Nazwy miejscowości - Nazwy miejscowości na Kaszubach

Stan na dzień 30 czerwca 2015 r.

Poniższa zbiorcza tablica główna Tablica 2.1., zawierająca obecnie 326 nazw miejscowości, jest kontynuacją i uzupełnieniem tablicy z 317 współczesnymi i odpowiadającym im historycznym nazwom miejscowości, zamieszczoną wcześniej w publikacji [332], które znaleziono podczas analizy dokumentów metrykalnych z parafii Żukowo, Pręgowo, Stare Szkoty, Giemlice i Kościerzyna, tam też we wstępie przedstawiono zasady sporządzania opisu poszukiwań archiwalnych, str. 63-64.

Bardzo przydatne w ustalaniu położenia i brzmienia najstarszych nazw miejscowości na Kaszubach okazały się kolorowe, rękopiśmienne mapy Schroettera w skali 1 : 50 000, powstałe w latach 1796-1802, cytowane w [255, 262, 263, 271-273, 275-278, 281, 282, 341-351], w postaci 144 wielobarwnych arkuszy map rękopiśmiennych o wymiarach 45 x 61 cm (wymiary w terenie ok. 24 x 30 km). Wyjątkowa jest orientacja linii kolejnych poziomych arkuszy mapy względem linii równoleżnika, jest bowiem odchylona od równoleżnika o kąt ok. 15°, (czyli kierunek północy odchylony jest w prawo o 15°). Dużo informacji na temat tych map przynosi publikacja Bogdana Zaborskiego [279] z roku 1936, jak np. "Przeszło sto lat leżały rękopiśmienne mapy Schröttera - Engelhardta w archiwach pruskiego sztabu generalnego. Dopiero w roku 1925 mapy te przestały być uważane za tajne. Przeniesiono je wówczas do oddziału map Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie, gdzie są one odtąd dostępne badaczom naukowym", str. 240; lub dalej:

"Mapę wykonano w skali 1 : 50 000 w dwu tylko egzemplarzach, opublikowano zaś zdjęcie w skali 1 : 150 000", str. 241, [280]. Mapa rękopiśmienna w skali 1 : 50 000 była opatrzona kartą tytułową "Karte von den Provinzen Litthauen, Ost- und West-Preussen u. d.

Netz-Districte, Berlin 1796-1802" i była tajna przez cały wiek XIX, [279], str. 262. Ekstrakt z oryginalnej mapy rękopiśmiennej w skali 1 : 150 000 został opublikowany w Berlinie w latach 1803-1806 [279], str. 262, [280]. Poniżej zamieszczono przykładowo kartę Nr 76 [344] rękopiśmiennej mapy Schroettera, zawierającej lokalizację miejscowości Celbowo, Rzucewo, Rewa, Oksywie, Hel.

Każda cytowana historyczna nazwa miejscowości (podana wytłuszczoną kursywą) jest opatrzona datą (tekstem zwykłym w nawiasach okrągłych) pierwszego wystąpienia w źródle archiwalnym i sygnaturą źródła metrykalnego. Jeśli nazwa miejscowości w metryce jest podana w łacińskim określeniu przymiotnikowym, to w wykazie przytaczano pełny zapis określający tę nazwę, np.

'Organarius Zukoviensis (1662) E2086,', dotyczący nazwy miejscowości 'Żukowo'.

W opisie poszukiwań archiwalnych na pierwszym miejscu umieszczano wyciąg z tablicy: 1994: Krzysztof Mikulski, Osadnictwo wiejskie ..., [258], zawierającej większość nazw miejscowości spotkanych w źródłach pomorskich, na drugim miejscu (jeśli znaleziono nazwę miejscowości) publikację: 1955: Marian Biskup i Andrzej Tomczak [1], do której kilka uzupełniających uwag podał Krzysztof Mikulski w swojej pracy [258], w sprawie dotyczącej kompletności listy nazw miejscowości. Ostatnią pozycją jest zawsze wyciąg z nowszego Słownika Arnolda [4], który jest doprowadzony tylko do litery Gwda, lub wyciągu z opisu SGKP [136],

jeśli nazwa miejscowości zaczyna się po literze Gwda. Po śmierci księdza Jakóba Fankidejskiego w 1883 roku, który opracowywał opisy miejscowości do SGKP, pracę tę przejął ksiądz dr Romuald Frydrychowicz, wybitny znawca historii parafii i kościołów diecezji chełmińskiej, ukrywający się w podpisie przy hasłach w SGKP pod sygnaturą Kś. F. lub Kś. Fr. [339], str. 60-61. Pozostałe dane literaturowe są podawane przed ostatnim opisem, bez wskazanego klucza kolejności. Ciąg znakow ' ... ' oznacza pominięty fragment tekstu cytowanego ze źródła literaturowego. Jeśli występuje więcej wersji poszukiwań archiwalnych dla nazwy historycznej, zgrupowanych w wewnętrznej (pobocznej) tablicy, to w pierwszym bloku tej tablicy (numer 1) podany jest opis poszukiwań archiwalnych dotyczących przypisania nazwy historycznej do nazwy obecnej, jako najbardziej prawdopodobnej możliwości z kilku wariantów zawartych w wewnętrznej tablicy. W opisie każdej historycznej nazwy miejscowości z obszaru Kaszub jest przytoczony odpowiedni fragment z map Schroettera, jeśli to tylko było możliwe.

