Obszary podlegające ochronie na podstawie ustawy o ochronie przyrody

Gmina Dobra z uwagi na swoje usytuowanie w Beskidzie Wyspowym, w strefie przejściowej, w której przenikają się elementy środowiska przyrodniczego pogórza karpackiego i elementy górskie, należy do terenów o bogatej różnorodności biologicznej.

Bardzo pozytywny, dodatkowy wpływ na walory przyrodnicze tego terenu i jego wartość biologiczną, posiada bez wątpienia sąsiadujące z gminą od południa pasmo Gorców.

W strukturze przyrodniczej gminy można wyodrębnić następujące elementy przestrzenne:

• Pasmo Mogielicy i Jasienia w południowej części gminy;

• Kompleksy leśne gór wyspowych: Łopienia, Ćwilina, Śnieżnicy, Ciecienia;

• Obniżenia dolinne o mozaikowej rolno-leśno-osadniczej strukturze użytkowania gruntów;

• tereny zurbanizowane centrów miejscowości.

Południowomałopolski Obszar Chronionego Krajobrazu (POChK)

Zasięg przestrzenny omawianej zmiany planu obejmuje 70 wyodrębnionych obszarów położonych w Południowomałopolskim Obszarze Chronionego Krajobrazu. W związku z tym obowiązujące tu zasady mają podstawowe znaczenie dla formułowania ustaleń zmiany planu.

POChK został utworzony 24 listopada 2006 roku na mocy Rozporządzenia Nr 92/06 Wojewody Małopolskiego (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego Nr 806, poz. 4862), zmienionego Uchwałą Nr XVIII/299/12 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 27 lutego 2012 roku (Dz. Urz. Woj. Małopolskiego z 2012 r., poz. 1194), zmienionego Uchwałą Nr XXXIV/578/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 25 marca 2013 r. oraz zmienionego Uchwałą nr XX/274/20 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 27 kwietnia 2020 r. (Dz. Urz. z 2020 r. poz. 3482). Powierzchnia obszaru wynosi 364 480,09 ha i obejmuje południową część gminy Dobra.

Ze względu na bogactwo form, występowanie cennych gatunków fauny i flory, w cytowanej wyżej uchwale, określone zostały ustalenia dotyczące czynnej ochrony ekosystemów, w celu zachowania ich trwałości oraz zwiększenia różnorodności biologicznej:

• czynnej ochrony ekosystemów leśnych, w tym:

✓ utrzymanie ciągłości i trwałości ekosystemów leśnych;

✓ sprzyjanie tworzeniu zwartych kompleksów leśnych;

✓ tworzenie i odtwarzanie stref ekotonowych, celem zwiększenia bioróżnorodności;

✓ utrzymywanie i tworzenie leśnych korytarzy ekologicznych ze szczególnym uwzględnieniem możliwości migracji dużych ssaków;

43

✓ zalesianie i zadrzewianie gruntów mało przydatnych do produkcji rolnej i nieprzeznaczonych na inne cele, z wyłączeniem terenów, na których występują nieleśne siedliska przyrodnicze podlegające ochronie, siedliska gatunków roślin, grzybów i zwierząt związanych z ekosystemami nieleśnymi, a także miejsca pełniące funkcje punktów i ciągów widokowych na terenach o dużych wartościach krajobrazowych;

✓ pozostawianie w drzewostanie, aż do całkowitego rozkładu, części drzew o charakterze pomnikowym, drzew dziuplastych, lub obumarłych;

✓ zachowanie śródleśnych cieków, mokradeł, polan, torfowisk, wrzosowisk, muraw kserotermicznych i piaskowych oraz polan o wysokiej bioróżnorodności;

✓ utrzymanie odpowiedniego poziomu wód gruntowych dla zachowania siedlisk wilgotnych i bagiennych;

✓ zachowanie siedlisk chronionych i zagrożonych gatunków roślin, zwierząt i grzybów;

