Nowa metodologia obliczania indeksów giełdowych i wprowadzenie nowych indeksów: WIG40 i sWiG80

1.04 Nowa segmentacja rynku regulowanego: segmanty 5 Plus, 50 Plus, 250 Plus. 30.08 Pierwsze notowanie alternatywnego systemu obrotu NewConnect.

Źródło: Opracowanie na podstawie: www.gpw.pl, [20.12.2007]

72

Giełda obecnie

Giełda Papierów Wartościowych

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest spółką akcyjną, w której dominujący udział posiada Skarb Państwa, a pozostałą część (1,2%) banki, domy maklerskie oraz emitenci notowanych na giełdzie papierów wartościowych. Giełda Papierów Wartościowych posiada udziały w innych spółkach, których działalność jest blisko związana z obrotem papierami war

tościowymi, m.in. w:

MTS-CeTO SA,

Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych SA, InfoGiełda SA,

Centrum Giełdowym SA, XTRADE SA,

Centrast SA – Centrum Zaufania i Certyfikacji, Fitch Polska SA,

a także symboliczne udziały w innych giełdach światowych:

EURONEXT Paris SA, Deutsche Borse AG, London Stock Exchange,

SIBEX (rumuńska giełda instrumentów pochodnych).

Tak jak w przypadku innych spółek akcyjnych, najwyższym organem GPW jest Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Giełdy. Do jego kompetencji należy m.in.

zatwierdzanie statutu giełdy oraz wybór Rady Giełdy.

Rada Giełdy składa się z dwunastu przedstawicieli banków, domów maklerskich, instytucji finansowych, izb gospodarczych i emitentów. Jej główne zadanie to nadzór nad działalnością Giełdy oraz decyzje o nadaniu lub cofnięciu statusu członka giełdy.

Bieżącą działalnością GPW kieruje Zarząd Giełdy. Do zadań Zarządu Giełdy należy m.in.: dopuszczanie papierów wartościowych do obrotu giełdowego, określanie zasad wprowadzania papierów wartościowych do obrotu, nadzór nad działalnością maklerów giełdowych i członków giełdy w zakresie obrotu giełdowego.

Giełda Papierów Wartościowych działa w oparciu o trzy podstawowe zasady:

zasadę koncentracji podaży i popytu na papiery wartościowe dopuszczone do obrotu giełdowego – tak, aby zapewnić jak najpłynniejszy obrót papierami warto ściowymi – wbrew pozorom giełda nie jest wcale zainteresowana jak najwyższymi kursami notowanych instrumentów, a jej głównym celem jest zawsze zapewnienie jak największego obrotu (i to wcale nie dlatego, że uzyskuje prowizję od obrotu). Gdyby giełda kierowała się przede wszystkim kryterium maksymalizacji notowań, mielibyśmy na niej rekordowe notowania, ale większość inwestorów nie mogłaby dokonać transakcji, gdyż zawsze premiowane byłyby najwyższe zlecenia, a tym samym giełda przestałaby tworzyć rynek, na którym dochodzi do „spotkania kupu jących i sprzedających”;

zasadę bezpiecznego i sprawnego przebiegu transakcji i rozliczeń – tak, aby nie dochodziło do zakłóceń, przerw w notowaniach, realizacji transakcji w różnym czasie itp.;

73

Giełda Papierów Wartościowych i rynek kapitałowy

zasadę zapewnienia informacji umożliwiających ocenę aktualnej wartości papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu giełdowego.

Szczegółowe zasady funkcjonowania GPW precyzują:

Statut, Regulamin,

Szczegółowe Zasady Obrotu Giełdowego.

Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie notowane mogą być tylko i wy łącznie papiery wartościowe (np. akcje, obligacje) lub instrumenty finansowe (np.

opcje, kontrakty futures), dopuszczone do obrotu giełdowego przez Zarząd Giełdy z upoważnienia Rady Giełdy. Zanim się to jednak stanie, Zarząd Giełdy przeprowadza szczegółową analizę sytuacji finansowej spółki (przede wszystkim sprawdza płynność i poziom zadłużenia oraz sposób jego finansowania), ocenia strategię rozwoju na najbliższe lata, plany inwestycyjne oraz doświadczenie i kwalifikacje kadry zarządzającej. Ostra selekcja potencjalnych spółek chcących zaistnieć na giełdzie jest niezbędna, gdyż tylko w taki sposób można zapewnić bezpieczeństwo uczestnikom obrotu giełdowego (zarówno inwestorom, jak i spółkom już notowanym na giełdowym parkiecie).