Źródłowe zapisy metrykalne posiadały sygnatury tworzone zgodnie tablicą zamieszczoną w [261], str. 79-80. Duże litery (A,B,C,D, ..) źródła bazy danych określają parafię, skąd pochodzą księgi metrykalne. Kod źródła składa się z dużej litery i liczby. Duża litera kodu jest określona zgodnie z fragmentem tablicy z [261], podanym obok. Liczba jest numerem kolejnego chronologicznie zapisu metrykalnego w bazie danych. Tablica zawiera duże litery sygnatur pięciu

parafii, z których były cytowane zapisy metrykalne, podawane w publikacji.

Ponadto przydatne były następujące źródła literaturowe zawierające wykazy nazw miejscowości: [7], Spis parafii, str. 377-389; [8-9], INDEX LOCORUM, str. 551-597; [74], Zeszyt VI (1882), Ortsverzeichniss, zawiera nazwy miejscowości z czasów książąt pomorskich, str. 121-138; [208], Miejscowości, str. 242-244; [209], Spis miejscowości, str. 285-369, oraz

428-429; [242], ELENCHUS LOCORUM, str. 296-298; [297], Willy Heidn, "Die Ortschaften des Kreises Karthaus, ...; [298], Szwajcaria Kaszubska, skorowidz miejscowości, str. 101-112; [299], Statuty Kapituły ..., Wykaz osób i miejscowości, str. 301-323;

[300], SKOROWIDZ ... miejscowości ..., str. 1-124, [236], Perlbach, Ortsverzeichniss, str. 627-651; [306], wioski Opactwa Pelplińskiego ..., str. 321-415; [330], Wykaz miejscowości, str. XVIII-XLI; [353], Edward Breza, "Nazwy miejscowości GMINY ŻUKOWO", str. 11-85.

Tablica 2.1. Opis poszukiwań archiwalnych Nr Nazwa zaginiona

lub obecne położenie Odczytane nazwy historyczne z zapisów metrykalnych podano na początku bloku tekstowego wytłuszczoną kursywą, oraz ewentualny opis poszukiwań archiwalnych

1 Angstenbank de Villae Angstenbank (1750) B1113, Nazwa miejscowości zaginiona, (niem. Angst und Bang), k.

Horników Dolnych. 1925: mapa [16].

1796-1802: Mapa Schroettera [271] podaje lokalizację miejscowości Angstenbank z młynem (oznaczony gwiazdką na mapie) na rzece Wietcisa pod nazwą niem. Angst und Bange, k.

Skrzydłowa, (1 dym, fragment skanu z mapy przedstawiono poniżej):

1749: Georgius Schwengel [19] podaje w wykazie "… Angstbank, Angstebank v. Ęgsterbęgski Młyn.", str. 542; dalej: "Ęgsterbęgski Młyn, Angst und Bange (Angstebank, Angstbank) 251. 252.", str. 548; dalej: "… Decanatus Mirachoviensus. … Grabowo. Praedium patrum Cartusianorum. Anno 1631 erexit dominus Ioannes Udalricus Repfius, prior Cartusiae, … 2 modii siliginis ex Angstbang,

… Parochiani: Grabowo, ubi praedium, scultetia, taberna et 14 casae, omnes catholici. … Angstebank molitor et 1 chmeto Lutheranus. (Villae omnes Cartusiae) …", str. 251-252. 1928:

Diecezja Chełmińska. Zarys… [76]: "… parafia Grabowo Stare. Miejscowość nazywała się od dawna Grabow, Grabowo, z niemiecka Grabau, Alt Grabau, w wizytacji Rozrażewskiego Grabowo Gedanensium. Wieś leży w powiecie kościerskim, posiada pocztę w miejscu; stacja kolejowa Wielki Klińcz. … Miejscowości należące do parafji. … 2. Angst i Bang i Burowo, 10 km, …", str. 385-387.

1880: SŁOWNIK GEOGRAFICZNY … Tom I, [136]: "Angstundbangski młyn, niem. Angst und Bange, według Kętrzyńskiego Engsterberski młyn, powiat kościerski, młyn wodny na Wietcycy, wydany 1738 na wieczystą dzierżawę przez klasztor w Kartuzach. Ma 52 morgi ziemi, mieszkańców:

Parafia Chrzty Śluby Pogrzeby Inne

Pręgowo A B C D

Żukowo E F G H

Giemlice I J K L

Stare Szkoty M N O P

Kościerzyna Q R S T

12 katolików, 10 ewangelików.", str. 38. 1936: Słownik Arnolda, …[4]: "Engsterbęski Młyn, pustkowie, powiat kościerski, gmina Nowa Karczma, gromada Szumles Szlachecki, parafia katolicka Wysin. Nazwa obecna Angsterbang; w miejscu też Angsterbancki Młyn; 1770: Anxterbank; 1879:

Ęgsterbęgski Młyn, niem. (też później): Angst und Bang (Bange); (Lorentz daje też Engsterbęg, - Angstundbangski Młyn; obie bez daty). Osada leży nad Wierzycą, 1 km na wschód od wsi Szumles Szlachecki. Ludności 24. … Była to posiadłość z młynem, należąca dawniej do klasztoru o.o.

kartuzjanów; przywileje klasztorne dane tutejszemu młynarzowi pochodzą z roku 1738 i 1763; 1789:

młyn królewski, 1 dym;1881: obszar 205 morgów, 2 domy mieszkalne, ludności 21, w tym katolików 11; …", kolumny 1323-1324.

2 Babi Dół Babidoł (1642) E1342, Babi doł (1642) E1342, Baby Doł (1710) E4603, Taberna Babidolnensi (1712) E4703, Babidoł Karczma (1719) E5135, Silviani Babidolensis (1726), E5646, ex taberna Babidoł (1742), E6752, Przypisano do miejscowości o nazwie Babi Dół (niem. Krug Babenthal), k.

Skrzeszewa. 1940: mapa [31].