✓ działania na rzecz czynnej ochrony oraz restytucji rzadkich i zagrożonych gatunków roślin, zwierząt i grzybów;

• czynnej ochrony ekosystemów nieleśnych, w tym:

✓ przeciwdziałanie procesom zarastania łąk i pastwisk cennych ze względów przyrodniczych i krajobrazowych;

✓ zachowanie śródpolnych torfowisk, obszarów wodno-błotnych, oczek wodnych wraz z pasem roślinności stanowiącej ich obudowę biologiczną oraz obszarów źródliskowych cieków;

✓ kształtowanie zróżnicowanego krajobrazu rolniczego poprzez zachowanie mozaiki pól uprawnych, miedz, płatów wieloletnich ziołorośli, a także ochronę istniejących oraz formowanie nowych zadrzewień i zakrzewień śródpolnych i przydrożnych;

✓ utrzymanie i zwiększanie powierzchni trwałych użytków zielonych;

✓ prowadzenie zabiegów agrotechnicznych z uwzględnieniem wymogów zbiorowisk roślinnych i zasiedlających je gatunków fauny, zwłaszcza ptaków (odpowiednie terminy, częstość i techniki koszenia);

✓ utrzymanie poziomu wód gruntowych odpowiedniego dla zachowania bioróżnorodności;

✓ zachowanie i odtwarzanie korytarzy ekologicznych;

✓ ochrona terenów otwartych przed zabudową rozproszoną poprzez kształtowanie zwartych układów urbanistycznych;

✓ zachowanie siedlisk chronionych i zagrożonych gatunków roślin, zwierząt i grzybów;

✓ działania na rzecz czynnej ochrony oraz restytucji rzadkich i zagrożonych gatunków roślin, zwierząt i grzybów;

✓ ochrona walorów krajobrazowych – zachowanie walorów estetyczno-widokowych krajobrazu;

• czynnej ochrony ekosystemów wodnych, w tym:

✓ zachowanie cieków i zbiorników wód powierzchniowych wraz z ich naturalną obudową biologiczną;

✓ utrzymanie i tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków wodnych oraz wokół zbiorników wodnych, w tym starorzeczy i oczek wodnych, w postaci pasów szuwarów, zakrzewień i zadrzewień, jako naturalnej obudowy biologicznej, celem zwiększenia bioróżnorodności oraz ograniczenia spływu substancji biogennych;

44

✓ prowadzenie prac regulacyjnych cieków wodnych tylko w zakresie niezbędnym dla ochrony przeciwpowodziowej i w oparciu o zasady dobrej praktyki utrzymania rzek i potoków górskich;

✓ zwiększanie retencji wodnej, odtwarzanie funkcji obszarów źródliskowych o dużych zdolnościach retencyjnych;

✓ zachowanie i odtwarzanie korytarzy ekologicznych opartych o ekosystemy wodne, celem zachowania dróg migracji gatunków;

✓ działania na rzecz czynnej ochrony oraz restytucji rzadkich i zagrożonych gatunków roślin, zwierząt i grzybów;

• a także zakazy obowiązujące na terenie Obszaru:

1) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;

2) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych;

3) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów;

4) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych;

5) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka;

6) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych;

7) budowania nowych obiektów budowlanych w wyznaczonych strefach zgodnie z mapą stanowiącą załącznik nr 2 do uchwały oraz w pasie szerokości 10 m od:

a) linii brzegów rzek wskazanych na mapie stanowiącej załącznik nr 4 do uchwały, w ich rzeczywistym przebiegu w terenie,

b) linii brzegów naturalnych zbiorników wodnych,

c) zasięgu lustra wody w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących przy normalnym poziomie piętrzenia określonym w pozwoleniu wodnoprawnym, o którym mowa w art. 389 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r.– Prawo wodne:

- z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej.

Granice POChK uwidoczniono na mapie będącej załącznikiem graficznym do niniejszej prognozy.