Dlatego też, gdy Zarząd Giełdy, po audycie przesłanych mu dokumentów i oświadczeń, stwier dzi jakiekolwiek niejasności lub też będzie miał wątpliwość co do sposobu, w jaki

spółka finansuje swoją działalność, może odmówić dopuszczenia papierów wartościowych przedsiębiorstwa do obrotu giełdowego. Zarząd Giełdy zobowiązany

jest podjąć uchwałę w sprawie dopuszczenia do obrotu giełdowego instrumentów finansowych w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.

Gdy spółka przebrnie przez wymaganą prawem procedurę, zostaje dopuszczona do jednego z dwóch rynków giełdowych i zaczynają się notowania.

Rynki na Giełdzie Papierów Wartościowych

Na GPW funkcjonują 2 systemy rynkowe: rynek podstawowy i rynek równoległy.

Od 30 sierpnia 2007 r. GPW prowadzi również platformę NewConnect w ramach alternatywnego systemu obrotu.

Rynek podstawowy

Zgodnie z Regulaminem Giełdy na rynku podstawowym notowane są akcje spełniające m.in. następujące kryteria¹:

sporządzenie i zatwierdzenie odpowiedniego dokumentu informacyjnego przez właściwy organ nadzoru, chyba że sporządzenie i zatwierdzenie dokumentu informacyjnego nie jest wymagane;

w stosunku do emitenta nie toczy się postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne; zbywalność akcji nie jest ograniczona;

wszystkie wyemitowane akcje danego rodzaju zostały objęte wnioskiem o dopusz czenie do obrotu giełdowego;

1www.gpw.com.pl, [20.12.2007].

74

Giełda Papierów Wartościowych wartość akcji objętych wnioskiem lub wartość kapitałów własnych emitenta

wynosi równowartość w złotych co najmniej 5 mln euro;

akcje objęte wnioskiem znajdujące się w posiadaniu akcjonariuszy, z których każdy posiada nie więcej niż 5% ogólnej liczby głosów na walnym

zgromadzeniu, stanowią co najmniej 15% wszystkich akcji spółki lub w posiadaniu akcjonariu szy, z których każdy posiada nie więcej niż 5%

ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu, znajduje się co najmniej 100 tys. akcji spółki o łącznej wartości wynoszącej równowartość w złotych co najmniej 1 mln euro, liczonej wg ostatniej ceny sprzedaży lub ceny emisyjnej;

emitent publikował sprawozdania finansowe wraz z opinią podmiotu uprawnionego do ich badania przez co najmniej trzy kolejne lata obrotowe poprzedzające złożenie wniosku o dopuszczenie lub spółka podała do publicznej wiadomości, w sposób określony w odrębnych przepisach, informacje umożliwiające inwestorom ocenę jej sytuacji finansowej i gospodarczej oraz ryzyka związanego z nabywaniem akcji objętych wnioskiem, w przypadku gdy za dopuszczeniem do obrotu na rynku oficjalnych notowań przemawia uzasadniony interes spółki lub inwestorów.

Rynek równoległy

Wymogi dopuszczenia do rynku równoległego są mniej restrykcyjne niż w przypadku rynku podstawowego. Dlatego też ten rynek jest przeznaczony głównie dla mniejszych spółek, które nie są w stanie od razu spełnić ostrych kryteriów dopuszczających do rynku podstawowego, a chcą pozyskać z środki rozwojowe z rynku kapitałowego.

Warunki dopuszczenia akcji do obrotu giełdowego na rynku równoległym²: sporządzenie i zatwierdzenie odpowiedniego dokumentu informacyjnego przez właściwy organ nadzoru, chyba że sporządzenie i zatwierdzenie dokumentu informacyjnego nie jest wymagane;

w stosunku do emitenta nie toczy się postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne; zbywalność akcji nie jest ograniczona.

Segmenty rynku

Jeszcze jakiś czas temu w ramach rynku podstawowego i równoległego istniały segmenty dla spółek, które przestrzegały bardziej wyśrubowanych standardów komunikacyjnych – segment Plus na rynku podstawowym i segment Prim na rynku równoległym.

Obecnie segmentacja wszystkich spółek notowanych na GPW odbywa się w oparciu o kryterium wartość kapitalizacji spółki (liczonej jako średnia arytmetyczna kapitalizacji z trzech ostatnich miesięcy).