1796-1802: Mapa Schroettera [262] podaje lokalizację miejscowości Babi Dół (niem. Babbenthal oder Babbidolska Karczma), k. Glińcza, (3 dymy, fragment skanu z mapy przedstawiono poniżej):

1912: Max Bär i Walther Stephan [37] podają: "*Babenthal, Kr. Karth., früher auch Babendoll und Babidół", str. 21. 1923: Wg Lorentza [3], Nr 12: "Babidół, powiat kartuski, niem. Krug Babenthal, Obwód leśny i osada przynależna do niego". 1936: Słownik Arnolda, …[4]: "Babidół, karczma na obszarze dzisiejszego powiatu kartuskiego, gmina Żukowo. Niem. 1789 i poźniej: Babenthal; 1885:

Krug Babenthal. 1789: szlachecka karczma i cegielnia, dymów 8; 1885: ludności 84; 1921:

karczma, budynek mieszkalny 1, ludności 5, w tym mężczyzn 3, kobiet 2, katolicy ...", kolumna 507;

dalej: "Babidół, leśniczówka państwowa, powiat kartuski, gmina i parafia katolicka Żukowo, gromada Glińcz, parafia ewangelicka Przyjaźń, nadleśnictwo Wysoka. Niem. 1879 i później:

Babenthal, 1910: Babenthal, Krug; (Baer daje też dawniejsze Babendoll, bez daty). ... Leśniczówka położona jest w osadzie tejże nazwy przy szosie Kartuzy - Żukowo. Ludności 6. Budynków mieszkalnych 1. ... Teren leśnictwa ciągnie się wzdłuż głęboko wciętej malowniczej doliny rzeki Raduni. Lasy zajmują pagórkowatą wysoczyznę, dno doliny pokryte podmokłymi łąkami. 1 km na północ od leśniczówki na Raduni znajduje się tzw. Most Wycieczkowy. ... Dawniej Babidół był posiadłością norbertanek w Żukowie. ... ", kolumny 507-508.

3 Babidół Przypisano do miejscowości o nazwie Babidół (niem. Babenthal), k. Pręgowa. 1905: mapa [15].

1796-1802: Mapa Schroettera [271] podaje lokalizację miejscowości Babidół (niem. Ziegl.

Babbenthal oder Babidol), k. Pręgowa, (10 dymów, fragment skanu z mapy przedstawiono poniżej):

1936: Słownik Arnolda, …[4]: "Babidół (Babenthal), gmina wiejska w WMG, powiat wyżyny - gdański. Do gminy wiejskiej należą miejscowości: Babidół Cegielnia wieś, Neuheit wieś i część dawnego obwodu dworskiego leśnego Stęgwałd. Ludności 278, w tym mężczyzn 144, kobiet 134. ...", kolumna 509; dalej: "Babidół Cegielnia (Ziegelei Babenthal), wieś, WMG, powiat wyżyny gdański, gmina wiejska Babidół, parafia katolicka Pręgowo, ewangelicka Lublewo. 1789: Babenthal; 1879:

Babidół; 1885: Ziegelei Babenthal; (Baer daje też niem. Babendoll, Lorentz - pol. Babodół; obie bez daty). ... Odległość od miasta Gdańska 17,5 km na południowy zachód, poczty i stacji kolejowej Kolbudy (Kahlbude) 2 km. Wieś zabudowana przy drodze w małym parowie, uchodzącym do doliny Reknicy. Ludności 390, w tym mężczyzn 154, kobiet 166, katolików 285, ewangelików 35. Budynków ogółem 95, w tym mieszkań 51 (murowanych 41, innych 10, krytych papą 30, gontami 14, słomą 7. ...

Babidół był dawniej posiadłością norbertanek w Żukowie; 1789: szlachecka karczma i cegielnia, dymów 8; ...", kolumna 509.

4 Banino Banino (1609) E50, (1643) E1405, (1646) E1528, (1679) E2990, E2992, (1680) E3016, (1688) E3459, (1692) E3629, Przypisano do miejscowości o nazwie Banino (niem. Banin), k. Rębiechowa.

1898: mapa [23].

1796-1802: Mapa Schroettera [262] podaje lokalizację miejscowości Banino (niem. Banin), k.

Rębiechowa, (7 dymów, fragment skanu z mapy przedstawiono poniżej):

1994: Krzysztof Mikulski, Osadnictwo wiejskie ..., [258]: "(Tablica) POWIAT GDAŃSKI. ... IV.

WŁASNOŚĆ KOŚCIELNA. ... A. Osiedla istniejące w 1570 r. ... 1. (Obecna nazwa) Banino, (Nazwy występujące w źródłach) -, (Rodzaj gospodarczy w 1570 r.) W (wieś rolnicza), (Rodzaj gospodarczy w 1700 r.) F

(folwark),", str. 159. 1955: Marian Biskup i Andrzej Tomczak [1] wykazują, że w drugiej połowie XVI wieku w powiecie gdańskim istniały dobra kościelne Banino, należące do klasztoru w Oliwie, 40 łanów, str. 91. Parafia Matarnia, dekanat pucki, powiat gdański, str. 137. 1901: Stanisław Kętrzyński [10] podaje w Taryfach: … 1682: "Dobra duchowne w Wojewodztwie Pomorskim leżące.

