj Jacek, Wegner Walter, Test wie
dzy astronomicznej: Jak to wy gląda w szkołach..., 44
Niedzielski Andrzej, Gwiazdy, które parują,
74
Paczyński Bohdan, Aleksander Wolszczan
rozwiązuje worek z planetami, 175
Panek Mirosław, Słońce - rewolucjonista?,
140
Papaj Jacek, patrz Marek Muciek
Pióro Jarosław, Zagadka słonecznego neutri
no, 164
Zmiany mocy promieniowania Słońca z 11- letnim cyklem aktywności, Grażyna
Gawrońska, 160
Zmierzch „supergwiazd", Marek Urbanik, 14
Plewa Tomasz, O szczególnym przypadku
kanibalizmu, 32
Pokrzywka Bartłomiej, patrz Krzesiński Jerzy Różyczka Michał, Obserwatorium Astrono
miczne Uniwersytetu Warszaw skiego, 136
Rudawy Paweł, Teleskop Horyzontalny In
stytutu Astronomicznego Uni wersytetu Wrocławskiego, 42
Rudnicki Konrad, XXII Krakowska letnia
Szkoła Kosmologii, 40
Sarna Marek, Detektory i detekcja fal grawi
tacyjnych, 172
Polskie Towarzystwo Astronomiczne, 48
Schreiber Roman, Jowisz, 168
Semiginowska Aneta, patrz Chlebowski To masz
Sikora Marek, Bujne życie Koninek, 39
GRO na orbicie, 105
Jak gorąca jest materia międzygalakty- czna?, 119
Sołtan Andrzej, Polskie Towarzystwo Astro
nomiczne, 188
Sroczyńska Magdalena, Polskie Towarzystwo
Astronomiczne, 142
Szczepański Marek T., Desselberger Jan, Miko łajewski Maciej, Kalendarz Astro
nomiczny 1992,169
Szymczak Marian, Odkrycie „dysocjującej"
gwiazdy, 167
Śróbka-Kubiak Małgorzata, Planetarium Gru
dziądzkie, 183
Todorovic-Juchniewicz Bożenna, Komety, któ
re muskają Słońce, 114
Tomov Toma, Mikołajewski Maciej, MWC 560,
nowy typ gwiazdy zmiennej, 32
Tully R. Brent, Struktura i rozmiary
Wszechświata, 5
Udalski Andrzej, Pierwsze w Polsce obser
wacje z CCD w Ostro wiku, 180 patrz Kubiak Marcin
Urbanik Marek, Ciemna materia ogrzewa
gaz galaktyczny, 18
Obłok międzygalaktyczny okazał się galaktyką, 23
Przewrót w poglądach na strukturę oś rodka między galaktycznego, 10 Zmierzch „supergwiazd", 14
Usowicz Jerzy, Planeta wokół pulsara PSR
1829-10?, 174
Wegntr Walter, patrz Marek Muciek Woszczyk Andrzej, fi Pictoris: rodzący się uk
ład planetarny?, 172
Wszołek Bogdan, Astronomiczne Obserwato
rium Orbitalne ISO, 70
Ziołkowski Krzysztof, Antoni Wilk i jego
komety, 46
D ia w p ła t na ra c h u n k i w in n y c h b a n k a c h