klimatyza-cyjnych oraz ogrzewczych. Dlatego też stosowane w nich
rozwiązania instalacyjne znacznie różnią się od
klasycz-nych rozwiązań spotykaklasycz-nych w budynkach biurowych czy
też mieszkalnych.
Dodatek Wentylacja i klimatyzacja
specjalny
ciepła. Gdy temperatura ciała jest zbyt wysoka (przekracza 37oC), or-ganizm ludzki się chłodzi przez poce-nie się [6]. Aby uniknąć negatywnych odczuć u osób użytkujących dane po-mieszczenie, lub obiekt, należy umoż-liwić prawidłowe działanie układu ter-moregulacji człowieka [2], który jest odpowiedzialny za utrzymanie stałej temperatury ciała (zachowanie rów-nowagi pomiędzy ciepłem wytwarza-nym w organizmie oraz wymieniawytwarza-nym z otoczeniem).
W odniesieniu do obiektów sporto-wych przy określaniu wymaganych parametrów powietrza wewnętrz-nego należy wziąć pod uwagę ro-dzaj uprawianego sportu, a co za tym idzie:
■ aktywność fi zyczną – zyski ciepła jawnego i utajonego,
■ rodzaj stroju (izolacyjność cieplna odzieży, stopień odkrycia ciała),
■ stężenie zanieczyszczeń w wydy-chanym powietrzu,
■ wyposażenie pomieszczeń – zyski ciepła od urządzeń, zyski wilgoci (np. tafl a wody w basenie),
■ liczbę osób,
■ czas uprawiania sportu itp.
Skutki niedotrzymania któregoś z podstawowych parametrów powie-trza wewnętrznego:
■ temperatura – powinna zapewnić odprowadzenie ciepła wytworzone-go w organizmie podczas uprawiania sportu do otoczenia bez wytworzenia negatywnych odczuć, tj. chłód, gorą-co; zgodnie z badaniami [2] przy zbyt dużej temperaturze powietrza oraz podwyższonej wilgotności powietrze jest odczuwane jako nieświeże i dusz-ne; dodatkowo zbyt wysoka tempera-tura zmniejsza ilość ciepła, jaką orga-nizm może oddać do otoczenia;
■ wilgotność – powinna zawierać się w granicach 30–70%, a dynamika jej zmian nie powinna przekraczać 20%
na godzinę [6]; gdy wilgotność jest zbyt mała, wysuszeniu ulega błona
śluzowa górnych dróg oddechowych, wzrasta emisja kurzu z powierzchni płaskich itp.; w przypadku zbyt wy-sokiej wilgotności powietrza może dochodzić do jej wykraplania na po-wierzchniach, rozwoju pleśni oraz niszczenia konstrukcji budynku;
■ prędkość – wprowadzanie powietrza w ruch usuwa zanieczyszczenia, za-pewnia dobre samopoczucie użyt-kowników [2]; zbyt niska prędkość powietrza nie zapewnia skutecznego doprowadzenia powietrza świeżego, usuwania zanieczyszczeń, odprowa-dzania ciepła z organizmu człowieka, a co za tym idzie powoduje odczu-cie gorąca i duszności; zbyt wysoka prędkość powietrza powoduje zbytnie ochłodzenie powierzchni ciała, odczu-cie dyskomfortu czy przeziębienia.
Kolejnym aspektem, który jest waż-ny z punktu widzenia prawidłowego kształtowania mikroklimatu w obiek-tach sportowych, jest prawidłowe określenie strumienia nawiewanego Fot. 1
Wielofunkcyjna hala sportowa.
Nawiew powietrza na trybuny Źródło: archiwum autorów
powietrza oraz jego rozdział [3, 4].
Strumień nawiewanego powietrza po-winien zapewniać:
■ doprowadzenie wymaganej ilości po-wietrza świeżego dostosowanej do liczby osób i ich aktywności fi zycznej,
■ wymaganą krotność wymian,
■ odprowadzanie zanieczyszczeń znaj-dujących się w powietrzu wewnętrz-nym wskutek uprawiania sportu,
■ utrzymanie odpowiedniej tempera-tury oraz wilgotności powietrza.
W odniesieniu do obiektów sportowych szczególną uwagę należy zwrócić na emisję zanieczyszczeń oraz wilgoci podczas uprawianego sportu. Przy wysiłku fi zycznym wielkości te dość szybko wzrastają, znacznie pogarsza-jąc jakość powietrza wewnętrznego, a tym samym odczucia użytkowników.
Szczególną uwagę należy zwrócić na zyski wilgoci w obiektach basenowych.
W obiektach tych jej źródłami są za-równo ludzie, powietrze nawiewane, jak i sama powierzchnia tafl i wody. Stru-mień nawiewanego powietrza powinien być tak kształtowany, aby zapewniał utrzymanie wilgotności na wymaganym poziomie, a tym samym skutecznie usuwał jej nadmiar z pomieszczenia.
