Analiza zebranego materiału badawczego, zachowań uczniów, refleksje nad przeprowadzonym cyklem lekcji pozwoliły wyciągnąć następujące wnioski:
1. Weryfikowana propozycja dydaktyczna zawiera dość szeroki zakres pojęć statystycznych i dba o ścisłość języka.
2. Zastosowanie technologii informacyjnej na lekcji często pozwala na:
• wcześniejsze wprowadzenie pojęć statystycznych;
• wprowadzenie szerszego zakresu pojęć statystycznych.
3. Realizacji zajęć weryfikowanej propozycji towarzyszyło kształtowanie kompetencji kluczowych.
4. Procesowi kształtowania pojęć statystycznych towarzyszyły aktywności matematyczne:
• przejmowanie i asymilowanie wiedzy matematycznej przekazywanej w rozmaitych formach z różnych źródeł;
• redagowanie, zapisywanie i ilustrowanie treści rysunkami i schema
tami (Krygowska, 1986).
5. Wykonywanie diagramów i wykresów w sposób tradycyjny jest zbyt czasochłonne i obarczone często błędami, co uniemożliwia wielokrotnie wyciągnięcie poprawnych wniosków i odkrycie zależności. Zastosowanie komputera i kalkulatorów graficznych w nauczaniu pozwala częstokroć na pokonanie tych trudności.
6. Zastosowanie technologii informacyjnej znacznie zwiększa aktywność uczniów i wpływa na pozytywny stosunek do zajęć, w których uczest
niczyli. Poprawny efekt danego etapu pracy sprawiał uczniom ogromną satysfakcję i motywował do dalszego wysiłku.
7. Uczniowie mający trudności w uczeniu się statystyki w zakresie m.in. ob
liczeń statystycznych, mogli korzystać z pomocy kalkulatora graficznego.
Fakt ten pozwolił im pokonać pewne bariery, objawiające się brakiem wcześniej wymaganej wiedzy i umiejętności. Uczniowie mogli aktywnie uczestniczyć w zajęciach, a w konsekwencji zdobywać nowe umiejętności i wiedzę, nie tracąc możliwości uzupełnienia braków (Kutzler, 2002).
8. Zastosowanie kalkulatorów graficznych wraz z oprogramowaniem dało możliwość zindywidualizowania pracy na lekcji. Każdy uczeń miał szansę przeprowadzenia doświadczenia sam i „przeżyć” je na swój sposób. Prze
życia związane z tak opracowanym materiałem statystycznym wydają się sprawiać, że wiadomości zdobyte w ten sposób bardziej zapadną w umyśle ucznia (Dałek, 2000).
9. Z faktu, iż weryfikowana propozycja przewiduje nauczanie statystyki już od IV klasy szkoły podstawowej, płyną korzyści intelektualne i utyli
tarne:
• kształcenie umiejętności stawiania racjonalnych pytań w określonej sytuacji problemowej;
• wyrabianie u uczniów umiejętności planowania, podejmowania de
cyzji, interpretowania zebranych danych, czy też udzielanie odpo
wiedzi na postawione przez siebie pytania;
• posługiwanie się technologią informacyjną podczas opracowywa
nia zgromadzonych danych, co pozwala na intuicyjne kształtowanie różnorodnych pojęć statystycznych, jak i czysto matematycznych (układ współrzędnych, kąt środkowy (Kąkol, 1994).
Badania wstępne pozwoliły na uzyskanie pewnych informacji co do funk
cjonowania weryfikowanej propozycji dydaktycznej w warunkach szkolnych.
Wydaje się, że możliwe jest przezwyciężenie choćby niektórych trudności sy
gnalizowanych przez nauczycieli matematyki podczas badań ankietowych. Ba
Na u c z a n i e s t a t y s t y k i o p i s o w e j a k s z t a ł t o w a n ie k o m p e t e n c j i 247
dania właściwe będą miały podobny przebieg, lecz z zastosowaniem zmodyfi
kowanych narzędzi badawczych.
248 Zo f i a Al e k s a n d r a To m a s z e w s k a
L itera tu ra
d ’ A r g e n z i o, M. P. R , C u t i 1 1 o, E. E. , P e s a r i n, F.: 1989, The teaching of probability and statistics in Italian compulsory schools, w: R.
Morris (ed.) Studies in Mathematics Education, 7, 7-15. Paris, Unesco.
B a r r a , M., L a n c i a n o, N.: 1996, Probability, Statistics and Applica
tions of Mathematics in Other Disciplines, w: N. Malara, M. Meghini, M. Reg- giani, Italian Reaserch in Mathematics Education 1988-1995, Seville, Spain.
B r o u s s e a u , G., B r i a n d, J.: 1987, O nauczaniu probabilistyki na poziomie elementarnym, Matematyka 2, WSiP, Wrocław, 90-98.
C e g l a r e k , B., D ą b r o w s k i , M. , J a n k o w s k i , B., O b i d n i a k, D., Z m i j s k i, J.: 1999, Projektowanie - Program Nowa Szkolą, - materiały szkoleniowe dla rad pedagogicznych, CODN, Warszawa.
D a ł e k, K.: 2000, Kalkulatory graficzne - czy komputery, Czasopismo Gru
py Roboczej SNM, Matematyka i Komputery 1, Wyd. Dla Szkoły, Wilkowice, 12-13.
D u d a , R.: 1981, Zasada paralelizmu w dydaktyce, Rocznik Polskiego To
warzystwa Matematycznego, Seria V, Dydaktyka Matematyki 6, PWN, War
szawa, 121-138.
