uchwały o obniżaniu pensji nauczycielskich w szkołach prywatnych, w:
„Prze-gląd Pedagogiczny” 1932, nr 14.
Kryńska E. J., Funkcje prywatnych szkół średnich w II Rzeczypospolitej
1918–1939, Białystok, Wyd. Trans Humana, 2004.
Kulwieć K., Lipski H., Projekt instrukcji dla wychowawców klasowych, w: „Przegląd Pedagogiczny” 1920, nr 2.
Łopuszański T., Konkurs Ministerstwa WRiOP na stanowiska kierowników
i nauczycieli państwowych szkół średnich, w: „Przegląd Pedagogiczny” 1918,
nr 4.
Łuczyńska B., Krakowskie Koło TNSW na tle prac Towarzystwa Nauczycieli
Szkół Średnich i Wyższych 1884–1939, Kraków, Wyd. UJ, 1991.
Marczuk M., Walka Związku Nauczycielstwa Polskiego o postępowy
pro-gram oświatowy 1919–1939, Warszawa, NK, 1970.
Mauersberg S., Komu służyła szkoła w Drugiej Rzeczypospolitej? Wrocław, Wyd. PAN, 1988.
Mauersberg S., Pierwsze akty ustawodawcze, w: Historia wychowania wiek
XX, t. 1, red. J. Miąso, Warszawa, PWN, 1984.
Mauersberg S., Ustawa o ustroju szkolnictwa z 11 marca 1932 roku, w:
Hi-storia wychowania wiek XX, t. 1, red. J. Miąso, Warszawa, PWN, 1984.
Nawroczyński B., Z V Kongresu Międzynarodowego Nauczycieli Szkół
Średnich, w: „Sprawy Towarzystwa” 1923, nr 27–28. Niepotrzebni, w: „Przegląd Pedagogiczny” 1930, nr 4. Od Redakcji, w: „Przegląd Pedagogiczny” 1927, nr 1. Od Redakcji, w: „Sprawy Szkolne” 1908, nr 1. Od Redakcji, w: „Sprawy Towarzystwa” 1925, nr 4.
Oksza-Strzelecki K., Praca u podstaw, w: „Sprawy Towarzystwa” 1923, nr 14–15.
Opieka nad nauczycielami pracującymi naukowo, w: „Przegląd
Pedagogicz-ny” 1937, nr 15.
P., W sprawie pragmatyki nauczycielskiej, w: „Sprawy Towarzystwa” 1921, nr 12.
P. S., O godność nauczyciela, w: „Sprawy Towarzystwa” 1922, nr 10. P. S., Szkodliwe obniżanie kultury nauczycieli szkoły średniej, w: „Przegląd Pedagogiczny” 1929, nr 1.
P. S., Zmiany na stanowiskach kierowniczych naszych władz oświatowych, w: „Przegląd Pedagogiczny” 1926, nr 9.
Pęcherski M., Świątek M., Organizacja oświaty w Polsce w latach 1917–
–1977. Podstawowe akty prawne, Warszawa, Wyd. PWN, 1978.
Pragmatyka dla nauczycieli prywatnych i społecznych szkół średnich,
w: „Sprawy Towarzystwa” 1922, nr 29.
Pragmatyka nauczycieli, w: „Sprawy Towarzystwa” 1924, nr 30. Projekt pragmatyki, w: „Sprawy Towarzystwa” 1924, nr 9–10.
Protokół Walnego Zjazdu TNSW w Warszawie w dniu 13 i 14 kwietnia 1928 r., w: „Przegląd Pedagogiczny” 1928, nr 15.
„Przegląd Pedagogiczny” 1882–1905. Dzieje wydawnictwa oraz spis rzeczy i autorów, oprac. A. Białowiejski, A. Jaczynowski, E. Konopczyński, K. Król,
F. Łagowski, A. Szycówna, Warszawa, druk W. Łazowski, 1907.
Przemówienie p. min. WRiOP prof. dr Stanisława Grabskiego, w: „Przegląd
Pedagogiczny” 1924, nr 1.
Sarapata J., O swoje prawa, w: „Przegląd Pedagogiczny” 1936, nr 2.
Smołalski A., Ideały wychowawcze w polskiej myśli pedagogicznej od XVI w.
do końca II Rzeczypospolitej, Opole, Wyd. Uniwersytet Opolski, 1994.
Smołalski A., Pedeutologia historyczna, Wrocław, Wyd. MarMar, 2006. Smołalski A., Stosunki służbowe i warunki pracy nauczycieli w Polsce do
1939 r., Opole, Wyd. WSP, 1994.
Smołalski A., Struktura zawodowa nauczycielstwa w Polsce do 1939 roku, Opole, Wyd. Uniwersytet Opolski, 1996.
Smołalski A., Uposażenie nauczycieli w Polsce. Zarys historyczny do 1939 r., Opole, Wyd. WSP, 1990.
Smołalski A., Wizje nauczyciela w polskiej myśli pedagogicznej do
1939 roku, Opole, Wyd. Uniwersytet Opolski, 1997.
Sosnowski P., 40-lecie Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych, w: „Sprawy Towarzystwa” 1924, nr 19.
