Moda w doborach gatunkowych

W przeciwieństwie do rodzimych gatunków sto-sowanych powszechnie w krajobrazie rolniczym, w mieście możliwe i często zasadne jest stosowa-nie gatunków introdukowanych (np. aleje z robinii akacjowej czy kasztanowców pospolitych). Gatun-ki te bowiem, w wielu przypadkach, cechuje więk-sza odporność na niekorzystne warunki panują-ce w mieście. Popularność określonych gatunków i odmian, będąca przejawem tendencji w ogrod-nictwie, bywa charakterystycznym wyróżnikiem okresów historycznych, stylów, kierunków w sztu-ce ogrodowej rozpoznawanych na szeroką lub lo-kalną skalę.

Bez wątpienia, na modę i nowe trendy w dobo-rach gatunkowych mają bezpośredni wpływ pro-ducenci materiału szkółkarskiego. Obecnie od kilku lat obserwujemy szczególne zainteresowa-nie określonymi gatunkami lub odmianami ro-ślin drzewiastych. Można przypuszczać, że ma to związek z nowościami prezentowanymi na targach szkółkarskich lub wystawach producenckich. Może być też efektem skutecznej promocji danej odmia-ny, która zyskuje popularność – niekiedy wypie-rając poprzednika o podobnych cechach, jak to możemy obserwować w przypadku formy kolum-nowej graba pospolitego ‘Frans Fontaine’, która wy-bierana jest obecnie częściej niż wcześniejszy grab pospolity ‘Fastigiata’ (Carpinus bebulus ‘Fastigia-ta’). Innymi przykładami gatunków cieszących się dużym zainteresowaniem w doborach dla miasta są: klon polny ‘Elsrijk’ (Acer campestre ‘Elsrijk’), klon pospolity ‘Columnare’ (Acer platanoides ‘Co-lumnare’), grab pospolity ‘Frans Fontaine’

(Carpi-nus betulus ‘Frans Fontaine’), dąb szypułkowy

‘Fa-stigiata Koster’ (Quercus robur ‘Fa‘Fa-stigiata Koster’), glediczja trójcierniowa ‘Moraine’ (Gleditsia

tria-canthos ‘Moraine’), glediczja trójcierniowa ‘Skyline’

(Gleditsia triacantho ‘Skyline’), wiązowiec zachod-ni (Celtis occidentalis), olsza czarna ‘Lacizachod-niata’

(Al-nus glutinosa ‘Laciniata’) (ryc. 11).

Obserwowaną dziś tendencją jest wzrost popu-larności traw ozdobnych, bylin oraz roślin okry-wowych. Tradycyjna forma trawnika coraz czę-ściej zastępowana jest roślinami okrywowymi, jak runianka japońska (Pachysandra terminalis) czy bluszcz pospolity (Hedera helix). Przypuszczalnie, pokłosiem fali mody na rozwiązania ekologicz-ne jest także wzrost zainteresowania gatunkami

4 4 5 Fashion in species selection

Unlike indigenous species commonly used in ag-ricultural landscape, in town it is possible and fre-quently reasonable to use introduced species (e.g. avenues lined up with black locusts or common horse-chestnuts). In many cases, such species is characterised by bigger resistance to adverse condi-tions prevailing in town. Popularity of specific spe-cies and varieties that reflects trends in gardening is a characteristic distinguishing factor of histori-cal periods, styles, directions in the art of garden-ing that are recognised in a broad or local scale.

Undoubtedly, fashion and new trends in select-ing species are directly influenced by producers of nursery material. At present, we have observed for few years special interests in certain species and varieties of tree plants. It may be supposed that it is related to novelties presented at nursery fairs or producers’ exhibitions. It may also be a result of ef-fective promotion of a given variety that gains in popularity – sometimes ousting its predecessor having similar properties, which can be observed in case of a columnar form of the ‘Frans Fontaine’ common hornbeam that is nowadays selected more often than the previous ‘Fastigiata’ common horn-beam (Carpinus bebulus ‘Fastigiata’). Other exam-ples of species enjoying big interests when selecting it for towns include: the ‘Elsrijk’ field maple (Acer

campestre ‘Elsrijk’), the ‘Columnare’ Norway

ma-ple (Acer platanoides ‘Columnare’), the ‘Frans Fon-taine’ common hornbeam (Carpinus betulus ‘Frans Fontaine’), the ‘Fastigiata Koster’ pedunculate oak (Quercus robur ‘Fastigiata Koster’), the ‘Moraine’ honey locust (Gleditsia triacanthos ‘Moraine’), the ‘Skyline’ honey locust (Gleditsia triacantho ‘Sky-line’), the common hackberry (Celtis occidentalis),

Ryc. 11. Gatunek glediczji trójcierniowej w odmianie

Gle-ditsia triacantho ‘Skyline’ w czasie procesu produkcji

Fig. 11. Species of the honey locust in its variety of

and the ‘Laciniata’ black alder (Alnus glutinosa ‘La-ciniata’) (Fig. 11).