Szczególnie trudna jest do określenia ilość emisji wilgoci z powierzchni wody [1, 7], ponieważ należy wziąć pod uwa-gę nie tylko tafl ę wody w basenie, ale także wodę zbierającą się na posadzce, zjeżdżalnie, bicze wodne i inne atrakcje, które powodują dostawanie się kropel wody do powietrza. Dodatkowo zyski wilgoci mają miejsce zarówno w trak-cie użytkowania obiektu, jak i w czasie braku użytkowników. Tafl a wody wzbu-rzona ruchem ludzi będzie powodować znacznie większą emisję wody do po-wietrza otaczającego. Dzieje się tak, ponieważ każdy ruch człowieka w wo-dzie czy korzystanie z atrakcji wodnych powoduje wzrost powierzchni wody, z której dochodzi do parowania, oraz emisję kropel wody bezpośrednio do
powietrza. Określając emisję wilgoci, należy przeanalizować również stosu-nek temperatury powierzchni wody (tw) do temperatury termometru suchego otaczającego powietrza (tp), gdyż za-chodząca na granicy styku powietrza i wody wymiana ciepła i masy jest wyni-kiem różnicy potencjałów temperatury i ciśnienia cząstkowego [5]. Zgodnie z literaturą, aby zminimalizować zja-wisko parowania z powierzchni wody, temperatura powietrza powinna być o 1–2 K [8], 1–4 K [6] wyższa od tem-peratury wody. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na obniżenie utrzymy-wanych parametrów powietrza w okre-sie braku użytkowania, np. nocą, co ma na celu zmniejszenie kosztów eksplo-atacyjnych. Ponieważ basen emituje wilgoć przez całą dobę, należy określić stosunek temperatury wody i powie-trza w tym okresie. Jeśli nie będzie on korzystny, nastąpi wzmożone parowa-nie z powierzchni wody, koszty związa-ne z utrzymaniem wilgotności na wy-maganym poziomie mogą przewyższyć oszczędności związane z obniżeniem utrzymywanej temperatury. Błędne określenie zysków wilgoci w obiektach basenowych skutkuje nie tylko brakiem komfortu termicznego użytkowników, ale także oddziałuje niszcząco na kon-strukcję budynku, np. zawilgocenie przegród, rozwój pleśni, grzybów, ko-rozja materiałów.
Kolejnym aspektem ważnym w odnie-sieniu do obiektów sportowych jest prawidłowy rozdział powietrza, przez który należy rozumieć takie rozmiesz-czenie elementów nawiewnych i wy-ciągowych, które zapewni skuteczny obieg powietrza w pomieszczeniu bez powstawania obszarów, gdzie powie-trze jest w bezruchu. Przy lokalizacji elementów nawiewnych/wyciągowych należy wziąć pod uwagę geometrię sali/hali, występowanie trybun czy też specyfi kę uprawianego sportu.
Elementy wentylacyjne nie powinny
utrudniać gier, np. zbyt nisko sprowa-dzony nawiewnik nad boisko do siat-kówki, ani też strumień nawiewanego powietrza nie powinien wchodzić do strefy przebywania ludzi ze zbyt dużą prędkością.
Należy tak kształtować strumienie powietrza, aby:
■ powietrze było nawiewane bezpo-średnio do strefy, w której przebywa-ją ludzie – w zależności od specyfi ki uprawianej dyscypliny sportu i geo-metrii sali może się to odbywać przez nawiewniki umieszczone pod stropem (np. siłownie, fi tness), dysze dalekie-go zasięgu (np. hale sportowe), na-wiewniki szczelinowe (np. baseny);
■ w przypadku basenów strumień nawiewanego powietrza był tak kształtowany, żeby oddzielał zimne powierzchnie przegród od ciepłego i wilgotnego powietrza basenowego, np. nawiewniki szczelinowe umiesz-czone w posadzce, przy ścianach zewnętrznych;
■ nawiew odbywał się poziomo do strefy przebywania ludzi, a wyciąg umieszczony był pod stropem;
■ w przypadku występowania trybun nawiew powietrza odbywał się rów-nież w ich obszarze;
■ w przypadku braku możliwości umieszczenia elementów rozdzia-łu powietrza nad boiskiem (miej-scem uprawiania sportu) powietrze wprowadzać wzdłuż jednej ze ścian, a wyciąg zlokalizować przy ścianie przeciwległej – zapewni to przepływ powietrza przez całe pomieszczenie;
■ przepływ następował od obszarów
„suchych” do obszarów „wilgot-nych” (w przypadku basenów za-pobiegnie to rozprzestrzenianiu się wilgoci znad niecki basenu do innych obszarów pływalni) czy też od obszarów czystszego powietrza do powietrza bardziej zanieczysz-czonego (zapobiegnie to rozprze-strzenianiu się zanieczyszczonego
Dodatek Wentylacja i klimatyzacja
specjalny
powietrza po innych obszarach obiektu sportowego, np. do holi, szatni czy nad trybuny).
Kolejnym aspektem jest wybór sposo-bu chłodzenia oraz ogrzewania obiek-tów sportowych:
■ chłodzenie/ogrzewanie przez stru-mień powietrza nawiewanego do po-mieszczenia, np. wykorzystanie cen-trali wentylacyjnej z pompą ciepła;
■ chłodzenie/ogrzewanie przez urzą-dzenia umieszczone bezpośrednio w obsługiwanym pomieszczeniu, np. klimatyzatory, grzejniki.
Dodatkowo rozpatrując obiekty spor-towe, należy wziąć pod uwagę fakt, iż w obiektach tych można wydzielić róż-ne strefy, np. sale sportowe, zaplecze sanitarne (łazienki, szatnie), zaplecze administracyjno-socjalne pracowników, komunikację. Przestrzenie te mogą
charakteryzować się różnymi wyma-ganiami cieplnymi i wentylacyjnymi.
W związku z powyższym chłodzenie i ogrzewanie mogą być tam realizowa-ne w różny sposób, dostosowany do charakterystyki i potrzeb danej strefy.