… Opactwo oliwskie. ... Banin. Od 64 morgów pustych. 1 zł. 18 gr.", str. 71. 1936: Słownik Arnolda,

…[4]: "Banin, wieś, powiat kartuski, gmina i gromada Banin, parafia katolicka Matarnia, ewangelicka Karczemki. 1283: Banino; 1789: Banin a. Bullenbrok. ... odległość ... poczty Żukowo 9 km, stacji kolejowej Osowa 5 km, ... Wieś częściowo skupiona przy szosie z Miszewa do Sopotu po obu stronach maleńkiego dopływu rzeki Strzelenki, częściowo rozproszona wokoło na wysoczyźnie dyluwialnej; na wysoczyźnie kilka jeziorek - oczek; nazwa jednego z pól: Trzy Kopce - wzniesienia:

Banińska Góra. ... 1283: Mestwin darował Banin klasztorowi cystersów w Oliwie; 1291, 1295:

Przemysław II, książe wielkopolski, obdarzył Banin przywilejami; XIV wiek: wieś włościańska na prawie polskim, własność duchowna, włók 40, w tym 8 włók pustych; 1682: dobra duchowne opactwa oliwskiego, 64 morgów; 1789: królewska wieś i folwark dziedziczny dzierżawiony, dymów 6; 1885: obwód dworski, obszaru 772 ha, ludności 144, w tym katolików 131, ewangelików 13;

1895: gmina wiejska obejmuje Banin, Borowce folwark i Borowce osada, ... W Baninie był kościół pod wezwaniem św. Michała, zbudowany przez oliwskich cystersów po roku 1400 zaginął pewno jeszcze w XV wieku; plan odbudowania tego kościoła ułożony przez opata Hackiego w 1698 roku, nie był wykonany. ...", kolumny 537-538; dalej: "Banin, gromada, powiat kartuski, gmina Banin. Do gromady należą miejscowości: Banin wieś, Barniewiec folwark, Borowce folwark, Borowce osada młyn, i Nowy Świat folwark. Ludności 568. ... ", kolumna 538; dalej: "Banin, gmina, powiat kartuski.

Do gminy należą gromady: Banin, Bysewo, Czeczewo, Klukowo, Kokoszki, Matarnia, Miszewo, Pępowo, Rębiechowo, Tuchom i Warzno. Ludności 5000. ...", kolumna 538.

5 Barniewice z Barniewicz (1682) E3156, de Barniecz (1684) E3213, de Barniewiec (1711) E4672, de Barnowic (1715) E4906, Przypisano do miejscowości o nazwie Barniewice (niem. Barnewitz), k.

Rębiechowa. 1917: mapa [28].

1796-1802: Mapa Schroettera [262] podaje lokalizację miejscowości Barniewice (niem. Barnewitz), k. Banina, (10 dymów, fragment skanu z mapy przedstawiono poniżej):

1994: Krzysztof Mikulski, Osadnictwo wiejskie ..., [258]: "(Tablica) POWIAT GDAŃSKI. ... IV.

WŁASNOŚĆ KOŚCIELNA. ... A. Osiedla istniejące w 1570 r. ... 2. (Obecna nazwa) Barniewice, (Nazwy występujące w źródłach) Barnowiec, (Rodzaj gospodarczy w 1570 r.) W (wieś rolnicza), (Rodzaj gospodarczy w 1700 r.)

F (folwark),", str. 159. 1955: Marian Biskup i Andrzej Tomczak [1] wykazują, że w drugiej połowie XVI wieku w powiecie gdańskim istniały dobra kościelne Barniewiec, należące do klasztoru w Oliwie, 50 łanów, str. 91. Parafia Oliwa, dekanat mirachowski, powiat gdański, str. 137. 1901:

Stanisław Kętrzyński [10] podaje w Taryfach: … 1682: "Dobra duchowne w Wojewodztwie Pomorskim leżące. … Opactwo oliwskie. ... Barnowiec, od 24 morgów pustych. 18 gr.", str. 71.

2011: Andrzej Januszajtis [98] opisuje obecną dzielnicę Gdańska: "Barniewice występują po raz pierwszy jako Bargnevitz w 1235 r., w potwierdzeniu posiadłości klasztoru oliwskiego przez księcia Świętopełka (dokument jest falsyfikatem, ale opiera się na realiach). W dziesięć lat później określono je jako folwark. W 1570 r. były sporym majątkiem o 50 włókach (840 ha), z czego 15 było 'pustych' (niezasiedlonych). Z 1590 r. pochodzi wiadomość o młynie (wiatraku?). Wieś była przypisana do parafii w Matarni, później do św. Jakuba w Oliwie. W 1782 r. dzierżawił ją kupiec gdański Karol Bauer. W XIX wieku wieś należała do gdańskiej rodziny Frantziusów. ... W rejonie obecnej ulicy Oriona powstał folwark Nowy Świat (Neue Welt, 1820). W 1819 r. 'królewszczyzna' Barniewice liczyła 10 gospodarstw i 67 mieszkańców, ...", str. 116. 1936: Słownik Arnolda, …[4]: "Barniewice, folwark, powiat kartuski, gmina i gromada Banin, parafia katolicka Matarnia, ewangelicka Karczemki. Gwarowo: Barniewcz; 1220: Bargneuiz; XVI wiek: Barnowicz; niem. 1789 i późniejsze:

Barnewitz; 1879: Barnowiec; 1921: Barniewiec. ... Folwark leży na wysoczyźnie dyluwialnej, na stokach płytkiej dolinki strugi, odwadniającej Jezioro Wysokie, w dnie dolinki ogród i łąki. ... 1220:

Barniewice otrzymał klasztor oliwski od Świętopełka wzamian za wieś 'Uscov'; administrowane były bezpośrednio przez klasztor; 1291, 1295: Barniewice należące do klasztoru w Oliwie przyjął pod opiekę i obdarzył przywilejami Przemysław II, książe wielkopolski; XVI wiek: własność duchowna, 50 włók; 1789: królewska wieś i folwark, dymów 10; 1885: obwód dworski obejmuje Barniewice i Nowy Świat, obszaru 756 ha, ludności 144, ...", kolumny 555-556.