45 S i e ć N a t u r a 2 0 0 0

W części gminy Dobra położonej w POChK znajdują się częściowo dwa obszary Natura 2000.

Obszar „Ostoja Gorczańska” (PLH 120018) zajmuje powierzchnię 17997,89 ha i obejmuje głównie pasmo Gorców położone poza terenem gminy. Natomiast w granicach gminy Dobra obejmuje on rozległy zwarty kompleks lasów porastających pasmo Mogielicy i Jasienia. Poprzez zalesiony odcinek doliny Kamienicy na południu lasy te łączą się z lasami porastającymi pasmo Gorców. Obszar ten jest stosunkowo najmniej przekształcony przez człowieka. Ze względu na znaczną powierzchnię zwartych kompleksów leśnych występują tu dogodne warunki siedliskowe dla życia zwierząt wymagających znacznych areałów osobniczych, w tym dla dużych ssaków, ptaków drapieżnych a także dla kuraków (głuszec).

Obszar „Uroczysko Łopień” (PLH 120078) zajmuje łączną powierzchnię 44,63 ha.

Składa się z dwóch rozłącznych fragmentów terenu położonych w lasach porastających masyw Łopienia. Obszar Natura 2000 utworzono tu głównie dla ochrony nietoperzy, które maja swoje miejsce zimowania w pseudokrasowych jaskiniach wytworzonych w piaskowcach magurskich (Zbójecka, Czarci Dół, Wietrzna Dziura, Złotopieńska).

Wszystkie obszary objęte omawianą zmianą planu znajdują się poza granicami obszarów Natura 2000.

Rezerwaty Przyrody

Na terenie gminy Dobra znajdują się dwa rezerwaty przyrody, które są równocześnie położone w granicach Południowomałopolskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

Rezerwat „Śnieżnica” – o powierzchni 24,92 ha, utworzony został 4 listopada 1968 roku Zarządzeniem Nr 179 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego (M. P. z 1968 r., Nr 49, poz. 339) z późniejszymi zmianami, ostatnia Rozporządzenie Nr 8/04 Wojewody Małopolskiego z dnia 28 kwietnia 2004 roku w sprawie rezerwatu przyrody „Śnieżnica” (Dz.

Urz. Woj. Małopolskiego Nr 95, poz. 1334).

Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie ze względów przyrodniczych, krajobrazowych i naukowych naturalnego fragmentu buczyny karpackiej.

W skład rezerwatu wchodzi obszar części działek ewidencyjnych: nr 919 (oddział 74a, b, c, linia oddziałowa) o powierzchni 12,33 ha i nr 920 (oddział 74k, l, m) o powierzchni 12,59 ha, położony w jednostce ewidencyjnej Dobra, w obrębie Porąbka.

Na terenie rezerwatu zabrania się:

• polowania, chwytania dziko żyjących zwierząt, płoszenia ich i zabijania, zbierania poroży zwierzyny płowej, niszczenia nor i legowisk zwierzęcych oraz gniazd ptasich i wybierania z nich jaj;

• pozyskiwania, niszczenia lub uszkadzania drzew i innych roślin;

• wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczystości, innego zanieczyszczania wód, gleby oraz powietrza;

• zmiany stosunków wodnych, jeżeli służą one innym celom niż ochrona przyrody;

• wydobywania skał i minerałów;

• niszczenia gleby lub zmiany sposobu jej użytkowania;

• palenia ognisk, wyrobów tytoniowych, używania źródeł światła o otwartym płomieniu poza miejscami wyznaczonymi;

46

• ruchu pieszego, rowerowego, narciarskiego, jazdy konnej wierzchem poza szlakami do tego wyznaczonymi;

• wprowadzania psów bez smyczy i kagańca;

• ruchu pojazdów poza drogami do tego wyznaczonymi;

• umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków nie związanych z ochroną przyrody z wyjątkiem znaków związanych z ochroną porządku i bezpieczeństwa publicznego, na przedmiotach lub obszarach objętych ochroną;

• zakłócania ciszy;

• prowadzenia badań naukowych bez zgody właściwego organu uznającego obszar za rezerwat przyrody;

• wprowadzania organizmów zmodyfikowanych genetycznie.