Szafran J., Dla dobra polskiej szkoły. Towarzystwo Nauczycieli Szkół
Śred-nich i Wyższych i jego funkcje społeczno-oświatowe w Drugiej Rzeczypospolitej,
Poznań, Wyd. Poznańskie, 2010.
Szczepański J., Wychowawstwo w naszych szkołach średnich, w: „Przegląd Pedagogiczny” 1928, nr 4.
Szwemin J., O twórczej pracy dydaktycznej i dokształcaniu nauczycieli, w: „Przegląd Pedagogiczny” 1936, nr 11.
Światła i cienie. Tym, którzy się dziwią..., w: „Przegląd Pedagogiczny” 1929,
nr 27.
T. K., Pragmatyka nauczycielska w Senacie, w: „Przegląd Pedagogiczny” 1926, nr 13.
Ujejski A., Na marginesie projektu pragmatyki, w: „Sprawy Towarzystwa” 1924, nr 23–24.
Ustawa z dnia 4 czerwca 1920 roku o tymczasowym ustroju władz szkolnych
Ustawa z dnia 1 lipca 1926 roku o stosunkach służbowych nauczycieli
(Dz. U. RP z dnia 8 IX 1926 r. Nr 92, poz. 539).
Trzy memoriały, w: „Przegląd Pedagogiczny” 1931, nr 14.
Uwagi ogólne o pragmatyce nauczycielskiej. Przemówienie dyr. Pawła Sosnowskiego, prezesa TNSW na konferencji porozumiewawczej z posłami,
w: „Sprawy Towarzystwa’ 1925, nr 4.
W kręgu dorobku edukacyjnego II Rzeczypospolitej, red. K. Jakubiak,
T., Maliszewski, Kraków, Wyd. Impuls, 2011.
Walny Zjazd TNSW w Warszawie, w: „Przegląd Pedagogiczny” 1928, nr 13. Wnioski uchwalone na ostatnim ogólnym posiedzeniu Zjazdu Delega-tów Towarzystw Nauczycielskich, który odbył się w Warszawie w dniach 14–17 kwietnia 1919 roku, w: „Przegląd Pedagogiczny’ 1919, nr 5.
Wybrane problemy teorii i praktyki pedagogicznej II Rzeczypospolitej,
red. E. Bartkowiak, E. Kahl, Zielona Góra, Wyd. Uniwersytet Zielonogórski, 2010.
Z Komisji Norm w Krakowie, w: „Przegląd Pedagogiczny” 1938, nr 15–16. Z Sejmu. Pragmatyka służbowa, w: „Sprawy Towarzystwa” 1925, nr 34. Z życia TNSW. Sprawa weteranów szkolnictwa, w: „Przegląd Pedagogiczny”
1934, nr 8.
Zarzecki L., Pilne zadanie, w: „Przegląd Pedagogiczny” 1922, nr 2.
Zbierski D., O godność i stanowisko profesora gimnazjalnego, w: „Sprawy Towarzystwa” 1924, nr 23–24.
Increasing the standing of the profession of Polish secondary school teachers in the magazine „Pedagogical Review” issued from 1918 till 1939
Summary
The teacher plays a particular role in social life. Obligations undertaken by him should result not only from the need to earn a living, but most of all by vocation. The teacher shapes the personality of the child, supports his/her development, and prepares him/her for life. At the same time, he passes values and attitudes, thus impacting the entire society, whose members are his pupils. The teacher should be a guiding light for his students. This will be possible if his profession is con-sidered socially important and he is regarded as an authority. For this reason, he should take care of the teacher’s image in society, in any situation, and maintain the dignity of his own vocation.
The issue of the proper preparation of teachers and educators for their profes-sional duties became especially important after Poland regained independence in 1918. On the pages of many pedagogical magazines, and especially the press or-gans of teachers’ associations and unions, articles were included which demanded not only better substantive preparation of teachers, but also pointed to the need to meet high ethical requirements. An important role in shaping the views of a sub-stantial part of the Polish teachers’ unions was “Przegląd Pedagogiczny” (“Peda-gogical Review”), the journal of the Society of Teachers of Secondary Schools
and Colleges. It informed readers about the work of the society on the formation of teaching pragmatics, which critically pertained to the bills and regulations prepared by education authorities. Much space was devoted to the issues of the standing of the profession of secondary school teaching. Teachers were reminded about their obligations to society and to their own professional group. The need to promote the teacher’s profession in colleges by reintroducing the title: middle school professor was also emphasized. In the interwar period “Przegląd Pedago-giczny” played an important role in the creation of the image of the Polish second-ary school and the teachers who worked there.
Keywords: the standing of the teaching profession, teacher vocation, teachers
in the Second Republic of Poland, teachers’ press organs, “Przegląd Pedagogic-zny”, teachers’ status in society, educational bills and regulations.
Przegląd Historyczno-Oświatowy 2015, nr 1–2 PL ISSN 0033-2178
ROMUALD GRZYBOWSKI, Gdańsk ELŻBIETA GORLOFF, Lębork ANNA TOMKIEL, Gdańsk
KRZYSZTOF JAKUBIAK, Gdańsk