6 Barwik Barwieck (1677) E2860, Przypisano do miejscowości o nazwie Barwik (niem. Barwick), k.

Pomieczyna. 1877: mapa [27].

1796-1802: Mapa Schroettera [262] podaje lokalizację miejscowości Barwik (niem. Pustk: Barwick), (3 dymy, fragment skanu z mapy przedstawiono poniżej):

1936: Słownik Arnolda, …[4]: "Barwik, osada, powiat kartuski, gmina Przodkowo, gromada i parafia katolicka Pomieczyno, parafia ewangelicka Kartuzy. Niem.: Barwick. ... Osada rozrzucona na drobnych wzniesieniach wysoczyzny morenowej, poprzedzielanych torfowiskami; na zachód przepływa struga Dębnica, na południu graniczy z jeziorem Dębnice. Ludności 332, Budynków mieszkalnych 44. ...", kolumna 568.

7 Bąkowo Bąkowo (1665) A11, Bakowo (1666) A27, Bąkoviensis (1667) A74, Bankowo (1670) A201, Banckau (1671) A258, Z Bąkowa (1672) B2, Bonkowo (1676) A508, Bąkow (1677) A538, Kąkowo (1701) A1444, Bękowo (1703) A1538, Bąkau (1708) B397, de Bankow (1714) A2298, Bąnkowo (1717) A2471, ex Bankovia (1724) C236, de Bankowa (1726) C268, Bankau (1730) A3301, de Bąkowa (1730) C317, de Bankowo (1730) C330, Bankoviensis (1736) A3798, Przypisano do miejscowości o nazwie Bąkowo (niem. Bankau), k. Lublewa. 1925: mapa [20].

Częstości występowania do roku 1711 różnych form nazwy miejscowości Bąkowo(191 = 100%) z parafii Pręgowo podano w [68]: Bąkowo(167), Bakowo(7), Bonkowo(4), Bankowo(3), Z Bąkowa(2), Bąkoviensis(2), ZBąkowa(1), Kąkowo(1), Bękowo(1), Bąkow(1), Bąkau(1), Banckau(1), str. 24.

1796-1802: Mapa Schroettera [273] podaje nazwę miejscowości Bąkowo (niem. Bankau), (37 dymów, fragment skanu z mapy przedstawiono poniżej):

1994: Krzysztof Mikulski, Osadnictwo wiejskie ..., [258]: "(Tablica)

POWIAT GDAŃSKI. ... II. WŁASNOŚĆ SZLACHECKA. ... A.

Osiedla istniejące w 1570 r. ... 3. (Obecna nazwa) Bąkowo, (Nazwy występujące w źródłach) -, (Rodzaj gospodarczy w 1570 r.) WF ^{(wieś z}

folwarkiem), (Rodzaj gospodarczy w 1700 r.) F (folwark),", str. 157. 1955:

Marian Biskup i Andrzej Tomczak [1] wykazują, że w drugiej połowie XVI wieku w powiecie gdańskim istniały dobra szlacheckie Bąkowo (Bankau), należące do D. Jackowskiej, herbu Ryś, pochodzenie pomorskie, 25,3 łana (17,3 łanów folwark), oraz 2 Jackowskich, herbu Ryś, pochodzenie pomorskie, 13 łanów, (11 łanów folwark), str. 89. Parafia Lublewo, dekanat gdański, powiat gdański, str. 137. 1901: Stanisław Kętrzyński [10] podaje w Taryfach: … 1682: "Dobra

ziemskie Powiatu Tczewskiego, Nowskiego, Gdańskiego. … Bąkowo. JMP. Szwarcwald od 11 ogrodników i karczmarza pańskiego. 1 zł., 18 gr.", str. 81. 1936: Słownik Arnolda, …[4]: "Bąkowo (Bankau), dominium z leśniczówką Bąkowo i folwarkiem Gołąbkowo, WMG, powiat wyżyny gdański, gmina wiejska Janichowo, parafia katolicka Pręgowo, ewangelicka Lublewo. 1571: Banckaw;

(Lorentz daje też Bękowo, Bękowa, SGKP - też Bankowo; wszystkie bez daty). ... odległość od miasta Gdańska 11 km na południowy wschód, od poczty w Lublewie (Loeblau) 2 km, stacja kolejowa Kolbudy (Kahlbude) 5 km. Dominium leży przy gościńcu Gdańsk - Kościerzyna, na pagórkowatej wysoczyźnie dyluwialnej; na północny zachód aż do granicy polskiej ciągnie się Las Bąkowski o obszarze ok. 250 ha; w lesie jest Jezioro Otomińskie o obszarze 25 ha, małe jezioro Rambau oraz liczne drobne błota. Ludności 228, w tym mężczyzn 110, kobiet 118, katolików 119, ewangelików 109. Budynków ogółem 30, w tym mieszkań 13 (murowane; kryte przeważnie papą). ... 1571:

własność szlachecka, 38 włók, 7 ogrodników, 1 rzemieślnik, 2 karczmy, kupiec; 1682: 1 właściciel, 11 ogrodników i karczmarz (pański); 1789: szlachecki folwark i wieś, dymów 21; 1885: obwód dworski obejmuje Bąkowo, Gołąbkowo i Waldkathe, ...", kolumny 576-577.

8 Będomin Będomino (1642) Q6, z Bandomina (1745) A4559, Przypisano do miejscowości o nazwie Będomin (niem. Gross Bendomin), k. Kościerzyny. 1902: mapa [97].

1796-1802: Mapa Schroettera [281] podaje lokalizację miejscowości Będomin (niem. Gr:

Bendomin), (11 dymów, fragment skanu z mapy przedstawiono poniżej):

1994: Krzysztof Mikulski, Osadnictwo wiejskie ..., [258]: "(Tablica) POWIAT TCZEWSKI. ... II.