Rezerwat „Mogielica” – o powierzchni 50,44 ha, utworzony Zarządzeniem Nr 37/10 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie z dnia 30 grudnia 2010 roku (Dz.

Urz. Woj. Małopolskiego z 2011 r., Nr 89, poz. 731). W skład rezerwatu wchodzi:

• część działki ewidencyjnej nr 2918 (oddział 126: wydzielenia „d, f, g”) o powierzchni 16,00 ha, położonej w gminie Dobra, w obrębie ewidencyjnym Chyszówki;

• część działek ewidencyjnych nr: 2317 (oddział 129: wydzielenia „a, g”) o powierzchni 6,37 ha oraz 2334 (oddział 221: wydzielenie „a”, część wydzielenia „b”) o powierzchni 2,68 ha, położonych w gminie Dobra, w obrębie ewidencyjnym Półrzeczki;

• część działek ewidencyjnych nr: 9003 (oddział 207: część wydzielenia „a”) o powierzchni 1,27 ha, 9014 (oddział 112: część wydzielenia „g”) o powierzchni 2,23 ha oraz 9017 (oddział 113: część wydzieleń „c, d, f”) o powierzchni 21,89 ha, położonych w gminie Słopnice, w obrębie ewidencyjnym Słopnice Królewskie.

Wokół rezerwatu utworzona została otulina o powierzchni 90,69 ha.

Rezerwat utworzony został w celu ochrony głuszca Tetrao urogallus i jego biotopu, a także innych rzadkich gatunków ptaków oraz siedlisk przyrodniczych i form skalnych występujących w szczytowej partii góry Mogielica.

Rezerwat, ze względu na rodzaj, określa się, jako faunistyczny (Fn) z elementami leśnego (L) i przyrody nieożywionej (N).

Ze względu na dominujący przedmiot rezerwat zalicza się do typu faunistycznego (PFn), podtypu ptasiego (pt) oraz typu biocenotycznego i fizjocenotycznego (PBf), podtypu biocenoz naturalnych i półnaturalnych (bp) z elementami typu geologicznego i glebowego (PGg), podtypu form tektonicznych i erozyjnych (te).

Ze względu na główny typ ekosystemu, rezerwat zalicza się do typu leśnego i borowego (EL), podtypu borów górskich i podgórskich (bgp) oraz podtypu lasów górskich i podgórskich (lgp).

Obydwa powyższe rezerwaty znajdują się w terenach leśnych oddalonych od terenów osadniczych gminy. Również wszystkie tereny objęte omawiana zmianą planu znajdują się w znacznej odległości od granic rezerwatów przyrody.

Pomniki przyrody

Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych,

47

źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie (Art. 40 Ustawy o ochronie przyrody).

Na obszarze gminy znajduje się 7 (11 drzew) pomników przyrody ożywionej i 3 pomniki przyrody nieożywionej (tabela 13).

Tabela 13. Pomniki przyrody na terenie gminy Dobra (stan na dzień 1.06.2013).

Lp. Miejscowość

Źródło: RDOŚ – Rejestr pomników przyrody powiatu limanowskiego.

W stosunku do pomnika przyrody mogą być wprowadzone następujące zakazy:

48

• niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru;

• wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych;

• uszkadzania i zanieczyszczania gleby;

• dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej;

• likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych;

• wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych;

• zmiany sposobu użytkowania ziemi;

• wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;

• umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką;

• zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów na obszarach użytków ekologicznych, utworzonych w celu ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi roślin i grzybów chronionych;

• umieszczania tablic reklamowych.

Wszystkie wymienione wyżej pomniki przyrody znajdują się poza granicami obszarów objętych omawianą zmiana planu.