Analiza tożsamości wsi wraz z wpływającymi na nią czynnikami musi być dokonana nie tylko na poziomie wnętrz architektoniczno-krajobrazowych czy obrębu wsi, ale również gminy i regionu. Stąd stworzono autorski model projektu bazujący na trzech poziomach (skali) tj.: MAKRO, MEZO i MIKRO. Walorem zastosowanej metodyki jest jej przejrzystość i obiektywizm. Zaznacza się, że zastosowany model dotyczy procesu badawczego, a nie jest modelowym ujęciem zwyczajowego przebiegu procesu odnowy wsi, o którym mowa w Rozdziale 2.1.3. Polskie doświadczenia.
Skala MAKRO odnosi się do badań o najszerszym zasięgu terenowym. Nie istnieje
możność ustalenia ich ścisłych granic bowiem te zmieniały się i były ustalone w kontekście prowadzonych analiz. Przy szeroko rozumianej współczesnej praktyce projektowej osiedli wiejskich analizie podlega teren opracowania w kontekście podsystemu wchodzącego w skład większego systemu, jakim może być region. Rozpatruje się przy tym powiązania między projektowanym obszarem a jego szerszym otoczeniem oraz podejmuje się próby harmonizacji przestrzeni przy rozwiązywaniu konfliktów przestrzennych121
.
Skala MEZO odpowiada w przybliżeniu obszarowi obrębu wsi, przy czym zakres badań
w wybranych przypadkach musiał objąć teren większy pozwalający na uzyskanie odpowiedniego kontekstu przestrzennego. Dla badań nad wiejską przestrzenią kulturową, za najbardziej właściwą uważa się bowiem skalę wspólnoty terytorialnej. I choć jest to przestrzeń zróżnicowana, to pełna jest wspólnych wartości, znaczeń i symboli122
.
Skala MIKRO obejmuje najważniejsze przestrzenie publiczne na terenie wsi,
tj. historyczne centrum, place, parkingi, drogi oraz obiekty o najwyższym znaczeniu społeczno-kulturowym. Na bazie dogłębnych analiz wykonano opracowanie projektów wybranych przestrzeni. Każdy z tych projektów musi być zgodny z wnioskami i zaleceniami wykazanymi na poziomie MAKRO i MEZO.
121 Kamiński Z., 2008. op. cit. s. 251. 122 Kamiński Z., 2008. op. cit. s. 155.
4. Badania własne
Proces badawczy przebiegał zgodnie z przyjętym przez autora modelem projektu odnowy wsi, którego wzorzec ukazuje Plansza No 1. Na każdym poziomie (skali) przedstawiono następujące elementy: uwarunkowania zewnętrzne, obszar opracowania, cel cząstkowy, zakres badań oraz syntezę. Ostatni z elementów dotyczy analizy potencjału wsi, wytycznych bądź koncepcji oraz aspektu aplikacji. Poprzez aplikację rozumieć należy różnego rodzaju dokumenty realizujące ideę aplikacyjności (realności) projektu. W skali MAKRO analizy dotyczą początkowo skali kraju, regionu, przechodząc stopniowo do coraz mniejszej skali za jaki uznano obszar zawarty między czterema miejscowościami: Środa Wlkp., Miłosław, Września i Dominowo. Trzy pierwsze to jednostki miejskie, czwarta zaś to siedziba gminy Dominowo. Murzynowo jako zlokalizowane pośrodku tegoż obszaru, wykazuje mniejsze lub większe ciążenie ku wskazanym jednostkom. Synteza badań zestawiona została z aspektem aplikacyjności reprezentowanym w tym względzie przez PZPW oraz SUiKZP. Zawartość merytoryczną obu dokumentów uproszczono na potrzeby tej skali do najważniejszych elementów. Wyniki tych badań oraz ewentualnie pojawiające się zalecenia zaprezentowane zostały w postaci tekstowej i graficznej. W skali MEZO analizy miały za zadanie wskazać po części wytyczne dla otoczenia Murzynowa Kościelnego, bowiem aspekt tożsamości i widoczności nie zamyka się w graniach administracyjnych wsi. Z drugiej jednak strony, z uwagi na aspekt aplikacyjności w postaci MPZP, wytyczne wynikające z analiz znalazły swe odzwierciedlenie dla obszaru w granicach administracyjnych wsi. MPZP z przyczyn organizacyjnych i korzyści praktycznej powinien bowiem dotyczyć terenu co najmniej w granicach obrębów geodezyjnych a najlepiej w granicach wsi. Ponadto, co już wcześniej wykazano, MPZP musi być zgodny z SUiKZP, stąd na tym poziomie muszą być ujęte wszystkie wnioski i zalecenia wykazane na poziomie MAKRO. Skalę MIKRO utożsamia się z projektami wybranych dla Murzynowa przestrzeni publicznych.
W trakcie przeprowadzonych badań korzystano z metod, materiałów i źródeł ukazanych w Rozdziale 3. Metodyka pracy. Metoda SWOT oraz metoda oznaczania pozycji strategicznej zostały wykorzystane do badania kapitałów rozwojowych wsi. Celem było ukazanie pozycji strategicznej kapitału kulturowego na tle pozostałych kapitałów. Szczególną uwagę, z racji warsztatu autora, zwrócono na metodę warstw historycznych i studium krajobrazu. Dopełniającą
rolę, ważną lecz nie fundamentalną, spełnia przeprowadzone badanie ankietowe. Celem przeprowadzonej ankietyzacji było ustalenie w jaki sposób mieszkańcy postrzegają Murzynowo - czy jest ono wsią poznaną i docenianą z uwagi na swoją tożsamość. Ponadto ankieta miała za zadanie rozpoznać preferencje i upodobania mieszkańców na temat architektury i krajobrazu. Wyniki tej ankiety, jako wartościowego sposobu rozpoznania kapitału społecznego, zostały wykorzystane w postaci danych mówiących o potrzebach, potencjale i wniosków dotyczących rozwoju Murzynowa Kościelnego. Wyniki zostały zaprezentowane w kolejnych etapach pracy. Łącznie rozdysponowano 206 ankiet. Uzupełnionych kwestionariuszy zebrano 162, co stanowi 78,64% rozdanych ankiet. Rozdawanie jak i zbieranie ankiet przeprowadzono poprzez indywidualne przybycie do gospodarstw domowych. Ankietę przygotowano w formie czarno-białej i takowy wzór zastosowanego kwestionariusza został zamieszczony na Planszy No 2. Poniżej w Tab. 1. zaprezentowano zestawienie uczestników badania z podziałem wg obranych kryteriów, tj. płci, wieku, czasu zamieszkania oraz kryterium zażyłości z Murzynowem.
Tab. 1. Zestawienie uczestników przeprowadzonego badania ankietowego.
Lp. Kryterium Możliwe odpowiedzi / Liczba wskazań Suma
1 Płeć kobieta mężczyzna
nie określono
90 57 15 162
2 Wiek do 18 lat 19-30 lat 31-60 lat powyżej 60 lat
nie określono
11 39 83 22 7 162
3 Czas
zamieszkania
od urodzenia od ponad 20 lat od 5 do 20 lat od 5 lat i krócej nie określono 79 41 25 15 2 162 4 Zażyłość z Murzynowem moi przodkowie mieszali w Murzynowie
już przed II wojną światową
moja rodzina osiedliła się w Murzynowie po II
wojnie światowej
nie dotyczy nie określono
82 21 51 8 162
Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych.
Niniejsze opracowanie składa się z 4 głównych elementów: tekstu głównego, zestawu plansz, zestawu załączników aplikacyjnych i płyty CD.