WŁASNOŚĆ SZLACHECKA. ... A. Osiedla istniejące w 1570 r. ... 4. (Obecna nazwa) Będomin, (Nazwy występujące w źródłach) -, (Rodzaj gospodarczy w 1570 r.) OO (osiedle opuszczone), (Rodzaj gospodarczy w 1700 r.) F

(folwark),", str. 180. 1955: Marian Biskup i Andrzej Tomczak [1] wykazują, że w drugiej połowie XVI wieku w powiecie tczewskim istniały dobra szlacheckie Będomin Wielki, własność szlachecka, pochodzenie nieokreślone, str. 114. Parafia Kościerzyna, dekanat mirachowski, powiat tczewski, str.

137. 1923: Wg Lorentza [3], Nr 58: "Będomin, Będomino, Będomino wielkie, Będomin wielki, powiat kościerski, niem. Gross Bendomin, Obwód domowy", dalej: Nr 59: "Będominek, Będominko, Będomino małe, Będomin mały, powiat kościerski, niem. Klein Bendomin, Gmina wiejska". 1901:

Stanisław Kętrzyński [10] podaje w Taryfach … 1682: "Dobra ziemskie Powiatu Tczewskiego, Nowskiego, Gdańskiego. … Bendomin. Pan Deręgowski od ogrodnika. 4 gr.; Bendominko. Od 3 ogrodników. 12 gr.", str. 81. 1936: Słownik Arnolda, …[4]: "Będomin Wielki, folwark, powiat kościerski, gmina Nowa Karczma, gromada Rekownica, parafia katolicka Grabowo, ewangelicka Barkocinek. Gwarowo: Duże Będomino; 1645: Będomino; niem.: Gross Bendomin. … Folwark położony na wzgórzu morenowym między torfowiskami; przepływa rzeka Wierzyca; na wschód leży Jezioro Będomińskie, własność prywatna. Ludności 94, … 1599: wieś zniszczona; 1682: dobra ziemskie, 1 właściciel, 1 ogrodnik; 1789: szlachecki folwark i wieś z młynem wodnym i papiernią, dymów 16, właściciel Wybicki; 1885: obwód dworski obejmuje Jednówkę i Wielki Będomin, … Będomin Wielki jest miejscem urodzenia Józefa Wybickiego (1747-1822), patrioty, działacza z okresu Sejmu Czteroletniego i legionów, twórcy tekstu 'Jeszcze Polska nie zginęła'. …", kolumny 596-597.

9 Bielkowo Bielkowo (1658) A1, Bilkowo (1658) A1, Bielkoviensi (1667) A68, Papiernia (1667) A74, Bielkowo Maius (1668) A118, Bielkowo Maior (1668) A82, Bielkoviens (1668), A102, Bielkovo Maj: (1670) A224, Bielkowo Maj: (1670) A209, Bielkowo majori (1670) B10, Biełkowo (1671) A242, Bilkowo Wielki (1672) A274, Bielkowo Wielky (1674) A401, Bielkowo papierna (1674) A418, Bielkowo Wielki (1676) A500, Bilkowo Maius (1677) A517, maiori Bielkowo (1678) B63, Bilkowo maiori (1679) A627, Bylkowo maiori (1679) A613, de Bilkowo maiori (1679) A627, zBielkowa (1679) A611, aula maioris Bylkowo (1679) A622, Dwor Bielkowski (1681) A657, Belkowo (1684) B88, de Bielkowa (1686) B110, Bielkoviensis (1687) A792, Młyn Bielkowski (1689) B125, Bilkoviensis (1690) A893, z Hamru Bielkowskiego (1704) A1667, Hamer Bielkowski (1705) A1713, z Hamru (1705) A1695, ztę wsi (1706) A1757, Hamer (1707) A1817, Bielkowo wielkie (1708) B395, Bilkov (1711) C139, Billkowo (1713) A2223, Bilkowo Wielkie (1713) B489, ex Villa wielkiego Bilkowa (1714) C144, Bellkowo maius (1715) A2325, Bylkowo wielkie (1715) B517, Wielkie Bylkowo (1716) A2430, Bylkowo Wielkie (1717) A2445, z Wielkiego Bylkowa (1718) C184, Bylkow Wielkie (1719) A2587, Bylkowo maius (1719) C195, Bylkowo Wielki (1720) A2646, de majori Bylkowia (1721) C202, de Villa Bylkowo wielkie (1721) C207, de Maiori Bylkowia (1721) C209, ex Majori Bylkovia (1722) C213, de Maiori Byllkovia (1722) C214, de Majori Bylkovia (1722) C217, Młyn WielkẏBylkowski (1724) B609, Bylkowo Wielk (1724) C235, Papiernia Bylkowska (1725) A2990, Bylkowo Wiel. (1725) A3009, Mlin Bylkowski (1726) A3010,

de majori Bylkovia (1726) C257, ex molendo Majori Bylkoviensi (1727) C270, Mlyn Wielki Bylkowski (1727) A3104, ex majori Bylkovia (1728) C295, Bylkowo W. (1730) B689, Bylkowo majus (1730) A3300, ex Bylkovia (1730) C326, ex Major: Bylkovia (1731) C341, ex Molendino Bylkoviensi (1733) C381, Z Papierni Bylkowski (1733) A3588, Ex Molendino Bielkoviensi (1735) A3711, Ex Molendino Papiriensis Bielkoviensis (1736) A3804, Bielcoviensis (1737) C454, Ex Molendino Papiriensi Bielcoviensi (1738) B861, Bielkowski Hamer (1739) A3997, Bilcoviensis (1739) C590, Ex Papirea Bielcoviensi (1740) A4109, Ex Molendino Bielcoviensi (1740) A4147, Ex molendino Papiriensi (1740) B938, Hamer Bilcoviensi (1741) C651, Molendino Bielcoviensis (1742) C735, Hamer Bielcoviensis (1742) A4254, Ex Papierniae Bielcoviensi (1742) A4313, Hamer Bielkowskj (1745) A4555, Molendinum Bielcoviense (1745) A4577, de Bielcoviensi Papierni (1745) C911, de Bielkow (1750) C1247, Przypisano do miejscowości o nazwie Bielkowo (niem. Gr. Bölkau), k. Pręgowa. 1925: mapa [20].