W ramach tego podziału wyróżniamy:

Segment 5 PLUS – zawiera papiery wartościowe spółek, których kapitalizacja nie przekracza 50 mln euro;

Segment 50 PLUS – zawiera papiery wartościowe spółek o kapitalizacji od 50 do 250 mln euro;

2www.gpw.com.pl, [20.12.2007].

75

Giełda Papierów Wartościowych i rynek kapitałowy

Segment 250 PLUS – zawiera papiery wartościowe spółek o kapitalizacji powyżej 250 mln euro.

NewConnect

NewConnect to rynek zorganizowany, prowadzony przez GPW poza rynkiem regulo wanym. Skupia przede wszystkim dynamiczne firmy innowacyjnych technologii (ale nie jest to warunkiem koniecznym – mogą być notowane również firmy z innych sektorów), które chciałyby wykorzystać możliwości dopływu kapitału, jakie daje giełda, jednak nie są w stanie spełnić wszystkich wymogów dopuszczenia na rynek

równoległy (a tym bardziej na rynek podstawowy). NewConnect w założeniach jest platformą, z której notowane spółki docelowo zasilą regulowany rynek giełdowy.

Spółki notowane na NewConnect mają liczne ułatwienia w zakresie informowania inwe storów o swojej działalności. Do najważniejszych należą³:

brak przymusu składania raportów kwartalnych;

możliwość złożenia raportu półrocznego bez audytu, z uwzględnieniem jedynie wybranych informacji;

swoboda wyboru standardów rachunkowości (spośród standardów uznawanych w skali międzynarodowej bądź standardów właściwych dla siedziby spółki). Mimo pewnych zwolnień informacyjnych spółki notowane na platformie NewConnect nadal muszą przedstawiać raporty bieżące (w węższym zakresie niż spółki z rynku regulowanego), raporty roczne poddane ocenie audytorów oraz przestrzegać zasad ładu korporacyjnego. Powyższe cechy platformy NewConnect powodują, że inwestorzy mogą oczekiwać więk szego wzrostu notowań innowacyjnych spółek, jednak będzie się to wiązać z wyższym ryzykiem inwestycyjnym niż w przypadku rynku regulowanego.

Systemy notowań na GPW

Na giełdach papierów wartościowych występują dwa główne systemy notowań: systemy tradycyjne – w których maklerzy–specjaliści dokonują transakcji pomię dzy sobą na parkiecie – zazwyczaj porozumiewając się określonymi gestami lub okrzykami (system open outcry lub specialist system);

systemy elektroniczne – gdzie transakcje przeprowadzane są automatycznie na podstawie zleceń spływających do systemów komputerowych giełdy.

O ile pierwszy sposób jest bardzo widowiskowy i działający na wyobraźnię (muszą obra cać naprawdę dużymi pieniędzmi, skoro tak krzyczą!), to w praktyce na coraz większej liczbie światowych giełd przechodzi już do historii (systemy elektroniczne pozwalają obniżyć koszty zawierania transakcji (komputerom nie trzeba płacić tyle co maklerom–specjalistom), mogą realizować w jednym czasie znacznie więcej transakcji niż maklerzy oraz rzadziej (albo w ogóle) się mylą (wzrok i słuch maklera może zawieść).

Na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych wykorzystywane są

elektroniczne systemy notowań.

3www.newconnect.pl, [20.12.2007].

76

Giełda Papierów Wartościowych

Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie sesje giełdowe odbywają się od po niedziałku do piątku w godzinach od 8.30 do 16.35. O cenie (kursie) papieru wartościowego decydują zlecenia kupna i sprzedaży składane przez inwestorów (analogicznie do gry popytu z podażą na tradycyjnym rynku usług czy produktów).

Określenie ceny (kursu), po której sprzedający sprzedaje, a kupujący kupuje, odbywa się w ramach dwóch różnych systemów określania kursów:

W systemie kursu jednolitego, gdzie notowania opierają się na procedurze fixingu, tzn. wyznaczenia ceny papieru wartościowego na podstawie zleceń złożonych przed rozpoczęciem notowań. W tym systemie wszystkie transakcje dla danego papieru zawierane są po tym samym kursie.

Tabela 1. Szczegółowy harmonogram sesji dla notowań jednolitych z dwukrotnym określeniem kursu8.30–11.00 Przyjmowanie zleceń na otwarcie

11.00–11.15 Interwencja

11.15 Określenie kursu jednolitego (Fixing)