Increased popularity of ornamental grasses, per-ennial weeds, and ground-cover plants is a trend observed today. A traditional form of a lawn is more frequently replaced by ground-cover plants such as the Japanese pachysandra (Pachysandra terminalis) or the common ivy (Hedera helix). Perhaps, fash-ion trends of having environmentally friendly solu-tions also bring about increased interests in species commonly seen in natural conditions, unsophis-ticated, and popular ones, such as the black elder (Sambucus nigra), the water elder (Viburnum

opu-lus), the common hazel (Corylus avellana), and the

common lilac (Syringa vulgaris). They form a per-fect supplement to other environmentally friend-ly solutions, including the technical ones. Vertical solutions using climbers attached either to sound-walls or buildings, e.g. spread over steel structures, are also fashionable and popular within town space (Fig. 12, 13).

powszechnie spotykanymi w warunkach natu-ralnych, niewyszukanymi, popularnymi, jak bez czarny (Sambucus nigra), kalina koralowa

(Vibur-num opulus), leszczyna pospolita (Corylus avella-na), bez lilak (Syringa vulgaris). Stanowią one

do-skonałe uzupełnienie innych, proekologicznych rozwiązań, w tym rozwiązań technicznych. Mod-ne i popularMod-ne w przestrzeni miasta stają się rów-nież rozwiązania wertykalne z użyciem pnączy czy to na ekranach akustycznych, czy na budynkach, np. rozpinane na stalowych konstrukcjach (ryc. 12, 13).

Ryc. 12. Wertykalna kompozycja pnączy rozpięta na bu-dynku

Fig. 12. Vertical composition of climbers spread on a building

Ryc. 13. Glicynia (Wisteria sp.) w odmianie rozpięta na tara-sach, balkonach w przestrzeń publicznej osiedla mieszka-niowego w zabudowie wielorodzinnej (Heidelberg – Niem-cy) 2013 r.

Fig. 13. Variety of the wisteria (Wisteria sp.) spread on ter-races, balconies in public space of a housing estate in multi-family development (Heidelberg, Germany) 2013

5 1 Roślina jako kryjówka

5 1 1 Wstęp (podłoże problemu)

Analizując wpływ uwarunkowań sytuacyjnych na możliwość popełnienia przestępstwa, warto od-nieść się do metodologii działań przestępcy w okre-ślonym terenie. Na ogół obejmuje ona trzy charak-terystyczne fazy: przygotowanie przestępstwa, jego wykonanie oraz ucieczkę z miejsca przestępstwa [Czarnecki, Siemiński 2004]. W każdej z tych faz sytuacja przestrzenna stanowi istotny zbiór oko-liczności ułatwiających lub utrudniających prze-prowadzenie założonych działań. W fazie przy-gotowania przestępstwa istotnym czynnikiem jest możliwość rozpoznania terenu w sposób niezwra-cający uwagi przypadkowych świadków. Pomocny-mi okolicznościaPomocny-mi dla sprawcy jest anonimowość, pojawiająca się w przypadku terenów publicznych, w obrębie których przebywają różne, nieznające się nawzajem osoby oraz w przypadku braku przynależności terytorialnej miejsca definiującej rodzaj lub konkretną grupę użytkowników/gospo-darzy. Jasna przynależność terytorialna, pozwala-jąca na łatwe rozpoznanie „obcego”, zdecydowanie utrudnia zachowanie anonimowości i prowadzenie działań rozpoznawczych i przygotowawczych, któ-re mogą wzbudzić podejrzenia osób związanych terytorialnie z terenem. Dodatkowo, okoliczności takie stwarzają ryzyko dla sprawcy bycia rozpozna-nym w przypadku późniejszego ujęcia i ewentual-nej konfrontacji. „Obcy” w miejscu o jasewentual-nej przyna-leżności terytorialnej zwraca uwagę i jest znacznie łatwiej zapamiętywany niż członek przypadkowo

5.

Wpływ roślinności