Częstości występowania do roku 1711 różnych form nazwy miejscowości Bielkowo(302 = 100%) z parafii Pręgowo podano w [68]: Bielkowo(206), Bilkowo(21), Dwor Bielkowski(12), Bielkoviensis(9), Bielkoviensi(5), Bielkowo Maius(5), Bielkowo Wielky(4), Biełkowo(3), Hamer Bielkowski(3), z Hamru(3), Bielkovo Maj:(2), Bielkowo Maj:(2), Hamer(2), Bielkowo majori(2), maiori Bielkowo(2), Bilkowo Maius(2), Bilkowo Wielki(2), Bielkowo wielkie(1), zBielkowa(1), Bielkowo Maior(1), Bielkoviens(1), Papiernia(1), Belkowo(1), z Hamru Bielkowskiego(1), Bilkoviensis(1), Bielkowo Wielki(1), Młyn Bielkowski(1), aula maioris Bylkowo(1), ztę wsi(1), Bilkowo maiori(1), Bylkowo maiori(1), de Bielkowa(1), de Bilkowo maiori(1), Bielkowo papierna(1); str. 24.

1796-1802: Mapa Schroettera [271] podaje lokalizację miejscowości Bielkowo (niem. gros Belkau oder Bielkowo), (15 dymów, fragment skanu z mapy przedstawiono poniżej):

1994: Krzysztof Mikulski, Osadnictwo wiejskie ..., [258]: "(Tablica) POWIAT GDAŃSKI. ... IV.

WŁASNOŚĆ KOŚCIELNA. ... A. Osiedla istniejące w 1570 r. ... 3. (Obecna nazwa) Bielkowo, (Nazwy występujące w źródłach) -, (Rodzaj gospodarczy w 1570 r.) W (wieś rolnicza), (Rodzaj gospodarczy w 1700 r.) WF ^{(wieś z}

folwarkiem),", str. 159. 1955: Marian Biskup i Andrzej Tomczak [1] wykazują, że w drugiej połowie XVI wieku w powiecie tczewskim istniały dobra kościelne Bielkowo (Gr. Bölkau), należące do klasztoru w Kartuzach, [50] łanów, str. 119. Parafia Pręgowo, dekanat gdański, powiat tczewski, str.

138. 1923: Wg Lorentza [3], Nr 1741: "Belkowo, Belkowo wielkie (Bielkowo, *Bielkowo wielkie,

*Wilkowo), powiat gdański wyżyny, niem. Gross Bölkau (dawniej Bielkowo wielkie, Wilkowo majus), Obwód domowy.". 1916: Bolesław Ulanowski [270], Inwentarz ..., 1534: "Decime pecuniarie in Pomerania. Decanatus Gdanensis et Mirochoviensis. ... Parochialis in Prugow. ... Bilkow maior de quolibet manso per gr. 5;", str. 113. 1936: Słownik Arnolda, …[4]: "Bielkowo (Gross Boelkau), dominium z cegielnią dworską,WMG, powiat wyżyny - gdański, gmina i parafia ewangelicka Lublewo, parafia katolicka Prągnowo. 1570: Gr. Bilekaw; (Baer daje też Bielkowo Wielkie, Wilkowo Majus, Hirsch - niem. Gr. Behlkau, Lorentz - Belkowo, SGKP - Bilkowo; wszystkie bez daty). ... Wieś leży wśród morenowych wzgórz na północ od doliny Raduni, rozlewającej się tu w zaporowe jezioro. Ludności 266, w tym mężczyzn 127, kobiet 139, katolików 85, ewangelików 181.

Budynków ogółem 36, w tym mieszkalnych 20, wszystkie murowane, kryte papą. ... 1390: komtur Walrabe von Scharfenberg z Gdańska nadał młyn w Bielkowie na prawie chełmińskim wraz z 7 morgami łąki i wolnym połowem w Raduni; 1395: wieś, młyn i łąki, dotąd majątek rycerski, własność synów Unisława, kasztelana gdańskiego, wraz z folwarkiem Kolbudą darował wielki mistrz krzyżacki Konrad von Jungingen klasztorowi kartuskiemu, zwalniając ze służby zbrojnej, która się Krzyżakom należała; 1399: nadano mieszkańcom 4 włóki wraz z Kolbudą, zniżono ciężary wojenne;

1413: uregulowano dziesięciny na rzecz proboszcza w Lublewie, grunty karczowane wypuszczono za czynszem na prawie chełmińskim, potem je włączono; 1458: Bielkowo spustoszono; 1570: własność szlachecka, 2 koła młyńskie, 6 włók; 1789: królewska wieś i folwark, dymów 24; 1885: gmina wiejska obejmuje Bielkowo, Kończewice, Papiernię i Dolne Kolbudy, ... 1895: jak wyżej, obejmuje Bielkowo, Papiernię, Torfbruch, Waldkathe i Cegielnię, obszaru 484, ludności 370, ... Bielkowo (Boelkau), gmina wiejska, WMG, powiat wyżyny - gdański. Do gminy wiejskiej należą Bielkówko

wieś z przysiółkami Marienthal, Nicponie, Oberhof, Schlangenberg, Treseburg i kolonia Ziegelscheune, Goszyn dominium i folwark i Lisewo dominium. ...", kolumny 635-636.