D u n k e 1 s, A.: 1989, Exploratory data analysis in the primary-school clas
sroom: graphing and concept formation combined, w: R. Morris (ed.) Studies in Mathematics Education 7, 7-15. Paris, Unesco.
J a c o b s e n , E.: 1989, Why in the world should we teach statistics?, w:
] R. Morris (ed.) Studies in Mathematics Education 7, 7-15. Paris, Unesco.
J a n k o w s k a , Z.: 2004, Statystyka opisowa i technologia informacyjna w szkole podstawowej, Czasopismo Grupy Roboczej SNM, Matematyka i Kom putery 18, W yd. „Dla Szkoły” , Wilkowice, 20-22.
K ą k o 1, H. (red.): 1987, Nauczanie matematyki w klasie ósmej, WSiP, War
szawa.
K ą k o 1, H.: 1990, Podstawowe pojęcia statystyki i rachunku prawdopodo
bieństwa. Propozycja dydaktyczna, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków.
K ą k o 1, H.: 1990, Przykłady wykorzystania komputera w procesie kształ
cenia pojęć statystycznych i probabilistycznych, Matematyka 4, , s. 191-195.
K ą k o 1, H. (red): 1994, Elementy statystyki opisowej w szkole podstawowej, Wydawnictwo „Dla Szkoły” , Wilkowice.
K r y g o w s k a , Z.,:1957, Metodologiczne i psychologiczne podstawy czyn
nościowej metody nauczania matematyki, Dziesięciolecie Wyższej Szkoły Pe
dagogicznej w Krakowie 1946-1956 zbiór rozpraw i artykułów, Kraków.
K r y g o w s k a , Z.,: 1975, Niektóre tendencje występujące w matematyce współczesnej, a nauczanie matematyki w szkole powszechnej, Matematyka 2, WSiP, Wrocław, 103-114.
K r y g o w s k a , Z.: 1981, Koncepcje powszechnego matematycznego kształ
cenia w reformach programów szkolnych z lat 1960-1980, Wydawnictwo Na
ukowe WSP, Kraków.
K r y g o w s k a , Z.: 1986, Elementy aktywności matematycznej, które po
winny odgrywać znaczącą rolę w matematyce dla wszystkich, Rocznik Pol
skiego Towarzystwa Matematycznego, Seria V, Dydaktyka Matematyki 6, PWN, Warszawa, 25-41.
K u t z 1 e r, B.: http://b.kutzler.com /bk/a-pt/ped-tool.htlm #scaffolding Ł a k o m a , E.: 1988, O poglądach H. Freudentala na temat nauczania pojęć rachunku prawdopodobieństwa i statystyki, Matematyka 4, WSiP, Wrocław, 204-213.
N e y m a n, J.: 1969, Zasady rachunku prawdopodobieństwa i statystyki, PWN, Warszawa.
N e y m a n, J.: 1979, Narodziny statystyki matematycznej, Rocznik Polskie
go Towarzystwa Matematycznego, Seria II, Wiadomości Matematyczne 12, PWN, Warszawa, 91-106.
O k t a b a, W .: 1965, Elementy statystyki matematycznej i metoda doświad
czalnictwa, PWN, Łódź-Warszawa.
O l e c k a , A.: 1984, Pewna koncepcja strukturalizacji nauczania początków rachunku prawdopodobieństwa, Rocznik Polskiego Towarzystwa Matematycz
nego, Seria V, Dydaktyka Matematyki 3, PWN, Warszawa, 85-154.
P e a r s o n , A.: 1994, Nauczyciel. Teoria i praktyka w kształceniu nauczy
cieli, WSiP, Warszawa.
P e r e i r a - M e n d o z a , L.: 1989, A comparison of the statistics curricu
lum for young children in the United Kingdom, Canada and the United States, w: R. Morris (ed.) Studies in Mathematics Education 7, 7-15. Paris, Unesco.
P i a g e t , J.,: 1977, Dokąd zmierza edukacja?, PWN, Warszawa
Program nauczania matematyki w klasach IV -V III szkoły podstawowej MATE
M ATYKA 2001, WSiP, Warszawa 1994, nr DKO-404-2/94/ws, VIII-XII.
Program edukacji matematycznej w szkole podstawowej i gimnazjum „Błękitna Matematyka”, Zatwierdzony przez MEN nr decyzji DKW -4014/16/99.
P u c h a l s k i , T.: 1977, Statystyka. Wykład podstawowych zagadnień, PWN, Warszawa.
R a m s , F.: 2000, Dziecko w świecie matematyki, Ofic. Wyd. „Impuls” , Kra
ków.
Nauczanie statystyki opisowej a kształtowanie kompetencji 249
250 Zo f i a Al e k s a n d r a To m a s z e w s k a
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 22 lutego 2002r.
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkól. Załącznik nr 2 i Ą.
S i w e k , H.: 1998, Czynnościowe nauczanie matematyki, WSiP, Warszawa.
T o m a s z e w s k a , Z.,: 2006, Wyniki badań nad stanem nauczania staty
styki opisowej w Polsce, Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis, Studia ad Didacticam Mathematicae Pertinentia, Kraków.
V a r g a, T.: 1983, Statistics in the Curriculum for Everybody - How Young Children and How Their Teachers React, w: D.R.Grey et al. (eds) Proceedings o f The First International Conference on Teaching Statistics, Sheffield, August 9-13, 1982, 71-80. Sheffield, Teaching Statistics Trust, University of Sheffield.
Zmiany w programach nauczania szkoły podstawowej - Ministerstwo Oświaty i Wychowania, Instytut Programów Szkolnych, Warszawa, 1987, 36-37.