10 Bielkówko Bielkowko (1666) A22, Biełkowko (1671) B15, Bilkowko (1673) A335, Bilkowko maly (1675) B44, Z malego Bielkowa (1675) A470, Bielkowko Malÿ (1675) A437, Bilkowo Minus (1677) B56, z Bielkowka (1678) A548, minori Bielkowko (1704) A1595, ex villa Małego Bilkowka (1714) C155, Bielkowko małe (1714) A2297, Male Bilkowko (1714) C157, Bellkowko (1715) A2324, małe Billkowko (1715) C158, Bylkowko (1715) A2361, ex Villa Małego Billkowka (1716) C166, Male Billkowko (1716) A2423, Małe Bylkowo (1716) A2431, Małe Bylkowko (1716) A2436, ex Minori Billkowa (1717) C176, Bylkowko małe (1718) A2515, Bylkowko Male (1719) A2584, Bylkowe male. Z Hamru. (1719) A2604, Bylkowko male (1719) A2597, de Minore Bylkowia (1722) C211, Male Bylkowko (1722) A2735, Bylkowo Male (1722) A2743, Hamer Male Bylkowski (1722) A2750, ex Minore Bylkovia (1722) C219, z Hamru minoris Bylkoviensis (1727) C279, Hamer mali Bylkowski (1727) A3127, Bylkowo minus (1728) A3179, Minori Bylkovia (1731) C359, Karczma MaleBylkowska (1733) B751, ex Bylkowka (1733) C382, Bylkowo male (1734) A3676, Hamer Villae parvae Bilcoviensis (1741) A4166, Ex Hamer parva Bielcoviensi (1747) B1063, Hamer Mało Bielkowskj (1748) B1070, Hamer Mało bielkowskj (1749) C1132, Przypisano do miejscowości o nazwie Bielkówko (niem. Kl. Bölkau), k. Pręgowa. 1925: mapa [20].

Częstości występowania do roku 1711 różnych form nazwy miejscowości Bielkówko(118 = 100%) z parafii Pręgowo podano w [68]: Bielkowko(99), Bilkowko(10), Bilkowko maly(2), Biełkowko(2), Z malego Bielkowa(1), z Bielkowka(1), minori Bielkowko(1), Bilkowo Minus(1), Bielkowko Malÿ(1);

str. 24.

1796-1802: Mapa Schroettera [271] podaje lokalizację miejscowości Bielkowo (niem. Kl: Belkau oder Bielkowko), (14 dymów, fragment skanu z mapy przedstawiono powyżej w bloku Bielkowo).

1994: Krzysztof Mikulski, Osadnictwo wiejskie ..., [258]: "(Tablica) POWIAT GDAŃSKI. ... II.

WŁASNOŚĆ SZLACHECKA. ... A. Osiedla istniejące w 1570 r. ... 5. (Obecna nazwa) Bielkówko, (Nazwy występujące w źródłach) -, (Rodzaj gospodarczy w 1570 r.) WF (wieś z folwarkiem), (Rodzaj gospodarczy w 1700 r.) F

(folwark), ", str. 157. 1955: Marian Biskup i Andrzej Tomczak [1] wykazują, że w drugiej połowie XVI wieku w powiecie tczewskim istniały dobra szlacheckie Bielkówko (Kl. Bölkau), należące do M. Swarożyńskiego, herbu Kot, pochodzenie pomorskie, 3 łany, M. Czerniewskiego, herbu Szpak, pochodzenie pomorskie, 9,5 łana, P. Dąbrowskiego - Wojanowskiego, herbu Szeliga, pochodzenie pomorskie, 6,5 łana, A. Jackowskiego, herbu Ryś, pochodzenie pomorskie, 6 łanów i P.

Arciszewskiego, herbu Prawdzic, pochodzenie polskie, 3,5 łana, str. 114. Parafia Pręgowo, dekanat gdański, powiat tczewski, str. 138. 1923: Wg Lorentza [3], Nr 1742: "Belkówko, Belkowo małe (Bielkówko, *Bielkowo małe, *Wilkówko), powiat gdański wyżyny, niem. Klein Bölkau (dawniej Bielkowo małe, Wilkowo), Gmina wiejska.". 1916: Bolesław Ulanowski [270], Inwentarz ..., 1534:

"Decime pecuniarie in Pomerania. Decanatus Gdanensis et Mirochoviensis. ... Parochialis in Prugow. ... Bilkowo minor per 5½ solidos de quolibet manso; Bilkow parvum dat gr. 15;", str. 113.

1901: Stanisław Kętrzyński [10] podaje w Taryfach: … 1682: "Dobra ziemskie Powiatu Tczewskiego, Nowskiego, Gdańskiego. … Bielkówko. JMP. Sumiński od 3 ogrodników. 12 gr.", str.

81. 1936: Słownik Arnolda, …[4]: "Bielkówko (Klein Boelkau), wieś z przysiółkami Marienthal, Nicponie, Oberhof, Schlangenberg, Treseburg i kolonia Ziegelscheune, WMG, powiat wyżyny - gdański, gmina Bielkowo, parafia katolicka Prągnowo, ewangelicka Lublewo. 1570: Billekaw; (Baer daje też Bielkowo Małe, Wilkówko, Hirsch - niem. Kl. Behlkau, Lorentz - Belkówko; wszystkie bez

W dokumencie Nazwy miejscowości na Kaszubach (Stron 47-0)